Сара Садыйкова турында статья

Халкыбызның хатын­кызлары тормышта,  көнкүрештә зур эшләр алып бара. Җәмгыятьнең  культурасын тотуда да үзләренең булдыклы  булуларын изһар иткән хатын­кызларыбыз аз  түгел, һәр төрле фән аланнарында хезмәт итү,  гади һәм урта белем бирү, институтларда дәрес  бирүче мөдәррисләребез (профессорларыбыз) бар. Шулар арасында иң хөрмәтле урыннарның  берсенә ия булган сима — музыка остасы Сара  Садыйковадыр.     Татар халкының чиксез зур мәхәббәтен казанган композитор Сара Сдыйкова 1906 елның 1  ноябрендә Казанда туа.   Бибисара Гариф кызы Садыйкова дөньяга  киләсе көнне булачак композиторның әти­әнисе  туганнары чакырган мәҗлескә килгән була. Һәм  нәни Сараны әтисенең ап­ак күлмәккә билүгә  салалар. Җырлап­биеп күңел ачкан мәҗлес  вакытында туган кыз бала сайрар кош­сандугач  булмыйча, кем булсын?! Адәм балаларының бик  Сара Садыйкова ­ Ак калфаклы чал сандугач! “Сара ханым үзенең композиторлык иҗаты белән татар халкының бик борынгы заманнардан бирле үк бай рухи тормыш белән яшәп килүче музыкаль халык икәнлеген тагын бер мәртәбә раслады...” Гомәр Бәшировсирәкләренә генә насыйп булган илаһи сәләт­ тылсымлы энҗе­җәүһәрләргә тиң җыр­моң иҗат  итәчәк композитор шулай дөньяга килә.      Бер­берсен өзелеп сөючеләр...                Син, тик син генә... Тормышыма ямь бирәсең, Давылларга каршы торган тау чәчәге кебек,  Миңа карап, елмаясың, көләсең. Синең көлүең, синең күз карашың,  Бер күрүдә утларга салды. Синең назлап әйткән татлы сүзең Йөрәгемнең түрендә калды. Сандугачка тиңләп, тыңлыйм да мин. Тыңлап туймыйм синең тавышны. Тавышыңда нинди моңнар бардыр, Таратасың кайгы – сагышны... (Сара Садыйкова, Газиз Айдарский )драмасында беренче тапкыр сәхнәгә чыгып,  җырлап уйнала торган Сәхипҗамал ролен  башкара. Техникумда җыр дәресләрен алып бара  торган татар халкының беренче композиторы  Солтан Гобәши тәкъдиме белән Сара Садыйкова  Мәскәүгә Чайковский исемендәге консерваториягә укырга җибәрелә. Сара апа композитор, җырчы гына түгел иде. Ул  – шагыйрь дә, журналист та. Шуңа да газета­ журналларны үз итеп яшәде. Бигрәк тә яшьләргә  әйтер сүзе күп иде аның. Ни гаҗәп, язмаларының  кайсын гына алып карасаң да, актуальлеген бүген дә югалтмаган. Сара апа, Сара ханым диеп, Сара диеп атап йөртегез,­ Ул үзе дә чәчәк кебек иде, Сез чәчәкләр аңа илтегез. Фазули Илгизәр Сабакка йөрер вакыты җиткәч, Сараны шул  заманның данлыклы кызлар мәктәбе­Фатиха  Аитова мәктәбенә укырга бирәләр. Аны  тәмамлагач,Сара Педагогия техникумында укый.  1921 елгы ачлыклактан җәфа күргән кешеләр  өчен хәйрия спектакле итеп куелган “Бүз егет”Сара Гариф кызы Садыйкова ­ нуры сүнмәс  шәхесләрнең иң олысы­хөрмәтле­се, дисәм,  мөгаен, ялгышмамдыр. Ул үзе кебек  сәнгатькәйләр йолдызлыгында һәрвакыт  җемелдәп, балкып яначак иң якты йолдыз. Аның  иҗатының бөеклеге хакында бар дөнья яза,  талантын төрки халыклар гына түгел, руслар да  таный.  Сара апабыз үз гомерендә төрле чорлар кичерсә  дә, сынмый­сыгылмый, хәзергечә әйтсәк, һәм  рухи, һәм физик яктан чыныга гына бара. Аның  музыкаль сәнгатебез фондына керерлек йөзләрчә  оригиналь җырлар иҗат итүе шул хакта  сөйләмимени?! Ул үз заманының зур шәхесләре  Солтан Габәши, Муса Җәлил, Кәрим Тинчурин,  Фатыйх Әмирхан, Салих Сәйдәшен, Александр  Ключарев, Василий Виноградовлар белән бергә  эшли. Ә инде композитор буларак танылгач,  Сибгат Хәким, Гомәр Бәширов, Мостай Кәрим  кебек әдәбият корифейлары белән якыннан  аралаша. Миңа калса, болар барысы да Сара  ханым Садыйкованың олуг зат, Татарстан  сандугачы булуы турында сөйли. Безнең музыкабыз икмәк кебек, ул арыш­бодай  кебек, чәчәк кебек, ул үз җиребездә туа. Аны туган җиреннән тамыры белән йолкып чыгару һәм  танып булмаслык хәлгә китерү вәхшиләрчә  мәсхәрә итү булыр иде.   Без халык иҗатына сак һәм яратып карарга  тиешбез. Безгә халыктан өйрәнергә кирәк. Халык  җыр иҗатын баетып, тәэсирле музыкаль чаралар  белән көчәйтеп, аны халыкка камилрәк сыйфатта  кайтару – безнең бурычыбыз.Тыны кысыла дигән көннәрдә Горький клубының тәрәзеннән Җыр агылды милли көйләргә. Танымаска сине маташтылар, “Милли моңнар, имеш, искерде...” Бирешмәдең, барын кичердең... “Өченче көн тоташ кар яуганда”, “Бөркет” булып очты җырларың. Кыйтгаларга сибелешкән татар Көтеп алды синең моңнарың. Җырга гашыйк шагыйрь һәм җырчылар Җан дусларың булды гомергә. Кайнап торды һәрчак татар рухы Бер бүлмәле якты өеңдә... Җырчыларга хәзер һич кытлык юк, Көй язучылар да күп сыман, Ләкин торган саен, Сара апа, Татар җыры сине юксына шул, Татар җыры сине юксына...                                                (Сибгат Хәким) “Татар җыры сине юксына...” Изге урын бушап калмас, дигән Гыйбарәсе бар бит халыкның. Сәйдәштән соң моңнар дөньясында Сара Садыйкова калыкты. Милләтебез моңга сусаганда,