3-Struyniy printer qurilmasi va ishlash qoidasi

  Struyniy printer qurilmasi va ishlash qoidasi

Bu bo‘lim dunyoda keng tarqalib ulgurgan struyniy printerlar to‘g‘risida fikrlarni bayon qilamiz.  Biz axborotlarni elektron vositalarda tashish qog‘oz vositasiga nisbatan ustunligi to‘g‘risida har qancha gapirsak ham, qog‘ozdagi axborotlar o‘z mohiyatini yo‘qotgani yo‘q. Allaqachondan buyon ma’lumki, pechatlangan matn, “elektron”  nusxasiga nisbatan juda ko‘p qo‘llaniladi.  Axborotlarni qog‘ozsiz standarti tantana qiladigan yorug‘ kunlar kelganda qog‘ozga ma’lumotlar tushurish zarur bo‘lmay qoladi. Xozircha bizga pechatlash zarur bo‘ladi. Uyda va ishda pachat ishlari olib borgani kabi. Monoxrom matn, rangli tasvirni va fotosalonda fotosur’atlar pechat qilishni xoxlab qolamiz.

Struyniy priter ish qoidasi matritsali printerni eslatadi, faqat bo‘yyalgan lenta bo‘ylab zarb beruvchi ninalar o‘rniga, struyniy printer qog‘ozga bo‘yoq tomchilarini bevosita  dyuzalar deb nomlanuvchi juda kichik teshiklar orqali yetkaziladi. Har bir bo‘yoq tomchi bir qancha changlitr tartibda, bir qancha o‘nlab mikrongacha (taqqoslash uchun inson soch qalinligi 100-130 mikron) xajmga ega bo‘ladi. Bir kubik millimetrda bunday tomchilardan o‘n minglabi joylashadi. Agar struyniy printerda chop etilgan tasvirni mikroskop ostida ko‘rilsa, biz tasvirda nuqta-tomchilar minaturalardan tuzilganligini ko‘ramiz.

7-rasm. Qog‘ozdagi bo‘yoq tomchilar  mikroskop ostida ko‘rinishi

Struyniy printer asosiy tuguni pechatlovchi kallak  (80% ga yaqin, printer narxidan) xisoblanadi. Bo‘yoq dyuzalar deb nomlanuvchi juda kichik teshiklar oraqali yetkaziladi. Bir dyuza to‘la diametri uchtadan (4800 dpi ruxsatli) bir qancha o‘nlab mikron tartibida tuzilgan bo‘ladi.  8-rasmda dyuza kattalashgan ko‘rinishi namoyish etilgan.

8-rasm. Struyniy printer dyuzasi kattalashgan tasviri

Teshiklar ostida joylashgan miniatura kovaklar asosiy rezervuar kartridjdan siyox qayerga tushadi.  Siyoxning o‘zi dyuza orqali juda kichik teshikdan to‘kili olmaydi va tortilgan yuza xisobiga bo‘yoq unda ushlab turiladi. SHu bor bo‘yoq majuriy turtiladi.  Bo‘yoqni turtishning asosiy ikkita usuli mavjud: p’yezoli elektrik va termik.

P’yezoli (Piezoelectric Ink Jet)-dyuza ostida p’yezokristall joylashgan. P’yezoelementga elektr tok berilsa, u  (pechat kallagi tipiga bog‘liq ravishda) egiladi, cho‘ziladi yoki diafragma tortiladi, oqibatda dyuza yonida-tomchilar shakllanish, bosim ortish lokal soxasi yaratiladi,  natijada materilga turtib chiqariladi (9-rasm). Ayrim kallak texnologiyalarda tomchi o‘lchamini o‘zgartirishga ruxsat beradi.

9-rasm. Pzostruyniy pechat qoidasi

Termik (Thermal Ink Jet) (1970-yillarda Canon firmasi tomonidan ishlab chiqildi, BubbleJet deb nomlandi)- dyuzaga elektr toki o‘tganda o‘sha laxzada bir qancha yuz temperaturada isiydigan isuvchi mikroskopik element joylashtirildi, siyox isiganda gazli ko‘pikka aylanadi (inglizcha bubbles-texnologiya nomi shundan) va sopladan axborot tashuvchiga suyuqlik tomchisi itariladi.

10-rasm. Termik pechat qoidasi

Ikkala usuldan har biri o‘ziga tortadi, biroq ulardan har biri kamchiliklardan xoli emas.  P’yezoelektrik texnologiya bir oz arzonroq, yuqori ishochligi bilan farq qiladi (shuningdek yuqori temperatura qo‘llaniladi). Bu usul boshqaruvchi inersiyasi ozroq bo‘lib, qizdirishga ko‘ra pechat tezligi ortishiga ruxsat beradi.

11-rasm. Peskostruyniy EPSON pechat kallagi kattalashtirilgan tasviri

Termoelektrik texnologiya yuqori temperatura bilan bog‘liq. YUqori temperatuada qizdiruvchi vaqti –vaqti bilan  qatlamni yopadi, shuning uchun printerlarda bu texnologiya qo‘llaniladi, pechatlovchi kallak yetarlicha ko‘p xollarda ishdan chiqadi. Bunday vaziyatlarda uning o‘rniga siyox uchun konstruktiv yagona uzel tashkil etiladi.

Printer asosiy xarakeri optik ruxsatlik tip, miqdorga juda kuchli bog‘liq bo‘lib, karetkaga pechatlovchi kallak joylashtiriladi. Ofis printer va fotoprinterlar  har bir kallakga nisbatan kamroq komplektlanadi.  Bu pechat tezligida yuqori bo‘lmagan talab bilan bog‘liq, undan tashqari kallak qanchalik oz bo‘lsa, ularning kalibirovkasi va xususiyati shunchalik mustaxkam va samaraliroq bo‘ladi.

Pechatlovchi kallak siyox kartridj bilan qo‘shilgan (12-rasm) tarzda konstruktivlanishi mumkin va ular bir vaqtda almashtiriladi, yoki printerga doimiy o‘rnatiladi (13-rasm), bunda faqat kartridj almashtiriladi.

12-rasm. Pechatlovchi kallak bilan kartridj integratsiya qilingan (aylanada ko‘rsatilgan)

13-rasm. Kartridjlarga bo‘lingan printer

Ulardan har biri o‘zining yutuqlariga va kamchiliklariga ega. Pechatlovchi kallakli kombinatsiyaliga nisbatan siyox suyuqligi pechatlovchi kallaksiz varianti bir oz arzonroq ko‘rinadi. Amalda esa, sezilarli arzon ekspluatatsiya  pechatlovchi kallak printerga doimiy o‘rnatilganda bu yuz bermaydi.  SHu vaqtning o‘zida uning kanallariga  quritilgan siyox bilan bog‘liq ravishda, almashuvchi pechatlovchi kallak  mashaqqatdan oson chiqishga   ruxsat beradi. SHuni yodda tutish kerakki, agar siyox kallakda qurisa,  agar o‘z vaqtida zaruriy choralar qabul qilinmasa unda uning qoidasi ko‘ra  almashtirish kerak. Siyoxni kallak kanallarida qurish xavfini kamaytirish uchun, maxsus tugatish xolati nazarda tutilgan.  Ko‘p printerlarda sopel tozalash funksiyasi nazarda tutilgan.  SHunday bo‘lsada, bu ekpluatatsiya jarayonida pechatlovchi kallak almashtirmaslikka to‘la ishonchlilikni bermaydi.

Kallak bilan siyox uchun idish birgalikda  karetkaga maxkamlanadi (8-rasm), ya’ni maxsus yo‘llovchi bo‘yicha qog‘oz list yonlamasiga qaytish-chiqish xarakati amalga oshiriladi.

14-rasm. Yo‘llovchi karetkali struyniy printer

Pechatlovchi kallak va siyox uchun idish birlashtirish usuli soddagina konstruksiyalangan bo‘lishiga qaramay, eng keng tarqalishga erishdi, u optimal bo‘lmagan edi.   Moxiyat shundaki, karetka yetarlicha tez xarakatlanishi kerak, shuningdek xarakat yo‘nalishini tez o‘zgartira oladigan bo‘lishi kerak. Ikkalasining tezligi pechat tezligini aniqlaydi.   Buning uchn karetka xarakati inersiyasi ozroq bo‘lishi zarur, shunda  ozroq massaga ega bo‘ladi.  SHu maqsadda siyox uchun idish xajmi kichiklashtiriladi. SHuning uchun siyox uchun idish printerning xarakatlanmaydigan qismiga afzal joyga joylashtiriladi,  pechatlovchi kallakka siyox uzatish maxsus truboprovodlar yordamida amalga oshiriladi.

Bunday sistema pechat tezligini oshirish va bir vatqning o‘zida siyox uchun idishni kattalashtirish imkonini beradi, biroq truboprovodov sistemasi konstruksiyasi juda murakkab bo‘lib, bu konstruksiya juda kam qo‘llaniladi.

II.3. Siyox,  qog‘oz  o‘zaro hamkorligi

Barcha ishlab chiqilgan sifatli printerlar poydevor tosh texnologiyada olingan. Bu jarayon qabul qilingan siyox tipiga ko‘proq bog‘liq, ya’ni suvaralashmali va pigmentlilarga ajratish mumkin. Suvaralashmali siyox suvda osonlik bilan eriydi, uni odatda rangli bo‘yoqlar uchun qo‘llaniladi.  Siyox eritmasi qog‘ozga tushayotganda tolali bo‘yalganga shimdiriladi va ularni bo‘yaydi.  Bunday tarzda rasmning barcha yuzasi amalda uzliksiz sloy bo‘yaladi. Undan tashqari u rang  uzatish oxistalikda ta’minlanishi uchun yetarlicha  miqdorda rang tusi beradi. Suvaralashmaliga solventli siyox-eng tarqalgan siyox tipi kiradi. Solventli siyox kengformatlar va interer pechatlarda qo‘llaniladi.  Pigmentli siyox-yuqori sifatli tasvirlarni yaratish uchun qo‘llaniladi, shuningdek intererli va foto pechatlarda kuzatiladi.

Ko‘plab struyniy printer modellarida to‘rtta asosiy rang, CMYK rang sxemasi deb nomlanuvchi model ishlatiladi. Bu yerda Cyan-ko‘k, Magenta –pushti, Yellow –sariq, Key color –yoki qora.

15-rasm.  CMYK modeli

Modelda xaqiqiy bo‘yoq, ko‘rinib turibdiki uchta rang aralashuvidan “qora” rang olinmoqda.

Zamonaviy printerlarda asosan shu to‘rtta rang qo‘llaniladi.  Ofis printerlarda  narxni tushurish va ayrim boshqa  xususiyatlarini yaxshilash uchun siyoxni uzluksiz uzatish sistemasi (SUUS) qo‘llaniladi. Bu sistemada siyox xech qanday ta’sirlarsiz o‘zi uzatiladi. SUUS elementlaridan biri siyoxli idishdir (maxsus Mariotta idish yoki oddiy palatik butilka), u plastik yoki silikon trubkali bo‘lib, kartridj yoki kapsula bilan idish bog‘lanadi. Odatda asl kartridjlarda alohida plankaga yoki kartrijdga o‘rnatilgan mirkochiplar avtomatik bo‘shaydi. SUUSli kartridj umumiy ko‘rinishi  16 rasmda ifodalangan.

16-Rasm. SUUSli kartridj umumiy ko‘rinishi 

SUUS ishlash qoidasi struyniy printer pechatlovchi kallak p’yezoelementli membranga asosan ishlaydi. Kapsula yoki SUUSli kartrijdjda siylaklashish paydo qilinadi. Kapsula yoki kartridjda uning yuqori qismi orqali  tashqi idishdan siyox tomchi tushishni boshlaydi. Germetik sistemaning uzluksiz siyox uzatishi siyox kapsula/kartrijd darajasini doimiy qo‘llab-quvvatlaydi. SUUS jiddiy ravishda kartridj sotib olishdagi xarajatlarni qisqartirishga yordam beradi. Lekin katta xajmlarni pechat qilganda bir pechat, lazer printer pechati bilan taqqoslaganda qimmatga tushadi. Sistemalar orasida asosiy farq, uzliksiz siyox uzatish shu bilan izoxlanadiki, kartridj yoki kapsulali uzatish sistemasi qo‘llaniladi. SUUSli kartridjda asl kartridj o‘rniga doimiy kartridj qo‘llaniladi, u tashqi ko‘rinishdan  asliga avtochip qurishda o‘xshaydi. SUUS tipining yutuq tomoni shundaki, uni o‘rnatish o‘ta soddadir. Kapsulali sistemada kartridj o‘rniga kapsulalar qabul qilinadi, pechat kallagi “igna”si kirishda bevosita o‘rnatiladi. Kapsulali SUUS (17-rasm), sodda xizmat ko‘rsatilishi bilan afzal bo‘ladi, shuningdek kapsulalar shaffof bo‘lib, ularni xoxlagan vaqtda kapsuladagi siyoxni nazorat qilish mumkin.

17-Rasm. Kapsulali SUUS umumiy ko‘rinishi

SUUS o‘rnatish odatda tayyorlanmagan foydalanuvchiga ham muammo tug‘dirmaydi. Komplekt tarkibiga barcha zaruriy materiallar, instrumentlar  va batafsil rasmli sxeme-algoritm qo‘llanma kiradi. SUUS kartridj/kapsulalar asli bilan birgalikda tomchili shlef printerga qistiriladi. Tarkibda siyox bilan to‘ldirilgan idish va kapsulalar, bir nechta toza kallaklar va ishga tayyorlash sistemasi mavjud bo‘ladi. SUUSga xizmat ko‘rsatish xarajat bo‘yicha siyox idishiga  siyox qo‘shish bilan tavsiflanadi.

Скачано с www.znanio.ru