Zarafshon shahar 10-umumiy o`rta ta`lim maktabining ChYoT fani o`qituvchisi Xamraeva Muqaddas Murodovnaning 10-sinflarda “ Bakteriologik qurollar” mavzusida tayyorlagan bir soatlik ochiq dars ishlanmasi Bakteriologik qurol deganda, bakterial vositalar bilan ta.minlangan har xil qurol, asbob va moslamalar tushuniladi. Bakterial vositalar kasallik tug.diruvchi mikroblar (bakteriyalar, viruslar, rikketsiyalar, zamburug.lar) va bakteriyalardan chiqadigan zaharlar. toksinlardir. Dushman bakteriologik quroldan odamlarni, qishloq xo.jaligi hayvonlarini va o.simliklarni shikastlash uchun foydalanadi.
Karbon kislotalar.docx
Zarafshon shahar 10umumiy o`rta ta`lim
maktabining kimyo fani o`qituvchisi Xamrayeva
Muqaddas Murodovnaning 05.02.2019 yil 10“B ”
sinfida “ Karbon kislotalar olinishi va xossalari”
mavzusida o`tgan mahorat darsi ishlanmasi. Sana : 05.02.2019
Sinf:10”B”
Fanning nomi Organik kimyo .
O`qituvchi : Xamrayeva Muqaddas Murodovna
Ma`lumoti: oliy
Mutaxasisligi: “Kimyo va ekologiya” fani o`qituvchisi
Mehnat faoliyati :15 yil
Malaka toifasi: 2
O`quvchi soni :25 nafar qatnashdi 25 nafar
Mavzu. : Karbon kislotalar olinishi va xossalari.
Dars maqsadi:
1)Ta’limiy: Karbon kislotalarning tuzilishi ,izomeriya va nomenklaturasi, tabiatda
tarqalishi,fizik – kimyoviy xossalar, olinishi va ishlatilishi to`g`risida ilmiy ma`lumot
berish.
Fanga oid kompitensiya: Organik birikmalar haqida umumiy tushunchalarga ega
bo`lib, ularning ahamiyati , ishlatilish sohalari to`g`risida biladi va tushuntira oladi .
2)Tarbiyaviy: O’quvchilar ongiga milliy istiqlol g’oyalarini singdirish , ekologik
tarbiya berish. Fevral oyida tavallud topgan buyuk allomalar ; A.Navoiy, Z.M. Bobur ,
D.I.Mendeleyevlarning hayoti va ijodlari , ixtirolari to`g`risida qisqacha ma`lumot berib
o`tish.
Tayanch kompitensiya: Ijtimoiy faol fuqorolik kompitensiyasi
3)Rivojlantiruvchi: O’quvchilar ilmiy dunyoqarashini rivojlantirish , mustaqil fikrlash
qobiliyati shakllantirish .
Tayanch kompitensiya: Matematik savodxonlik , fan va texnika yangiliklaridan
xabardor bo`lish hamda foydalanish kompitensiyasi
Darsdan kutilayotgan natijalar –mavzuni o’zlashtirgandan so’ng o’quvchilar quyidagi
bilim va ko’nikmalarga ega bo’ladilar:
1.Mavzu yuzasidan ma’lumot oladilar
2.Olgan bilimlar yuzasidan xulosa chiqaradi
3.Mustaqil ishlar bajaradilar
Ta’lim metodlari: “Sherigini top”, “Kimyoviy soat” , “Bu qaysi kislota” o`yinlari
Baholash metodlari: Suhbat, muammoli vaziyatlar bo’yicha baholash, og’zaki
so’rov.
Axborot manbalari va texnik vositalar: Kompyuter slaydlar , modeli , rangli
plakat Dars turi: Nazariy.
Darsga ajratilgan vaqt miqdori: 45 daqiqa
Uyga vazifa: 106bet 7,9 masalalarni yechish. Mavzuni o`rganib qo`shimcha
ma`lumotlar to`plab kelish.
Darsning texnologik xaritasi.
№Mashg’ulot
bosqichlari
Ajratilgan
vaqt
5 daqiqa
Tashkiliy
qism
Ta’lim
metodlari
Ta’lim
vositalari
Tinglaydilar
Sinf jurnali
Mashg’ulot mazmuni
Navbatch axborotini
tinglash. O’quvchilarni
darsga tayyorgarligini
va sinf xonasini
tozaligini nazorat
qilish, guruhlarga
ajratish ,nom berish
1
2
3
Kirish
(Motivatsi
ya)
Yangi
mavzuning
bayoni
10 daqiqa
O`tilgan mavzuni
so`rash.
Savoljavob,
kimyoviy shashka
Og’zaki
15 daqiqa
Dars maqsadini
rejalashtirilgan
natijalarni ma’lum
qilish,reja bilan
tanishtirish
Yangi mavzu bayoni ,
kerakli o’rinlarni yozib
olish
Test topshiriqlarni
bajarish va tayanch
atamalar izohi
bo’yicha
Modulli dars
Darslik rangli
plakat
Modeli
Video rolik
Savol javob,
Kimyoviy soat
Slaydlar,
ko`rgazmalar.
10 daqiqa
4
Mustahka
mlash Yakuniy
qism
5 daqiqa
Darsda faol ishtirok
etgan o’quvchilarni
baholash ,uyga vazifa
berish
Baho
kartochkalari
Sinf jurnali
Kundalik
daftarlar
O`tilgan mavzuni mustahkamlash: “Kimyoviy soat” o`yini yordamida.
Yangi mavzu bayoni
REJA:
1. Karbon kislotalarning tuzilishi , izomeriya va
nomenklaturasi.
2. Olinishi va xossalari
Molekulasida karboksil gruppa — COOH tutgangan moddalar karbon kislotalar deb
ataladi. Karbon kislotalar karboksil gruppalaming soniga ko‘ra bir asosli, ikki asosli
va ko‘p asosli boiadi. Masalan, sirka kislota CH3COOH va moy kislota C3H7COOH
— bir asosli, oksalat kislota HOOC — COOH va malon kislota HOOC—CH2—COOH
ikki asosli kislotalardir. Karbon kislotalar to‘yingan va to‘yinmagan, shuningdek,
ochiq zanjirli va halqali tuzilishga ega boiadi. Kislota molekulasidagi karboksil
gruppa karbonil >C=0 va gidroksi — OH gruppalardan tashkil topgan.
Karbon kislotalar , ularning tuzilishi hamda electron formulasi quyidagicha
ifodalangan:
Nomenklaturasi va izomeriyasi. To‘yingan bir asosli karbon kislotalar yog‘
kislotalar deb ham ataladi, chunki bu kislotalarning birinchi vakili yog`lardan olingan.
To‘yingan bir asosli yog‘ kislotalarni nomlashda, ko‘pincha ularning trivial nomlaridan foydalaniladi. Bu nom kislota qanday xomashyodan olinganligini ko‘rsatadi,
masalan, ularning birinchi vakili H COOH chumoli kislota deb ataladi, chunki
dastlab chumolidan ajratib olingan. Xuddi shunga o‘xshash, valerian kislota valeriana
o‘simligining ildizidan olingan.
Sistematik nomenklaturaga ko‘ra, kislotalarning nomi tegishli uglevodorod nomiga
kislota so‘zini qo‘shish bilan hosil qilinadi:
HCOOH
metan kislota
CH3 CH2 COOH propan kislota
CH3COOH
etan kislota
CH3 CH (CH3) COOH
2 metilpropan kislota
To‘yingan karbon kislotalarda aldegidlardagi singari izomeriyaning ikki turi: uglerod
skeletining va karboksil gruppaning zanjirda turlicha joylanishidan kelib chiqadigan
izomeriyasi mavjud: CH 3CH2CH2CH2COOH pentan
kislota
CH3 CH2 CHCOOH
I
CH3 2metilbutan kislota
Olinishi:
1. Birlamchi spirtlar oksidlanganda dastlab aldegid, so‘ngra kislota hosil boiadi.
Bunda uglerod atomlarining soni o‘zgarmaydi:
+(0) +(0)
RCH2OH—> RCOH —>RCOOH
2 H20
2. Murakkab efirlar, gidrolizlab karbon kislotalar olinadi.
RCOR + H20 —> RC00H + ROH
3. Tegishli karbon kislotalarning tuzlariga kuchli anorganik kislotalar ta`sir
ettirib ,karbon kislotalarni olish mumkin. 2CH3 CH2 CH2COONa +
H2S04 > 2CH3 CH2 CH2COOH +Na2SO4
Fizik xossalari. Karbon kislotalarning quyi vakillari odatdagi sharoitda o‘tkir hidli,
suv bilan har qanday nisbatda aralasha digan, sovitilganda oson kristallanadigan
harakatchan suyuqliklardir. Molekulasidagi uglerod atomlari soni beshtadan
to‘qqiztagacha bolgan kislotalar (izomoy kislota ham) moysimon suyuqliklar boiib,
suvda yomon eriydi. Yuqori molekular yog‘ kislotalar hidsiz, suvda erimaydigan qattiq moddalardir. Bir
asosli to‘yingan karbon kislotalarning asosiy fizik xossalari 9jadvalda keltirilgan.
Karbon kislotalarning deyarli hammasi spirtda va efirda yaxshi eriydi.
Kislotalarning molekular massasi ortishi bilan qaynash temperaturasi ham ortadi,
solishtirma massasi esa kamayadi. Normal tuzilishga ega bo`lgan kislotalar tarmoqlangan
kislotalarga qaraganda yuqori temperaturada qaynaydi. Tabiatda tarqalishi Mustahkamlash: 105106 bet masalalar va “Bu qaysi kislota”
topishmoqlar
Bu kislata matolarni oqartirishda, metallar zangini yo’qotishda
ishlatiladi.
Bu kislata tibbiy antiseptik vosita sifatida ishlatiladi.
Oshqozon sharbatida, tuzlangan bodiringda saqlanadi.
Uning tuzlari laktatlar deb yuritiladi.
Chumolilar bezlaridan ajralgan suyuqlikda, yel daraxti ignalarida,
Kuydiruvchi krapiva barglarida va hayvonlar terlashi
tomchilarida uchraydi Mavzuga oid masala va mashqlar. 105bet 1,2,4,5,8 masalalar
Uyga vazifa : 106bet 79 masalalarni yechish,mavzuni o`qib o`rganib,
yangi ma`lumotlar topib kelish.
Baholash: guruhlarning dars davomida to`plagan baholari e`lon qilinadi .
Darsda faol ishtirok etgan o`quvchilar baholanadi.
Darsni yakunlash;
“Insonga toza havo bersangiz, u ming yil yashaydi” (Abu Rayhon
Beruniy)
“Agar chang va g’ubor bo’lmaganda insonlar ming yil umr ko’rgan
bo’lar edi” (Ibn Sino)
Olti narsa tanni saqlaydi har dam,
“Olti zarur narsa” – yana nomi ham.
Birinchi qismini bilsangiz – havo,…
Havosiz yuraklar chekadi navo,…
Vale u mo’tadil, sof bo’lsa, sozdir.
Yaxshisi hid, bug’, changlari ozdir
Aslida havo sof, pokdir, nihoyat,
Unga ko’p narsalar qo’shilar g’oyat,
Ta’sir qilar chiqit, tuprog’u, shamol,
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "КАРБОНЛАР"
Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.