1алашонаш:
1. 1аморан (обуч.): дешархойн хаарш зер.
1амийнарг карладаккхар.
Кхиоран (разв.): нохчийн халкъан барта
кхолларалла кхин д1а а йовзийтар,
«Газа-гуьзалггий, сира борззий» туьйра
довзийтар; нийса а, кхеташ а туьйранаш
деша 1амор, ойлайар тидамбар кхиор.
3. Кхетам - кхиор (восп.): дийнаташка болу
безам к1аргбар.
Билгалбаьхна кхиамаш: берашна хьаьр ду халкъан амал д1а гойтуш, кхеташ туьйранаш деша, берашна хуур ду туьйранан хьекъалах кхета. Берашна хуур ду шайн дешнашца туьйранаш схьадийца. Берашна хуур ду кийчачу планаца туьйра схьадийца, берашна хуур ду туьйранан чулацам талла, цунах пайде шайна дерг ган, зуламе дерг ган, цунах ларвала.
Дешаре шовкъ кхоллар.
1. Кица «Сихалло са даьккхина, собаро лам баьккхина».
- Муха кхета шу цу кицанах?
Хьекъал.
Цхьана ден кхоъ к1ант хилла. Цо ша леш к1ентий т1е а кхайкхина цаьрга аьлла «Сха а бай каггабе нуй». Волла нуй кагго воккханиг, ца
кагбелла. Воьлла нуй кагго йуккъерниг, ца кагбелла. Воьлла нуй кагго жимахверг, ца кагбелла.Т1аккха аьлла дас «Нуй д1а бастий, х1ора г1аж ша - ша кагбе». К1енташа атта каггийна д1абаьккхина нуй.
дас хьекъал делла к1енташна «Нуй санна шу цхьана хилахь шу эшалур дац цхьангга, амма г1ожамаш санна шу вовшех къастахь наха атта х1аллакдийр ду шу».
Керла тема хьехар.
а) Хьехархочо д1адоьшу «Газа - гуьзалггий, сира борззий» ц1е йолу туьйра.
аь) Чулацамах къамел дар.
- Стенга йаханера нана - газа?
- Х1ун йара цуьнца?
- Муьлханиг йуьзна дуьххьара? Цо х1ун аьлла ши гай долчуьнга?
- Муьлханиг йуьзна шозлаг1а? Цо х1ун аьлла кхо гай долчуьнга?
- Муьлханиг йуьзна кхоалг1а? Муха йог1уш хилла а и ц1а?
- Х1ун йаьлла цунна дуьхьала?
- Цо х1ун аьлла газане?
- Муха жоп делла газано барзе?
- Муьлханиг тоьлла цу къовсамехь?
- Муха хета шуна нана - газа?
- Дахарехь хила тарлой ишттани?
Туьйранан таллам бар.
Хьанна хаьа шуна х1ун йу туьйра? (Дийцар ду бакъ хила йиш
йоцуш)
Бакъ хила йишйоцуш х1ун ду вай дешначу туьйранан? (газано, барзо хабар ца дуьйцу; газанан ши гай, кхо гай ца хуьлу)
- Лакхара хьекъал кху гезаршна дог1ий?
Уьш цхьцца а ца йог1уш цхьани йаьхкинехьара ц1а, уьш эшалур йарий барзе?
Х1ун хьоьху шуна туьйрано? (Массо адам барт болуш хила деза)
Комментари.Дийнатех лаьцна долчу х1окху туьйранахь гойту дикачо вочунна т1ехь толам баккхар, бакъдерг хьалха а долий, цо харцо эшор. Борз нуьцкъала, дера йелахь а, амма сонта йу. Газа г1ийла йелахь а, бакъ йу, цундела цо оцу къовсамехь ондачу барзана т1ехь толам боккху. Адамийн дахарехь а хуьлу туьйранахь дийцинчух тера долу г1уллакхаш. Х1окху туьйранан чулацамца халкъо йемалйо харцо, мекаралла, тешнабехк, ткъа иштта цо гойту дикачо вониг а, харцдерг а эшош хилар, бакъдерг толар. Оцу къовсамехь газа барзал тоьлу, х1унда аьлча газанан г1уллакх нийсонца а, бакъонца а хиларна.
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.