7-ярим йиллик

17- dars      Tasviriy san’at             7-”A”  14.01.2019

                                                            7-”B”  15.01.2019  

                                                            7-”V”  15.01.2019

Dars mavzusi:  Dizayn san’atining tarixi va zamonaviy tendensiyalari haqida suhbat, namunalarini taxlil etish.

Dars maqsadi: Dizayn san’atining tarixi haqida o’rganish.

a) talimiy maqsad:                    

amaliy va tasviriy san’at, darslarida olingan bilim va malakalarni hayotda qo‘llay olishga o‘rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad:

o’quvchilarda amaliy va tasviriy san’atga qiziqish va muhabbatni tarbiyalash.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               bolalar da ko‘rish xotirasini, chamalash qobiliyatini, rang sezishni, kompozitsion madaniyatni, fazoviy fikrlash, obrazli tasavvur va kombinatsiyalash kabi hususiyatlarni rivojlantirish  Me'morlik tarixiga oid bilimlarga ega bo'lish hamda uni sintetik  san'at turi sifatida idrok etish.   Shaxsiy ish tajribasini jamoaning tasviriy faoliyatiga tatbiq eta olish.  Me'moriy mavzularda rasm ishlay olish va unda tarixiy me'morlik va zamonaviy elementlarini aks ettira olish.

Dars turi.  Aralash.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               

Dars jihozi:  Plakat, kadaskopda naqsh tasvirlari namunalarini ko’rsatish.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

 Darsning borishi:

     I.               Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

  II.    O’tilgan  mavzuni mustahkamlash:

     1. Xalq amaliy bezak san'atida qo'llaniladigan shakl va ranglarning ramziy ma’nolarini sharhlab bering.

     2. O'zbekiston xalq amaliy bezak san'atining ganch va yog’och o’ymakorligi, naqqoshlik turlarida qanday maktablar mavjud? Ularning taniqli vakillarini sanab chiqing.

3. Xalq ustalari ta'mirlagan va qurilishida ishtirok etgan qaysi me’moriy obidalarni bilasiz?

III.  Yangi mavzu bayoni: 

IV.  Darsni mustahkamlash.                

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.                                 

Libos, moshina dizayenini chizish.

             18- dars      Tasviriy san’at             7-”A”   21.01.2019

                                                            7-”B”   22.01.2019  

                                                            7-”v”   22.01.2019  

Dars mavzusi:  Ixtiyoriy mavzuda dizayn loyixasi  (avtomobil, libos, inter’yer dizayeni va h.) eskizini ishlash.

Dars maqsadi: Ixtiyoriy mavzuda dizayn loyixasi eskizini ishlashni o’rgatish.

a) talimiy maqsad:  Amaliy va tasviriy san’at, darslarida olingan bilim va malakalarni hayotda qo‘llay olishga o‘rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad: Tasviriy, amaliy san'at asarlarini badiiy idrok etishni va estetik zavqlanish hissini tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad:  O‘quvchilarning tasviriy-ijodiy malakalarini shakllantirish.   O'zbek amaliy bezak san'ati tarixi, uning taniqli ustalari, ularning asarlar xususiyatlarini bilish.  Geraldika sohasida mustaqil ravishda ramziy belgi(tasvir) ishlay olish. Bajarilayotgan ishning mazmuni va mohiyatiga ko'ra mustaqil tarzda tasviriy usul, material va vosita tanlay olish va undan amaliy foydalana bilish.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  Plakat, kadaskopda naqsh tasvirlari namunalarini ko’rsatish.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

III.  Yangi mavzu: 

IV.  Darsni mustahkamlash.                

1. O’zbekistonda dizayn san’ati qachondan rivojlana boshladi?

2. Libos dizayni deganda nimalar haqida o’ylaysiz?

3.Natyurmort nima?

a) Jonsiz tabiat:    b) Manzara tasviri:    c) Portret tasviri:    d) Hayvonlar tasviri.

4. Stilizasiya nima?

a) Narsalarning shaklini soddalashtirish yoki murakkablashtirish hisobiga badiiylashtirish.

b) Ranglarni bir-biriga qorishtirish jarayoni;

c) Rangtasviri;         d) Bir stildagi tasvirlardan hosil bo’ladigan rasm.

5. Sohibqiron Amir Temur portretining muallifi kim?

a) R.Choriyev;    b) M.nabiyev;    s) A Nabiyev;      d) Q.Abdurahmonov.

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.                                 

Maktab, bino, dars hona, mexmonxona dizaynini chizish.

                                                              O`lBDO`                  Qurbonova N

19- dars      Tasviriy san’at                           7-”A”      28.01.2019

                                                            7-”B”      29.01.2019

                                                            7-”V”      29.01.2019

Dars mavzusi:  Ixtiyoriy mavzuda dizayn loyixasi  (avtomobil, libos, inter’yer dizayeni va h.) eskizini ishlash. (2-soat)

Dars maqsadi: Ixtiyoriy mavzuda dizayn loyixasini  ishlashni o’rganish.

a)talimiy maqsad: 

o‘quvchilarni tevarak-atrofdagi narsa va hodisalardagi go‘zalliklarni ko‘ra bilish va idrok etish, hamda kuzatish asosida olingan his-tuyg‘u va tushunchalarni hayotga tatbiq etishga o‘rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad:

o’quvchilarda amaliy va tasviriy san’atga qiziqish va muhabbatni tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad:  

bolalarda ko‘rish xotirasini, chamalash qobiliyatini, rang sezishni, kompozitsion madaniyatni, fazoviy fikrlash, obrazli tasavvur va kombinatsiyalash kabi hususiyatlarni rivojlantirish.  Badiiy loyihalash, maket yasashning texnologik xususiyatlarini bilish.  Shaxsiy hayotida milliy san'at (me'morlik, amaliy bezak san'ati, kitobat san'ati va h.k.) an'analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish;  Xona inter’yeri, buyumlarning dizayni bo'yicha eskizlar ishlash.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  Plakat, kadaskopda naqsh tasvirlari namunalarini ko’rsatish.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

O’zbekistonda dizayn san’ati qachondan rivojlana boshladi?

 2. Yashil rang qaysi bo’yoqlar aralashmasidan olinadi?

a) Zangori va sariq rangning aralashmasidan;  b) Zangori va qizil rangning aralashmasidan;

s) Zangori va binafsha rang aralashmasidan;    s) To’g’ri javob yoq.

III.  Yangi mavzu bayoni: 

     Xar bir halq  o’z milliy kiyimiga ega. Biroq ularning hammasida umumiylik bo’lib, ular bosh kiyim , ustki kiyim, oyoq kiyim, shuningdek turli tuman taqinchoqlar ko’zga tashlanadi.

       Bu kiyim va taqinchoqlar majmuasi kostyum deb ataladi. Kostuymda  kishi kiygan hamma  kiyimlar (bosh, ustki, poyafzal, shuningdek taqinchoqlar) bir-biriga shakl, rang, o’lchov jihatidan mos holda tayyorlanadi. Har bir halqning kostyumlari bir maqsadga qaratilgan bo’lsada, biroq ular bir-biridan farq qiladi.

       Xatto O’zbekistonning har bir viloyatida tikiladigan va kiyiladigan kiyimlarni bir-biridan farq qiladigan tomonlari ko’p. Xususan, Surhondaryo, Qashqadaryo viloyatlari o’z uslubiga ega bo’lsa, Buhoro va Samarqand boshqa uslubga, Farg’ona vodiysi aholisi yana boshqa uslubga ega. Shunday fikrlarni Qoraqalpog’iston Respublikasi, Horazm, Toshkent, Sirdaryo kabi viloyatlarning kiyimlari yuzasidan xam aytish mumkin.

IV. Darsni mustahkamlash:

1. O’zbek milliy kiyimlari boshqa xalqlar kiyimlaridan qaysi jihatlari bilan farq qiladi?

2. Qanday o’zbek milliy kiyimlarini bilasiz?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.                                 

O’zbek milliy kiyimlarini chizish.

                                                               O`IBDO`                                   Qurbono

               20- dars      Tasviriy san’at            7-”A”      4.02.2019

                                                            7-”B”      5.02.2019

                                                            7-”V”      5.02.2019

Dars mavzusi:  Bino maketini jamoaviy tarzda ishlash (maket elementlarini individual tarzda bajarish, ularning yoyilmalarini tayyorlash, bezak ishlash ranglash. (2 soat)

Dars maqsadi: Bino maketini jamoaviy tarzda ishlashni o’rganish.

a) talimiy maqsad:  o‘zbek va boshqa xalqlar badiiy madaniyatining nodir asarlari haqidagi dastlabki bilimlarni egallash.

b) tarbiyalovchi maqsad: badiiy didni shakllantirish, go‘zallik qonuniyatlari his etish qobiliyatini tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg‘uli munosabatni rivojlantirish.  O'rta asrlar san'ati, uning uslub va yo'nalishlarini bilish. Atrof muhitdagi go'zallik haqidagi bilimlarini o'z faoliyatiga tatbiq eta olish. O'z "asari" uchun material to'plash va ulardan tasviriy faoliyatda foydalana olish.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  Plakat, kadaskopda bino tasvirlari namunalarini ko’rsatish.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

1. O’zbek milliy kiyimlari boshqa xalqlar kiyimlaridan qaysi jihatlari bilan farq qiladi?

2. Qanday o’zbek milliy kiyimlarini bilasiz?

III.  Yangi mavzu: 

IV.  Darsni mustahkamlash

1. Qadimiy me’morlik ansambllari nima maqsadlarda qurilgan?

2. Me’morlik ansambllarining qurilishiga oid qanday rivoyatlarni o’qigansiz?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.         Bino maketini yasash.

                                                         O`IBDO`                             Qurbonova N

21- dars      Tasviriy san’at                           7-”A”          11.02.2019

                                                            7-”B”          12.02.2019

                                                            7-”V”          12.02.2019

Dars mavzusi:  Bino maketini jamoaviy tarzda ishlash (maket elementlarini individual tarzda bajarish, ularning yoyilmalarini tayyorlash, bezak ishlash ranglash.

Dars maqsadi: Bino maketini jamoaviy tarzda ishlashni o’rganish.

a) talimiy maqsad: 

o‘zbek va boshqa xalqlar badiiy madaniyatining nodir asarlari haqidagi dastlabki bilimlarni egallash.

b) tarbiyalovchi maqsad:

badiiy didni shakllantirish, go‘zallik qonuniyatlari his etish qobiliyatini tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad:  

hayot va san’at voqyeligiga tuyg‘uli munosabatni rivojlantirish

Badiiy loyihalash, maket yasashning texnologik xususiyatlarini bilish.

Shaxsiy hayotida milliy san'at (me'morlik, amaliy bezak san'ati, kitobat san'ati va h.k.) an'analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish;

Xona inter’yeri, buyumlarning dizayni bo'yicha eskizlar ishlash.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  Plakat, kadaskopda bino tasvirlari namunalarini ko’rsatish.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

1. Qadimiy me’morlik ansambllari nima maqsadlarda qurilgan?

2. Me’morlik ansambllarining qurilishiga oid qanday rivoyatlarni o’qigansiz?

Naturaga qarab tasvirlashni qanday tushunasiz?

a) Miniatyura ishlash;               b) Qo’yilmani o’ziga qarab tasvirlash;

s) Qo’yilmani hayoldan ishlash;          d) Kompozisiya tuzish.

 “Toj Mahal” me’morchilik obidasi qaysi shaharda?

a) Dehli;     b) Tbriz;    s) Astrabod;    d) Agra.

III.  Yangi mavzu: 

IV.  Darsni mustahkamlash

Zamonaviy va qadimiy me’morlik o’rtasidagi o’xshash va farq qiluvchi jihatlarni so’zlab bering.

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.              Bino maketini yasash.

                                                            O`IBDO`                          Qurbonova N

              22- dars      Tasviriy san’at             7-”A”            18.02.2019

                                                            7-”B”             19.02.2019

                                                            7-”V”             19.02.2019

Dars mavzusi:  Maketning yahlitlik ansamblini tuzish.

Dars maqsadi: Maketning yahlitlik ansamblini tuzishni o’rganish.

a) talimiy maqsad: 

o‘zbek va boshqa xalqlar badiiy madaniyatining nodir asarlari haqidagi dastlabki bilimlarni egallash.

b) tarbiyalovchi maqsad:

badiiy didni shakllantirish, go‘zallik qonuniyatlarini his etish qobiliyatini tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad:  

Hayot va san’at voqyeligiga tuyg‘uli munosabatni rivojlantirish.Badiiy loyihalash, maket yasashning texnologik xususiyatlarini bilish.  Shaxsiy hayotida milliy san'at (me'morlik, amaliy bezak san'ati, kitobat san'ati va h.k.) an'analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish; Xona inter’yeri, buyumlarning dizayni bo'yicha eskizlar ishlash.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  Plakat, kadaskopda bino tasvirlari namunalarini ko’rsatish.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

Zamonaviy va qadimiy me’morlik o’rtasidagi o’xshash va farq qiluvchi jihatlarni so’zlab bering.

III.  Yangi mavzu bayoni: 

IV.  Darsni mustahkamlash

Qadimiy me’morlik obidalari qanday qismlardan tashkil topgan?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.        Bino maketini tugatish.

                                                      O`IBDO`                                  Qurbonova N

             23- dars      Tasviriy san’at             7-”A”       25.02.2019

                                                            7-”B”      26.02.2019

                                                            7-”V”      26.02.2019

Dars mavzusi:  O’zbekiston me’morligi tarihi haqida suhbat hamda me’moriy yodgorliklari reproduksiyalarini o’rganish va tahlil etish.

Dars maqsadi: O’zbekiston me’morligi tarihi haqida suhbat hamda me’moriy yodgorliklari reproduksiyalarini o’rganish va tahlil etishni o’rgatish.

a) talimiy maqsad: 

borliqdagi va san'atdagi go'zalliklarni ko'ra bilish, idrok etish va qadrlashga o'rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad:

tasviriy, amaliy san'at asarlarini badiiy idrok etishni va estetik zavqlanish hissini tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad:  

tasviriy malaka (rasm ishlash, haykal yasash v.b.)larni rivojlantirish.  Me'morlik tarixiga oid bilimlarga ega bo'lish hamda uni sintetik san'at turi sifatida idrok etish.  Shaxsiy hayotida milliy san'at (me'morlik, amaliy bezak san'ati, kitobat san'ati va h.k.) an'analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish; Bajarilayotgan ishning mazmuni va mohiyatiga ko'ra mustaqil tarzda tasviriy usul, material va vosita tanlay olish va undan amaliy foydalana bilish.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  Plakat, kadaskopda me’moriy manzara tasvirlari namunalarini ko’rsatish.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

Qadimiy me’morlik obidalari qanday qismlardan tashkil topgan?

III.  Yangi mavzu: 

       Tasviriy san’atning tur va janrlari ichida manzara janri tabiat va inson munosabatlari, kayfifatlarini tasvirlashda keng imkoniyatlarga ega. OltinchI sinfda o’tilgan darslarda siz bu haqida tasavvurga ega bo’lgansiz. Manzaralar ham tabiat, insonlar kabi turli korinish va kayfiyatga ega bo’ladi. Ular charog’on kun, bulutli kun, quyoshli oqshom, yomg’ir va qor, bo’ronlarni tasvirlash, shahar manzarasi, qishloq manzarasi, tog’ manzarasi ko’rinishida bo’lishi mumkin. O’tgan mavzularda siz tanishgan tasviriy san’at asarlarining namunalari, undan tashqari, Ivan Shishkin, Isaak Levitan, Aleksey Savrasov, O’rol Tansiqboyev, Niklay Karaxan, Rashid Temurov, Abduvali Mo’minov, Anvar Mirsoatovlarning manzara janridagi asarlarini tomosha qilish va tahlil etish sizga me’moriy manzara elementlarini belgilashga zamin yaratadi. Ularda qishloqning past baland uylari, tog’-u adirlar ,daryo va jilg’alar, uzoq-yaqinda tasvirlanishi mumkin bo’lgan me’moriy inshoot ko’rinishlari, daraxtlar va boshqa elementlar tasvirini ko’rishingiz mumkin.

      Amaliy tasviriy faoliyatda kirishish oldidan o’z variantlaringizning eskizlarini ishlab oling Bu eskiz har hil ko’rinishda bo’lishi mumkin. Me’moriy manzara variant rasmda ko’rsatilgan.

      Yodingizda tuting , barcha manzaralarning bosh g’oyasi, mavzusi-inson va tabiat uyg’unligidir.    IV.  Darsni mustahkamlash

Manzarachi rassomlardan kimlarni bilasiz?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.          Bino tasvirini chizish.

                                                                 O`IBDO`                         Qurbonova N

              24- dars      Tasviriy san’at             7-”A”           4.03.2019

                                                            7-”B”           5.03.2019

                                                            7-”V”           5.03.2019

Dars mavzusi:  “Me’moriy manzara” (shahar yoki qishloq) mavzusida rasm ishlash. 3-Nazorat ishi.

Dars maqsadi: Sifatli ta’lim berish.

a) talimiy maqsad: 

tasviriy san’at va me’morchilik asarlarini o’qishga o’rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad:

bolalarda milliy g’ururni shakllantirishga ko’maklashish, ularni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad:  

tasviriy malaka (rasm ishlash, haykal yasash v.b.)larni rivojlantirish.Me'morlik tarixiga oid bilimlarga ega bo'lish hamda uni sintetik san'at turi sifatida idrok etish.  Shaxsiy hayotida milliy san'at (me'morlik, amaliy bezak san'ati, kitobat san'ati va h.k.) an'analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish; Bajarilayotgan ishning mazmuni va mohiyatiga ko'ra mustaqil tarzda tasviriy usul, material va vosita tanlay olish va undan amaliy foydalana bilish.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  O’zbekiston hududidan topilgan eng qadimiy me’morchilik obidalari va tasviriy san’at asarlarining reproduksiyalari, foto nushalari, slaydlar.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash: O’z viloyatingiz, qishlig’ingiz hududidan topilgan qaysi san’at asarlarini bilasiz?

III.  Yangi mavzu bayoni: 

     Endi rassomning me’moriy manzara janridagi ikki asarini tahlil etib ko’ramiz. Bular rassom Rashid Temurovning  “Bibixinimda bahor” va Samarqand asarlari.

IV.  Darsni mustahkamlash: Manzarachi rassomlardan kimlarni bilasiz?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.  Turli kayfiyat va holatdagi (bulutli kun, charog’on kun, tong, oqshom va hok) manzara ishlash.

                                                                            O`IBDO`                             Qurbonova N

               25- dars      Tasviriy san’at             7-”A”       11.03.2019

                                                                 7-”B”        12.03.2019

                                                                  7-”V”        12.03.2019

Dars mavzusi:  “Sharq me’morligi” mavzusida kompozisiya ishlash. (2-soat)

Dars maqsadi: “Sharq me’morligi” mavzusida kompozisiya ishlashni o’rganish.

a) talimiy maqsad: 

tasviriy san’at va me’morchilik asarlarini o’qishga o’rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad:

bolalarda milliy g’ururni shakllantirishga ko’maklashish, ularni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad:  

tasviriy malaka (rasm ishlash, haykal yasash v.b.)larni rivojlantirish.Me'morlik tarixiga oid bilimlarga ega bo'lish hamda uni sintetik san'at turi sifatida idrok etish. Shaxsiy hayotida milliy san'at (me'morlik, amaliy bezak san'ati, kitobat san'ati va h.k.) an'analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish; Bajarilayotgan ishning mazmuni va mohiyatiga ko'ra mustaqil tarzda tasviriy usul, material va vosita tanlay olish va undan amaliy foydalana bilish.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  O’zbekiston hududidan topilgan eng qadimiy me’morchilik obidalari va tasviriy san’at asarlarining reproduksiyalari, foto nushalari, slaydlar.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

O’z viloyatingiz, qishlо  g’ingiz hududidan topilgan qaysi san’at asarlarini bilasiz?

III.  Yangi mavzu bayoni: 

     O’zbek xalqi o’zining qadimiy yuksak madaniyati va san’ati bilan fahrlansa arziydi. Buni O’zbekiston hududida olib borilgan arheologik qazilma ishlari yaqqol ko’rsatilgan. Hususan, Varahsha, Afrosyob, Halchayon, Tuproqqal’a, Bolaliktepa, Ayirtom, Dalvarzin tepa, Qo’yqirilgan qal’a, Ajinatepa, Teshikqal’a va boshqa bir qator qadimiy shahar, qal’a, ibodathonalardan topilgan yuksak badiiy saviyada yaratilgan me’morchilik obidalari, devoriy rasm, xaykaltaroshlik asarlari, amaliy san’at buyumlari fikrimizning yaqqol dalilidir.

   Qiyqirilgan qal’a miloddan avvalgi 4-3 asrlarga oid yodgorlik. U o’zbekistonning To’rtko’l shaxridan 22 km uzoqlikda joylashgan. Unda shohlar, askarlar, g’alaba zallari ham bolgan. Ibodathona binosi ikki qavatli bo’lib, diametri  44.4m., balandligi 9.5 m.ni tashkil etadi. Devorga loy olingan joy suv bilan to’lg’azilib, handaqqa aylantirilgan. Devor orasida o’q o’tadigan tuynuklar bor. Bino ichida 8ta gumbazli hona bo’lib, uning devorlarida rasmlar, shuningdek zo’r mahorat bilan ishlangan idish-tovoq, tobut, xaykalchalar, devoriy naqshlar bo’lgan.

     Bino devorlaridagi arfa chalayotgan ayol va qush baraban chalayotgan erkak kishi, shuningdek, qisiq ko’zli, qulog’iga sirg’a taqqan, gulli ko’ylak kiygan ayol rasmlari alohida e’tiborga loyiqdir.

    Saroy zallarida devoriy rasmlar bilan bir qatorda ganchdan tayyorlangan rel’eflar, xaykallar uchraydi va ular ustidan ranglar berilgan. G’alaba zalidagi bir rel’efda shox va uning atrofida ayonlar aks etgan, boshqa xonadagi releflarda kiyyik, anor, uzum darahtlari o’z ifodasini topgan.

    Varahsha – Buhoro shahridan 40km g’arbda joylashgan qal’a harobasi. Xozirda bu joy cho’lga aylangan.           yashagan va ularda tasviriy san’at yahshi rivojlangan. Varahshadagi eng katta bino 9 gektarni egallagan va balandligi 10m. Bu binoda xukmdorlar saroyi va ibodathona, askarhona, aslaxaxonalar bo’lgan. Ularning honalari devoriy rangtasvir asarlari, xaykallar va har hil rasmlar bilan bezatilgan.  Saroydagi honalardan biri qizil hona hisoblangan. Undagi qizil rangli devorda rangtasvir ko’rinishlar bo’lib, ov manzarasi aks ettirilgan. Rassom bu tasvirda qizg’ish kulrang, sariq ranglardan ko’proq foydalangan. Mazkur rangtasvirning ayrim namunalari Sankt Peterburgdagi Ermitaj muzeyida saqlanmoqda.

IV.  Darsni mustahkamlash

Topilgan me’morchilik obidalarining nomlari qanday?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.     O’tilganlarni mustahkamlash.

                                                     O`IBDO`                        Qurbonova N

26- dars      Tasviriy san’at             7-”A”      _______________“Ko’rildi”____________________

                                                            7-”B”      _______________

                                                            7-”V”      _______________

Dars mavzusi:  “Sharq me’morligi” mavzusida kompozisiya ishlash.

Dars maqsadi: Sifatli ta’lim berish.

a) talimiy maqsad:  tasviriy san’at va me’morchilik asarlarini o’qishga o’rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad: bolalarda milliy g’ururni shakllantirishga ko’maklashish, ularni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad:  tasviriy malaka (rasm ishlash, haykal yasash v.b.)larni rivojlantirish.

 DTC talablari:

Bilim:  Me'morlik tarixiga oid bilimlarga ega bo'lish hamda uni sintetik san'at turi sifatida idrok etish.

Ko’nikma: Shaxsiy hayotida milliy san'at an'analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish;

Malaka:  Bajarilayotgan ishning mazmuni va mohiyatiga ko'ra mustaqil tarzda tasviriy usul tanlay olish va undan amaliy foydalana bilish.

Dars turi.  Aralash.

Dars jihozi:  O’zbekiston hududidan topilgan eng qadimiy me’morchilik obidalari va tasviriy san’at asarlarining reproduksiyalari, foto nushalari, slaydlar.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev, 

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Dars rejasi:
I.    Tashkiliy qism                               -3 daqiqa
II.   Uy vazifani mustahkamlash          – 12 daqiqa
III.  Yangi mavzu bayoni                     – 15 daqiqa
IV.  Darsni mustahkamlash                 – 10 daqiqa

V.   O’quvchilarni baholash                 – 3 daqiqa

VI.   Uyga vazifa                                  - 2 daqiqa  

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:  O’quvchilar bilan salomlashish. Davomat. Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

Topilgan me’morchilik obidalarining nomlari qanday?

III.  Yangi mavzu bayoni: 

      Ayrtom – Termizdan 18km, Amudaryo qirg’og’ida joylashgan qadimiy shahar, 1932 yilda topilgan. Qazish ishlari jarayonida turli haykal va frizlar topilgan. Ulardan arfa, qo’shnay, ud, nog’ora chalayotgan sozandalar, qo’llarida gulchambar, meva va idishlar ko’targan ayollar va erkaklartasvirlangan. Bu frizlar ishlanish uslubi va kompozisiyasi jihatidan Shimoliy Xindiston xaykaltaroshligiga juda o’hshab ketadi. Bu I-II asrlarda budda dinini O’rta Osiyoga kirib kelishi va tarqalishi bilan bog’lanadi. Ular o’zining badiiyligi jihatidan nixoyatda yuqori.

    1938 yilda Ayrtomdan I-II asrlarga oid budda dini ibodathonasi topilgan. U yerda maxsus xujralar, budda xaykali bo’lgan. Yuqorida qayd qilingan frizlar shu ibodathonalarni bezagan bo’lishi extimoldan xoli emas.

     Afrosiyob – Samarqand shaxri yon bag’ridagi haroba bo’lib, u miloddan avval VI-V asrlarda mavjud bo’lgan. Afrosiyobni qazish ishlari XX asr boshlarida boshlanib, xozirda xam davom ettirilmoqda. Qazilma ishlari natijasida qal’a ichida saroy borligi aniqlanib, uning qadimiy ko’rinishi rekonstruksiya qilingan. Bu binoda bir necha xonalar bo’lib, ulardan biri mexmonhona ekanligi aniqlandi. Mexmonhona devorlaridagi rasmlardan birida bir erkak va bir ayol suxbatlashib o’tirgani aks etgan.

      Umuman mexmonhonaning devorlarida to’y safari, daryoda chomilish, elchilarni qabul qilish marosimi, ov kabilar aks ettirilgan. To’y safari aks etgan rasmda oq rangdagi filda malika , somon ot mingan kuyov aks etgan. Shuningdek, malikani kuzatib ketayotgan kanizaklar xam tasvirlangan. Rasmdagi ayol qizil rangdagi ko’ylak, och kulrang ro’mol, sariq lozim, qora etik, qo’lida bilakuzukda moxirona tasvirlangan.  Bu rasmda saroy hodimlaridan ikkitasi tuyalarga minib kuzatib kelayotganlari ifodalangan. Ulardan biri chol, ikkinchisi ulardan yoshroq kishi. Ularning bellarida kichik hanjar va qilich osilgan, qo’llarida hassa. Bu ularni saroy amaldorlari ekanligidan dalolat beradi. Ularning orqasida oq rangli parrandalar ergashib kelmoqda. Bulardan tashqari oq kiyimli kichik kishi xam tasvirlangan. Ulardan biri qora rangli otni yuganidan tortib kelmoqda, ikkinchisi orqaroqda qushlar yonida tasvirlangan. Bu rasmlarni sinchkovlik bilan kuzatar ekanmiz, bir necha ming yillar burun ajdotlarimiz moxir san’atkor bo’lib, yuksak badiiy asarlar yaratganliklariga ishonch hosil qilamiz.

IV.  Darsni mustahkamlash

Bu topilmalar nimalardan guvohlik beradi?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.                                 

Me’moriy shahar kompozisiyasini ishlash.

                 27-dars         Tasviriy san’at         7-”A”      1.04.2019

                                                                 7-”B”      2.04.2019

                                                                  7-”V”     2.04.2019

Dars mavzusi:  O’zbekiston kitob grafikasi san’ati haqida suhbat hamda namunalarni o’rganish va taxlil etish.

Darsning maqsadi: O’zbekiston kitob grafikasi san’ati haqida suhbat hamda namunalarni o’rganish va taxlil etishni o’rganish.
a) ta'limiy maqsad: tasviriy san’atning qonun-qoidalarining oddiy nazariy asoslarini o’rgatish;
 с) tarbiyaviy maqsad: kitobga bo’lgan mehr va muhabbatni tarbiyalash.Kitob san’atining tarixi, uning o’ziga hos hususiyatlari, tasviriy usul va vositalari, kitob bezovchi rassomlar haqida ma’lumotlarga ega bo’lish.Shahsiy xayotida milliy san’at  (me’morlik amaliy, san’at, kitobat san’ati) an’analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish. Kitob san’atining turli badiiy grafik elementlarining funksiyasini bilish, abadiy asar mazmuniga mos tasviriy obraz yarata olish.

Dars turi: an'anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar,  rasm daftar, suv bo`yog`i (akvarel), suv idish.
Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

1. Manzarachi rassomlardan kimlarni bilasiz?

2. Asosiy ranglarga qaysi ranglar kiradi?

III. Yangi mavzu bayoni:

  Insonning butun umri davomida eng ko’p hamrohi bo’ladigan buyum – bu kitobdir. Kitobat san’ati-Sharq madaniyatining eng qadimiy va nodir turlaridan biri. Kitob Sharqda qadimdan izzat-ikromda bo’lgan. Unda Vatan va millat tarixi, ilm-fan sirlari, kishilarning falsafiy va estetik qarashlari, turmush tarsi, orzu-umidlari o’z aksini topgan.

    Bugungi kunga kelib kitoblarning barchasi deyarli bir xil shaklga ega. Biroq qadimda ularning shakli turli-tuman bo’lgan. Ular asrlar osha shakllanib, sayqal topib kelgan. Bu jarayonda kitobat san’atining boshqa sohalari bilan bir qatorda rassomning mehnati katta bo’lgan. Kitobda qo’llaniladigan harf turlari, uning nisbatlari, ko’rinishlari, matn teriladigan yuzaning kompozisiyasi va boshqa jihatlar qachonlardir rassom tomonidan ishlab chiqilgan. Shuning uchun kitob bezovchi rassomni sozandaga o’xshatishadi. Sozanda bastakorning g’oyalarini mahorat bilan ijro etgani kabi rassom muallifning fikrlarini o’quvchiga estetik zavq bahsh etuvchi shaklda yetkazishda hal qiluvchi figuradir.

Bizgacha yetib kelgan eng qadimiy kitoblardan biri – Zardushtiylik dinining muqaddas kitobi “Avesto” eramizdan aldini  VII asrning oxiri – VI asrning birinchi yarmida yaratilgan bo’lib, u 12ming  ho’kiz terisiga bitilgan 21 kitobdan iborat bo’lgan. Uning 5 kitobi saqlanib qolgan.

IV.  Darsni mustahkamlash:

1. Qadimda qo’lyozma kitoblarini badiiy bezashda kimlar ishtirok etgan?

2. Kitob shaklidagi eng qadimiy manbalardan, yodgorliklardan qaysilarini bilasiz?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.                                 

Mavzuga doir bo’lgan rasmlarni oxiriga yetkazish.

                                              O`IBDO`                                    Qurbonova N

               28-dars         Tasviriy san’at          7-”A”      8.04.2019

                                                            7-”B”      9.04.2019

                                                            7-”V”      9.04.2019

Dars mavzusi:  Kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini (zastavka, badiiy harf, illyustrasiya va h.) bajarish.

Darsning maqsadi: Kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini bajarishni o’rganish.
a) ta'limiy maqsad: kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini  o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: kitobat san’atining voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: kitobga bo’lgan mehr va muhabbatni tarbiyalash. Kitob san’atining tarixi, uning o’ziga hos hususiyatlari, tasviriy usul va vositalari, kitob bezovchi rassomlar haqida ma’lumotlarga ega bo’lish. Shahsiy xayotida milliy san’at  (me’morlik amaliy, san’at, kitobat san’ati) an’analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish. Kitob san’atining turli badiiy grafik elementlarining funksiyasini bilish, abadiy asar mazmuniga mos tasviriy obraz yarata olish.

Dars turi: an'anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar,  rasm daftar, suv bo`yog`i (akvarel), suv idish.
Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

1. Qadimda qo’lyozma kitoblarini badiiy bezashda kimlar ishtirok etgan?

2. Kitob shaklidagi eng qadimiy manbalardan, yodgorliklardan qaysilarini bilasiz?

II. Yangi mavzu bayoni.

  Kitob zarvaraq (superoblojka), muqova, titul, boshbezak, zarhal harf, (bosh harf), illyustrasiya, yakuniy bezak kabilardan tashkil topadi.

     Zarvaraq – yupqa, muqova ustiga kiydiriladigan qog’oz bezakli bo’lib, muqovani toza saqlashga mo’ljallanadi.

    Muqova – kitob varaqlarini birlashtirib turuvchi, ularni asrovchi, qalin yoki yupqa bezakli qismga aytiladi.

    Kitobning titul  varag’I muqovadan keyin keladi va unda muallifning familiyasi, kitobning nomi, nashr etilgan shahar , yili, nashriyotning nomi va boshqalar yoziladi. Titulda kichik hajmdagi rasmlar berilishi mumkin.

      Kitob bosh betining yuqori cheti, ba’zan varaqning o’rtasi badiiy bezatiladi. Bu bezak naqsh yoki mazmunli tasvirdan ( shunchaki narsalar tasviri bo’lishi ham mumkin) iborat bo’ladi. Uni boshbezak deb yuritiladi. Ular katta kichikligi jihatidan turlicha bo’lib, ular muvaffaqiyatli tasvirlangan taqdirda mazkur kitob bobini, ba’zan butun kitob mazmunini o’zida aks ettirishi mumkin. Shu bilan birga boshbezak bu betni badiiy bezatish vazifasini ham o’taydi. Zarhal harf kitobning matnini xar bir bob yoki paragrafining birinchi harfi hisoblanadi va u boshqa harflardan ko’ra yirik holda ishlanadi. U naqsh, turli real tasvirlar bilan bezatilishi ham mumkin.

IV.  Darsni mustahkamlash

1. Kitoblar qanday qismlardan tashkil topadi?

2. Muqova, titul, boshbezak, yakuniy bezak, illyustrasiya, zarhal harflarni og’zaki ta’rifini keltiring.

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.     Titul varag’ini chizish.

                                                                                            O`IBDO`                               Qurbonova N

               29-dars         Tasviriy san’at         7-”A”      15.04.2019

                                                            7-”B”     16.04.2019

                                                            7-”V”     16.04.2019

Dars mavzusi:  Kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini (zastavka, badiiy harf, illyustrasiya va h.) bajarish.

Darsning maqsadi: Sifatli ta’lim berish.
a) ta'limiy maqsad: kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini  o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: kitobat san’atining voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: kitobga bo’lgan mehr va muhabbatni tarbiyalash.Kitob san’atining tarixi, uning o’ziga hos hususiyatlari, tasviriy usul va vositalari, kitob bezovchi rassomlar haqida ma’lumotlarga ega bo’lish. Shahsiy xayotida milliy san’at  (me’morlik amaliy, san’at, kitobat san’ati) an’analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish. Kitob san’atining turli badiiy grafik elementlarining funksiyasini bilish, abadiy asar mazmuniga mos tasviriy obraz yarata olish.

Dars turi: an'anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar,  rasm daftar, suv bo`yog`i (akvarel), suv idish.
Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

1. Kitoblar qanday qismlardan tashkil topadi?

2. Muqova, titul, boshbezak, yakuniy bezak, illyustrasiya, zarhal harflarni og’zaki ta’rifini keltiring.

III. Yangi mavzu bayoni.

  Yakuniy bezak ham bosh bezak kabi o’lchovda, shaklda bo’lib, U kitob yoki bob ohirida bo’ladi. U ko’proq kitob yoki uning bobiga hulosa yasaydi. Kitoblarning matn qismlarining atroflari xam naqshli bezak bilan bezatilishi mumkin.

    Bezak ishlariga kirishishdan avval boshbezak, zarhal harf, yakuniy bezak ishlanadigan joylarini o’rni belgilab qo’yiladi. Kitob matni uchun qoldirilgan joyni albom varag’ining chekkasigacha taqalmaydi. Albom varag’ining to’rt tomonidan joy qoldiriladi. Albomga kitobning matni yozilmaydi, balki chiziqlar bilan belgilab qo’yiladi. Ihsni akvarel bo’yoq, flomaster, tush, guash bilan bajarish mumkin.Bezashga kirishishdan avval darslikda berilgan kitob bezaklarini yana bir bor sinchiklab ko’rib chiqish kerak bo’ladi.

    Kitob badiiy bezagini ishlashda kitob mazmuniga moslab turli tuman ranglardan foydalaniladi. Ularni mutahassislar hromatik va ahromatik, iliq va sovuq, og’ir va engil ranglarga bo’ladilar.

    Kitoblarning zarvaraq, muqova qismlarida ko’proq hromatik ranglar ishlatilsa, ichki bezagida ahromatik ranglar ko’proq qo’llaniladi.

IV.  Darsni mustahkamlash

1. Kitoblarning yaratilishida qaysi soxa mutahassislari ishtirok etadilar?

2. Kitoblarning yaratilishida rassomning  vazifasi qanday?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.                                 

Kitob illyustrasiyasini chizish.

                                                                   O`IBDO`                                Qurbonova N

                30-dars         Tasviriy san’at         7-”A”    22.04.2019

                                                            7-”B”     23.04.2019

                                                            7-”V”     23.04.2019

Dars mavzusi:  Syujeti  tanish bo’lgan adabiy asarga illyustrasiya ishlash.

Darsning maqsadi: Syujeti tanish bo’lgan adabiy asarga illyustrasiya ishlashni o’rganish.
a) ta'limiy maqsad: kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini  o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: kitobat san’atining voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: kitobga bo’lgan mehr va muhabbatni tarbiyalash.Kitob san’atining tarixi, uning o’ziga hos hususiyatlari, tasviriy usul va vositalari, kitob bezovchi rassomlar haqida ma’lumotlarga ega bo’lish. Shahsiy xayotida milliy san’at  (me’morlik amaliy, san’at, kitobat san’ati) an’analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish. Kitob san’atining turli badiiy grafik elementlarining funksiyasini bilish, abadiy asar mazmuniga mos tasviriy obraz yarata olish.

Dars turi: an'anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar,  rasm daftar, suv bo`yog`i (akvarel), suv idish.
Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

1. Kitoblarning yaratilishida qaysi soxa mutahassislari ishtirok etadilar?

2. Kitoblarning yaratilishida rassomning  vazifasi qanday?

III. Yangi mavzu bayoni.

     Кitobat sana’ti va matbuot fidoiylari faoliyati targ’ibotchisi «Kitob dunyosi» ma'naviy-ma'rifiy, ommaviy-badiiy gazetasining iyun soni nashrdan chiqdi.
     O’zbekiston nashriyotlari tomonidan chop etilayotgan kitoblar hamda kitobat san'atini targ’ib qiluvchi ushbu gazetaning navbatdagi sonidan Nosir va G’afur G’ulom nashriyot matbaa ijodiy uyI bosh muharriri Ilhom Zoirov ijodi va faoliyatga bag’ishlangan «Kitob o’qilganda boylikka ailanadi» nomli maqola e'lon qilingan. «Kitob – bilim manbai. Biroq u tokchangizda bezak vazifasini bajarsa, buyumdan farqi qolmaidi. Kitob o’qilganda boylikka ailanadi», deydi noshir Ilhom Zoirov.

     «Kitob dunyosi» gazetasining navbatdagi sonida Siz, aziz mushtariylar, «Audio-ertak» taqdimoti», «Jajji kitobhon» ruknidagi «Insonlarga yordam bersam deyman», jurnalist Nilufar Jumaevaning O’zbek halq ertaklarining farzandlarimiz tarbiyasidagi o’rniga bag’ishlangan «Ertaklarning sehrli olami» maqolasi, «Kitoblarga – halqaro mukofotlar» hamda shoir Mullanafasning «O’zbekiston» nashriyotida chop etilgan «Muhabbat fasli» kitobi taqdimotiga bag’ishlangan maqolalar bilan tanishishingiz mumkin.

       Gazetaning «Yangi nashrlar» ruknida esa  «Sharq» nashriyot-matbaa aktsyadorlik kompaniyasi, G’afur G’ulom nomidagi hamda «O’qituvchi» nashriyotlari tomonidan chop etilgan yangi kitoblar e'loni bilan tanishishingiz mumkin. Ushbu rukndan «O’zbekiston milliy entsiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti jamoasi tomonidan chop etilgan «Ahloqi muhsiniy» kitobi ham munosib o’rin olgan. Shuni alohida ta'kidlash zarurki, ushbu asar o’rta asrning mashhur mutafakkir olimi Husain Voiz Koshifiy me'rosidan namunadir. Unda sharq ahloqidagi durdona fikrlar qiziqarli voqealar bilan bayon etilgan. Asar 40 bobdan iborat bo’lib, unda adolat, sabr, hayo, pokizalik, rostgo’ylik kabi qadriyatlarning ahamiyati  batafsil tushuntirilgan. «Ahloqi muhsiniy» Hirot kitobat san'atining shoh asaridir. Shuning uchun faksimilesi ham berilgan. Ushbu nashr kitobat san'ati, umuman madaniy me'rosimiz bilan qiziquvchi keng kitobhonlarga mo’ljallangan.

Ushbu ruknda yozuvchi  Muhammad Alining «Sharq» nashriyot-matbaa aktsiyadorlik kompaniyasi tomonidan nashar etilgan «Ulug’ saltanat»  asari ham o’rin olgan bo’lib, asarada vatanimiz tarihi bilan qiziquvchi  kitobhonlarga buyuk sarkarda va davlat arbobi Amir Temur hayotiga oid boy ma'lumotlar havola etilgan. Ushbu romanda Amir Temur saltanati tarihidagi murakkab davr – 1392-1400 yillar voqealari qalamga olingan. Asarda muallif Amir Temur, Mironshoh Mirzo, Muhammad Sulton, Saroy Mulk Honim, Honzoda Honim kabi tarihiy siymolar obrazini alohida mohirlik bilan tasvirlaydi.

IV.  Darsni mustahkamlash

1. Qanday kitoblar ni bilasiz?

2. Illyustrasiya nima?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.                                 

Syujetli kitob  illyustrasiyasini chizish.

                                                                                                    O`IBDO`                               Qurbonova N

31-dars         Tasviriy san’at         7-”A”      _______________“Ko’rildi”____________________

                                                            7-”B”      _______________

                                                            7-”V”      _______________

Dars mavzusi:  Syujeti tanish bo’lgan adabiy asarga illyustrasiya ishlash.

Darsning maqsadi: Syujeti tanish bo’lgan adabiy asarga illyustrasiya ishlashni o’rganish.
a) ta'limiy maqsad: kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini  o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: kitobat san’atining voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: kitobga bo’lgan mehr va muhabbatni tarbiyalash.

DTS talablari:

Bilim: Kitob san’atining tarixi, uning o’ziga hos hususiyatlari, tasviriy usul va vositalari, kitob bezovchi rassomlar haqida ma’lumotlarga ega bo’lish.

Konikma:  Shahsiy xayotida milliy san’at  (me’morlik amaliy, san’at, kitobat san’ati) an’analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish.

Malaka: Kitob san’atining turli badiiy grafik elementlarining funksiyasini bilish, abadiy asar mazmuniga mos tasviriy obraz yarata olish.

Dars turi: an'anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar,  rasm daftar, suv bo`yog`i (akvarel), suv idish.
Dars rejasi:
I.    Tashkiliy qism                               -3 daqiqa
II.   Uy vazifani mustahkamlash          – 12 daqiqa
III.  Yangi mavzu bayoni                     – 15 daqiqa
IV.  Darsni mustahkamlash                 – 10 daqiqa

V.   O’quvchilarni baholash                 – 3 daqiqa

VI.   Uyga vazifa                                  - 2 daqiqa  

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash:

1. Kitoblarning yaratilishida qaysi soxa mutahassislari ishtirok etadilar?

2. Kitoblarning yaratilishida rassomning  vazifasi qanday?

III. Yangi mavzu bayoni.

Gazetaning «Yangi nashrlar» ruknida esa «Sharq» nashriyot-matbaa aktsyadorlik kompaniyasi, G’afur G’ulom nomidagi hamda «O’qituvchi» nashriyotlari tomonidan chop etilgan yangi kitoblar e'loni bilan tanishishingiz mumkin. Ushbu rukndan «O’zbekiston milliy entsiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti jamoasi tomonidan chop etilgan «Ahloqi muhsiniy» kitobi ham munosib o’rin olgan. Shuni alohida ta'kidlash zarurki, ushbu asar o’rta asrning mashhur mutafakkir olimi Husain Voiz Koshifiy me'rosidan namunadir. Unda sharq ahloqidagi durdona fikrlar qiziqarli voqealar bilan bayon etilgan. Asar 40 bobdan iborat bo’lib, unda adolat, sabr, hayo, pokizalik, rostgo’ylik kabi qadriyatlarning ahamiyati  batafsil tushuntirilgan. «Ahloqi muhsiniy» Hirot kitobat san'atining shoh asaridir. Shuning uchun faksimilesi ham berilgan. Ushbu nashr kitobat san'ati, umuman madaniy me'rosimiz bilan qiziquvchi keng kitobhonlarga mo’ljallangan.

IV.  Darsni mustahkamlash

1. Qanday kitoblar ni bilasiz?

2. Illyustrasiya nima?

V.   O’quvchilarni baholash.                

VI.   Uyga vazifa.     Syujetli kitob  illyustrasiyasini chizish.

32-dars         Tasviriy san’at         7-”A”      _______________“Ko’rildi”____________________

                                                            7-”B”      _______________

                                                            7-”V”      _______________

Dars mavzusi:  Illyustrasiya va boshqa badiiy-grafik elementlaridan kitob maketini yasash.

Darsning maqsadi: Illyustrasiya va boshqa badiiy-grafik elementlaridan kitob maketini yasashni o’ganish.
a) ta'limiy maqsad: kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini  o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: kitobat san’atining voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: kitobga bo’lgan mehr va muhabbatni tarbiyalash.

DTS talablari:

Bilim: Kitob san’atining tarixi, uning o’ziga hos hususiyatlari, tasviriy usul va vositalari, kitob bezovchi rassomlar haqida ma’lumotlarga ega bo’lish.

Konikma:  Shahsiy xayotida milliy san’at  (me’morlik amaliy, san’at, kitobat san’ati) an’analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish.

Malaka: Kitob san’atining turli badiiy grafik elementlarining funksiyasini bilish, abadiy asar mazmuniga mos tasviriy obraz yarata olish.

Dars turi: an'anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar,  rasm daftar, suv bo`yog`i (akvarel), suv idish.
Dars rejasi:
 I.   Tashkiliy qism.
 II.  Uy vazifani takrorlash.
 III. Yangi mavzu bayoni.
 IV. Darsni mustahkamlash.

 V.  O’quvchilarni baholash.

 VI. Uyga vazifa.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:
O’quvchilar bilan salomlashish, davomatni tekshirish.

II. Uy vazifani mustahkamlash.
1. Qanday kitoblar ni bilasiz?

2. Illyustrasiya nima?

III. Yangi mavzu bayoni.

     Kitob muqovasining eskizini ishlash uchun rassom avvalo kitobning asosiy mazmuni, uning o’lchovlarini xisobga olib uning formatini tanlaydi.

     Kitobni badiiy bezashdan maqsad birinchidan uni chiroyli qilish (shakl, rang, kompozisiya jihatidan) bo’lsa, ikkinchidan kitobdagi asosiy g’oya va mazmunni kitobhonga tezda yetkazishdan iboratdir.

        Kitobning muqovasi forzas va titul varaq bilan boq’lanadi. Muqovadan keyin forzas, undan keyin titul keladi. Forzas ba’zi bir kitoblarda bo’lmasligi ham mumkin. Forzas gulli, rasmli yoki sidirg’a bo’ladi.

       Titul varaqda kitob muallifi, uning nomi, kitob nashr etilgan joy, nashriyot nomi, nashr etilgan yili yozib qo’yiladi. Muqova eskizida undagi elementlar (kitob muallifining familiyasi, kitob nomi, muqovadagi tasvir) bir butun kompozisiyaga bo’ysundirib ishlanadi.

 IV. Yangi mavzuni  mustahkamlash.

1. O’zbekiston Respublikasining davlat gerbining muallifi kim?

a) K.Basharov;    b) M.Kagarov;    s) A.Mamajonov;    d) B.Jalolov.

2. Dunyoga mashhur “Ermitaj” muzeyi qaysi shaharda joylashgan?

a) Parij;    b) Moskva;     s) Nyu- York;     d) Sankt-Peterburg.

3. Blik deb nimaga aytiladi?

a) Buyumdagi soyaga;   b) Buyumdagi yarim soya;    s) Buyumdagi reflex;   d) Buyumga tik tushuvchi nur.

4. Yashil rang qaysi bo’yoqlar aralashmasidan olinadi?

a) Zangori va sariq rangning aralashmasidan;  b) Zangori va qizil rangning aralashmasidan;

s) Zangori va binafsha rang aralashmasidan;    d) To’g’ri javob yoq.

5. Toshkentdagi “ Amir Temur” haykalining muallifi kim?

a) M.Nabiyev;     b) D.Ro’ziboyev;    s) I.Jabborov va K.Jabborovlar;   d) A.Boymatov.

6. Kubizm oqimida ijod qilgan rassomlar qaysi qatorda?

a) Tisian,Rembrand;  b) Rubens, Velaskes;   s) P.Sezann, P.Pikasso;   d) K.Mone, E.Mone.

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa. Kitob maketini yasash.

  33-dars         Tasviriy san’at         7-”A”      _______________“Ko’rildi”____________________

                                                            7-”B”      _______________

                                                            7-”V”      _______________

Dars mavzusi:  Ixtiyoriy mavzuda illyustrasiya – otkritka ishlash.

  4-Nazorat ishi

Darsning maqsadi: Sifatli ta’lim berish.
a) ta'limiy maqsad: kitobat san’atining turli badiiy grafik elementlarini  o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: kitobat san’atining voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: kitobga bo’lgan mehr va muhabbatni tarbiyalash.

DTS talablari:

Bilim     Kitob san’atining tarixi, uning o’ziga hos hususiyatlari, tasviriy usul va vositalari, kitob bezovchi rassomlar haqida ma’lumotlarga ega bo’lish.

Konikma  Shahsiy xayotida milliy san’at  (me’morlik amaliy, san’at, kitobat san’ati) an’analariga amal qilish va uni ijobiy davom ettirishga intilish.

Malaka Kitob san’atining turli badiiy grafik elementlarining funksiyasini bilish, abadiy asar mazmuniga mos tasviriy obraz yarata olish.

Dars turi: an'anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar,  rasm daftar, suv bo`yog`i (akvarel), suv idish.
Dars rejasi:
 I.   Tashkiliy qism.
 II.  Uy vazifani takrorlash.
 III. Yangi mavzu bayoni.
 IV. Darsni mustahkamlash.

 V.  O’quvchilarni baholash.

 VI. Uyga vazifa.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:
O’quvchilar bilan salomlashish, davomatni tekshirish.

II. Uy vazifani mustahkamlash.
1. Forzas deganda nimani tushunasiz?

2. Tituk varaqda nimalar yozilishi mumkin?

III. Yangi mavzu bayoni.

            Issiq va sovuq tuslar tasvir oghangdorligini oshiradi, naturadagi tabiiy ko‘rinishni naomyon etadi.

                Buyumning katta shaklini modellashtirayotib, mayda bo‘laklarni chiza turib, shuni yodda tutish kerakki,  katta shaklning ham yoritilgan, ham soyadagi yuzasida joylashgan ko‘plab kichik shakllarda aniqlanadigan tusni oshirib yubormaslik kerak. Yorug‘likda yoki soyada joylashgan mayda shakl tuslarining yaqinligini ilg‘ab olish uchun, ish jarayonida atrof - muhitga bog‘liq bo‘lmagan buyumlarga e’tibor berish shart emas. Aytib o‘tganimizdek, buyumlarni yaxlit ko‘rib, doimo ularni o‘zaro solishtirib turish zarur. Buyumning och qismini tasvirlay turib, qaysi nuqtada u yorug‘ligi va rangining eng quyuqligi va qaerda kuchliroq namoyon bo‘lishini, so‘ngra esa xajmli shaklning qolgan  qismida topilgan tus bilan taqqoslab aniqlash kerak. Eslatib o‘tamiz, ranglarni uch xususiyat bo‘yicha taqqoslaymiz:  yorug‘ligi,  rang tusi va to‘yinganligi. Agar biror bir rang yorug‘ligi  bo‘yicha to‘g‘ri topilib, boshqa xususiyatlari aniq bo‘lmasa,bu rangni to‘g‘ri deb bo‘lmaydi – munosabatlar rang tusi va to‘yinganligi bo‘yicha ham aniqlangan bo‘lishi kerak. Buyumlarni solishtirib , o‘xshashligini yoki ularning orasidagi farqlarini aniqlash shunday holatda yenggillashadiki, agar havo rang buyumni boshqa bir tusi o‘zgacharoq buyum bilan solishtirsak. Bunday taqqoslash bizni sinchiklab qarashimizni charxlaydi hamda ulardagi rang tusini aniq ko‘rishga ko‘mak beradi.

                Buyumlarni ranggi bo‘yicha taqqoslashda yana bir holatni hisobga olish zarur. Ketma-ketlikdagni rang kontrasti tufayli , kulrangning nozik tusi uni nima bilan qiyoslashimizga bog‘liq bo‘lib, goh issiq, goh sovuq bo‘lgan holda tuyuladi. Agar kulrangni qizil rang bilan solishtirsak, u sovuq tusda, havo rang bilan taqqoslasak, issiq tusda ko‘rinadi. Shu sababli buyumning nozik tusini aniqlashda xolis rangni xolis bilan, issiqni issiq bilan, sovuqni sovuq bilan, och rangni och bilan, to‘q rangni to‘q bilan o‘zaro solishtirish kerak.

 IV. Yangi mavzuni  mustahkamlash.

1. Manzarachi rassomlardan kimlarni bilasiz?

2. Asosiy ranglarga qaysi ranglar kiradi?

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa.

Sinfda bajarilgan tasvirni tugatish.

  34-dars         Tasviriy san’at         7-”A”      _______________“Ko’rildi”____________________

                                                            7-”B”      _______________

                                                            7-”V”      _______________

Dars mavzusi:  Yil davomida bajarilgan ishlar yakuni. Eng yaxshi ishlarni ko’rgazma uchun tayyorlash.

Darsning maqsadi: Sifatli ta’lim berish.
a) ta'limiy maqsad: tasviriy san’atning qonun-qoidalarining oddiy nazariy asoslarini o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: tasviriy san’atda tarihiy yoki mifologik mavzularda ishlangan portretlarni badiiy idrok etishni tarbiyalash.

DTS talablari:

Bilim     Turli janrlardagi san’at asarlarining yaratilish texnikasini ajrata olish va ularni tahlil eta bilish.

Konikma Rassomlar, ularning asarlarini og’zaki yoki yozma nutqda sharhlay bilish.

Malaka  Kitob san’atining turli badiiy grafik elementlarining funksiyasini bilish, abadiy asar mazmuniga mos tasviriy obraz yarata olish.

Dars turi: an'anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar,  rasm daftar, suv bo`yog`i (akvarel), suv idish.
Dars rejasi:
 I.   Tashkiliy qism.
 II.  Uy vazifani takrorlash.
 III. Yangi mavzu bayoni.
 IV. Darsni mustahkamlash.

 V.  O’quvchilarni baholash.

 VI. Uyga vazifa.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:
O’quvchilar bilan salomlashish, davomatni tekshirish.

II. Uy vazifani mustahkamlash.
1. Bahorgi gullar ifodalangan qatorni toping.

a) atirgul, astra, moychechak, chuchmomo;      b) giran, aloye, lola

s) chirmovuqgul, gladiolus;    

d) lola, boychechak, chuchmomo, qizg’aldoq, binafsha

2. Bir necha gullarni ko’yib tasvirlash nima deyiladi?

a) portret;                    b) haykaltaroshlik;    

s) manzara;                 d)  natyurmort

III. Yangi mavzu bayoni.

Niderlandiya, Frantsiya va Germaniya (XV-XVI asrlar) san'atining rivojlanishini Shimoliy Uyg`onish deb yuritiladi. Rangtasvirchilardan Yan Van Eyk, katta  P.Breygellarning ijodi o`sha davr san'atining cho`qqisi hisoblangan. Germaniyada nemis Uyg`onishining buyuk rassomlaridan biri A.Dyurer hisoblangan.

XVII-XVIII asrlarda Yevropa rangtasvirining rivojlanish jarayoni murakkablashib ketadi, o`z an'analari va xususiyatlariga ega bo`lgan milliy maktablar vujudga keladi. Rangtasvirda psixologik muammolar chuqurlashib ketadi. Insonni o`rab turgan atrov-muhit, kundalik hayotga va real voqea - xodisalarga murojat qilish rangtasvirda ham janrlarning paydo bo`lishiga olib keldi. Bu janrlar manzara, natyurmort, portret, maishiy janr va xakozolar edi. San'atda turli stildagi yo`nalishlar yaratildi.

 Kaydalov yaratgan portretda Navoiyning 50-55 yoshlar o’rtasidagi siymosi – kuchli, go’zal, har tomonlama kamol topgan shahs davlat arbobi va shoir timsolida tasvirlangan. Rassom Navoiyning hayotidagi tez-tez uchrab turadigan ko’pgina fojiali kunlarni bir chekkaga surib qo’yib, uni ijod, zavq-shavqqa to’la ko’rinishda ifoda etgan.

    Uning yuzlarida chuqur va qalin ajinlar yoq. Soqollarida faqat yangi tusha boshlagan oqlar seziladi. Xazrat navoiyning boqishlarida jiddiylik, charchaganlik alomatlari sezilmaydi, kuch-quvvati hali ko’pdek tuyuladi. Deraza oldiga qo’yilgan gul ham buni tasdiqlaydi, Ya’ni shoirning hayoti va ijodining gullagan davri ekanligini bildiradi. Asar mazmun jihatidan ham, kompozisiya jihatidan ham rassomning eng muvaffaqiyatli ishlaridan hisoblanadi.

IV. Yangi mavzuni  mustahkamlash.

1. Manzarachi rassomlardan kimlarni bilasiz?

2. Asosiy ranglarga qaysi ranglar kiradi?

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa. Ijodiy ish.