Презентация на тему "Профилактика конфликтов в педагогическом процессе"

3-MAVZU: PEDAGOGIK KONFLIKTLARNING OLDINI OLISH

KATTA O`QITUVCHI: N. SULTONOVA

3-MAVZU: PEDAGOGIK KONFLIKTLARNING OLDINI OLISH 

Reja:
Pedagogik konfliktlarning kelib chiqishi sabablari.
O`zaro munosabatlarni keskinlashtiruvchi pedagogik vaziyat.
To`qnashuv, qarama-qarshiliklar motivi.
Ta`lim-tarbiya jarayonidagi majburiylik.
Konfliktning ijobiy va salbiy tomonlari.

Tayanch tushunchalar:

Nizo, nizoli vaziyat, yechimini topish, tarkibiy qism, qoida, umumiy qoida, natija, qiyinchilik, guruhlar, texnologiya, tamoyil, mohirona, tipologiya, yechim, ijobiy natija.

Здравомыслов А.Г. Социология конфликта Sotsiologiya konflikta. – M., 1995
Козер Л.А. Функции социального конфликта. Социальный конфликт: современные исследования– M., 1991
Qo‘shimchа аdаbiyotlаr
Axмедова M.T.Педагогик конфликтология.-T.:Адабиёт учқунлари, 2017.-320 б.
Ibragimov X., Yoldoshev U. va boshqalar. Pеdаgоgik psixologiya.-T.: O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009 y. - 400 b.
Xoliqov A. Pedagogik mahorat. -T.: Iqtisod-moliya, 2011.- 420 b.
Ibrаgimоv Х., Аbdullаеvа Sh. Pеdаgоgikа nаzаriyasi. -T.: Fаn vа tехnоlоgiya, 2008. - 288 b.

Nizo (konflikt)lar inson hayotining ajralmas tarkibiy qismi bo‘lar ekan, nizolarni tan olmaslikning, ularni inobatga olmaslikning ilojisi yo‘q. Faqat nizolarni boshqarish, ularning yechimini topishga o‘rganish lozim.

Nizolar tipologiyasi, ya’ni uning o‘ziga xos tiplarga, ko‘rinishlarga bo‘linishi ancha murakkab hodisa hisoblanadi. Chunki har bir real konflikt faqat uning o‘zigagina hos bo‘lgan xususiyatlardan iborat bo‘ladi.

Shu nuqtai nazardan, nizolarni o‘xshash guruhlarga ajratib o‘rganish biroz qiyinchiliklar tug‘diradi. Ammo nizolarni biror to‘xtamga, biror ijobiy natijaga keltirish usullari jihatidan ba’zi umumiy qoidalar va tamoyillarni ajratib ko‘rsatish mumkin!

Nizoda pedagogik jarayonda mohirona foydalanish uchun albatta nazariy bilimlarga ega bo‘lish kerak: uning dinamikasini va uning barcha tashkil qiluvchilarini yaxshi bilish kerak. Nizoli jarayon to‘g‘risida faqatgina hayotiy tasavvurlarga ega bo‘lgan insonga nizodan foydalanish texnologiyasi to‘g‘risida gapirish foydasizdir.

«Nizo» va «nizoli vaziyat» tushunchalarini ajratishni bilish kerak, ular o‘rtasida katta farq bor.

Nizo — istaklari, qiziqishlari, qadriyatlari yoki tushunchalari mos kelmasligi sababli yuzaga keladigan ikki yoki undan ortiq sub’yektlar o‘rtasidagi ijtimoiy o‘zaro aloqalar shakli (sub’yektlar individ/guruh/o‘z-o‘zi bilan ichki nizolar) xolatlarida bo‘ladi.

Nizoli vaziyat — ijtimoiy sub’yektlar o‘rtasida haqiqiy qarama- qarshilikni yuzaga keltiruvchi hodisadir. Asosiy belgisi — nizo predmeti yuzaga kelishi, lekin hozircha ochiq faol kurashning yo‘qligidadir.

Millatlararo — millatlar o‘rtasidagi to‘qnashuvlar.
Shaxslararo — o‘z hayotiy faoliyatida qarama-qarshi maqsadlarni amalga oshirishga intiluvchi shaxslarni ifoda etadi.
Ichki shaxsiy — shaxsning kuchi bo‘yicha tahminan teng motivlari, qiziqishlari, ishqibozligi, manfaatlarining kurashini aks ettiruvchi.

Davlatlararo — davlatlar o‘rtasidagi tortushuvlar.
Guruhlararo — biri-biriga mos kelmaydigan maqsadlarni ko‘zlagan va ularni amalga oshirish yo‘lida bir-biriga to‘sqinlik qiluvchi ijtimoiy guruhlar nizo tomonlari sifatida ishtirok etishlari bilan ajralib turadi.

Ikkinchidan, nizoning qanday tugaganligi, uning qanday yechimga olib kelganligiga karaganda kengroq tushuncha hisoblanadi. Nizo, o‘zaro tomonlar nizosi sifatida tugashi mumkin, ammo uning tugatilganligi nizo o‘z yechimini topganligini har doim ham anglatavermaydi.

Masalan, ziddiyatli tomonlar ko‘pincha o‘lim bilan tugaydi, deylik. Nizo nihoyasiga yetgan deb xulosalash mumkin.
Ammo bu - manfaatli tomonlar o‘rtasidagi nizo va ziddiyat tugaganligini anglatmaydi. Nizo qolaveradi. Shu bois, « konflikt yechimi” tushunchasi “konfliktning tugashi» tushunchasidan kengroq va aniqroq tushuncha hisoblanadi

Agar nizo tugashi tushunchasida har qanday nizoning har qanday tugashi, uning biror sabablarga ko‘ra nihoyasiga yetishi tushunilsa, nizoning yechimi tushunchasi uning biror “ijobiy” natija bilan, har ikki tomonni qoniktirgan yaxshi xulosalar bilan to‘xtam va xulosa qilinganligini anglatadi. Nizoning yechimi uning haqiqiy tugatilganligi, ikki tomon o‘rtasidagi nizo va inqirozning yechimi topilganligi, o‘zaro qarama-qarshilik yo‘qotilganligi, tinchlik va totuvlik tamoyillari tomonlar o‘rtasida o‘rnatilganligini anglatadi.

Nizolar yechimi bo‘yicha amaliyot va hayotiy tajriba har vaqt uning yechimi uchun har ikki tomon tarafidan juda katta sayi-harakatlar va intilish zarurligini, tomonlarning yechim va to‘xtamga kelishi oson kechmasligini ko‘rsatadi.