Салт дәстүр

«№ 13 Орта мектеп» КММ Ашық сабақ 10 сынып Сабақтың тақырыбы: «Салт­дәстүрлер» Өткізген қазақ тілі мұғалімі: Ракишева Р.А. Петропавл қаласы  2018 оқу жылы Пәннің аты: Қазақ тілі 10 сынып Мақсаты Күтілетін нәтиже Психологиялық ахуал Топқа бөлу Қызығушылықты  ояту Жаңа сабақ 10 сынып қысқа мерзім жоспары Сабақтың атауы:             Салт­дәстүрлер                                                Мұғалімі: Ракишева Р.А.         Уақыт:               02.02.2018 Қазақ халқының әдет ­ ғұрпы мен салт ­ дәстүрлері туралы кең көлемді мағлұмат алады, әртүрлі тапсырмаларарқылы  өз  ойларын толық жеткізе білуге дағдыланады        «Жылулық» шеңбері Мен бәріңе Денсаулық тілеймін! Мен бәріңе Қуаныш тілеймін! Мен бәріңе Мейірім тілеймін! Мен бәріңе шуақты күн тілеймін! Мен бәріңе көңілді ойын тілеймін! Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа  сәттілік тілейді. 1­топ ­ Шілдехана.  2 топ ­ Қырқынан шығару. 3 топ ­ Бесікке салу. арқылы топтарға бөлу   Оқушылар таңдаған сай топтарға бөлініп отырады. Тақырыпқа байланысты таныстырылымды тамашалау:  Рухани Жаңғыруға байланысты видео ролик 1мин тақырыпты ашу  Ұйымдастыру кезеңі:  Амандасу. Мұғалімнің кіріспе сөзі. Иә, балалар, салт дәстүрлер өте көп. Қазақ халқының көнеден келе жатқан  салт – дәстүрлері, ырымдары өте көп. Қазақ «қазақ» деген атын осы кезге дейін қазақи салт ­ дәстүрлерімен, ырымдарымен, той – мереке,  тағы басқа да жол – жосындарымен талай елді таң қалдырып келеді. Ата­бабамыздың қалдырған асыл мұрасын қадірлеп, жоғалғанды  жаңғыртып, қайта жаңарту ендігі болашақ ұрпақтың өз қолында.  «Бала тәрбиесі бесіктен», «Ел болам десең, бесігіңді түзе»  деген нақыл  сөздерде бар.      «Бесікке салу»   Рәсімі. бойынша оқушылар көрсетілім көрсетеді  Топтарға  тапсырма:    І тапсырма: “Қазақтың дәстүрлері” әні орындалады І­топ:  «Шілдехана»  Мәтінді оқиды, тірек сөздерді табады.  Мәтінге жоспар құрады.  Жоспар бойынша мәтін мазмұнын қысқаша  баяндайды. «Шашыранқы ой» стратегиясы бойынша баяндайды. “Қазақтың дәстүрлері” әні орындалып тұрады.        Қазақ халқының салт­дәстүрі тарихпен бірге , ата­бабамыздан бүгінгі ұрпаққа дейін жалғасып келеді. Тарих шежіресінде әртүрлі  қиын қыстау кезеңде де ол жалғасын тауып, ұрпақтан­ұрпаққа жетті. Еліміз егемендігін алған бүгінгі таңда оның орны өте жоғары.  Қазақстан Республикасының әрбір азаматы өзінің ұлттық салт­дәстүрін,  бабамыздан келе жатқан халықтық педагогика көзі. Біз салт­дәстүрімізбен мақтан етіп, оны жалғастырушымыз. Оны өлеңмен де жырлай  аламыз. Мысалы белгілі әнші Марат Омаровтың “Қазақтың дәстүрлері” әнінде қазақ халқының салт­дәстүрлері мақтанышты түрде  орындалады. Әннің сөзі еліміз тәуелсіздігін алғаннан кейін шыққан, себебі бір кездерде аздап ұмытылып бара жатқан салт­дәстүріміз  қайтадан жаңарып, жаңғыруда. «Қар кесегі»  стратегиясы бойынша баяндайды. берілген суреттер бойынша туынды жасап шығару;  әдет­ғұрпын сыйлап, құрметтеуге, қастерлеуге тиісті. Бұл ата­ ІІ­топ  «Қырқынан шығару» Берілген дайын суреттерді рет­ретімен қойып әңгімелейді. етістіктерді есімшеге  айналдырады    1. Сәби дүниеге келгеннен кейін азан шақырып атын қояды. 2. 6­7 күн өткен соң бесікті аластап, бесікке салу рәсімі болады. 3. 38­39  күннен кейін қырқынан шығару тойы өтеді. 4. Жас сәби аяғын баса бастағанда тұсау кесер тойы болады. 5. 4,5­ке толғанда сүндет тойы болады. 6. Бала тәрбиесіне байланысты салт­дәстүрдің бірі — 3­4 жасқа келген ұл баланы атқа мінгізу. 7. Бала 6 жасқа толғанда тілашар  тойы өтеді. Осылай қазақ халқының тойлары жалғаса береді. ІІІ­топ: «Бесікке салу» Берілген сөз тіркестерін қатыстырып шағын сөйлем құрайды құрастырады. Қысқаша сөйлемді диалогке  айналдырады. «Шеңбердегі доп» стратегиясы бойынша баяндайды    Біздің әулет, қалыптасқан дәстүр, отбасы мүшелері, қонақ шақыру, қарсы алу, қонақжайлық, қонақ күту         Біздің әулетте қалыптасқан отбасы мүшелерінің дәстүрі бар.  Олар қонақты шақырып құрметтеп қарсы алу.  Қонақжайлық – қазақ халқының ұлттық салт­дәстүрінің бірі. Қонақ күту қазақ халқы – ежелден қонақ десе ішкен асын жерге қоятын  халық. Ал, осы орындаған тапсырмалардан қандай ой түйіндедіңдер? Дәтүрімізді сақтау, құрметтеу, сыйлау, жаңғырту керек. ІІ тапсырма: Үш айнлымнан тұрады. Ғажайып алаң ойыны. Ойынның мақсаты: Білім деңгейін көтереді. Ойлау қабілетін дамытады. Ой­өрісін кеңейтеді. Салт­ дәстүрлерді құрметтеп, сақтайды. I­айналым (ойын) құпия сөздерді табу Екінші  айналым (таңдау);     II тур (ойын); мақал­мәтелдерді толықтыру,қазақ халқының ұлттық ойындарын табу, Киіз үйдің қаңқасының бөліктерін табу ІI-айналым (ойын) құпия сөздерді табу Бірінші  айналым (таңдау);     I тур (ойын); Ұлттық тағамдарды атау, Ұлттық киімдерді атаңыз, Түйе сүтінен жасалған сусын Үшінші  айналым (таңдау);    III тур (ойын); Бәйге деген не?, Ұлттық музыкалық аспаптарды атаңыз, мақалдарды    Финал; Балалар ер жетіп, жеке үй болғанда ата-анасы дүние-мүлік, мал беріп, отау тігіп жеке    Ақтық  ойын; Көлденеңінен: Бала атқа мініп, алғаш алыс сапарға аттанарда жасалатын дәстүр: ТОҚЫМҚАҒАР Тігінен: 1) Ет желініп болғаннан кейін төрде отырған ақсақал табақта қалған етті жас балалар мен жігіттерге жегізеді. Бұл дәстүр  қалай аталады? АСАТУ шешу. ІІI-айналым (ойын) құпия сөздерді табу шығару дәстүрі: ЕНШІ 2) Өзіне таяу сіңлісіне басындағы орамалды ұзатылған қыз береді. Бұл “енді кезек сенікі” деген мағынаны білдіреді: АРҒЫ «Бес саусақ»: Бас бармақ – Не үйрендім?   Салт­ дәстүрлерді құрметтеуге үйрендім.    Балан үйрек – Неге көңіл аудару керек? Ескі қалып бара жатқан дәстүрлерге көңіл аудару керек.                              Ортан терек – Кімге көмектестім?  Достарыма көмектестім.                              Шылдыр шүмек – Алған әсерім, Көңіл­күйім? Өте тамаша!                              Кішкене бөбек – Неден қиналдым?  Кішкене сұрақтардан ..... Қазақ халқының салт – дәстүрлері мен әдет ­ ғұрыптарын басқа халықтардың әдет ­ ғұрыптарымен  салыстырып, қосымша материалдар жинақтау Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау Бүгінгі сабақа тілектерін білдіру. Күнделіктеріне жазып алады Бағалау парақшасын толтырады. Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға  жабыстырады. Бағалау  парақшаларын толтыру Ой толғаныс Үйге тапсырма Бағалау Кері байланыс