internet mavzusi o'rta umumiy ta'lim maktablarining 7-chi sinf o'quvchilari uchun tavsiya rtiladi. Bu taqdimot internet haqida yaratilgan . Iternet tarmog'i butun olam yangiliklari bilan bog'langan. Shu sababli internet mavzusini o'tganda taqdimotdan foydalanish o'quvchilar uchun tasavv qilish imkonini hosil qilish imkonini beradi
Reja
• 1. Internet va uning asosiy
tushunchalari
• 2. Internetga ulanish variantlari
• 3. Provayderlar. O’zbekistondagi
mavjud provayderlar
• 4. Internet xizmatlari. WWW nima?
ARPANET
1964 yili 4 tarmoqdan iborat AQSh
ning eng nufuzli tekshirish institutlarida
tarmog’i
joylashgan
yaratildi. Boshida olimlarning tadqiqot
tarmoq,
ishlarida
keyinchalik ularning safsata sotishning
kompyuterlashgan zanjiriga aylanadi.
Ammo shunday tarmoq yaratishning o’zi
katta muvaffaqqiyat edi. 70yillarda
tarmoq ancha o’sdi.
foydalanilgan
1974yilda
tarmoqqa
rivojlanishiga
Endi tarmoqning tuzilishi unga xoxlagan
kompyuterlarni ulash imkoniyatini berdi.
tarmoqlarni
Keyinchalik
birlashtiruvchi TCP/IP protokoli tuzildi va
tarmoqning
turtki bo’ldi.
Chunki
ixtiyoriy kompyuterni
ulash imkoniyati paydo bo’ldi. 1983yilda
ARPANETINTERNET
atala
boshlandi va juda kuchli, birbiri bilan
tarmoqlar
bog’langan kompyuterlar va
to’plamidan iborat sistemasiga aylandi.
deb
Internet nima?
• Internet International network – xalqaro
tarmoq ma’nosini anglatadi.
• Internet (internet) minglab
mintaqaviy
birlashtiruvchi axborot tizimi hisoblanadi.
kompyuter
lokal va
tarmoqlarni
International network –
xalqaro tarmoq ma’nosini anglatadi.
Internet nima?
• Internet
• Internet (Internet) bu butun jahon
kompyuter tarmoqlari majmuidir, ya’ni
yagona
faoliyat
ko’rsatuvchi jahon global kompyuter
tarmog’idir.
standart
asosida
Internet nima?
• Barcha davlatlarni va kontinentlarni
birlashtiruvchi hamda yer sharining
axborot
ixtiyoriy
qilish
resurslariga
imkoniyatini beruvchi umumplanetar
tarmoq.
nuqtasidagi
murojaat
Internet nima?
Internetning asosiy tushunchalari
• Web sayt – biror bir sohaga,
faoliyatga, voqea va hodisaga
bag’ishlangan ma’lumotlarni
Internet
o’zida
sahifalar majmui.
jamlagan
• Portal –
Internet
tizimidan
izlash
imkoniyati orqali ixtiyoriy ma’lumotlarni
dasturiy
olish
maxsulot tushuniladi.
yaratilgan
imkoni
• Portaldagi servis imkoniyatlar: Elektron
pochta, forum, chat, elektron aloqa,
elektron konferensiya va shu kabilar.
• Elektron pochta
–
Internet
tezkor
xabarlar
tarmog’i
ma’lumotlar
almashish tizimi
• Internet manzil
orqali
va
(URLUniform
Recourse Locator) –
Internet
tarmog’ida
joylashtirilgan
axborot resurslarining murojaat
manzillari.
• Internet provayder –
Internet
xizmatlaridan
tarmog’i
foydalanishni ta’minlab beruvchi
yuridik shaxs.
• Proxy – lokal tarmoqqa ulangan
kompyuterlarni bitta aloqa kanali
orqali
xizmatidan
foydalanishni tashkil etish xizmati
Internet
boshqarish
foydalanishni
• Web server – veb sahifalarni
va
tashkil
foydalanuvchilar
joylashtirish,
ulardan
etish hamda
so’rovlariga ishlov berish xizmati
• Trafik – Internet aloqa kanallari
orqali uzatiladigan ma’lumotlar
oqimining hajmi
Marshrutlashtiruvchi(Router) yoki
router tarmoq topologiyasi haqidagi
ma’lumot va berilgan qoidalar
tarmoq
asosida
segmentlari orasida uzatish haqida
qaror qabul qiluvchi qurilma.
paketlarni
• Maxsus
tarmoq kompyuteri bo’lib,
kamida 2 ta tarmoq interfeysiga ega va
turli xil tarmoq segmentlari o’rtasida
berilgan
administrator
maxsus
tarmoq
topologiyasi
axborotlar
asosida ma’lumotlar paketini yubora
oladi.
tomonidan
va
qoidalar
haqidagi
• Shlyuz
(Gateway)
tarmog’idan
–
tugun(узловой) kompyuter. Bu
bir
boshqa
tarmoqning resusrlariga murojaat
va
qilish
beradi
ma’lumotlarni
yuboriladigan
ta’minlaydi. Masalan,
mosligini
pochta xabarlari.
imkonini
INTERNET BILAN BOG’LANISH
Internetga ulanish variantlari
Internetga ulanish variantlari
INTERNET BILAN BOG’LANISH
Seansli ulanish
doimiy
telefon
• Mazkur ulanish turida foydalanuvchi
qisqa
Internetga
muddatga
tarmog'i orqali
ulanadi. To'lov esa Internetda qancha
ya'ni
muddat
soatbay amalga oshiriladi.
emas,
bo'lishga
qarab,
Doimiy ulanish
• Bunda kompyuter Internetga doimiy
va tezkor kanal orqali ulangan bo'lib,
yuborilayotgan va qabul qilinayotgan
ma'lumotlar raqamli tartibda bo'ladi.
To'lov esa faqat «trafik» — qabul
qilingan ma'lumotlar hajmi uchun
amalga oshiriladi.
Provayderlarning tarif rejalari
• Chegaralanmagan limit
(Безлимит)
• Vaqt bo’yicha (За время)
• Trafik bo’yicha (По трафику)
• Paketli (Пакетный)
Internet provayderlar mijozlarga quyidagi
xizmatlarini taqdim etadi
O'zbekistonda Internet tarmog'iga ulanishni
ta'minlovchi xalqaro kanallar o'tkazuvchanlik
bosqichlari
qobiliyatining
rivojlanish
• Bugungi
kunda O’zbekistonda
internetdan foydalanuvchilar soni
9,1 mln tashkil etadi.
• 2012 yil aprel oyining hisobotiga
ko’ra 14 ming UZ domenlar nomi
ro’yxatdan o’tgan.
INTERNET XIZMATLARI
– WWW Internet resurslarini
tashkil etish
– Email Elektron pochta
xizmat
fayllarni
almashish
–FTP
protokoli
–IPTV Internet tarmog’i orqali
raqamli televideniya
–IP telefoniya Internet tarmog’i
orqali telefon so’zlashuvlar
• Web hosting Shaxsiy veb
Internetga
saytlarni
joylashtirish
• Searching
tizimlaridan foydalanish
• Internet conference
orqali video muloqot
Internet qidiruv
Internet
WWW nima?
• WWW – World Wide Web –
butun dunyo o’rgamchak
Internet
to’ri hisoblanib,
resurslarini tashkil etish va
foydalanishni
undan
ta’minlab beradi.
WWW nima?
• World Wide Web – elektron
silkalar
bog’langan
global gipermatnli hujjatlar
sistemasi hisoblanadi.
bilan
• WWW Ma’lumot saqlovchi
kompyuterlarning geografik
joylashuvidan qat’iy nazar,
gipersilka
bir
hujjatdan keyingi hujjatga
o’tish imkoniyatini beradi.
yordamida
WWW 3 ta standartga asoslanadi
URL (Uniform Recourse Locator)
Унифицированный
Internet
ресурса.
joylashtirilgan
resurslarining murojaat manzillari.
указатель
tarmog’ida
axborot
HTTP (Hyper Text Transfer
Protocol)
• Протокол передачи гипертекста.
• Gipermatnni uzatish bayonnomasi.
HTTP
server
kompyuter va kliyentkompyuter
o’rtasida ma’lumot uzatish uchun
ishlatiladi.
bayonnomasi
HTML (Hyper Text MarkUp
Language
• Язык разметки гипертекста.
Gipermatnli markerlash yoki
belgilashlar tili.
Internet texnologiyaning 3 jihatini
aytib o’tish lozim.
• 1. O’zida ma’lumotni saqlovchi
“SERVER”.
• 2. Serverdagi ma’lumotlarni
ko’rish imkoniyatini beruvchi
“KLIYENT”.
• 3. Almashinuv “PROTOKOLI”
(bayonnoma) ularni ulaydi.
hujjatlar
• Matnli, grafika, musiqa va boshqa
ko’rishdagi ma’lumotlarni o’zida
server
saqlovchi
kompyuterida saqlanadi, kliyent
kompyuter yordamida hujjatlar
ko’riladi va birbiriga ma’lumotni
HTTP bayonnomasi yordamida
yuboradi.
E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!