Anotatsiya: Maqolada turar joy binolar energiya samaradorligini oshirishda chet elda va Respublikamizda qo„llanilayotgan devorbop materiallar berilgan

Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari

«Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari » mavzusidagi Respublika miqyosidagi ilmiy-amaliy konferensiya materiallari (27 yanvar 2022 yil) – T.: Rishton XTB 2022

Ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari tо‗plamida Respublikamiz o‘qituvchilari, soha mutaxasislari, ilmiy tadqiqotchilar, magistrlar, talabalarning ilmiy maqolalari о‗rin olgan.

Taqrizchilar:

M.J.Saidova – Pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent

I.S.Mirzarahimova – Farg‘ona viloyati xalq ta‘limi boshqarmasi Rishton tumani

XTB mudiri

Muharrir:

A.B.Vahobov – ―Ustozlar uchun‖ respublika pedagoglar jurnali tahririyati rahbari

Tashkilotchilar:

Inobatxot Mirzaraximova – Rishton tuman XTB mudiri

Umida Barzieva – Farg‘ona viloyat xalq ta‘limi boshqarma metodisti

Tursunxo‘ja Abduraxmonov – Rishton tumani Faxriylar kengashi Raisi Erkinjon Abdullaev – Rishton tumani Kasaba uyushmasi raisi

Mohinur Saidova – Pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent

Sharifaxon Xakimova – Farg‘ona tumani 4-maktab matematika fani o‘qituvchisi

Adxamjon Vahobov – ―Ustozlar uchun‖ respublika pedagoglar jurnali rahbari

Tо„plamda nashr etilgan maqola va tezislardagi ma‟lumotlarning haqqoniyligiga mualliflar mas‟uldirlar.

Ushbu tо‗plam Farg‘ona viloyati xalq ta‘limi boshqarmasi Rishton tumani XTB kengashining 2022 yil 27 yanvardagi 12-sonli qarori bilan nashrga tavsiya etilgan.

www.pedagoglar.uz 3-to’plam fevral 2022

TURAR-JOY BINOLARNI QURISHIDA ENERGOTEJAMKOR DEVORLAR

YАRATAYLIK

Katta o‘qituvchi. Qodirov G‘iyozjon Mirzajonovich,1-20 BIQ gurux talabasi

Jamoliddinova Xurshidabonu To‘ychiboy qizi

(Fargona Politexnika Instituti) Anotatsiya: Maqolada turar joy binolar energiya samaradorligini oshirishda chet elda va Respublikamizda qo„llanilayotgan devorbop materiallar berilgan.

Kalit so‘zlar: energotejamkor, devorbop materiallar, energiya samarador materiallar.

Quruq-issiq iqlim sharoitlarida yukori darajada issiklik saklash xossalariga ega bo‗lgan binolarni barpo etish salmogi tobora ortib bormokda. Rivojlangan mamakatlarda, jumladan AQSH, Germaniya va Yaponiya kabi davlatlarda energiya samaradorlikni oshirish maqsadida qurilishda foydalaniladigan yangi energiyasamarador material va konstruktsiyalarni yaratish, ulardan foydalanish,

quruq-issiq iqlim sharoitining bino va inshootlarga ta‘sirini o‗rganish, ularni loyihalash va prognozlash texnologiyalarini takomillashtirish masalalariga alohida e‘tibor berilmoqda.

Respublikamizda qurilish soxasida fuqaro va sanoat binolarining ekspluatatsiya jarayonida energiya sarfini kamaytirishga qaratilgan energiya tejash texnologiyalarini tatbiq etish bo‗yicha keng ko‗lamli chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. 2017-2021 yillarda O‗zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‗yicha Harakatlar strategiyasida, jumladan, «milliy iqtisodiyotni raqobatbardoshligini oshirish, iqtisodiyotda energiya va material sarfini kamaytirish, ishlab chiqarishga energiyatejamkor texnologiyalarni keng tadbiq qilish» vazifalari belgilab berilgan.

O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 23 maydagi "Qurilish materiallari sanoatini jadal rivojlantirishga oid qo‗shimcha chora tadbirlar to‗grisida"gi qarorida xam gazobeton bloklarini ishlab chiqarishni oshirish alohida ta‘kidlab o‗tilgani bejizga emas. Qolaversa, Yurtboshimiz tomonidan 2016 yil 21 oktyabrda imzolangan "2017-2020 yillarda shaharlarda arzon ko‗p kvartirali uylarni qurish va rekonstruktsiya qilish Dasturini amalga oshirish chora-tadbirlari to‗grisida" gi qarorlari ijrosi yuzasidan mamlakatimiz miqyosida keng ko‗lamdagi bunyodkorlik ishlari amalga oshirilmoqda.

Qurilish sohasida ishlab chiqarish korxonalari tomonidan axolini sifatli qurilish materillari bilan ta‘minlash, tarmoq korxonalarini modernizatsiyalash orqali import xajmini kamaytirib, eksport bop mahsulotlar ishlab chiqarish hajmini kengaytirish, ishlab chiqarish quvvatlarini ishga tushirish orqali yangi ish o‗rinlari yaratish, pirovardida ichki bozorda qurilish materiallari narxi oshib ketishining oldini olish va ularni arzonlashtirish soha rivojida muhim omil bulmoqda.

Bino va inshootlarning loyihalarini takomillashtirish, energiyani tejaydigan texnologiyalarni qo‗llash, zamonaviy va arzon qurilish materiallaridan foydalanishga alohida ahamiyat berilmoqda. (1)

Qurilish soxasida yangi turdagi ekologik toza materiallardan foydalanish, energiya tejamkor texnologiyalarni samarali qo‗llashning salmog‗i tobora ortib bormoqda. Rivojlangan mamlakatlarda yangi qurilish materiallarini yaratish va ularni ishlab chiqarish va bu orqali bino va inshootlarning fizikaviy holatini yaxshilashda ma‘lum yutuqlarga erishilgan bo‗lib bino va inshootlarni qurish, ularning mustahkamlik va barqarorligini ta‘minlash muhim ahamiyat kasb etmoqda. Shu jixatdan yangi qurilish materiallari, jumladan, devorbop materiallarni ishlab chiqarishda materiallarning mahalliy xomashyo asosidagi tarkiblari va ularni ishlab chiqarishning energiyatejamkor texnologiyalarini yaratishga alohida e‘tibor qaratilmoqda.

Devorbop materiallarning vaqt bo‗yicha bardoshliligi, har xil iqlim sharoitiga chidamliligi va mustahkamligini oshirish, issiqlik-texnik xossalarini yaxshilash borasida, xususan, tayyorlash jarayonida sergovak strukturani xosil qilish va o‗rtacha zichligini kamaytirish uchun kuyib ketuvchi qo‗shimchalardan foydalanish, mineral ko‗shimchalardan foydalanib material strukturasini optimallashtirish, ularni ishlab chiqarishning energiyasamarador texnologiyalarini yaratish, mavjudlarini takomillashtirishga yo‗naltirilgan ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilmoqda. (2,3)

Issiq quruq iqlim sharoitida binolarni loyihalashda bugungi kunda pishgan gisht o‗rniga gazobeton va ko‗pikbeton bloklari, gipsli bloklar, silikat gisht, polistirolbetondan tayyorlangan panellar, «Sendvich» turidagi devor va tom yopma panellar, arbolitli blok, qumli tsement bloklar va issiq bloklar taklif etilayotgan yangi zamonaviy devorbop materiallar qo‗llanilayotgani diqqatga sazovordir. Adabiyotlar:

1. Шарипова Д.Т. Тепловая защита зданий в климатических условиях:

монография / Е.В. Щипачева, Д.Т. Шарипова, Н.Б. Рахимова, С.С. Шаумаро;B

под.общ. ред. Щипачевой Е.В., -Т.: Михаттad Poligraf, 2019-186с.

2. Расчѐт солнечной радиации, падающей на произвольно ориентированную поверхность коэффициента совместной обеспеченности для территории Узбекистана: свид. М DGU 04975Aгентство по интеллектуальной собственности Республики Узбекистан: Авторское свидетельство для ЭВМ / Е.В. Щипачева, Д.T. Шарипова, РХ. Пирматов, С.С. Шаумаров, заявитель и патентообладатель Д.T. Шарипова. -Ме 2017 0807; заявл. 18.12.2017.-Ташкент

3. Проблемы и перспективы энергосбережения в многоэтажных жилых зданиях Узбекистана. Захидов М.М. кандидат архитектуры, доцент национальный эксперт проекта «Интегрированный подход к развитию климатически благоприятной экономики в странах Центральной Азии».

РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ДАВЛАТ

БЮДЖЕТИ ВА МАҲАЛЛИЙ БЮДЖЕТЛАРНИНГ

ДАРОМАДЛАРИНИ СТАТИСТИК ТАҲЛИЛИ

ТДИУ Статистика кафедраси доценти Акбарова Барно Шухратовна

ТДИУ магистранти

Набиходжаева Махфуза Улугбек қизи

Аннотация: Мақолада давлат бюджети даромадларида амалга оширилаѐтган ислоҳотлар ҳудудлардаги молиявий муаммоларининг мавжудлиги ҳамда бугунги кундаги иқтисодиѐтни модернизациялаш шароитида республика ва маҳаллий бюджетлар даромадларини самарали бошқаришни кўрсатмоқда. Хусуcан, давлат бюджети ва маҳаллий бюджетнинг даромадлари бўйича маълумотлар асосида илмий таҳлилий хулосалар ишлаб чиқилинган.

Калит сўз: иқтисодий ўсиш, махаллий бюджет, тизим, даромадларни тақсимлаш механизми, бюджет ссудалари, мақсадли субвенциялар

Рақамли иқтисодиѐтга ўтишда давлат зиммасига юклатилган сиѐсий, иқтисодий ва ижтимоий вазифаларни тўлиқ ўз муддатларида ҳамда ижобий ҳал этиши учун керакли молиявий асос талаб этилади. Ушбу молиявий асоснинг марказий бўғинини давлат бюджети ташкил этади. Давлат молиясини