Мæ Ир.

Куы афтын æз Гандзайæ дарддæр – Мæ зæрдæ ам вæййы, хъæмæ. Æнæ дæу мæн нæ хъæуы цард дæр, Тындзин дзæнæтæй дæр дæумæ. Мæнæн ды дæ, мæ Ир, ныййарæг, Ыстыр дæ фарны раз – мæ хæс. Дæ фæрцы басгуыхы мæ зарæг Цъæх арвы денджызы цæргæс. Мæ Ир (Хæмыцаты Албег) Дæ хæхтæ , их цъититæ, кæмттæ Ысты мæ уды цин, мæ уарзт. Дæ ивылд урсбазыр фынк дæттæ Сæ тахтæй айсафынц мæ маст. Мæнæн фыдлтыккон мæсгуытæ. Дæттынц нæртон лæджы ныфс, тых. Мæ сæрмæ тар мигъы ыскъуыдтæ Ыскъуырынц къуылдымтыл сæ ных. Мæ балцы райдайæн фыццаг хатт Уыдис дæ митæйдзаг

Алчидæр нæ у мыггагæй, Ничи райгуырдзæн дыккагæй, Дардзæн алчидæр йæ Рахызт авдæнæй цы зæрдыл – зæххыл. G__Abaev__Hisyn_fandyr.mp3

Зæхх…. «Адæмæн зæхх у сæ дарæг», афтæ нын амоны Къоста. Зæхх кæмæн ис, уымæн ис цард, абон æмæ фидæн. Уыцы амондæй хайджын у Ирыстон дæр. Ирон адæмæн ис Фыдыбæстæ, фыдыуæзæг. Фыдыбæстæ хонæм-Уæрæсе, Фыдыуæзæг- Ирыстон. Фыдыбæстæ уый æгæр стыр ныхас у. Фæлæ ис фыдыуæзæг, уыц- алкæмæ хæстæгдæр, зæрдæйæн- æхцондæр. Уыцы хъазæн фæзтæ, уыгæрдæнтæ, æхсæрдзæнтæ, хæхтæ, кæмттæ… Рæсугъд у, тынг рæсугъд у, Ирыстон! Рæсугъддæр ранæн скæнæн нæй.

Нæ зæххыл лæууынц фыдæлтыккон мæсгуытæ,- уыдон нын дзурынц хъайтарты сгуыхтытæ, фæдзæхсынц нын æхсар æмæ сæрибарæн аргъ кæнын. Нæ зæххыл ис нæ къона, нæ артдзæст,- уырдыгæй цæуы бæркад, æгъдау æмæ амонд. Уыдон сты царды хорзæхтæ, уымæ гæсгæ артдзæст у табуйаг æмæ хъахъхъæнинаг. Нæ зæххыл сыгъдæгæй лæууынц фыдæлты кувæндæттæ, кæсынц уаз бæрзæндтæй, цæуын сæм хъæуы хæрдмæ,- уæд адæймаг цæуы арвмæ, йæ маст æмæ йæ хъыг судзынц хуры зынгæй йæ зонд рухс кæны, йæ зæрдæ фесты Бонвæрнон. Æмæ та нæ зæрдыл æрлæууы нæ генийы ныстуан: «…..уарз нæ бæстæ. Ма сæ суæлдай кæн нæ фæстæ. Ма сæ бафæллай!»

Цард фæлварæн у. Уæззау рæстæг махæй домы фылдæр хъару. Тыхы ныхмæ хъæуы тых. Амондджын вæййы æрмæст æнæниз, хъаруджын æмæ сæрибар адæймаг. Ныфс æмæ лæгдзинадæй цух никуы уыдысты алайнæгты фæдонтæ. Сæ намысы сæрæвæоæн фæтк у патриотизм. Адæм хъайтар куы уой, сæ сæр сæрмæ куы хæссой. Æгады цардæй сæм мæлæт хуыздæр куы кæса, уæд сæ знаг кæны кæнæ тæрсгæ, кæнæ Фыдыуæзæг тынг зынаргъ кæй уыдис ирон адæммæ, ууыл дзурæг сты скифаг лæг Анахарсисы ныхæстæ, æмбисæндтæ æфсæрмы. æмæ нæ хъайтарты сгуыхтытæ. 1. Райгуырæн бæстæ адджын у. 2. Æнахуыр бæсты æлдарæн дæр зын цæрæн у. 3. Искæй уæзæгыл мæ Хуыцау æхсин дæр ма скæнæд. 4. Кад кæн дæ артдзæстæн. 5. Знæгтæй дæхи хъахъхъæн. 6. Цæттæ у Фыдыбæстæйы сæраппонд дæ цард радтынмæ. Зарæг: «Ос-Бæгъатыр».

Райгуыр æн бæстæ адджын у.

Æнахуыр бæсты æлдарæн дæр зын цæрæн у.

Искæй уæзæгыл мæ Хуыцау æхсин дæр ма скæнæд.

Кад кæн дæ артдзæстæн . Знæгтæй дæхи хъахъхъæн. Цæттæ у Фыдыбæст æйы сæраппонд дæ цард

Æнæхъуаджы никæй хъыгдардтой ирæттæ. Фæлæ тыхми тыхгæнæгæн нæ барстой. Нæ уыдысты æлдарæн дæр цумайы лæдзджытæ, йæхи æцæг ирон чи хуыдта, уыдон. Къух нæ лæвæрдтой æлдарæн Никуы систы йын цагъар. Чи сыл кодта тых фæлварæн Нал-иу ссардта уый хæдзар. Зарæг: «Ирон».

Leonid-Tibilov-IRON(freemuzichka.com).mp3

Гъе, ахæм удыхъæд уыдис æцæг ирæттæн. Ахæмтæй фидыдта æмæ фидауы Ирыстоны зæхх. Фæлæ, хъыгагæн, алы адæмыхатты дæр ис æгъдаухалджытæ, æгоммæгæстæ, зæд æмæ дуаг кæмæн нæй, ахæм цæстфæлдахджытæ. Уыдысты нæ фыдæлты рæстæджы, сты абон дæр. Ахæмтæ нæ барынц адæймагæн дæр æмæ æрдзæн дæр. Æрдз у нæ дарæг. Ирыстоны æрдз кæддæриддæр адæмæн лæггад кæндзæнис, сæ зæрдæтæ сын рæвдаудзæнис йæ рæсугъд уындæй, йæ хъæздыг къæбицы бæркæдтæй сын хай кæндзæнис, æрмæст ыл хъæуы аудын, хæдзардзин цæстæй йæм кæсын, æрдзхортæй йæ хъахъхъæнын. Ахæм æрдзхортæ разындысты нæ фыдæлты рæстæджы авд цуаноны авд Гæналдонæй. Æрдз рæсугъд куыд у æгъатыр дæр афтæ у. Алцæмæн дæр ис фæтк æмæ æгъдау. Хуыцау нæ бары цы дæм æмбæлы царды, уымæй фылдæр куы агурай, уæд. «Æгæргæнæг æгæр кæны»- зæгъы ирон æмбисонд.

2002 азы 20 сентябрь Ирыстоны историйы баззайдзæн æбуалгъ фыдбæллæхы цауы бонæй. Уыд къуырийæн йæ фæстаг кусгæ бон, майрæмбон, æмæ адæм æрлæууыдысты сæ радон хъуыддæгтæ æххæст кæнынмæ: чи йæ куыстмæ, чи йæ ахуырмæ уади, чи та улæфгæ бонтæ хъæлдзæгæй арвитыны охыл йæхицæн рæсугъд нысантыл хъуыды кодта. Æмæ ахæм рæстæг та адæймаджы хæхтæй хуыздæр чи сбуц кæндзæн. Фæлæ хæхтæн æгæрон у сæ тых, зонынц адæймаджы барæвдауыд дæр, бафхæрын дæр. Æмæ куы уаит цæстытæ, куы зониккой дзурын, уæд сæ бафæрсиккам, æнусты мидæг сæ дæлбазыр æууæнкджынæй чи цæры, уыцы зæрдæхæлар, сабыруарзаг адæмыл цæмæн ауылæн кодта Джимарайы хох йæ сау зæй. Зарæг: «Хъæрмæдон». (Слайдтæ).

Æвæджиау бирæ цыдæртæ бавзæрста Ирыстон раджы дæр æмæ абоны дуджы дæр: фыдтымыгътæ, гадзрахатдзинад сыхаг адæмтæй, хорздзинадæн-фыдæх, быныскъуыдæй тас. Афтæмæй та нæ æртæкъахыг фынг алкæйдæр хынцы, зæрдæйы хорзæхæй алкæйы дæр рæвдауæм. Нæ рæдаудзинад айхъуыст дæрдтыл. Ирыстон – лæгыстон, хъысмæтыл – æвдудон Дæ сæрыл фæзылди историйы цалх Дæ тугæй нæ сау зæхх кæм нæ дары Фæлæ дыл дæ фыдгул, нæй, не ркъуырдта хъулон,- къах! Зарæг: « Ирыстон». (Слайдтæ).