Тематическое планирование уроков информатики с 5 - 11 классы

Ca6aқтың тaқыpы6ы: Техника қауiпсiздiгi ережелерiн caқтay және  жұмыс орнын ұйымдастыру  Сабақтың мaқсаты: компьютермен жұмыс iстey барысында техника қауiпсiздiгi ережелерiн  сактауды үйрету.  Оқушылар бiлуi тиic: техника қауiпсiздiгi ережелерiн, компьютер сыныбында тәртiп сактау  ережелерін, көз талғанда жасалатын жаттығуларды.  Оқушылар үйренуi тиic: техника қауiпсiздiгi ережелерiн сактауды, көз жаттығуларын жасауды.  Сабақтың барысы I Үйымдастыру кезеңi  ІІ  Сабактьң мақсаты мен мiндеттерiн кою                    ІІІ Жаңа сабақты түсiндiру  Техника қауiпсiздiгi ережелерi туралы                                                                                                      Мұғалiм окушыларға: компьютер адам үшiн қандай кауiп­қатер әкелуi мүмкін; қауiп төнбес үшiн  информатика кабинетiнде өзiн­өзi қалай ұмтаy керек деген сияқты cұpaқтap қояды.  Оқушылардьң жауаптарын мұғалiм тереңдетiп, толықтырады. әңгімe барысында мұғалiм  оқушыларға қойылатын қауiпсiздiк талаптарын тұжырымдайды.  IV Бекiту  Негiзгi түсiндiрулер тұcaукecepдe  көрсетiледi. Мұғалiмдерге арналған қосымша ақпарат және тұcaукecep   мысалдары   I­қосымшада.  Материалды   игерудi   тексеру   «Өзiңдi   тексер»   бөлiмiнде берiлген.  Тест жауаптары:  1 В 2 С 3 А 4 А 5 D 6 A 7 D 8 B V Қорытындылау  Оқушыларға: «Бүгiнгi сабақтан қандай жаңа мәлiметтер алдыңдар?» деген cұpaққa жауап беру  ұсынылады.  Тест жұмысы үшiн оқушылар бiлiмi бағаланады.  Техника қауiпсiздiгi ережелерiн сақтау журналы толтырылады.  VI Үй тапсырмасы  Оқулықтан § I мазмұнын қайталау Сабақтың тақырыбы: Ақпарат, оның мазмұны, түрлерi мен қасиеттерi  Сабақтың мaқсaты: Оқушыларды ақпарат, информатика ұғымы, түpi  және қасиеттерiмен  таныстыру.  Оқушылар бiлуi тиiс:  информатика пәнi нeнi оқытады, ақпарат ұғымын, ақпарат түрлерiн. Ақпарат алу кезi, қабылдау және беру ортасын, ақпараттың қасиеттерi мен оның  формаларын.  Оқушылар үйренуi тиiс: информатика ұғымдарына, ақпаратқа, ақпарат алу кезiне, қaбылдау  және беру ортасына анықтама берудi.       І  Ұйымдастыру кезеңі  ІІ  Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою                      ІІІ  Бiлiмдi өзектендiру  Сабақтың барысы Сұрақтар:  1. Информатика дегенiмiз не?  2. Компьютердiң  информатикаға қандай қатысы бар?  3. Ақпарат дегенiмiз не, оны қалай  түсінесіңдер?  4. Ақпратты қандай  ақпарат көздерiнен аласыңдар?  5. Ақпараттың қандай  қасиеттерiн бiлесiңдер?  Осы сұpaқтap арқылы мұғалiм оқушыларды сабақ  тақырыбы мен мaқсатын   тұжырымдауға жетелейдi.  IV Жаңа сабақты оқып­үйрену   Мұғлiм «информатика» және «ақпарат»  ұғымын енгiзедi. Ақпараттың түрлерi:  Мұғалiм  оқушыларға ақпарат  алу (қабылдау) көздерiн атап шығуды сұрайды. Ақпарат арналарын жетiк меңгеру үшiн мұғалiм оқушьшарға тест тапсырмасын бередi (2­сурет). Оқулықтың 1­қосымшасы.  Мұғалiм: Акпарат қалай ұсынылады? Өмiрде және компьютерлiк программаларда ақ\параттың   қандай түрлерi кездеседi?  Ақпарат түрлерi ұсыну тәсiлiне қарай тұжырымдалады.                                                                                  Ақпараттың қасиеттерi:  Мұғалiм алдымен көз жанарын алдауға бiрнеше суреттер ұсынaды.  мысалы: httр://kаtyха01.пarоd.ru/оЬтап.htтl сайтынан (1, 2, З­ суреттер)  1­суретте нүктелер жоқ                                                2­сурет жылжымайды 3­суретте ұшпайтын құстардың суреті бейнеленген Оқушылар осыдан кейiн әp ақпарат шынайы (объективтi) болмайтындығы туралы қорытынды жасайды. Шынайылық ­ ақпараттың негiзгi қасиеттерiнiң бiрi.  Оқулықта   оқушылар   үшiн   ақпараттың   барлық   қасиетi   берiлмеген,   өйткенi   олардың   көбici   осы жастағылар үшiн күрделi. Сабақта интуиция арқылы ақпараттың келесi қасиетгеpiн беруге болады:  1. Өзектiлiк (ақпаратың өз  уақытында берiлуiне байланысты).  2. Толықтық (ақпараттың көлемiне байланысты).  3. Объективтiк (адам факторына байланысты).  4. Жеткiлiктiлiк (қойылған талаптарға байланысты).  5. Адекваттылық (шындыққа сәйкестiгi).  6. Қолжетiмдiлiк (қазiргi кезде қажетгi ақпаратқа қол жеткiзе аламыз ба?).  V  Сабақты қорытындылау Бүгiнгi  сабақта нені бiлдiк?                               Информатика дегенiмiз ­ ...                  Ақпарат дегенiмiз ­ ...  Ақпаратты қабылдау түрлерi ­ ...     Ақпаратты ұсыну турлерi ­ ...                        Ақпараттың қасиеттерi ­ ...      VI  Ұй тапсырмасы         Оқулықтан §2 оқу сұрақтарға жауап беру, 7­тапсырманы жұмыс дәптерiне орындау.                   Тест жауаптары:  1 C 2 C 3 A 4 D 5 B 6 B Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты өңдеу тәсiлдерi  Сабақтың мaқcaты: тipi ағзалардың  ақпаратты қабылдауына, ақпарат беруi мен қолдануына  мысалдар келтiрудi үйрету, қоршаған ортаға ақпараттың  көжарас қалыптастыру.  Оқушылар бiлуi тиiс: ақпаратты сақтay, ақпаратты жеткiзу және өңдеу тәсiлдерiн, «aқпарат  кездерi» мен «ақпарат қабылдаушы» Tүciнiгiн, ақпарат жеткiзу арналарын.  Оқушылар үйренуi тиic: ақпаратты сақтаудың өңдеудiң және ақпарат жеткiзу түрлерiн анықтау  тәсілдерін.  Сабақтың барысы І  Ұ йымдастыру кезеңi  ІІ  Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою ІІІ Үй тапсырмасын тексеру    тыңдайЙды. Сұрақтар экранда керсетiлiп тұрады.  Жұппен жұмыс жасау. Бiр оқушы екiншi оқушыға сұрақ қояды . Mұғалiм оқушы жауабын  1. Ақпарат дегендi қалай түсiнесiңдер?  Мысал келтiрiңдер.  2. Адамның  пайда болуына дейiн ақпарат болды ма?  3. Ақпаратты ұсынудың қандай формаларын бiлесiңдер? Мысал келтiрiндер.  4. Қандай  әpeкeттермен  ақпаратты өңдеуге болады?  5. Адам ақпаратты қандай ақпарат көздерiнен қабылдайды?  6. Ақпараттың қандай қасиеттерiн бiлесiңдер? Мысал келтiрiңдер.  IV Бiлiмдi езектендiру  Сұрақтар:  1. Бiз ақпаратты қайда кездестiремiз?  2. Бiз ақпаратпен не iстеймiз?  3. Қандай да бiр әрекетсiз ақпарат бола ма?  V  Жаңа тақырыпты түсiндiру                                                                                                                   Соңғы сұраққа жауап оқушыларды жаңа тақырыпқа жетелейдi. Ақпарат жасалады, жеткiзiледi,  сақталады және өнделедi. Ақпаратпен орындалатын әpeкеттep ақпараттң  кезеңдерi деп аталады.  Қандай да бiр әpeкеттep ақпараттық  кезеңдерде орындалады. Мұғалім әр ақпараттың кезеңдерге  мысал келтіре отырып толықтырады.  Мұғалiм: қазiр сабақта бiз бiр­бiрiмiзбен ақпарат алмасамыз. Осы ақпарат беру кезеңiнде ақпаратты  кім қабылдайды, ал ақпарат көзi кім?  Оқушылар: ақпарат қабылдаушы ­ оқушылар, ақпарат кезi ­ мұғалiм.                         Мұғалiм: қандай жағдайда бiз орын алмастыра аламыз?  Оқушылар: сұрақ­жауап кезiнде.  VI Компьютермен жұмыс  Бұл   компьютерлiк   программаларда   өтiлетiн   бiрiншi   тәжiрибелiк   жұмыс.   Оқушылар   прог­ раммаларды   әлi   оқып­үйренбегендiктен,   берiлген   программаларда   жұмыс   iстey   тәсiлдерi   кейiн түсiндiрiледi.   Сондықтан   мұғалiм   тәжiрибелiк   жұмысты   орындаудың   алдында   әр   нақты тапсырманы орындаудың нұсқауын бередi. Бiрiншi сабақтарда оқушылардың дайындық деңгейiне байланысты орындау деңгейiн мұғалiм өзi белгiлейдi (кейбiр оқушылар компьютерде өз бетiнше мәтiндiк   және   графикалық   редакторлармен   жұмыс   iстей   алады).   Оқушылар   мұғалiм   берген деңгейлiк тапсырманы орындайды.  VI І  Сабақты қорытындылау  VI ІІ Үй тапсырмасы  Оқулықтың §3 мазмұндау, бақылау cұpaқтapына жауап беру, тест тапсырмасын орындау.                  Тест жауаптары:  1 B 2 B 3 C 4 B 5 C 6 D 7 C Сабақтың тақырыбы: Ақпараттың келемi жане оның өлшем бiрлiктерi  Сабақтың мақсаты: ақпарат саны түсiнiгiн енгiзу, ақпараттың өлшем бiрлiктерiмен таныстыру,  ақпарат санын анықтаудың тәжiрибелiк дағдыларын қалыптастыру.  Оқушылар   бiлуi   тиic:  компьютерде   ақпаратты   өлшеу   тәсiлдерiн,   «бит»,   «байт»   ұғымдарын, ақпараттың келемiн екiлiк түрде өлшеу, ақпараттың өлшем бiрлiктерiн, ақпарат беру жылдамдығын өлшеу бiрлiктерiн.  Оқушылар үйренуi тиiс: мәтiндiк ақпарат санын aнықтауды, ақпаратты бiр өлшем бiрлiгiнен  басқа өлшем бiрлiгiне ауыстыруды.  Сабақтың барысы І  Ұйымдастыру кезеңi  ІІ      Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою ІІІ     Бiлiмдi өзектендiру  IV    Үй тапсырмасын тексеру  §3   бойынша   тест   тапсырмасы   орындалады.   Тест   алып   болған   соң   дұpыc   жауаптар   экранға шығарылады. Оқушылар өзара жауаптарын тексередi. Жиi кездесетiн қателердi талдайды.  V Жаңа тақырыпты түсiндiру  Сабақ   түсiндiру   барысында,   ақпарат   екiлiк   жүйеде   кодталатынын   оқушыларға   түсiндiрiп   өту керек. Кодтау ұстанымын оқулықтa көрсетiлген қосқыш­ажыратқыш мысалы арқылы түсiндiруге болады.   «Ақпараттың   өлшем   бiрлiктерi»   ұғымын     енгiзгеннен   кейiн   байт   түсiнiгi   жүктемесiне тоқтала   кету   керек.   Оқушылардың   жас   ерекшелiктерiне   сай,   мәтіндi   ақпараттың  1  символын кодтауда 1 байт элементi енгiзiледi. Орта және жоғары буын оқушыларында бұл  тақырып нақты дәлелдермен оқытылады.  1 кбайт 1000 байт емес,  ол 1024 байтқа тең eкeнін  түсiндiру керек. Оқушылар екiлiк есептеу жүйесiмен биыл жұмыс iстемейдi. Бiрақ, материалдың пропедевтикасы (алдын ала үйретемiн) осы және басқа сабақтарда қойылады.  VI   Компьютерде тәжiрибелiк жұмыс орындау                                                                                                 А ­ деңгейлiк тапсырма әр қадам бойынша жазылған, оқушылардың тапсырманы тармақ бойынша  орындауы жеткiлiктi.  В ­ деңгейiнiң тапсырмасы күрделiрек. Мұғалiм бұл тапсырманы бермес бұрын оқушылардың орындау  қабiлетiн бiлу үшiн тапсырма мәтiнiмен танысып, өз деңгейлерiн анықтап алуына және тапсырманы  таңдауға мүмкiндiк бередi. Соңынан оқушылардың ақпараттық технологияларды меңгеруiн, осы және  басқа деңгейдегi тапсырмаларды орындау деңгейлерiне назар аударады.  С   ­  деңгейлiк   тапсырмасы   өте   қабiлеттi   оқушыларға   арналған.   Олар   үшiн   тапсырма   қадамсыз құрастырылған. Бұл тапсырманы орындау үшiн оқушы калькулятор стандартты программасын қосып және осы программада жұмыс iстей бiлуi керек.  А деңгей;  1. WordPad мәтiндiк редакторын ашыңдар. Ал үшiн бiртiндеп Пуск => Все программы =>  Стандартные => WordPad батырмаларын басыңдар.  2. «Ақпаратты   сақтауға,   жеткiзуге   және  өңдеуге   болады»   Mмәтінін    терiңдер.   Yтip  қазақша тергенде жоғарғы қатардағы «6» батырмасы арқылы  терiледi, ал бас әрiптердi теру үшiн Caps Lock пернесiн басуларың  керек. Сөздердiң  арасын ажырату  үшiн бос орын пернесiн бiр рет басыңдар.  3. Өз ақпараттарыңды сақтап, программаны жабыңдар.  в деңгей;  1. WordPad мәтiндiк редакторын ашыңдар (Пуск=> Все программы => Стандартные =>  => WordPad).  2. «Түйiн» бөлiмiндегi мәтiндi терiңдер. Өз ақпараттарыңды сақтап, программаны жабыңдар. 3.  С деңгей;  «Бақылау сұрақтары мен тапсырмалар» бөлiмiндегi 6­тапсырманы орындаңдар. Ол үшiн өздерiңе  белгiлi кез келген программаны қолданыңдар.  Бақылау сұрактары мен тапсырмалар  1. Ақпаратқа қандай амалдар қолдануға болады?  2. Адам ақпаратты қалай сақтайды?  3. Ақпаратты қайда сақтауға болады?  4. Ақпаратты жөнелту арналары деген не? Мысал келтiрiңдер.  5. Адам ақпаратты қалай өңдейдi?  6. Әдетте өздерiң компьютерде ақпаратпен атқаратын әрекеттерiңдi атаңдар.  VІI  Сабақты қорытындылау  VIІІ  ҮЙ тапсырмасы  Тәжiрибелiк жұмыс және есеп шығарғандары үшiн оқушылардың бiлiмдерiн бағалау.  §4, тест сұрақтары бойынша өз бiлiмдерiн тексеру, сұрақтарға жауап беру.  6­тапсырма жоғары деңгей тапсырмасы. Бұл тапсырма барлық оқушыларға бiрдей берiледi, бiрақ мiндеттi   түрде   орындау   талап   етiлмейдi.   4­5­тапсырмалар   дәптерге   орындалады.   Күрделi тапсырманы орындаған оқушы ерекше мадақтауға лайық.  Тест жауаптары:  1 D 2 A 3 C 4 B 5 C 6 C 7 A 8 B 9 A 10 D Сабақтың тақырыбы: Компьютер ­ әмбебап есептеуiш машина  Сабақтың мақсаты: Оқушыларды «компьютер» түсінігімен таныстыру, компьютердiң құрлымы,  қызметі туралыалғашқы түсінік қалыптастыру.  Оқушылар бiлуi тиic: «Компьютердiң» анықтамасын, компьютердiң түрлерiн, пайдалану саласын  анықтауды.  Оқушылар  үйренуi   тиic:  адам  өмiрiнде   компьютердi  қолдануға   мысал   келтiрiп,  сыртқы   түpi бойынша  құрылысын   анықтауды,   оның   қызметiң;  оқылган  құрылғыларына   сипаттама   берудi, пернетақтаны қолдануды.  Сабақтың барысы І  Ұйымдастыру кезеңi  ІІ Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою ІІІ Үй тапсырмасын тексеру  §4 бойынша тест жұмысын тексеру.  IV Бiлiмдi өзектендiру  Сұрақтар:  1. Ақпараттьщ минималды бiрлiгiн атаңар. Ол қандай магынаны қабылдайды?  2. 3. Тагы қандай ақпараттьщ өлшем бiрлiктерiн бiлесiңдер? Мұғалiм  сабақтың тақырыбы мен мақсатын жариялайды.  1000 байт артьщ па, әлде 1 килобайт артық па?  V Жаңа сабақты түсiндiру  Тақырыпты түсiндiру оқулық бойынша жүргiзiледi. Тақырып қиын емес, компьютерлiк техниканы  қолдану саласына басты назар аударылады.  VI Сабақты бекiту  Деңгей бойынша орындалған  тәжiрибелiк жұмыс жаңа бiлiм алудьщ жалғасы болып табылады. Түсiндiру   барысында   мұғалiм  оқушылардың   өз   бетiмен   ақпарат   алуларына   негiз   болатындай түcнік  бередi,  оқушьшар   оку   барысында  қызығушылық  танытқан   бөлiмдерiне   байланысты қосымша   ақпаратты  өз   беттерiмен   ала   алады.  В  деңгейлi   тапсырманы   бос   уақыт  қалса   бүкiл сыныпқа оқып беруге болады.  VII Сабақты қорытындылау  V ІІІ Үй тапсырмасы  Компьютерде орындалған тәжiрибелiк жұмыс бағаланады.  §5 Cұpaқтapынa жауап беру.                                                                                                                 Тест жауаптары:  2 B 8 A 3 D 4 D 7 A 5 D 6 C 1 B Сабақтың тақырыбы: Компьютердiң құрылымы  Сабақтың мақсаты: компьютердiң құрылымдары туралы алғашқы түciнік қалыптастыру үшiн  жағдай жасау, оның құрамдас бөлiктерiн анықтау.  Оқушылар   бiлуi   тиic:  компьютердiң   құpaьын,   негiзгi   және   қосалқы   құрылғыларын,   енгiзу   және шығару құрылғыларын, жүйелiк тақтаның қызметiн, процессорды, оперативтi  жадын, қатты дисктi, CD/DVD­ROM, дыбыстық,  желiлiк және видеокарта (бейне карта) пер­ нетақтадағы: Shift, Caps Lock, Enter пернелерi кызметiн.  Оқушылар үйренуi тиiс: компьютердiң, сыртқы құрлғыларының түpін, олардың қызметіне  сипаттама берудi; пернетақтаны мәлiметтер енгiзу үшiн пайдалануды.  Сабақтың барысы І  Үйымдастыру кезеңі  ІІ Сабақтың  мақсаты мен мiндеттерiн қою                     ІІІ ҮЙ тапсырмасын тексеру  §5 бойынша тест қорытындысы  IV Бiлiмдi өзектендiру  Мұғалiм   сабақтың   мақсаты,   тақырыбымен   таныстырады.   Көп   Оқушылар   компьютердiң   неден құралғанын   бiлемiз   деп   айтуы   мүмкін.   Осы   тақырыпты   оқу   барысында   оқушылаp   бiлiмiне сүйенетiн негiзгi бiлIiмдi мұғалiм де бiлуi керек.  Топтарға белу.  Әр топ төменде көрсетiлген кестені толтырады:  Құрылғылары Тағайындалуы Орналасуы Негізгі және қосымша      Оқушылар өз бiлiмдерiне сүйене отырып кесте толтырады.  V Жаңа тақыpыпты  түсiндiру  Такырыпты   түсiндiру   оқулык   бойынша   жүргiзiледi.   Мұғалiм   оқушылар   көмегімен   монитор, пернетақта,   тышқан,   джойстик   түсініктерінe   анықтама   бередi.   Компьютердің   құрылымындағы мiндеттi белiктерiне ерекше назар аударылады.  Жүйелiк блоктың iшкi құрылысын оқып­үйрену үшiн оны бөлшектеу ұсынылады. Егер мүмкiндiк  болса әp топқа iстен шыққан жүйелiк блокты бөлшектеуге беруге болады. Әртүрлi  құрылымдардың сандық сипаттамалары өзгерiп тұратындықтан мұғалім сабақта соңғы   мәлiметтерге сүйенуi керек. Мұғалiм жүйелiк блоктың  бөлшектерiн керсетедi, оқушылардың  кестеде көрсеткен сипаттамаларын оқиды, түзетулер енгізеді. Пернетақтаның пернелерi жеке  оқытылады. Пернетақтамен таныстыру перне тобы анықтамасынан, олардың қызметiнен  басталады. Оқушыларға мәтiндi терудiн алғашқы  дағдыларын игерту мақсатында пернелердң қолданылуын мәтіндік редактор аумағында  оқып­үйренген дұрыс.  WordPad мәтiндiк редакторын оқып­үйренгенде курсорды басқару, жою пернелерi және т.б.  туралы толық мәлiмет берiледi.  . .  . 1­Kecтe. Пернетақтаның бөліктер;  Пернетақта бөлiгiнiң аты  Алфавитгiк­сандық пернетaқтa  Курсорды 6асқару пернелерi  Функционалдық пернелер  Қосымша сaндық пернетақта  Басқару пернелері  VI Алған бiлiмдi жүйелеу  Пернелер  Суреттегі түci  Көк  Әрiптер мен сандар  Жасыл  Сiлтемлер. Ноте. Епd. Pagе Up, Pagе Dоwn  Қоңыр  FI­FI2  Num Lock, пернетақтаның оң жағы  Сары  Entcr, Shift, Alt. Ctrl, Caps Lock, ТаЬ, Esc. Insert, Back  Қызыл  Space, Delete, Print Screen. Scroll Lock, Pause  Оқушылар оқылған материал бойынша кесте толтырады. Мұғалiмнiң кесте толтыру бойынша  сұрақтары:  1. Қанша құорлым пайда болды?  2. Қай құрылымның қызметi естерiңде қалмады?  3. Қай құрылымның қызметi естерiңiде жақсы сақталды?  Берiлген жауаптарға байланысты мұғалiм тағы да мәселелiк сұpaқтap жауабына тоқталады.  Оқушылар орындалған жұмыстарын мұғалiмге өткiзедi.  VI Сабақты қорытындылау  Мұғалiм оқушыларды бағалайды.  VII Үй тапсырмасы  §6 мазмұндау, сұрақтарға жауап беру. Дарынды оқушьларға жұлдызшасы бар cұpaқтap беру  (сөзжұмбақ құpaстыpy).  Тест жауаптары:  1 B 2 A 3 B 4 D 5 C 6 A 7 C 8 A 9 A 10 A Ca6aқтың тaқыpы6ы: Компьютердiң қосымша құрылғылары  Сабақтың   мaқcaты:  компьютерге   қосылатын   шеткi   құрылғыларды   қызметiмен   таныстыру. Оқушылрға алғашқы және қазiргi ақпарат тасығыштар жайында түciнік беру, ақпарат тасығыштардың әртүрлілігін көрсету.  Оқушылар  бiлуi тиiс:  көп тараған қосымша құрылғылардың  (дыбыстық бағандар, микрофон, принтер, сканер, модем) қызметiн және олардың сипаттамасын, ақпарат тасығыш­ тардың түрлерін олардың қызметі мен сипаттамаларын, «ақпарат көздерlнің ақпараттың  сыйымдылығы» түciнігін.  ..  ..  Оқушылар үйренуi тиiс: құоылғыны сыртқы пiшiнiне қарап анықтауды, оның қызметің, ақпарат  сыйымдылығын.  Сабақтың барысы І Үйымдастыру кезеңi  ІІ Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою                       ІІІ Үй тапсырмасын тексеру  Мұғалiм   жүйелiк   блоктың   бөлiмдерiн   көрсетедi,   оқушылар   оның   аттары   мен   не   үшiн пайдаланылатынын   жазады.   Егер   «компьютер   құрылғылары»   тақырыбына   сөзжұмбақ құрастырғандар   болса,   тұcaукecep   (презентация)   түрiнде   ұсынaды.   Сөзжұмбақты   басқа оқушылардың шешуiне болады.  IV Бiлiмдi өзектендiру  Оқушыларға cұpaқтap қойылады:  1. Компьютердiң негiзгi құрылғыларына қандай құрылғылар жатады?  2. Нелiктен бұл тiзiмге тышқан кiрмейдi?  3. Өткен сабақта құрылғылардың бәрiн оқыдық па?  4. Құрылғылардың қайсысын компьютерге қоcyғa болады? V Жаңа тақырыпты түсiндiру  Компьютерге қосылатын құрылғылар қосымша құрылғылар деп аталады. Оларды атайық .  Құрылғынын қайсысы ақпаратты енгiзуге қызмет етедi? қайсысышығаруға?  Прuнтер ­ мәтiндiк және графикалық  ақпаратты қағазға шығару құрылғысы.  Сканер ­ компьютерге мәтiндiк және графикалық  ақпаратты енгiзу құрылғысы.  Модем ­ телефон желiлерi бойымен ақпарат тарату құрылғысы.  Баған (колонка) ­ дыбыстық ақпаратты шығару құрылғысы.  (DVD) CD­ROM ­ лазерлiк дискiлердi көруге арналған құрылғы.  Тышқан ­ компьютермен жұмыс iстeyre арналған ыңғайлыы құрылғы.  Мұғалiм принтердiң жiктелуiн көрсетедi. «Ақпарат иесi» түciнігін, ақпарат тасушының әp түpiнің  қолдану саласын анықайды.  V I Тақырыпты  меңгергендерiн тексеру                                                                                                            Тексеру тапсырмалары Компьютер құрылымына кiретiндердi атаңдар  1­слайд                                                                       Жауабы: 1,2,6 Ақпаратты енгiзу құрылғысын атаңдар 2­слайд                                                                       Жауабы: 2,4,6,8 Ақпаратты шығару құрылғысын атаңдар 3­слайд                                                                       Жауабы: 1,3,4,7 Слайдтың  оң және сол жақтарын сәйкестендіріңдер         4­слайд                                                                       Жауабы: 1­1, 2­5, 3­7, 4­6 1. Сандық және мәтіндік ақпараттарды немесе түрлі командаларды енгізуге болатын қондырғы. 2. Мәтіндік және графиктік ақпаратты қағазға, пластикке шығаруға арналған құрылға. 3. Дылыстық ақпарат жазуға арналған құрылғы. 4. Қағаздағы мәтін мен суретті компьютерге автоматты түрде енгізу құрылғысы. VІІ Қорытындылау  VIII Үй тапсырмасы  Мұғалiм оқушыларды бағалайды.  § 7 сұрақтарына жауап беру. Дарынды оқушыларға жұлдызшасы бар cұpaқтap берiледi.                  Тест жауаптары:  1 A 10 D 2 D 6 B 3 B 4 D 5 A t  7 B 8 C 9 B Сабақтың тақырыбы: Программалық жабдықтаманың (ПЖ) сыныптамасы мен  жалпы сипаттамасы  Сабақтың   мaқcaты:  программамен   қамтамасыз   ету   туралы   түciнңк   қалыптастыру,   прог­ раммалық   жабдықтаманың   түрлерi   мен   қызметiн   керсету;   операциялық   жүйенiн.   қызметi,   оның құрылымы, жүктелу тәсілі туралы ұғым қалыптастыру.  Оқушылар бiлуi тиiс:  «Программамен  қамтамасыз  ету» ұғымын, онын. түрлерге  бөлiнетiнiң қызметiн,   құpaмын,   «операuиялық   жүйе»,   «драйвер»   (қосымшалар)   және   «утилита»   түciніктepiн, қолданбалы программалар қызметiн, программалау жұйелерiн, ОЖ қызметін.  Оқушылар үйренуi тиiс: ПЖ­ның  нақты ОЖ­ның  бiр түpiне  жатқызды, ОЖ, драйверлерге,  утилит­программаларға, қосымшаларға мысалдар келтіруді. Сабақтың барысы І   Үйымдастыру кезеңi  ІІ Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою                     ІІІ  ҮЙ тапсырмасын тексеру  1) 1, 2,3 немесе 4 дұpыc жауап нқмірi бар карточкалар тарату арқылы  қысқаша  тест алу.  Бiлiмдерiн тексерумен бiрге жаңа бiлiм алу үшiн карточка толтырады.  А) сандық ақпаратты өңдеу құрылғысы  В) графикалық ақпаратты өңдеу құрылғысы  С) кез  келген ақпаратты автоматты түрде өңдеу құрылғысы                      D) қағаздағы мәтін мен суреттi жазатын, сақтайтын құрылғы  2. Компьютердiң негiзгi құрылғыларын (енгiзу және шығару құрылғылары) ата.  3. Жүйелiк блоктың iшiндегi құрылғыларды ата.  4. Құрылғының қызметiн жазып, аяқта.  Процессор ­ ...  Жедел жад ­ . .  Катты диск ­ . .  2­ сұрақ. Компьютердi қандай жағдайда пайдалануға болмайды?  l­cұpaқ. Aртығы қайсы?                      А) жүйелiк блок  В) пернетақта  С) парта D) тышқан А) акпаратты сақтауда  В) ақпаратпен жұмыс iстеуде              С) шаң соргызу үшiн  D) мәлiмет беру үшiн  3­сұақ:. Ақпаратты өндеу құрылғысы:  А) тышқан  В) процессор                      С) пернетақта                    D) монитор  2) Карточкалармен жұмыс  1. Компьютер деген не? Видеокарта ­ . . .  Дыбыс картасы ­ ...  5. Ақпараттың өлшем бiрлiгiн жазыңдар.  I V  Бiлiмдi өзектендiру  1. Компьютер акпаратты қалай жiберiп, қалай қабылдап алады?  2. Компьютер көп ақпаратты сақтай ала ма, нелiктен?  3. Адам өз жадындакөп ақпарат сақтай ала ма? Неге?  4. Ақпаратты қандай құрылғы өңдейдi?  Қорытынды: Бүгiн бiз компьютердiң ақпаратты қалай өңдейтiнiн бiлемiз.  V Жаңа тақырыпты түсiндiру   қамтиды.  Өткен   тарауларда Сабақ  мазмұны   оқушылар  үшiн  көптеген   жаңа   түсiнiктердi айтылғандай   адам  өмiрiнде   компьютердi   пайдалану   мүмкiндiктерi  түpлi   программалық жабдықтаманы  қолдану арқылы  қол жететiнiн оқушыларға түсiндiру керек. Жаңа мәлiметтерге байланысты   сабақ  түсiндiру   кезiнде   драйверлер   мен   утилиталарға  ерекше   назар   аудару   керек. Программалық жабдықтаманын, (ПЖ) жiктелу сызбасы ммұғалiмнiң оқушылармен бiрлесе жұмыс iстеу   әpeкeтi   нәтижесiнде   кұрылады  (4­сурет).  Сызбанын  әp   элементi   сәйкес  түpi   (жүйелiк программалық  жабдықтама,  қосымшалар,  программалау жүйелерi) толық  түсiндiрiлгеннен кейiн (әcipеcе драйвелер мен утилиталардың мaңызына тоқтала отырып түсiндiрген тиiмдi) толтырылады. Үлгi оқушыларға таратылады, соңынан дәптерлерiне жабыстырылады. Одан әpi түсiндiру оқулық  материалдары бойынша өтедi.  Прлграмалық жабдықтама (ПЖ) Жүйелік ПЖ Қосымшалар Програмалау жүйелері Операциялық жүйе; Драйверлер; Утилиталар; Офистік қосымшалар; Деректер қоры; Желілік қосымшалар; Оқытушы программалар; Энциклопедиялар,  анықтамалықтар; Мәтінді таңдау ипрограммалары; Шетел тілінен аударушы  программалар; Ойындар. VI Бекiту  4­ сурет. Жаңа материалды оқып –үйренуге арналған сызба Оқушылар   деңгейлiк   тапсырмалар   орындайды.   А  деңгейлi   тапсырма   3   түрлi   нұсқaдa   берiлген. Оқушы   таңдауды   өзi   жасайды.   Мұғалiм   электрондық   үлгi   тұрған   жердi   керсетедi.   (оны   әp компьютердiң жұмыс үстелiне орналастырған дұрыс). Оқушы тиiстi сызба­нұсқаға белгi (+) қояды. Егер   мұғалiм   мәтінен   жұмысқа   проподевтикалық   мақсат   қойса,   әp   нұсқаның   соңғы   жолы жойылады. Бұл жағдайда оқушыга тапсырма қиындайды, ол мәтінді өзi теру керек. В, С деңгейiмен жұмыс жасайтын оқушылар кестені өздерi құрайды. Әдетте олар Мiсrosоft Wогd­тыI немесе Ехсе1­ дi таңдайды. Excel­мен жұмыс iстегенде бiрнеше қателiктер туындайды. Бұл жерде мәлiметтердi қажеттi түрге өзгерту керек болады.  VII Қорытындылау  Cұpaқ қою арқылы қысқаша қорытындылау:  1. Компьютердi программамен қамтамасыз ету деген не?  2. Операциялық жүйе жүктеуi қашан болады?  3. Программалық драйвер не үшiн қажет?  4. Программалық утилитаға мысал келтiр.  Мұғалiм тәжiрибелiк жұмысты бағалайды.  VIII Үй тапсырмасы  §8, анықтаманы, ПЖ­ның жiктелуiн, сызбасын жаттау, cұpaқтapғa жауап беру, тапсырмаларын  орындау, тест cұpaқтapынa жауап беру.  Тест жауаптары:  1 B 2 C 3 D 4 B 5 A 6 C 7 A Сабақтың тақырыбы: Операциялық жүйенiң негiзгi нысандары мен оны басқару Сабақтың  мақсаты:  Оқушыларда   Windows   ОЖ­ның  пайдаланушы   интерфейсi   туралы  түciнік қалыптастыру,   Windows   терезесi  құрылымдық    элементтерiмен,  қызметiмен   таныстыру,   терезелср түрлерiн баптауды үйрету.  Оқушылар бiлуi тиic: жұмыс үстелi, тапсырмалар тақтасы, тапсырмалар тақтасыньщ таңбалары, бас  меню, Windows ОЖ­ньщ терезелерi құрылымын, қызметiн.  Оқушылар үйренуi тиiс: Windows ОЖ  іске қосуды, тапсырмалар тақтасының  таңбаларын  пайдалануды, терезелердi басқаруды, бумалар терезесiн баптауды.  Сабақтың барысы  ОЖ­ньщ жүктелуi қай кезде орындалады?   ОЖ­ға мысал келтiрiндер.   Компьютерлерiңде қандай ОЖ орнатылған?                   І Ұйымдастыру кезеңi  ІІ  Сабақтың  мақсаты мен мiндеттерiн қою                    ІІІ  Үй  тапсырмасын тексеру  IV Бiлiмдi өзектендiру  Сұрақтар:  1 . Компьютер қандай программалың жабдықтамасыз жұмыс iстей алмайды?  2. 3. 4. Сабақ тақырыбын тұжырымдау.  V Жаңа тақырыпты оқып­үйрену  Жаңа тақырыпты түсiндiру ­ мазмұнын экранда параллель керсетiп отыру арқылы жүргізіледі.  Оқытудың тәртiбi: жұмыс үстелi, жұмыс үстелiндегi белгiшелер, Негiзгi меню (Бас Mәзiр) құpaмы (программаны   iскe   қосуда   жеке   пункт   және   құжаттарды   ашу).   Жұмыс   үстелiн   күйге   келтiру Персонализация мәзiрiнде орындалады. Мұғалiм экранда терезе бумасын көрсетiп, оқулық мазмұнына сәйкес терезе құрылымын түсiндiредi. Оқушылар терезенiн. көптеген элементтерiмен таныс, атаулары мен қызметiн де бiледi. «Терезелермен жұмыс» бөлiмiн оқып­үйрену компьютерде iске асады. Әрбiр әpeкeт  компьютерде мұғaлiмнiң көмегімен орындалады. Осылайша оқушылар терезе бумасын баптау мүмкiндiктepімен танысады.  VI Компьютерде орындалатын өзiндiк жұмыс  Оқушылар деңгейлiк тапсырма бойынша жұмыс iстейдi. Әр деңгейдiң тапсырмасы жұмыстын. Әртүрлі  дағдыларын қалыптастырады.  В, С деңгейлiк тапсырмалары Paint графикалық редакторында жұмыс дағдысын қалыптастыруға  бағытталған.  VІІ Қорытындылау Мұғалiм оқушылардың  тәжiрибелiк жұмысын  бағалайды.  VIII   Үй тапсырмасы  §9, тест тапсырмалары мен cұpaқтapғa жауап беру.                         Тест жауаптары:  1 A 3 A 4 B 5 B 2 B 6 C 7 A Сабақтың тақырыбы: Терезелер  Сабақтың мақсаты: Windows ОЖ­ның  негiзгi нысаны ­ тереземен, құрылымдық  элементтерiмен оқушыларды таныстыру, қызметiмен, жұмыс аймағында басқару элементтерiмен таныстыру.  Оқушылар бiлуi тиic: Windows ОЖ­ның құрылымын, басқару элементтерiн, құрылымдық  элементтердiң қызметiн, қапшықтардың басқару элементтерiн.  Оқушылар  үйренуi   тиic:  Windows   ОЖ­ның  құрылымын,   диалогтық  (сұхбат)   терезесiнiң элементтерi   мен   тағайындалуын,   терезенi   басқару   (жабу,   орын   алмастырып,  өлшемдерiн  өзгертiп, ашылған   терезе   арасында   ауыстырып  қосу)   пернетақта   батырмасының   кeмeгiмен,  қалып­күй жолындағы ақпаратты оқып, терезенi күйге келтіру. Сабақтың барысы І Үйымдастыру кезеңi  ІІ  Үй тапсырмасын тексеру  §9 бойынша тест тапсырмасы  ІІІ   Бiлiмдi өзектендiру  Cұpaқтap:  1. Бiз қандай ОЖ­мен жұмыс iстеймiз?  2. Неге олай аталады?  Бүгiнгi сабақта терезе құрылымын, терезелердiң қандай болатынын, олармен қалай жұмыс iстеу  кepeктiгiн үйренемiз.  IV Жаңа сабақты түсiндiру  Мұғалiм экраннан терезе, қапшық құрылымы сипаттамасын керсетiп түсiндiредi. Оқушылар терезе элементтерi, атауы және  қызметi туралы бұрыннан таныс болуы  мүмкін. «Терезелермен жұмыс» белiмiн оқумен қатар компьютерде жұмыс орындалады. Әр жұмысты мұғалiм оқушылармен бiрге жасайды. Оқушылар терезе, қапшық мүмкiншiлiктеpін оқиды.  V Компьютермен жұмыс  Деңгейлiк тапсырмаларды орындау;  В және С деңгейлiк тапсырмалары, Paint графикалық  редакторымен жұмыс.                                              V І   Сабақты қорытындылау  Мұғталiм оқушыларды өзiндiк және тәжiрибелiк жұмыс арқылы бағалайды.  V ІІ  Үй тапсырмасы  § 1 О оқып түciну, сұрақтарға жауап беру және тапсырманы орындау.                             Тест жауаптары: 1 B 2 C 3 C 4 D 5 D 6 C 7 A Сабақтың тақырыбы: Файлдар, бумалар және жарлықтар  Сабақтың  мақсаты: Windows негiзгi нысандарының анықтамалары мен сипаттамалары туралы  оқушыларғa түсінік беру, бума мен жарлық құpyды үйрету.  Оқушылар  бiлуi  тиiс:  «Файл», «бума», «жарлық», «бумалар  иерархиясы»  анықтамаларын,  файл  мен бума атауларының ережелерi мен шектеулерiн, бумаларды, жарлықтарды құру тәсілдерін.  Оқушылар үйренуi тиiс: Windows нысандарына, олардың типтерiне анықтама беруді нысандарға атау  берудi, бума мен жарлық жасауды.  І   Ұйымдастыру кезеңi  ІІ Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою                              ІІІ  Үй тапсырмасын тсксеру  IV Бiлiмлi өзектендiру  Сұрақтар:  1. ОЖ дсгенiмiз не? Ал қандай функцияларлы орындайды?  2. Windows ОЖ интерфейсiнiң негiзгi нысандарың және басқарушы элементтерін атаңдар.  3. Жұмыс үстслiнiң негiзгi элементтерiн атаңдар.  4. Тапсырмалар тақтасында не орналасқан?  5. Терезенi басқарудың қандай элементтерiн бiлесiндер?  V Жaңа тақырыпты түciндipy  Жаңа тақырыпты түсiндiру ­ файлдар, файл ұғымы, атауы бар байттар тiзбегi pетінде енгізіледі.  Бумалар. Windows­тa бума құрылымының иерархиялық ұстанымын түсiндiру. Жарлықтар. Жарлыққа  ерекше көңiл бөлiнедi. Мынадай сәттер бойынша ұсыныстap құрастыруға болады:  Жарлық  ­  программа   немесе  құжатты  көpceтетін,   нысан   туралы   ақпарат   салынған  белгі.   Жарлық программа құжаттын. төмeнгi бұрышындағы бағдаршасымен ерекшеленедi. Жарлық  қасиетiн ашу арқылы нысанның қайда орналасқанын  көруге болады. Жарлықтарды пайдалану кездейсоқ  жойылған ақпараттан сақтандырады. Жарлық жойылса да, файл немесс бума жойылмайды.  V Оқушылардың зерттеу жұмысын ұйымдастыру                                                                                                            «Бумалар мен жарлықтарды құру» тақырыбын мұғалiм оқушыларға оқулықсыз өз беттcpiмен игерудi ұсынады.  Оқушылар бумалар мен жарлықтарды құрудың әртүрлi тәсiлдерiн анықтайды. Мұғалiм оқушылардың.  Әрекеттерін үйлестiредi, алынған ақпаратты жүйелейдi.  V Компьютерде тәжiрибелiк жұмыс орындау  Оқушылар деңгейлiк тапсырмаларды орындайды.  А деңгейi  Компьютерде сақталған ақпараттың көлемiн қарап шығыңдар.  1. Пуск => Компьютер бұйрығын орындаңдар. 2. Пайда болған терезедегi дискiлердiң  бiрiн тышқанның  оң батырмасымен шертіп, Свойства  бұйрығын орындаңдар.  3. Дискiдегi толған және бос орындардың көлемiн қарап шығыңдар.  4. Дәптерге дискiдегi бос орынның байтпен, Кбайтпен, Мбайтпен және Гбайтпен өлшенген  көлемiн жазып алыңдар. Санау үшiн калькуляторды қолдануға болады.  В деңгейi  1. А деңгейiндегi тапсырманы орындаңдар.  2. Құжаттар бумасын ашыңдар.  3. 1 Гбайт көлемдi флешкаға қандай файлдардың сыятынын анықтаңдар.                      С деңгейi  Сыныптарыңдағы  барлық  оқушылар туралы ақпарат компьютерлерiңнiң қай дискiсiне сыятынын анықтаңдар. Көлемi  376  Кбайт мөлшерлi суреттер мен  1 О  беттiк (әрқайсысы 64 символдық  48 жолдан   тұратын)   ақпарат   мәтiндiк   файлда   сақталған.   Санау  үшiн   Калькулятор   программасын пайдаланыңдар.  Сабақта бос уақыт қалса, оқушылар өз беттерiмен оқулықта берiлген «Қызықты апарат»  айдарының  мәлiметтерiмен танысады.  V III Сабақты қорытындылау  Мұғалiм оқушылардың тәжiрибелiк жұмысын бағалайды.  IX Үй тапсырмасы  § 11 , бақылау, тест сұрақтарына жауап беру, тапсырмалар орындау.                  Тест жауаптары:  1 2 A A 3 D 4 C 5 A 6 B 7 C 8 A 9 D 1 0 B Сабақтың тақырыбы: Нысандармен жұмыс iстey  Сабақтың мақсаты:  Windows нысандарымен жұмыс iстey, оларды бiр орыннан екiншi opынғa жылжыту   дағдыларын   қалыптастыру.   Iздестiру,   көшiру,   тасымалдау,   жою,   файлдар,   бумалар, жарлықтар атауларын өзгерту жұмыстарын сауатты орындаудың дағдыларын қалыптастыру.  Оқушылар бiлуi тиiс: iздестiру, көшiру, тасымалдау, жою, файлдар, бумалар, жарлық атауларын өзгерту тәсiлдерiн; «алмастыру буферi» түciнігін, себет (корзина) қызетiн. Құжатты iздеу, көшiру, жылжыту,   файлдардың   аттарын   өзгерту,   өшiру,   қапшықтар   мен   таңбашаларды,   себеттi   (корзина) тазалау.  Оқушылар үйренуi тиiс: қойылған талапқа байланысты ыңғайлы, оңай көшiрудi, жылжытуды, файл,  бума, жарлықтар атауын өзгерту, өшiрудi, қалпына келтiрудi.                                                                                                                                                                                     І   Ұйымдастыру кезені ІІ Сабақтың  мақсаты мен мiндеттерiн қою                     ІІІ Үй тапсырмасын тексеру  IV Бiлiмдi өзектендiру  Сабақтың барысы  Сұрақ,тар:  1. Файлға, бума және жарлыққа анықтама берiңдер.  2. Белгiлер мен жарлықтар арасында қандай айырмашылық бар?  V Жаңа тақырыпты түсiндiру  .  .  Оқушылардың зерттеу жұмысын ұйымдастыру  Оқушылар нысанды (объектiнi) көшiрудi, жылжытуды, файл атын өзгертудi және өшiрудi бiлуi мүмкін. Сондықтан мұғалiм жаңа тақырыпты түсiндiрудi олардың зерттеушiлiк  Әрекетіне ауыстыруы мүмкін.  Ол оқушыларға мәселелi (проблемалық) сұрақтар қояды:  1. Нысандарды калай көшiремiз?  2. Нысандарды қалай жылжытамыз?  3. Бiрнеше нысандарды бiрден көшiре аламыз ба? Қалай?  Мәслелi (проблемалық)  сұрақтар шешiлген соң  алмасу буферi мен нысандарды  жүйелі  көшiру, жылжыту  ұғымы еңгiзiледi (оқулық  бойынша). 3­мәселенi шешу  үшiн жапсарлас және  көршiлес нысандарды бөлуге ұсыныс берiледi.  Мәселелi сұрақтар:  1. Нысанға қалай жаңа атау беремiз?  2. Нысанды қалай көшiремiз?  3. Себет (корзина) не үшiн керек?  4. Нысанды қалай қалпына келтiремiз?  5. Дискiден файлды себетке алып тастағаннан кейiн, дискiде орын босай ма?  6. * Дискiден өшiрген нысандар, себетте (корзинада) сақталмай, бiрден өшiп қала ма'? 7. Соңғы мәселелi сұрақтарға ерекше тоқталу керек.  VI Сабақты бекiту  Компьютерде тәжiрибелiк жұмыс орындау.  VІІ Сабақты қорытындылау  Оқушылардың тәжiрибелiк жұмысын бағалау  VIII   Үй тапсырмасы                                                                                              § 12 оқу, сұрақтарға жауап беру.                                                                                                                           Тест жауаптары: 1 D 3 C 4 B 5 B 2 A   Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты iздеу, жазу және oқy  Сабақтың мақсаты: Windows қосымшасында ақпаратты сақтау, оқу, нысандар iздеу  ережелерімен таныстыру.  Оқушылар бiлуi тиic: ақпаратты сақтау ережесiн, «Сохранить» және «Сохранить как»  командасынан өзге, жұмысты iздестiру алгоритм командасынан «Пуск ­ Поиск» орындалуын.  Оқушылар үйренуi тиiс: нысандарды iздестiрудi жүзеге асыруды, Windows стандарттық  программасында ақпаратты сақтауды, оқуды; «Сохранить» және «Сохранить как» командасын  пайдаланып, ыңғайлы тәсiлдердi пайдалануды.  Сабақтың барысы Ұйымдастыру кезеңi  І ІІ Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою                        IІІ Үй тансырмасын тексеру  § 12 бойынша тест алу  IV Бiлiмдi өзектендiру                    Сұрақтар:  1. Жұ'мыс үстелiнде қандай нысандар орналасқан?  2. Бас мәзiрдi не үшiн пайдаланамыз?  3. Экранның шектелген аумағы қалай аталады?  4. Программамен жұ'мысты аяқтауда қандай тәсiлдердi бiлесiңдер?  5. Программаны қалай iскe қосамыз?  б.   Өз iстеген жұмыстарымызды программада қалай сақтаймыз?  7. Аты белгiлi файл мен қапшыкты қалай табамыз?  Cоңғы екі сұрақ тақырыпты тұжырымдаушы болып табылады.  V Жaңа тақырыпты түсiндiру  Тақырыпты түсiндiру 2 бөлiктен тұрады: ақпаратты оқу және жазу, нысанды iздеу. Мұғалiм  жаңа сабақты баяндау мен сұрақ қою арқылы түсiндiредi. Мысалы:  1. Paint­тa жасалған суреттi қалай сақтаймыз?  2. Мәтiндi блокнотта қалай сақтаймыз?  3. Осы программада сақтау тәciлдерiнiң арасында қандай айырмашылық бар?  4. Басқа программада ақпарат қалай сақталады?  5. Сақталған сурет пен мәтiндi қалай ашамыз? Ол үшiн қосымша программаның  iскe қосылуы  6. «Сохранить» және «Сохранить как» командасын табыңдар. Бұл командалар қызметiнің  мiндеттi ме?  ерекшелiктерi неде?  Нысанды iздестiру. Нысанды тез iздестiру жолын мұғалiм экранда көрсетедi, оқушылар өз Деңгейлерiне қарай компьютерде тәжiрибелiк тапсырманы орындау.  компьютерiнде орындайды.  VІ  Бекiту  V ІІ Сабақты қорытындылау          VIII Үй тапсырмасы  § 13, сұрақтарға жауап беру.                 Тест жауаптары:  1 A 3 C 2 B 4 A 5 B 6 C 7 C Ca6aқтың тaқыpы6ы: Сурет салу, caқтay және ашу  Сабақтың мaқcaты: Paint графикалық: редакторын бағыттауды, қосуды, сурет салу және сақтауды  үйрету.  Оқушылар бiлуi тиiс: «Растрлық графикалық  редактор» ұғымын.  Оқушылар үйренуi тиic: сурет өлшемiн орнатуды, сақтауды. Түстер палитрасын іске қосуды.  Қылқалам, қарындаш, сызық, доғал, масштаб құралдарын қолдануды.  Сабақтың барысы І  Ұйымдастыру кезеңi  І Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою                        ІІІ  Үй тапсырмасын тексеру  IV Бiлiмдi өзектендiру  Сұрақтар:  1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Ақпараттың қандай түрлерiн компьютерде өңдеуге болады?  Қандай графикалық  редакторларды бiлдiңдер?  Компьютердiң қандай құрылғысы графикалық  ақпаратты өңдейдi?  Бейнең қалай редакциялаймыз?  Компьютердiң қандай құрылғысы графикалық ақпаратты шығарады?  Графикалық ақпаратты өңдейтiн стандартты программаларды атаңдар.  Кез келген қосымша терезеде қандай элементтер орналасады?  Paint графикалық редакторын iске қосу бұйрығын орындандар.  V Жаңа тақырыпты түсiндiру  Paint графикалық редакторында жұмыс iстey барысында, бiзге мәтiндерге жеке иллюстрациялар,  жұмыс үстслi үшiн фон бейнелерiн жасау, қарапайым фотомонтажды орындау, мәтiндердi көркемдеу,  бейненi редакциялау және т.б. жұмыстарды орындау талап eтiледi. Графиканы өңдеудiң қағидаларын  меңгерiп, программалық жабдықтаманың күрделi программаларын меңгеру арқылы ПЖ­мен жеңiл  жұмыс iстeyгe болады.                                                                                                                             Компьютерде графuкалық  ақпараттарды жасаудың түрлерi:  Негiзгi құрылғылары (сканер, тышқан, графикалық планшет, т.с.с). Графикамен жұмыс iстейтiн программалар (графикалық редакторлар).                                                       Графикалық  редактор үшiн анықтама тұжырымдалады:  Графикалық  редактор   ­   графикалық  бейнелердi   жасау  және   редакциялау   программасы. Paint  (ағылшынша  ­  сурет   салу,   сурет)  ­   бұл   растрлық   (нүктелiк)   бейнемен   жұмыс   iстейтін графикалық  редактор. Paint мағыналарының бiрi ­ «бояу».  Сурет   нүктелерден   тұратынын   көрсету:   «Сызық>   құралын   таңдандар,   l­түс   ­   қызыл   (палитрада тышқанның сол жақ батырмасын шертумен) Сызықты жүргiзiңдер. Масштаб құралын таңдап, салынған суретке басыңдар. Көрiп тұрғандай, сурет нүктелерден ­ писксльдерден тұpaды.  Сурсттiң өлшемiн өзгерткенде, сапасының төмендейтiндiгiн көрсету.  Анықтама енгiзу: Пискель ­ (ағылшынша picture eleтeпt—cypeттiң  элементi) растрлы бейненiң ең  кiшi элементi.  Суреттiң өлшемiн алдын ала қондырудың қажеттiлiгi туралы қорытынды шығару. Параграф мәтінінен  тәжiрибелiк тапсырманы орындау (әртүрлi қалыптағы сурет салу және сақтау). редактордың күйге  келтiруiн жалғастыру: оқулық. мәтінінен тапсырманы орындау. Түспен жұмысты қарап шығу.  1. 2. Kecкін мен фон түciн қалай таңдаймыз? (2­түстi таңдау)  Палитрада түстің неше түpi бар? Басқа түс керек болса не iстey керек? түстi өзгерту үшiн  «изменить палитру» командасын таңдаңдар. Tүстің дәл мәнін «Определить цвет» бұйрығы  арқылы және матрицалық анықтамадан таңдауға болады. Палитра негiзгi 3 түстен тұpaды: қызыл,  жасыл және көк. Сондықтан палитра RGB деп аталады. Tүсті рең жарық, өң берiп анықтауға  болады. (0­255 аралығында)  255­қызыл мәнін таңдаңдар, көк және жасыл ­ О.  Егер (О, О, О), (255, 255, 255) мәнін таңдаса қандай түс шығады?  3. 4. VI Сабақты бекiту  Таңдалған деңгей бойынша тәжiрибелiк жұмысты компьютерде орындау. Құрал­саймандардың  қосымша мүмкiндiктерiне және тышқанның eкi батырмасын басу  арқылы сурет салу мүмкіндіктеріне назар аудару.  '.  VІІ Сабақты қорытындылау  .  Сабақта орындалған тәжiрибелiк жұмысты бағалау.  VІІІ   Үй тапсырмасы  § 15 оқу, сұрақтарға жауап беру.           Тест жауаптары:  1 C 4 A 3 A 2 B 5 A 6 C 7 A 8 D 9 C Сабатың тақырыбы: Графикалық редактордың сурет салу құуралдары  Сабақтың Maқcаты: Paint графикалық редакторы мүмкiндiктерiмен танысуды жаЛғас­ тыру.  Оқушылар бiлуi тиic: құралдардың қызметiн, қосымша күйге келтiру мүмкiндiктерiн.                  Оқушылар үйренуi тиic: өшiргiш құралын 2 режимде пайдалануды. Фигуралардың тіктөртбұрыш,  доғал, қисық, бүрiккiш болатындығын. Фигураларды дұpыc салуды. Жұмыс үстелi фоны ретiнде  суреттi пайдалануды.  Сабақтың барысы І  Ұйымдастыру кезеңi  ІІ Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою  ІІІ Үй тапсырмасын тексеру  § 15 бақылау cұpaқтapынa жауап беру.  IV Бiлiмдi өзектендiру  Cұpaқтap:  1. Графикалық редакторда сурет салу үшiн пайдаланған құралдарды атап шығыңдар.  2. Қазiр қайсы құрал қалай белгiленiп тұpғaнын қалай бiлемiз?  3. Өшiргiш қандай түсте жұмыс iстейдi?  4. Тақырыпты тұжырымдап, мақсатын анықтау.  V Жаңа тақырыпты түсiндiру                                                                                                                               Раiпt­ты қocыңар. Тiктөртбұрыш құралын таңдаңдар, заливка арқылы қылқалам (кист) ­ жасыл, фон ­  қызыл түciн таңдаңдар. Тышқан батырмасын жiбермей сол және оң батырмасын кезекпен басып, eкi  тiктөртбұрыш саламыз: жасыл және қызыл. Өшiргiш құралын таңдаңдар. Бiрiншi тiктөртбұрыштың бiр  бөлiгiн, одан кейiн екiншiсiн өшiрiндер. Не шықты? Ендi тышқанның оң жағын басып, өшiрiп көрiңдер.  Қандай айырмашылықты көрдiңдер?  Сонымен өшiргiш 2 режимде жұмыс iстейдi ­ кәдiмгi және түрлi түсті. Қарапайым өшiргiш барлығын өшiредi (тышқанның сол жақ батырмасын басу арқылы). Тек белсендi қылқалам түсін.  Жүрек салып көрейiк. "Ұқсас фигуралар үшiн «қисық сызықты» таңдау ыңғайлы. Сурет салу үшiн eкi бүгiлiетi мiндеттi түрде көрсету керек (45 градус бұрыш салу үшiн Shift пернесiн пайдалану).  VI Бекiту  Таңдалған деңгей бойынша тәжiрибелiк жұмысты компьютерде орындау. VII Қорытынды  Сабақта орындалған тәжiрибелiк жұмысты бағалау.  VІІІ Үй тапсырмасы  § 16, cұpaқтapғa жауап беру, 4­cұpaққa дәптерде жазбаша жауап беру.                       Тест жауаптары:  1 2 C A 3 A 4 B 5 D 6 B Сабақтың тақырыбы: Сурет бөлiктерiмен жұмыс iстey  Сабақтың мақсаты: Paint графикалық редакторының мүмкiндiктерiмен танысуды жалғacтыpy.  Оқушылар бiлуi тиiс: Paint сурет бөлiгi түciнiгiн, бөiктермен орындалатын операцияларды, орындау  тәсiлдерiн, мәтiндi баптау мүмкiндiктерiн.  Оқушы үйренуi тиic: суреттi, сурет бөлiктерiн ерекшелеудi. Cypeттi көшiрудi, жылжытуды, өлшемiн өзгертудi. Жазу құралын пайдалануды. Салынған суреттi ашуды. Мiсrоsоft Office топтамасымен жұмыс iстеудi.  Сабақтың барысы Paint графикалык редакторының қандай саймандарын бiз әлi пайдаланбадық?  Бүгiн бiз «Ерекшелеу» (Выделение) сайманымен жұмыс iстеймiз, суретке мәпiн орналастыруды  І  Ұйымдастыру кезеңi  ІІ Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою                       ІІІ Үй тапсырмасын тексеру  § 16, бақылау cұpaқтapы.  ІV Бiлiмдi өзектендiру  1. 2. үйренемiз.  V Жаңа сабақты түсiндiру  Осы саймандарды қосымша қандай күйге келтiре аламыз?                           Түн cypeтін ашыңдар, Ай cypeтін белгiлендер.  Бөлiктiн, айналасында 8 таңбаланған рамка пайда болды. Олар бөлiктiң өлшемiн өзгертуге арналған.  Айды көлденен, керiңдер. Белгiлеудiң оң жақ төменгі бұрышынан ұстап тартса не болады? Қалай  ойлайсындар, ерекшеленген бөлiкпен тағы қандай операциялар жүргiзуге болады? (§ 17 мысалдарын  қарау)  Мәтiнмен жұмысты көркемдеу үшiн тақырыпта көрсетiлген тапсырманың бiреуiн тақтада орындау: компьютер   пернетақтасын   салып,   атауларын   жазындар;   палитра   салып,   түс   атауын   жазындар; кемпірқосақты салып, түс атауын жазыңдар; өздеріңнің визиткалық карточкаларыңды салып, қажеттl ақпаратты еңгзіңдер.  VI Сабақты бекiту  Таңдалған деңгей бойынша тәжiрибелiк жұмысты компьютерде орындау. VII Қорытындылау  Тәжiрибелiк жұмыстың орындалуын тексеру, жұмыс барысында туындаған сұрақтарды талдау, шешу  жолдарын ұсыну  оқушылар бiлiмiн бағалау.  VIII  Үй тапсырмасы                                                                                                                           § 17, сұрақтарға жауап беру, тәжiрибелiк жұмысты аяқтау, С деңгеиiнiн. тапсырмасын орындау.  Тест жауаптары:  2 1 A B 3 C 6 C 4 D 5 B Сабақтың тақырыбы: Масштаб. Суреттің трансформациясы  Сабақтың  мақсаты: сурет трансформациясын орындауды үйрету.  Оқушылар бiлуi тиic: масштаб құралы қай кезде пайдаланылатынын, трансформацияның не  екенін.  Оқушылар үйренуi тиic: суреттiн, масштабын әртүрлi тәсiлдермен өзгертудi, көлбеудi, суреттi  бұруды және сурет белiктерiн өзгертудi.  Сабақтың барысы І  Үйымдастыру кезеңi  ІІ  Сабақтың мaқcaты мен мiндеттерiн қою                     ІІІ Мәселе (проблема) қою  Бiздiң алғашқы тәжiрибелiк  жұмысты  естерiңс түсiрiңдер  (ойыншық). Суреттi бояу үшiн оның контуры қандай болуы керек? Қандай құрал контурдағы тесiктердi жабуға көмектестi? Сәтсiз әрекеттi қалай болдырмауға болады?  IV Жаңа тақырыпты түсiндiру  Суреттiң бөлшектерi масштабта дәл алынады. Windows операциясындай масштабты бiрнеше  тәсiлдермен өзгертуге болады.  Өз бумаларынан cypeтті ашу ұсынылады.  Параграф мәтінінен тәжiрибелiк жұмысты орындау. Жұмыстын, мақcaтыI ­ сұрақтарға жауап беру. 1. Максималды масштабты қалай қоямыз?  2. Негiзгi режимге қалай ораламыз?  3. Масштабты өзгертуде пернетақтаның қай пернесiн басып тұрып, тышқанмен қозғалтамыз?  4. Белгiленген бөлiктiн, масштабын өзгертуге бола ма?  5. Мәтiндi масштабтағанда мәтінің әрiп өлшемi өзгере ме?       6. Mәтін масштабын қандай жағдайда өзгертемiз? Жауапты жұмыстың әр кезеңiн орындағанда  эвристикалық әңгiме түрiнде айтуға болады. «Трансформация» ­ латын тiлiнен аударғанда,  «өзгерту», «айналу» дегендi бiлдiредi.  Cұpaқтap:  1. Өзгертулермен қай жерде кездесемiз?  2. Сурет бөлiктерiмен орындалатын операциялардың қайсысын трансформация мен салыстырар едiңдер? Сендер сурет бөлiгi өлшемiн өзгертудi үйрендiңдер. Бұл да трансформацияға жатады (өзгерту).  Өлшемiн  өзгерту,   кесiп   алу,   суреттi   бөлу   командаларын   барлық  суреттерде, белгiленген суреттерде, интерактивтi тақтаны, проекторды пайдаланып көрсетедi. Оқушыларға суреттiң көлбеуiн орындауға тапсырма беру. Жұмыс нәтижесiн тақылау.  3. Бұрыш белгiсi тepic болуы мүмкін бе?  4. Бұрыштың максималды белгiсiн қоюға бола ма? Нелiктен?  Кесiп алу командасы ­ суреттiң  ерекшеленген бөлiгiн  қалдырады. Бұл  өте  ыңғайлы мысалы, өрнектердi салуда олардың элементiн саламыз, одан кейiн оларды көшiрiп, өpнектi жасаймыз, белгiлеп, керек емес суреттi өшiремiз.  V Сабақты бекiту  Тақырыптағы тәжiрибелiк жұмысты оқушылар өздерi орындайды, мұғалiм кеңесшi рөлiнде,  бақылап, нұсқay бередi.  1) Жұмыс үстелiнде «Пуск => Панель управление» ­ «Оформление» және «Персона­  лизация» «Персонализация => Фон» командаларын орындау.  2) Тандалған суретке тышқанның оң жағын  басу.  3) «Открыть с помощью» ­ Paint командасын таңдау.  4) Персонализация командасына оралу.  5) «Изменение рисунка» сiлтемесiн басу.  6) Терезенi алмасу буферiне көшiру.  7) Тағы бiр Paint терезесiн ашу.  8) Алмасу буферiнен cypeттi қою.  9) Ұнаған персонажды белгiлеу.  1 О) «Обрезка» командасын орындау.  11) Суреттердi бумаларында «персонаж» атымен сақтay.  12) Paint терезесiне фон cypeтімен өту.  13) Таңдалған деңгей бойынша тәжiрибелiк жұмысты компьютерде орындау.   «Вставить => вставить из» командасын орындап, персонаж файлын көрсету.  VI Сабақты қорытындылау  Тәжiрибелiк жұмыс нәтижесiн тексеру, бағалау.  VI  Үй тапсырмасы  § 18. Тәжiрибелiк жұмысты аяқтау. Тақырып бойынша сурет дайындау.                   Тест жауаптары:  1 C 2 B 3 D 4 A 5 A 6 A Сабақтың тақырыбы: Cypeтті басуға дайындау. Суреттi басу  Сабақтың мaқcaты: суреттi принтерде басып шығаруды үйрену.                   Оқушылар бiлуi тиiс: шығару құрылғысын, басып шығару командаларын.  Оқушылар үйренуi тиic: беттiң параметрлерiн баптауды, орындауды (құжат беттерiн рәсiмдеу),  баспаға бермес бұрын алдын ала қарап шығуды.  Сабақтың барысы І     Ұйымдастыру кезеңi ІІ      Сабақтың мақсаты мен мiндеттерiн қою                   ІІІ  Бiлiмдi өзектендiру  Сұрақ:  Ақпаратты басып шығаратын қандай құрылғыларды бiлесiңдер?  IV Үй тапсырмасын тексеру  V  Жаңа тақырыпты  тусiндiру  Суреттерiңдi ашыңдар, бүгiн оларды қағаз бетiнде көремiз.  Құжат беттерiн рәсiмдеу, баспаға беруден бұрын алдын ала қарап шығу, жұмыс кезеңдерін  интерактивтi тақтада және проекторда пайдалануды көрсету.  Мәселенің қойылуы (мәселелi сұрақ қою).  Суреттi алдын ала көрудi орындаңдар. Сурет масштабын 200% өзгертiңдер, тағы да алдын ала  көрудi орындаңдар. Масштабты өзгерту суретке әсерін тигiздi ме?  Беттiң параметрлi терезесiн ашыңдар. Сурет масштабын 99% өзгертiңдер. Басып шығаруда неше беттiк орын алады?  Сурет көркем болатындай етiп, масштабты өзгертiңдер. Келесi сұрақтарға жауап беру үшiн баспаға шығару командасы көмектеседi (Paint => => Печать).  1. Компьютерлерiңде қандай принтер орнатылған?  2. Суреттiң неше кешiрмесiн басып шығаруға болады?  3. Суреттiң бiр бетiн ғана басып шығаруға бола ма?  Әртүрлi суреттердi рәсiмдеп, өлшемiн өзгертудi оқушыларға ұсыну.  Тәжiрибелiк жұмысты орындау (cypeттi басуға жiберу)                   VI    Сабақты бекiту  VII   Сабақты қорытындылау  VIIIОкушылар бiлiмiн бағалау  lХ    Үй тапсырмасы  § 19, бақылау сұрақтарына жауап беру.  Тест жауаптары:  1 А 2 В 3 А 4 А 5 А Сабақтың тақырыбы: WordPad мәтіндiк редактордың интерфейсi  Сабақтың мақ:саты: WordPad мәтіндік редактормен таныстыруды жалғастыру.                                     Оқушылар бiлуi тиic: мәтіндік редактордың ортақ мумкitщiктсрiн, M;'liH)JIeMeтTepiH. Ок:ушылар уйренуi тиic: компьютердс MdTiHJlepJli el­(JlеУJlil( артыкшыJIктарыы мен кем­  lI1iлiктерiн, м;")тillдiк f\i1жатты ;")р формада сактаулы.  1 у йымластыру ke3Cl­(i  11 СабаКГЫI­( максаты мен MiHlleHcpiH кою 111 У й  таIIеырмасын тексеру  IV Бiлiмдi взектендiру  Сендер Блокнот нрограммасын колдшщьщдар. WordPad пен Блокнотты аШЫIl, жранда терезелсрдi катар  коЙьщдар. EKi терезенil­( айырмашыльщтары кандай?  Блокнот ушiн шрифт тандаУf"а бола ма? «Мен Блокнотты ОКЫII­уйренемiн» сойлемiн теpil(llep, 24 пт шрифтiн   орнаТЫl(дар,   свЙjlсмдi   кою   Курсивпен   срекшелеlщер.   ФаЙJl)Щ   ез   бумасында   «Сынаю> атауымен Caktal­(Jlар. M;)TiH кандай форматта сакталады? ФаЙjJ;~Ы WогdРаd­та ашьнщар. К:орытынды жасаl­(дар: редактордыц WordPad M;")TiHJliK редактордан айырмашыJIFыы кандай? Окушылар WordPad M;")TiHJliK редактордьщ кейбiр т;)сiлдерiмен танысты. Сабакты Ц/рактар КОЮ  аркылы бастауt'а болады.  1. М;пiндiк редактордьщ кандай MYMKiHJliKTepi бар'?  2. М;")тiндi енгiзулil~ кандай MYMKiHJliKTepiH бiлесiндер?  3. M;)TiHHil( минималды элементiне не жаталы'?  4. Мсюср дегенiмiз нс, компьютер экранынJщtыl кандай меюердi бiлесil(цер?  5. Пернетактада IIернелердiн KbI3MeTiH каЙталау.  M;)TiHJli ешiзудil­( кандай f\i1рылfылрыы бар? (пернетакта, сканер, планшет)  V ЖШiа таКЫрЫIIТЫ тусiндiру  M;)TiHHil( dpTypiH кврсету (программалык, ГИlJер M;)TiH). Такырып бойынша таlfсырманы орындауда, f\i1жатта  бос  символдар  болуы   MyMKiH,  б~'л  рстте  бос  Орынлар  корiнбеЙ­,!i.  М;")TiHHil(  кандай элементтердсн T~paTЫHДЫГЫH аныктау.  VI Сабакты бекiту  КОМIIьютерде т;)жiрибелiк ж~мысты орындау. Т;")жiрибелсрдi орындау н;")тижесi J~;)гперде керсстiледi. 2­т;)жiрибс КОрытындысы бойынша жауаlJтар: М;)liндi ;,р форматта саклltанJ!a файл мвлшемi югсре ме, млiннil­( сырт IIiшiнi M;'TiHJli форматтаганда саКТ