Существительное- это самостоятельная часть речи которая обозначает предмет и отвечает на вопросы кто ?что? . Одна из основных явлений лексических категорий :в предложениях существительное ,как правило ,выступает в роли подлежащего или дополнения ,а также обстоятельства или сказуемого.
Существительное называет предметы .и отвечает на вопросы кто что
Учитель:Саният Муртузалиевна
Учитель:Саният Муртузалиевна
Дарган – дарган вирусив,
Дарган мез хIедалуси?
Дарган мезли даргантас,
Ца далай хIебелчIунси?
Р. БяхIяммадов
Р
а
у
Я
ЦI
р
У
а
В
р
ш
Ж и
ТI
у
л
у
М
ХI
ХI
а
кI
Р
У
П
у
Б
а
н
к
цI
тI
хъ
и
р
и
а
а
а
н
и
т
о
а
к
я
р
в
Дарсла мурадуни:
1. Гъайла бутIа –
существительное кагахъни
2. Существительноела жинс,
кьадар,
падеж декIарбирахъес бурсибарес
дурхIни
3. Дарган мезла дурсрачи
дурхIнала
диги имцIабарес.
• КьацI мяхIкамбирахъес
бурсибарес.
1. Гъайла бутIа – существительное кагахъни2. Существительноела жинс, кьадар, падеж декIарбирахъес бурсибарес дурхIни3. Дарган мезла дурсрачи дурхIнала диги имцIабарес.•КьацI мяхIкамбирахъесбурсибарес.•Нешла кьадлиличила багьахъес.Дарсла мурадуни:
Команда «Чи?»
Команда «Се?»
ХIянчи 1
Существительноебала
жинсани имцIадарес
ХIянчи 1Существительноебала жинсани имцIадарес
СУЩЕСТВИТЕЛЬНОЕЛА ЖИНС
Дарган мезлизир хIябал жинс лер.
ХIяб-хIябал существительное гьар
жинсличи имцIадарес.
1. Мурул жинс (урши…)
2. Хьунул жинс (рузи…)
3. Урга жинс (кьял…)
ХIянчи 2
Пикридарес 5 дев чи? ва се? ибти
суалтас
жаваб лугути.
Пикридарес 5 дев чи? ва се? ибти суалтас жаваб лугути.
ХIянчи 3
«Ну се сабра» ?
ХIянчи 3
Чи?
Се?
1
2
3
Хъа мицIираг дугIла мицIираг
1
2
3
4
5
5. ябу (урчи)
2. бецI
5. синка
1. гурда
2. гIяра
4
5
1.жита
4. хя
4. пил
3.кьял
3. арслан-къаплан
Существительноеби тlинтlти ва хасти
ТIинтIти (нариц.)
Хасти (собств.)
Саби бегIси у агарти
существительноеби.
(существительные, у которых
нет собственного имени или
собственного названия).
Масала: Урши (мальчик), урхьу
(море), шагьар (город), хIеркl
(река), газета, адам (человек)
вацаралтира ( и т.д.)
Адамтала уми (собственные имена
людей), газетабала уми (названия
газет), журналталауми (название
журналов), шагьурталауми
(название городов), вацаралтира.
Масала: Мурад, Мяхlячкъала,
Каспий, «Лачин» «Замана» ва ц.
ХIянчи 4
«Жура хIясибли кьукьнардарая
ишди существительноеби»
ХIянчи 4«Жура хIясибли кьукьнардарая ишди существительноеби»
Москва, Самур, шала, почта, Дербент, ухъна, дарс, ГIямар,
замана, Каспи, хIеркI, дабри.
Команда «Чи?» Команда «Се?»
Хасти ТIинтIти
Москва
Самур
Дербент
ГIямар
Каспи
шала
почта
ухъна
дарс
замана
хIеркI
дабри
ХIянчи 5
«Багьаба се сабрал»
ХIянчи 5«Багьаба се сабрал»
БехIбихьудлизирра ахирлизирра
цагъунти хIурпри кадатеная
…б…, …ер…, …у…, …сбагь…,
…аладе…, …и…, …есе…, …акьа…
Аба, цIерцI, тут, исбагьи,
шаладеш, гьигь, кесек, макьам
ХIянчи 6
«УргIерли делчIес
дугьби»
ХIянчи 6«УргIерли делчIес дугьби»
Существительноеби ургIерли
делчIеная
Заб, хIяб, хамха, суд, кьям,
кьацI
Баз, бяхI, ахмах, дус, мякь, цIакь
ХIянчи 7
Бяркъла хIянчибарес
ва бамсри ахъахъис
ХIянчи 7
2. Къуллукъбарес чебиркур авлахълис
3. АнкIи диршес чебиркур
Мирш
Комбайнер
3. АнкIи диршес чебиркур
4. АНКIИ ДЕЛКЬИ ДЕКЬ ДИРУ
4. АНКIИ ДЕЛКЬИ ДЕКЬ ДИРУ