Сабақтың тақырыбы: Натрий
Сабақтың мақсаты:
Тәрбиелік: Шығармашылық ізденістерін, іскерлік дағдыларын арттыра отырып, ұқыптылыққа, ұйымшылдыққа, бірлікке, өзіндік ой қорытуға баулу, байқампаздыққа, жан-жақтылыққа тәрбиелеу.
Білімділік: Оқушыларға натрий металының физикалық, химиялық қасиеттері, табиғатта таралуы, алыну жолдары,қолданылуы туралы ұғымды түсіндіру.Тапсырмалар беру арқылы алған білімдерін бағалау.
Дамытушылық: Пәнге деген танымдық қызығушылығын арттыру, тиянақты жауап беру қабілетін, шығармашылық қабілетін дамыту, өз бетінше ойлап, ой өрісін,зейінін дамыту.
Металдар периодтық жүйеде қалай орналасқан?
Back
Элементтер құрылысына қарай қалай жіктеледі?
Back
S – элементтер периодтық жүйеде қайда орналасқан?
Back
Сілтілік металдардың периодтық жүйедегі орны?
Back
Сілтілік металдарды ата?
Back
Сілтілік металдардың топ бойынша
қасиеттері қалай өзгереді?
Back
Сілтілік металдардың табиғатта кездесуі?
Back
Сілтілік металдарға тотықтырғыш немесе
тотықсыздандырғыштық қасиеттері тән?
Back
Сілтілік металдардың физикалық қасиеті?
Back
Сілтілік металдардың реакциялық қабілеті?
Back
Сабақ тақырыбы: Натрий
Сабақ мақсаттары:
1. Натрий мысалында sэлементтеріне сипаттама
беруге үйрету.
2. Натрийдің құрылысы мен қасиеттерінің тікелей
байланысын табу.
3. Оқушылардың қызығушылығын дамыту.
Сабақ жоспары:
Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Табиғатта кездесуі
Ашылу тарихы
Физикалық қасиеттері
Химиялық қасиеттері
Алынуы
Қолданылуы
Периодтық жүйедегі орны және
атом құрылысы
Реттік нөмері -11
Электрондық формуласы
1s2 2s2 2p6 3s1
Na
Топ – I
Период – 3
Валенттілік - I
Тотығу дәрежесі +1
Back
Табиғатта таралуы
Жер қыртысында 2,64%
Мұхит суларында 2,8%
және ішкі теңіздерде
Галит – NaCl
Мирабилит – Na2SO4
∙10H2O
Сода - Na2СO3
Далалық шпат
Гранит
NaCl – Каспий ойпаты, Арал маңы, Ертіс өзені
Na2SO4 ∙10H2O – Алматы, Қызылорда
Na2СO3 - Іле ойпаты, Балқаш маңы
Back
Ашылу тарихы
Гильберт
• 1807 ж. ағылшын химигі Гемфри Дэви күйдіргіш
натрді электролиз арқылы натрийді таза күйінде
алғаш рет алды.
• 1809 ж. неміс физигі Людвиг Вильгельм Гильберт
натрийге «натроний» деп атау берді.
• 1811 ж. Швед химигі Йенс Якоб Берцелиус
«натроний» атауын натрийге өзгертті.
Гемфри Дэви
Берцелиус
Next
Сәйкестігін табыңдар
Натрийдің жер қыртысында
массалық үлесі
2,64% Натрийдің мұхит суларында
2,8%
массалық үлесі
Натрийді ашқан ғалым
Дэви
Берцелиус
Натрий деп атауын
берген ғалым
Қазақстандағы
содалық көлдер
Каспий
Балқаш
Қазақстандағы
тұзды көлдер
Back
Күмістей ақ түсті
Күйдіргіш
Физикалық қасиеттері
Жұмсақ,
пышақпен
оңай кесіледі
Созылғыш
Иілімді
Судан жеңіл
Na
0,97г/см³
тығыздығы
t балқуы = 97,83ºС
t қайнау = 882,9ºС
жақсы өткізеді
Электр тогын
жақсы өткізеді
Жылуды
Next
Қауіпсіздік ережелері
Натриймен жұмыс істегенде
техника қауіпсіздігі ережелерін
ҚАТАҢ сақтау керек.
Back
Next
Back
Сақтау ережелері
Натрийды парафин мен трансформатор май
қоспасында, ылғал және оттектен тазартылған бензин
немесе керосинде, аргон немесе азот атмосферасында,
сондайақ дәнекерленген шыны ампулада сақтайды.
Алынуы
Натрий хлориді балқымасының электролизі
Back
Back
Графикалық диктант
1. Судан жеңіл.
2. Судан ауыр.
3. Қатты зат.
4. Жұмсақ зат.
5. Қиын балқиды.
6. Оңай балқиды.
7. Электр тоғын жақсы өткізеді.
8. Электр тоғын нашар өткізеді.
9. Күйдіргіш зат.
10. Күйдіргіш емес зат.
11. Суда сақтайды.
12. Керосинде сақтайды.
13. Лабораторияда гидролиз арқылы
алады.
14. Өндірісте электролиз арқылы алады.
Химиялық қасиеттері
S
О2
Na
HCl
H2
Сl2
H2O
Next
Химиялық қасиеттері
Ақ түйір айналады, тыным таппай,
Жүргендей су бетінде орын жоқтай.
Сәлден соң суға сүңгіп жоқ болады,
Не түзілді қандай зат кім айтады?
Next
Кім жылдам?
Оттекпен
әрекеттесуі
Хлормен
Сутекпен
Күкіртпен
қышқылыме
Тұз
н
Сумен
Next
Na+ ионға сапалық реакция
Натрий иондары жалынды ...
түске бояйды, ол үшін платина
сымын алақанға салып ұстап,
содан соң спирт шамының
жалынына ұстаса
жалын ... түске боялады.
Неге?
Back
Қолданылуы
Авиациямен мен ядролық
реакторлардың жылу
тасымалдағышы
Металлургияда
тотықсыздандырғыш
Na
Көлікте натрийдің
қорғасынмен құймасынан
подшипниктер дайындалады
Органикалық
химияда
өршіткі
Лампаларды натрий
буымен толтырады
Медицинада
Next
Тест тапсырмалары
1. Натрий атомының сыртқы энергетикалық деңгейіндегі
электрон саны:
А) 1; Ә) 3; Б) 2; Г) 4.
2. Химиялық реакцияларда натрий қандай қасиет көрсетеді:
А) тотықтырғыш Ә) тотықсыздандырғыш
Б) қышқылдық В) негіздік
3. Натрий хлориді, сульфиді және гидридінің
формулаларының қатары
А) NaH, Na2S, Na2O;
Ә) NaCl, NaBr, NaOH;
Б) NaCl, Na2S, NaH.
4. Натрийдің оттекпен әрекеттескенде түзілетін зат:
А) натрий пероксиді Ә) натрий оксиді
Б) натрий гидроксиді В) натрий гидриді
Next
Натрийдің биологиялық рөлі
Натрий
• қан эритроциттер мен ас
қорыту шырынның құрамында
кездеседі;
• жүйке жүйесінің жұмысына
қатысады;
• қысымды реттейді;
• сулытұзды зат алмасуға
қатысады.
Next
Жасушалық мембрана арқылы
натрийдің өтуі
Next
артықшылықтары:
• су балансының
бұзылуы;
• қанның ұюы;
• гипертония;
• жүрек пен бүйрек
жұмыстарының
бұзылуы.
кемшіліктері:
• зат алмасудың
бұзылуы;
• әлсіздік;
• бас ауруы;
• тырысулар.
Next
Натрийдің биологиялық рөлі
Күніне ұсынылатын натрийдің балаларға деген дозасы 600
1700 мг, ересектер үшін 12002300 мг құрайды.
Ас тұзы түріндегі ол доза 36 г құрайды.
балдыркөк
теңіз
қырыққабаты
устрица
Next
Натрий медицинада
Next
Натрий көптеген дәрілік препараттардың құрамына
Натрий көптеген дәрілік препараттардың құрамына
кіреді,соның ішінде ас содасы. Медициналық практикада
кіреді,соның ішінде ас содасы. Медициналық практикада
пайдаланатын антибиотиктер негізінен натрий тұздары
пайдаланатын антибиотиктер негізінен натрий тұздары
түрінде кездеседі.
түрінде кездеседі.
Кім тапқыр?
НАТРИЙ
Н – нағыз металл
А – ақ түсті металл
Т – тотықсыздандырғыш қасиеті бар
Р – реакторларда қолданады
И – иілімді металл
Й –
Next
Оттекпен
әрекеттесуі
Галогендерм
ен
Сутекпен
Күкіртпен
Сумен
Next
Натрий қазақша.ppt
