Reja:
MTMda ekskursiyani ahamiyati va ularni tashkil etish. Ekskursiyada og`zaki, ko`rgazmali va amaliy metodlardan foydalanish.
Ekskursiya uchun mehnat qurollarini, o’yinchoqlarini tanlash va ularga rahbarlik qilish.
Tarbiyachining ekskursiyaga tayyorlanishi.
Bolalarni ekskursiyaga tayyorlash. Ekskursiyadan keyingi ish.
Tayanch iboralari:
mashg’ulot, ekskursiya, sayr, noa’anaviy mashg‘ulot, o‘simlik, hayvonlar, o‘yin, mehnat, oddiy tajribalar, maqsadli va maqsadsiz sayr, suhbat.
Ekskursiya jarayonida bolalar tabiatning go‘zalligini ko‘rib katta taassurot olib hissiyotlari rivojlanadi. Shu asosda jonajon O‘zbekiston ona tabiatiga muhabbat, unga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish tarbiyalanadi. Ekskursiyadan mashg‘ulot turi sifatida o‘rta, katta, tayyorlov guruhlarida foydalaniladi.
Har bir ekskursiya uchun barcha bolalar egallashlari shart bo‘lgan dastur mazmuni belgilanadi.
Ekskursiya mashg‘ulotlarining afzalligi shundaki, unda bolalar o‘simlik va hayvonlarni ular yashaydigan muhitda ko‘rish imkoniyatiga ega bo‘lgan o‘zaro aloqdlar haqida dastlabki dunyoqarash tasavvurlarini, olamny ilmiy tushunishni shakllantirish imkonini yaratadi. Urmon, dala, daryo, ko‘l qirg‘oqlariga uyushtirilgan ekskursiya bolalarning dikkatini jalb kiladi. tarbiyachi rahbarligi ostida guruh hamda tabiat burchagida olib boriladigan keyingi kuzatishlar turli-tuman materiallar to‘plashga sharoit yaratadi.
Ekskursiyalar tufayli bolalarda kuzatuvchanlik, tabiatni urganishga qizik, ish usadi. Ular predmetni sinchiklab kuzatish va uning x.tskshterli xususiyatlarini qayd qilishga odatlanadi.
Tabiatning go‘zalligi bolalarda chuqur hissiyotlar uyg‘otadi, o‘chmas taasurotlar koldiradi. Estetik hissiyotlarning o‘sishiga yordam beradi. Shu asosda ona tabiatga muhabbat, unga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish Vatanga muhabbat shakllantiriladi.
Ekskursiyalar mazmuniga ko‘ra: tabiatshunoslik ekskursiyasi; qishloq xo‘jalik ob’ektlariga ekskursiya turlariga bo‘linadi
Tabiatshunoslik ekskursiyalari | qishloq xo‘jaligi |
ekskursiya hududi (ob`yekti) | ekskursiya hududi (ob`yekti) |
Bog‘, o‘rmon, daryo, o‘tloq | Dala, parrandachilik fabrikasi, ekinzor. |
Tabiatshunoslik ekskursiyasiga - kirish suhbati, jamoa bo‘lib kuzatish, bolalarning yakka mustaqil kuzatishlari va tabiatga oid materiallar to`plash, bolalarning e’tiborini tabiatning umumiy ko‘rinishiga jalb etadi. Ekskursiya qismlarining miqdori va ularni o`tkazish izchilligi ekskursiyaning maqsadi, ob-havoga qarab o‘zgartiriladi.
Bolalar ekskursiyalarda predmetlarning xarakterli xususiyatlariga oid bilimlarni mustahkamlaydilar, ularning belgisini so‘z bilan ifodalaydilar, o‘simlik, hayvonlarning qismlari, nomlarini yodda tutadilar.
Ekskursiya insonning tabiatga qanday ta’sir etishini, o‘simliklarni qanday o‘stirishi va hayvonlarni qanday parvarish qilishni ko‘rgazmali ko‘rsatish imkonini beradi.
Bu yerda bolalar asosiy mehnat qismlarining bir qanchasi bilan tanishadilar. Bu ekskursiyaning o‘ziga xosligi shundaki. bola inson faoliyatini ham, u ta’sir etayotgan tabiatni ham kuzatishi mumkin.
Qishloq xo‘jalik ekskursiyalarini kattalar mehnatining ayrim turlari bilan tanishtirish maqsadida o`tkaziladi.
Ekskursiyani uyushtirish guruhdagi mashg‘ulotni uyushtirishdan murakkabroq. Shuning uchun uning muvaffaqiyatli bo‘lishi tarbiyachi va bolalarning unga puxta tayyorlannshlariga bog‘liqdir.
Tabiat hodisalarini kundalik kuzatishlar tasodifiy bo‘lmasligi lozim. Bularni tarbiyachi oldindan rejalashtirishi lozim.
Sayr vaqtida gulzor va ekinzorlarda katta ishlarni amalga oshirish mumkin. Ekinzor va gulzordagi ish uchun bolalarni mashg‘ulot maqsadiga ko‘ra uyushtiriladi.
Ikkinchi kichik guruhdan boshlab maqsadli sayr uyushtiriladi. Bu sayrlarda bolalarni yorqin tabiat hodisalari bilan tanishtiriladi. O‘rta, katta guruhlarda bir necha kun, ba’zan xaftalab davom etadigan hodisalarni kuzatish mumkin. Bu kuzatishni uzoq muddatli kuzatish deyiladi.
Sayrlarda ob-havoni, osmonni, o‘simliklar, gullarni, xazonrezlik, hayvonlar hayotidagi mavsumiy o‘zgarishlarni kuzatish mumkin.
Bu turdagi kuzatishlar uzoq muddatli kuzatishlar deyiladi.
Katta, tayyorlov guruhdarining bolalari sayrdagi kuzatishlarini tabiat kalendarda aks ettiradilar. Ular bu kalendarda jonsiz tabiat, hayvonlar, o‘simliklar hayotidagi yorqin mavsumiy o’zgarishlarni, kishilarning mehnatlarini aks ettiradilar.
Nazorat savollari
Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda ekskursiyalarning ahamiyati nimadan iborat?
Ekskursiyalarning qanday turlarini bilasiz?
Tarbiyachilar ekskursiyalarga qanday tayyorgarlik ko`radilar?
Tavsiya etiladigan adabiyotlar
O.Xasanboeva va boshqalar/ Maktabgacha pedagogika. T:. “Ilm Ziyo ” 2006 y
P.Yusupova/ Maktabgacha pedagogika. T:. “O‘qituvchi” 1996 y
Sh.Shodmonova / Maktabgacha pedagogika. T:. “Fan va texnologiyalar” 2008 y
“Ilk qadam” davlat o’quv dasturi Toshkent 2018 y
M.Markovskaya/ Bolalar bog‘chasining tabiat burchagi T:.1991y
Sh.A.Sodiqova,M.A.Rasulxo‘jaeva. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi T:. “Fan va texnologiyalar” 2013 y
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.