Сақтар туралы тарихи деректер (5 сынып,Қазақстан тарихы)

Бекітілді: Пәні: Қазақстан тарихы Сабақтың тақырыбы: Сақтар туралы  тарихи деректер  Мектеп:№10  Мұғалім:Жайылганова А.К.  Күні:   СЫНЫП: 5 Оқу мақсаты: Сабақ негізделген оқу  мақсаттары Күтілетін нәтиже: Қатысқан оқушылар  саны:   Қатыспаған  оқушылар саны: 0  Білу: ­сақтардың тарихы туралы жазба деректерді атау;                  ­грек­македон және парсы жауынгерлері мен сақ жауынгерлері   арасындағы шайқастар туралы түсіндіру;                  ­сақтар туралы өткен сыныптарда білгенін есіне түсіру; Түсіну:   ­сақтардың   өмірін   тарихи   деректер   арқылы сипаттау;              ­ Олардың билеушілерінің аттарын анықтау; Қолдану:   ­Сақтардың   шекарасын,   қоныстарын   картадан көрсету; Талдау:   ­сақтардың   көршілес   халықтармен   қарым­ қатынасының тарихын талдау; Жинақтау: ­тарихи деректермен танысып,ойын түйіндеу; Бағалау: сақтардың өмірі жайында эссе жазу; ­жазба деректермен танысу; ­Сақтар туралы тарихи деректер мен жұмыс жүргізу  дағдыларын дамыту; Білу: ­сақтардың   тарихы   туралы   жазба   деректерді   атай алады;                  ­грек­македон және парсы жауынгерлері мен сақ жауынгерлері  арасындағы шайқастар туралы біледі;                  ­сақтар туралы өткен сыныптарда білгенін есіне түсіреді; Түсіну:  ­сақтардың   өмірін   тарихи   деректер   арқылы сипаттай алады;              ­ Олардың билеушілерінің аттарын атайды; Қолдану:   ­Сақтардың   шекарасын,   қоныстарын   картадан көрсетеді; Талдау:   ­сақтардың   көршілес   халықтармен   қарым­ қатынасының тарихын талдай алады; Ресурстар Сабақтың құрлымы   ­тарихи   деректермен   танысады,ойын Жинақтау: түйіндейді; Бағалау: сақтардың өмірі жайында эссе жазады Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар   және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер. I.Ақпарат блогы II.Деңгейлік тапсырмалар III.  IV   V Оқыту әдісі:      «Акт», «Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер» , «Оқыту үшін бағалау және оқуды  бағалау», «Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету», «Оқытуды басқару және  көшбасшылық». Мұғалімнің іс­әрекетінің тәсілі:     Бағыт­бағдар береді, оқушыларға қажет болғанда көмек береді, олардың  танымдық тапсырмаларды өз бетімен орындауын қадағалайды. Оқу іс­ әрекетін ұйымдастыру формасы: Танымдық­бақылау  сабағы Танымдық тапсырмалар: Сабақтың ДТ блогында беріледі.   Оқушы іс­әрекетін ұйымдастыру: Күтілетін нәтижеге қол жеткізу үшін деректерді пайдаланып сұрақтарға жауап  беру; Өз мүмкіндігіне қарай деңгейлік тапсырмаларды орындау; Оқушыда дағды қалыптастыру: Өзін­өзі дамыту дағдылары –өзінің деңгейін бағалау, оны жоғарылату бағытында  жүйелі жұмыс жасау, белгіленген мақсатқа жетіп барып қанағаттану,  жинақталған білім мен қалыптасқан дағды негізінде ой қорыта алу. Негізгі ұғымдар мен терминдер: сақтар,скиф, ауыздық,массагет Ақпарат көздері: оқулық «Қазақстан тарихы» Алматы «Атамұра»2017,Интернет  желісі sabaq.kz/19343/ Сабақты бағалау:Оқушының оқу іс­әрекеті деңгейіне байланысты бағаланады.   I.Ақпарат блогы.  Тақырып жоспары: 1.Дала өркениетінің қалыптасуы   2.Сақтардың жауынгерлік өмірі   3.Даланың бақташы тұрғындары  сақтар жайлы жазба деректер. Психологиялық дайындық Топқа бөлу I топ: Зерттеушілер II топ: Тарихшылар      III топ: Жазушылар II. Басталуы:  Сақ топтарының  аты  №   1  Теңіздің арғы  жағындағы сақтар  (парадарайа)  2  Шошақ бөрік киетін  сақтар (тиграхауда)  3  Хаома сусынын  дайындайтын сақтар  Мекендері  Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында, Сырдария мен  Әмударияның төменгі ағысында  Сырдарияның орта ағысы, Тянь­Шаньда, Жетісуда  Мургаб аңғарында өмір сүрді (хаумаварга  III. І. Дала өркениетінің қалыптасуы (әр топ 2 сұраққа жауап береді ­Қандай дереккөздер сақтар туралы мәлімет береді? ­Грек тарихшысы Герадот өз жазбаларында сақтарды қалай атады? ­Иран жазбаларында сақтар туралы не айтылған? ­Бехистун  жартасындағы  жазбалар не дейді?    ­Сақтардың тарихына қатысты қандай жазбалар бар? ­Қазақстан аумағындағы сақ тайпаларының орналасуы қандай деректерде  айтылған? II.Сақтардың жауынгерлік өмірі (топтық,жеке) 1. Томирис пен парсы патшасы Кирдің арасындағы шайқас. 2. Парсы патшасы І Дарийдің шапқыншылығы 1.. Б. з. б. VІІІ ­ VІІ ­ ғ ­ да сақтар өз атырабындағы алдыңғы қатарлы елдермен қарым –  қатынас жасап отырған. Тіпті парсы елдерімен де соғыс одағын құрған. Бірақ парсы  патшасы одақты місе тұтпай сақ ­ масагеттерді өзіне тәуелді етпекші болған. Сөйтіп  бірінші рет жорық жасаған. Нәтижесінде жеңіліп Кир қаза табады. Ал енді осы оқиғаға  тоқталайық. Мемлекет шекарасын тойымсыздықпен кеңейтуді ойлаған Кир ең әуелі сақ – массагеттерді бағындыруды ойлайды. Соғысқа жедел дайындала бастайды. Соғыспас  бұрын сақ еліне елші жібереді. Күйеуі қайтыс болған сақ патшайымы Томириске маған  күйеуге шық деп ұсыныс білдіреді. Томирис Кирдің сәлемін қабыл алмайды. Күшпен ала  алмасын білген Кир айлағаға көшеді. Мал сойып мол етіп ет асып, шарапты жеткілікті  етіп дайындайды. Жауынгерлерді мас қылып ұйықтатып қояды. Ішінде Томиристің  баласы Спаргаписте бар. Тұтқынға түсіріп қалады. Бұл хабарды естіген Томирис Кирге  хат жолдайды. Томирис шығып елшісіне хатты береді. Оны ол Кирге жеткізеді. Хат «Қанқұмар Кир! Жеңіске желікпе! Сен менің ұлымды ашық айқаста қару құдіретімен  жеңген жоқсың. Шарап ішкізіп, алдап барып пенде еттің. Енді менің мына ақылымды  тыңда! Айла – амалмен біраз жауынгерлерімді тұтқын қылғаныңды қанағат тұтып менің  ұлымды өзіме қайтарып бер де есен­сауыңда жөніңді тап. Егер олай етпесең тәңірі  атымен ант етіп айтайын, қанға қанша тойымсыз болсаңда, адам қанын сусынның қанғаныңша ішкіземін!» ­ деп жазады. Кир оқып шығады. Томиристің тұтқынға түскен ұлы өзінің қандай күйге түскенін ұғып, өзін ­ өзі өлтіреді.  Келесі күні екі жақтың арасында құлақ естіп, көз көрмеген сұрапыл соғыс болады.  Парсыларды жайратып салады. Кир де өледі. Томирис –«Маған Кирдің басын тауып әкеліңдер»,­ дейді. Томирис: Қан толтырған торсыққа Кирдің басын салып тұрып: ­ «Әйтеуір тірі қалдым, сені жеңіп шықтым демесем, жан дегенде жалғыз ұлымды  аярлықпен қолға түсіріп, сен менің түбіме жеттің, жауыз! ­ Енді тәңірге берген сертімді орындап, басынды қанға бөктіріп, сусынымды  қандырғаннан басқа амалым жоқ» Сақтардың осылайша тәуелсіздігін сақтап қалады. 2.. Осы оқиғадан 11 жылдан соң патша болған үш жылда 1 ­ 2 жеңіске жеткеніне  мастанған І Дари сақтармен соғыспақшы болып б. з. б 518 жылы сақтарға қарсы соғысқа аттанды.  Осы соғыс жайлы грек тарихшысы Полиэн Шырақ есімді сақ жауынгерлерінің ерлігі  жайлы баяндайды. Шырақ өз үстінен өзі жаралап парсыларға қашып барады. Оларды  сақтарға бастап барамын деп елсіз, сусыз шөлге апарып қырады. Шырақ: ­ І Дарийге «Менің түп атам парсы еді. Сақтардың малын бағып жүрем құлы  болатынмын. Сіздердің келе жатқандарыңызды естіп қаштым деп қолға түсіп қалып, әзер  құтылдым. Маған көмектесең сақтарда кеткен кегімді қайтаруға көмектесе көріңіз ­ деді Мен сақтардың жерінің ой ­ шұңқырын жақсы білемін сіздерді бастап бара аламын» Парсыларды қалың қолын құм ішіне әкеліп, адастырады. ­ Дарий: не мақсатпен сен бізді алдап, әскерімізді қырмақшысың? Енді бізге алға да,  артқа да жол жоқ. ­ Шырақ: Жеңіс! Жеңіс! Жеңіске жетті деген осы. Отандастарымыздың басына үйірілген  қасіреттің қара бұлтын кері серпіп, сендерді шөлмен аштыққа әкеп қамадым. Енді қайда барсаңдарда табатындарың ажал!­  Ашуланған Дарий Шырақтың басын шауып түсіреді. III.Ерте темір дәуіріне тән ерекшелік(жұптық жұмыс) 1 Атты басқарып отыратын металлдан жасалған ауыздық  ойлап тапты. 2 Сақтар – б.з.б. І мыңжылдықта Орта Азия мен Қазақстан  Ақиқат\жалған жерін мекен еткен ежелгі тайпа  3 Көшпелі мал шаруашылығы  қалыптасты 4 Құралдарын тастан жасады IV. топтық тапсырма. 1 – топ тапсырмасы: Сақ тайпаларының атауын тауып, кестеге түсіріңдер.  2 – топ тапсырмасы:Семантикалық картаға сақтардың мекендеген  терреторияларын белгілейді.  3 – топ тапсырмасы:Сақтар туралы айтылған мәліметтердің авторларын тауып,  кестеге жазыңдар. Иран жазбаларында «жүйрік атты турлар» дейді Ежелгі грек деректерінде «азиялық скифтер» д.а. Парсы деректерінде «құдіретті еркектер» V.Күтілетін нәтиже блогы. Бағалау  Сақтардың жаугершілік өмірі жайында эссе жазады Сабақтың тақырыбы:  Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы Мұғалімнің аты­жөні: Күні:     СЫНЫП:  5 Қатысқан оқушылар  саны:   Қатыспаған оқушылар саны:  Сабақ негізделген оқу мақсаттары Сабақ  нәтижесі: 5.4.1.2  – көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің қалыптасуын түсіндіру 5.2.2.6 – көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін білу Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және  қосымша тапсырмаларды орындайды.  Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап  береді.  Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады:  Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа  жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен  жұмыс жасайды.  Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:  Оқулықтан   тыс   берілген   қосымша   тапсырмалады   орындайды,   тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады. Бағалау  критерийі Жеке,   жұптық,   топтық   тапсырмаларды   орындай   алады.   Сабақ   барысында Тілдік құзіреттілік Ресурстар Әдіс­тәсілдер Пәнаралық  байланыс Алдыңғы оқу Сабақтың жоспары Жоспарланғануа қыт Басталуы 5  минут тыңдаушының назарын өзіне аудара алады. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер. Сұрақ­жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия. Музыка, қазақ тілі.  Қазақстан территориясында темірдің игерілуі    Сабақ барысы : Бағалау парақшасымен таныстыру Топтарға бөлу. Психологиялық ахуал қалыптастыру:  «Аялы алақан» Мақсаты: жылылық, сенімділік деңгейін, еркіндікті дамыту. Нұсқаулық: қатысушылар шеңбер болып отырады. «Бүгінгі сабақтан не алғыңыз, не көргіңіз келеді?» — сұрағын оқушыларға қойып,  Бағалау түрлері Оқушыл ар  қорапша дан  өздеріне  ұнайтын  түске  сай  маркерл ер  алады. . Оқулық, мәтіндер . «Көшбас шы және тыңдауш ылар»  әдісі Оқулық, қабырға ға  ілінген   ватманд ар,  түрлі­ түсті  маркерл ер «Ыстық орын дық» орын дық әдісі, сұрақтар , орын дық. сұрақтарға жауап алу. Бастапқы қатысушы жанындағы көршісінің  қолын ұстайды. Тренинг шеңбер бойымен жалғасады. (Тренинг  соңында қатысушылар дөңгеленіп қолдарын ұстайды) Білу және түсіну Берілген мәтіндерді балалар оқып алады. Жаңа білім 10 минут Ортасы   10 минут «Көшбасшы және тыңдаушылар» әдісі Берілген жаңа тақырыпты түсіндіру үшін сыныптан өз еркімен бір  оқушы Көшбасшы ретінде өзін ұсынады. Көшбасшының қалауынша  мәтінмен жұмыс жүргізу. Қолдану Көшпелілердің өсірген түліктері Қола дәуірінің ортаңғы, соңғы кездерінде Қазақстан жерін мекендеген  тайпалар шаруашылығында қой түлігі сан жағынан басым  болды. Сақ дәуірінде жерімізде осы күнгі құйрықты қазақы қой сияқты қой тұқымы тараған екен. Ерте темір дәуірі заманында кәдімгі қойлармен қатар биязы жүнді  қой, ешкі де өсірілген екен. Алтайдан, Жетісудан табылған ерте темір  дәуіріне жататын киіздер осындай биязы жүннен басылған. Ерте заманнан­ақ көшпелілерде қойдан кейінгі саны жағынан екінші  түлік — жылқы. Жылқы мөлшермен б. з. д. 2­мыңжылдықтан бастап  мінуге, жүк артуға, жегуге үйретілген. Арпаөзен, Қойбағар, Берікбай,  Хантаудағы тасқа салынған суреттерде жеңіл күймелерге, ауыр  арбаларға жегілген аттар бейнеленген. Сақ дәуірінде Қазақстан жерінде басы үлкен, аяғы қысқалау, тұрқы  ұзын, түгі қалың жылқы тұқымы кең таралған. Бұл жылқылар тебіндеп  жайылуға үйренген қазақтың қазіргі жабы жылқысы тұқымына жақын.  Сонымен қатар сол заманның ақсүйектері, қолбасшы батырлары  жерленген үлкен қорымдардан (Пазырық, Берел) тұрқы биік аттардың  да сүйегі табылған. Сақ дәуірінде жабы сияқты төзімді, жекпе­жекке,  үлкен ұрыстарға мінетін қазанаттармен қатар осы екі тұқымның  араласуынан шыққан тұрқы орташа жылқы тұқымдары да болған.  Олардың сүйектері Шығыс Қазақстан жеріндегі Кіші Красноярка  қонысынан, Орталық Қазақстандағы Тасмола зиратынан табылған. Бұл  деректер сақтардың жылқының әр түрлі тұқымдарын өздері сүрыптап  шығара алғандығының белгісі. Сақ дәуірінде қалыптаса бастаған осы жылқылардың  тұқымы ғұн, сармат, үйсін дәуірінде, одан соң көне түркілер заманында кең таралып, өз жалғасын тапты. Ұзақ жорықтарға төзімді, аса күй талғамайтын осындай жылқыларды  қыпшақтар да өсірген. Қыпшақ жерін аралаған ибн Баттута деген араб  саяхатшысының пікірінше, Үнді жерінде жорыққа мінуге арналған  қыпшақ жылқыларына сұраныс өте күшті болған. Қазақстан жерінде қола дәуірінен бері ірі қара мал өсірілген. Қола,  ерте темір дәуірі ескерткіштерінен табылған сиыр сүйектері де ірі,  орташа, ұсақ сиыр тұқымдарының болғандығын көрсетеді. Көшпелілер малының құрамында ірі қара аз болды. Қола дәуіріне  қарағанда көшпелілік пайда болған ерте темір дәуірінде сиыр малы  азайды. Тек қана үлкен өзен­көлдердің (Сыр, Ертіс, Жетісу аймақтары) маңын мекендеген жартылай көшпелі тайпалар сиыр өсірген. Ортағасырлық монғол көшпелілерінде қысы­жазы өз аяғымен  жайылуға бейімделген, жүні қалыңдау сиыр тұқымы өсірілген. Далалы,  шөлейтті аймақтарды мекендеген көшпелілерде сиырдың осындай  тұқымы кеңірек таралған болуы керек. Қазақтың ежелден қолға үйреткен төрт түлігінің бірі — түйе.  Қазақстан, Орталық Азия жері қосөркешті түйенің қолға үйретілген  аймағы болып есептеледі. Түйені қолға  үйрету Арал, Маңғыстау өңірінде мөлшермен бұдан үш жарым мың  жыл бұрын, яғни б.з.д. 2­мыңжылдықтың ортасында іске асқан. Үй  түйесі Қазақстанның көптеген аймақтарында жабайы түйе —  қаптағайды қолға үйретуден пайда болған. Талдау  Зерттеу сұрағы: Көшпелі мал шаруашылығы неліктен  шаруашылықтың негізгі түріне айналды? Сергіту сәті 2 минут «Қыдырып қайтайық!»  би билеу Аяқталуы  Сабақты бекіту 10 минут Синтез "Таңда да таста" әдісі https://www.akavideos.com/watch?v=RAo­zw5U8gQ Бағалау  5 минут «Жетістік» баспалдағы. Оқушыл ар би  билеп  сергіп  қалады. "Таңда  да  таста"  әдісі Кері  байланы с  парағы. «Жетісті к»  баспалда ғы. Кері байланыс 3 минут Қосымша ақпарат Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз Бағалау ­ Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз? ə П наралық байланыс Қауіпсіздік ж не ə еңбекті қорғау ережелері АКТ­мен байланыс Құндылықтардағы байланыс Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді  жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына  ə с йкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз. қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз? Рефлексия Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім ж неə неліктен? Қорытынды бағамдау Қандай екі н рсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: 2: Қандай екі н рсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: 2: Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? ə ə Қазақстан тарихы Сабақтың тақырыбы: Мақсаты Сабақ міндеттері   Сабақ қадамдары Күтілетін нәтиже   Сабақ: Күні : Сынып:         9 «А» 1931 – 1933 жылдардағы аштық  1.1931­1933 жылдардағы ашаршылық, ХХ ғ. 30­ж. Қазақстандағы қасірет,  Қазақстандағы ауыл шаруашылығын ұжымдастырудың демографиялық  салдары, Қазақтардың республикадан тыс аймақтарғажаппай қоныс  аударуы туралы оқушылардың білім деңгейін зерттеу, қосымша ақпараттар  бойынша жан­жақты білім қорын молайту. 2.Топта жұмыс жасау дағдыларын жетілдіру, сыни тұрғыдан ойлауға,  салыстырмалы талдау жасауға, жүйелі қорытындылауға үйрету және  шығармашылық қабілеттерін шыңдау.Мәселені тарихи шындық тұрғысынан бағалау қабілеттерін қалыптастыру.Өзара ынтымақтастықты және өзара  баға беруді дамыту.  3.Ұжымдасып өзара көмек көрсете білуге баулу, өзара сыйластыққа  үйрету. Халқын ойлаған зиялылардың іс­әрекетінің негізінде ұлттық  патриоттық тәрбиеге баулу. Оқушылардың білім­біліктілігін сұрақ арқылы анықтау; Әр оқушыны өзіндік ойын жеткізу арқылы сөйлеу мәдениетін дамыту; Оқушылардың АКТ­мен жұмыс жасау шығармашылығын жетілдіру. 1. Жаңа сабақты игеру; 2. Тұжырымды ой айту; ∙ Оқушылар өз ойларын жүйелеп жеткізеді. ∙ Бірлесе жұмыс жасау арқылы өзара сыйластық, ынтымақтастық ахуалы қалыптасады. ∙ СТО әдістері арқылы пәнге белсенділігі артады  40 минут Блум таксономиясы; СТО стратегиялары, топпен жұмыс Интерактивті тақта; үлестірмелі парақша, кестелер, карта, ватман, маркер, І. Ұйымдастыру кезеңі: мақсат қою,топқа бөлу. ІІ.Сабақ барысы. Блум таксономиясы бойынша. III.Рефлексия IҮ. Үйге тапсырма беру.§10­11 қайталап  қосымша материалдардан оқып  келу, «Ұлы нәубат» деген тақырыпта тарихи шығарма жазу.(Сая, Майра,  Құштар  дарынды және таланты оқушыларға арналған ) Салыстыру кестені  толыртып келу.     1930­1932 жылдардағы аштық 1921­1922  жылдардағы  аштық               Болу себептері Аштыққа ұшыраған  аймақтар Ашығушылар саны Іс­шаралар  ұйымдастыру Зардаптары         Мақсат Мұғалімнің әрекеті Оқушының әрекеті Сабақтың барысы Сабақтың уақыты Сабақ әдісі Ресурстар Сабақ жоспары   Үйге тапсырма       Блум  бойынш а  жіктеу Білу Қазақстандағы  ұжымдастыру  туралы ойларын  ортаға салу. Қызығушылықты  ояту кезеңі. «Автор орындығы» Т.Рысқұлов туралы  ақпарат берілген  (таланты оқушы) Үй тапсырмасы  арқылы  жаңа  тақырыпқа енуге  сұрақтар қою. Түсіну Тақырыпты  игерту.   Ой қозғау Жаңа тақырыптың  басталғанын  Ұйымдаст ыру  формасы Күтілеті н нәтиже Топпен  жұмыс Сұрақтар ға  жауаді. Кері ы. СТО, жеке  диалогтік Сыни ойлап Автор орындығында Айдана  оқиды. Әр топқа логикалық сұрақтар 1­топ: Қазақстанда шаруаларды  ұжымдастыру қалай жүрілді? 2­топ: Ұжымдастыру кезінде  қандай келеңсіздікке жол  берілді? 3­топ: Қазақстанда  ұжымшарға  біріктіру қандай  қарқынмен  жүргізілді? 4 –топ: Ұжымдастыру шаралары туралы қазақ зиялыларының  көзқарастары қандай болды Татьяна Невадовская өлеңінің   үзіндісінен түсініктерін,ой­ пікірлерін айтады түсіндіру. Қосымша түсінік  беру        Қолдану 1931­1932  жылығы қуаң­ шылық пен  ашаршылық  себептерін Мәтінмен жұмыс Ақпарат арқылы жұмыс беру.   Барлық топта «1931­1932 жж  ашаршылық» қосымша  ақпаратты интернет желісінен  пайдалануға болады Талдау Адамның пайда  болуы туралы  пікірлерді талдау Нақты материал  бойынша  тапсырманың  орындалуын 1.1931­1932жж.ашаршылық  себептері неде? 2.неліктен қазақтар басқа жерге  босып кете бастады? жауап  береді  топпен  жұмыс  жасау. Диалогтік  тәсіл,  топтық  жұмыс. АКТ  қолданады. Топтық  жұмыс Жинақ тау Жаңа сабақтан  алған білімдерін  тапсырмалар  арқылы бекіту. Ой қортындыАлған  білімді жинақтатқызу «Тасбақалар  жүгрісі» сергіту Тақырыптың түйінін пострға  жазу, жинақтайды Сыныпта  қорғау Бағалау Ойын жинақтауға дағдыландыру.     Рефлексия жаздыру ­Бүгінгі сабақтан білдім,  үйрендім ­Қиын болды, жеңе білдім ­Үйренбедім, түсінбедім Жеке  жұмыс                               Сақтардың қоныстануына байланысты атаулары Сипаты Атауы Шошақ бөрік киіп жүретін  сақтар Сырдарияның орта ағысы, Тянь­Шань, Жетісу. Қазіргі атауы Ташкент қаласы аумағында,  Солтүстік Қырғызстан Оңтүстік  Қазақстан Теңіздің арғы жағындағы сақтар  Қара теңіздің солтүстігі, Арал  теңізінің маңы, Сырдария мен  Амударияның төменгі ағысы. Арал теңізінің бойы мен  Сырдарияның төменгі ағысын  мекен еткен (теңіздің арғы  жағындағы сақтар деген) Хаома сусынын дайындайтын  сақтар  Мургаб аңғары. Мұрғаб аңғарында өмір сүрді  (Түркіменстан) Пәнге  ды. Ауызша  талдау  жасайды, өз  пікірле рін  білдіреді Логика лық  ойлау  қабілет тері  артады. Өзіндік  бағалауы қалыптас ады.