Айналайын абайла! бастауыш сыныпқа арналған тәрбие сағаты

Жол тәртібін білейік, Аман-есен жүрейік. Мақсаты: Оқушыларға жол жүру ережесін, тәртібін сақтай білуді үйрету; жол белгілері, оларды оқу, тану дағдыларын қалыптастырып дамыту. Көрнекілігі: көше ретінде (бағдаршам, жол жолағы) безендірілген орын, жол белгілерінің суреттері, жол белгілеріне байланысты сөздер, нақыл сөздер, көрініс кейіпкерлері, велосипед, машина. Барысы: Жүргізуші: Бүгінгі өтетін ашық тәрбие сабақтың тақырыбын білу үшін, мен жасырған сөзжұмбақтарымның жауабы арқылы білетін боламыз. 1. Ұзын өзен, Суы жоқ (жол) 2. Бір тұлпар су ішпекйді, жем жемейді, Ескеріп ешбір адам емдемейді Жүк емес жануарға жүз адамда Шылбырын тез байлап тез жөнейді (трамвай) 3. Бұйырмапты бас та, ауыз да, құлақ та, Бақырайған үш көзі бар бірақта (бағдаршам) 4. Көше бойлап аяндайды, Адам тасып аялдайды (автобус) 5. Ала таяқ ұстаған, Жол тәртібін нұсқаған Өмірінді күзеткен, Ысқырығы күшті адам (милиционер) 6. Әкемнің тор тайы Май жалап, су ішсе Тоқтамай жортады. (машина) 7. Қозғалмасан құлайды Сүйемесен сұлайды Құймышақта ері бар Бұл не деген жануар? (Велосипед) - Енді осы айтылған жұмбақтардың жауаптарынан бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбын шығаруға болады. (Балалар тәрбие сағаттың тақырыбын айтады.) -Балалар, егер өз өмірлеріңді, денсаулықтарыңды сақтағыларың келсе әр қашан дажолда жүру ережесіне сақ болыңдар. Демек, жаяу жүргізушілерге қойылатын талаптарды бұлжытпай орындаңдар. «Жол тәртібін білейік, Аман-есен жүрейік» атты тәрбие сағатын ашық деп жариялаймын. Ермек: Сапар шексек сіз бен біз Сан көлікке мінеміз Траллейбус, трамвай, Автобуспен жүреміз. Айгерім: Көлік, көлік, көлік Көліктерге мінеміз, Көшелермен , көшелермен Күнде тынбай жүреміз. Жамила: Жол жүрудің тәртібін Ережесін білеміз Сақтанғанда қатерден Сау-саламат жүреміз Сұлтан: Үш түсті түрі бар, Жөн сілтер тілі бар. Бағдаршам дегеннің , Сырын жақсы біліп ал. Айзада: Жасыл көз жарасты, Алдыңнан жол ашты. Өте бер асықпай Жолыңмен қарасты Жүргізуші: Балалар, жолдар мен көшелерде күндіз де, түнде де, ыстықта да, суықта да транспорт құралдары толассыз ағылып жатады. Көшелер мен жолдардағы жағдай барған сайын күрделене түсуде. Қауырт шақтарда ересектер жұмысқа асығып, балалар мектепке баратын таңертеңгілік және жұрттың бәрі жұмысынан, оқуынан үйге қайтадан кешкілік жүріс ерекше жиілейді. Осы кездерде жаяу мен жүргізушілер ерекше мұқият және сақ болуы тиіс. Арманға алда күткен асығармыз Біз қалай толқын айтпай басылармыз Жол жүру ережесін жақсы біліп Сақтыққа тұра алатын жас ұланбыз. Инспектор: Көше ортасын айналдырып футбол тебер алаңға, Крдіңдер ғой ұмытқанды ережені даландап. Ал, қанекей, үйренейік бізде жүру тәртібін, Ережені жақсы білер, жатқа білер кімің? Кім айтады жол белгісі неше топтан тұрады? Өздеріңе қойылатын бұл алғашқы сұрағым. (Сахнаға жол белгілері атрибуттарын киген балалар шығады) Бағдаршам: (Дариға) Тұрамын көшенің қиылысын тұрақтап, Қашпаймын мүдіріп, ешқандай сұрақтан. Белгісі жолдардың төрт топтан тұрады Жарқырап көрінер түнде де жырақтан Қызыл жарық: Қызыл жарық жанғанда, Қалт тоқтай қал табанда. Сары жарық: Сары шамы жағылса, Сақ, абай бол барынша Жасыл жарық: Жасыл көзін ашқанда, Өте бергін жасқанба (Төрт топқа бөлінген жол белгілері сахна ортасында сап түзеп, қаз-қатар тұра қалады. Әр топта бір-бірден бастаушы бар. Инспектор формасын киген шығады.) Сақтандыру, ескерту белгісі:/Люда/ (Қолында айналасы қызыл жолақпен көмкерілген сары түсті кең қабырғалы ұшбұрыш қалқан ұстаған бала) Қып-қызыл ұшбұрыш, Ескерту белгісі мен болам, Қауіптен сақ бол деп сәт-сапар жолдаған. Аман-сау жүреді жаяау да, көлік те, Мен берген белгіні сақтаған, қолдаған. Тыйым салу белгісі:/Ораз/ (Қолында қызыл жолақпен көмкерілге, сары түске боялған дөңгелек қалқан ұстаған ) Қызылмен боялған, шеңбермін аумақты, Тыйымшыл белгімін, қаталмын салмақты. Мен тұрған жерлерде хақын жоқ жүруге, Қауіп бар, бағдарла көз салып жан-жақты. Міндеттеу белгісі:/Райхан / (Қолында көк түсті дөңгелек қалқан ұстаған бала) Белгімін көрсетер жылдамдық бағытты,, Міндетті бұрылыс, әйтпесе қауіпті. Барлығын анықтап тұрамын жолында, Абай бол, шартынды міндетті орында! Нұсқау белгісі: / /(Қолында көк түсті төрт бұрышты қалқан ұстаған бала) Баратын жеріңнің бағытын, тұрағын, Үн-түнсіз жол сілтеп, жол нұсқап тұрамын, Күндіз де, түнде де от болып жанады.. (Осы кезде велосипентің қоңырауы естіледі. Сахнаға велосипед тепкен бала шығады. ) Бала: (Асхат) Әй, жолда неғып иіріліп тұрсындар? Велосипед келе жатқаның көкөрмейсіндер ме:? Қағып кетсем қайтесіңдер? Инспектор: Велосипед болғаны өте жақсы. Ендеше біздің жолда жүру ережелеріне арналған ертеңгілігімізге қош келдің. Оларды білу саған да қажет. Балалармен таныс. Атың кім өзіңнің? Бала: Атым Зуылбек. Велосипедпен зуылдап жүремін. Сондықтан ауылдағылар осылай деп атап кетті. Ал мынандай белгілер көшеде де қаптап тұр, оларды біліп қайтем. Велосипедті мен бұларсыз-ақ зуылдатам. (Кенет Зуылбектің көзі жолақпен көмкерілген сары түсті дөңгелек белгідегі велосипедке түседі. Оны ұстаған баланы қасына келіп) Бала Зуылбек /Асхат/: Әй, мынау мен үшін жасалған белгі ғой... Инспектор: Иә, сен үшін. Бұл белгінің аты «Велосипед жүрмейді» Бала Зуылбек /Асхат/: (таңданып) Жүрмейді? Тапқан екенсің! Зуылбектің велосипеді жүрмейтін жері жоқ, білдің бе? Мен үшін көше, саяжай, арық аула, бақ бәрі ашық (кекетіп). Сендерше айтқанда, қалай еді әлгі жасыл жарық. (Сақтандыру белгісін ұстаған балаға жақындайды) Бала Зуылбек /Асхат/: Мұны да белгі дейді –ау. Әй көшеге пәтер ішінде тұратын жылу батареясы не үшін керек? (белгі атрибутын ұстаған балалар ду күледі) Инспектор: Зуылбек –ау, бұл нағыз саған керек белгі. Айталық сен велосипедпен зуылдап келесің, дейік. Қарсы алдыңнан осы белгі кездесті. Ендеше алдыңда «Шлагбаунны бар темір жол өткелі бар» деген сөз. Ұқтың ба? Бала Зуылбек /Асхат/: А-а..... (қолын сілтеп) Бұл белгінің де қажеті бола қоймас. Салдырап- гүлдірлеп пойыз жеткенше, зу етіп өтіп те үлгеремін. (Адамның белгісі салынған нұсқау белгісінің жанына тоқтай қалады.) Бала Зуылбек /Асхат/: (басын шайқап ) Көк төртбұрыш , ақ ұшбұрыш, қара адам?! Инспектор: Жаяулар өтпесі. Бала Зуылбек /Асхат/: Велигім тұрғанда мұны қайтем. (велосипедін келген жаққа барады) Бала Зуылбек /Асхат/: Қой, мен зуылдайын. Бұл белгілерді түгендеймін деп жолымнан қалармын. Сау болыңдар, ережелер! (Теріс қарап, бас бармағымен соңғы белгіні көрсетіп кекетіп мысқылдайды. Осы кезде сахна сыртынан әуелі машинаның гүрілі, сосын шиқылдаған тормоз дауысы, бір нәрсенің салдыр-гүлдір құлағаны естіледі. Сахнада тұрған балалар Зуылбек кеткен жаққа шошына қарап, бастарын ұстайды. Сәл үнсіздік. Сахнадағы балалар енді біреуді көргендей күбірлесіп қозғалақтайды. Сахнаға бір қолында велосипедінің майысқан донғалағы, екінші қолында рулі, ақсандай басып Зуылбек шығады. Басы салбырап, сахнаның ортасына келіп тұрады. ) Бала Зуылбек /Асхат/: (Басын көтеріп инспекторға, сосын балаларға қарап.) шынында да жол жүру ережесін білген дұрыс екен. Балалар жамырай: Дұрыс, кел, қатарымызға тұр. (Зуылбек соларға қарай беттейді де, әлгіндегі өзі мазақтап кеткен белгінің қасына тоқтайды. «Жаяу өтпесі!» жол белгісі атрибутын киген балалардың арасына барып тұрады.) Инспектор: Көрдіңдер ме, балалар, жолда жүру ережесін сақтамаған Зуылбек жазам болуға аз ғана қалды. Енді ол да жол белгілерін үйренетін болды. Жүргізуші: Арманға алда күткен асығармыз, Біз қалай толқын айтпай басылармыз. Жол жүру ережесін жақсы біліп, Сақтыққа тұра алатын жас ұланбыз Ал енді жол тәртібін сақтамаған жануарлар туралы қысқаша көрінісімізді тамашалаңыздар. Көрініс (Инспектор шығады.. Басы ақ шүберекпен таңылған, шүберектің сыртынашып-шып қан шығып тұрған аю өкіріп-бақырып келе жатады.) Инспектор: Маймақ саған не болды? Сені кім ренжітті? Көзің көгеріп, басың ісіп кетіпті ғой. Аю : Сізге жасырмай шынымды айтайын. Бал тасып жүрген машинаға жармасам деп домалап түстім. Инспектор: Тәтті бал үшін жол тәртібін бұзыпсыз. Енді еңіәреп жылағанына жол болсын. Аю : Жолдас инспектор, енді ешқашан бүйтіп машинаға жармаспаймын, жолда жүру ережесін бұзбаймын. (түлкі мен қоян бір нәрсеге келісе алмай, сөз таластырып келе жатады. Қоян белі белі майысып сынған велосипедін көтере алмай келе жатса, түлкі аяғын суреттіп шойындайды.) Түлкі : Мен өзім қыдырыпғ серуендеп жүр едім. Қоян мені міңгізіп алды да, құтырып айдады кеп. Содан тасқа сүрініп құлап қалдық. Қоян : Сен өтірік айтқанды қашан қоясың. Рөлде мен емес, өзің отырдың гой, Инспектор: Өздерің жол тәртібің білмейсіңдер, Тағыда бір-бірінді тілдейсіңдер. Инспектор сынақтан өткізбесе, Бұдан кейін велосипедке мінбейсіндер. (Сахнада аянышты үнмен мияулаған Мысық көрінеді, құйрығы жұлынған) Инспектор: Мысығым –ау, айтшы қане, не болды, Құйрығынды кеткені ме от жұлып? Мысық: Анау жерде достарым тұр, көріне алмай тығылып, Ескертсе де, тыңдамаушы ек жол тәртібін бұзба деп. Жүргізуші сақ кісі екен- қалар едік қырылып... Қақпашы еді екі әтеш, бірі қолын сындырды. Мақтанам деп ақ лақ байғұс бір мүйізді тыңдырды. Жүйрікпін деп қасқа құлын машинамен жарысты, Салақтық пен қара қозы бір құлағын жұлдырды. Жүргізуші: Жол ортасын айналдырып футбол тебер алаңға, Көпшілігін ұмытыпсың ережені далаңдап. Ал, қанеки, барлығымыз бірге үйреніп білейік, Жол бойында тағы осылай қалмау үшін арандап. «Жолда жүру ережесің білесің бе?» атты жағдаяттан шығу. 1. Жаяу жүргіншілер қандай жерлермен жүреді? Жауап: Жаяу жүргіншілер жиек жолмен ғана жүруге тиіс. Ал жол үсті тек көліктің жүруіне арналған. Жаяу жүргіншілер жиекжолдың тек оң жағымен жүреді., бұл- қарсы келе жатқан адамдарға бөгет жасамайтын болады. Ал артынан қуып жеткен адамдар сол жағынан емін-еркін өтіп кетуге мүмкіншілік жасауы керек. 2. Жол бойында балалардың ойнауына қатаң тыйым салынған себебі неліктен? Жауап: Ойын қызығымен балалар жол қауіпсіздігін ұмытып, жақындаған машинаға мән бермейді. Қыс айларында коньки, шана тебуші балалар сырғанақтың қызығымен машинаның астына түсіп кету қаупі көбейеді. 3. Жолда неліктен бағдаршамның сары немесе қызыл жарығы жанғанда өтуге тиым салынады? Жауап: Жаяу жүргіншілерге қарсы тұрған бағдаршамның қызыл жарығы жанғанда, көлікті жүргізушілерге бағдаршамның жасыл жарығы беріледі, яғни көліктердің көшені қиып тез өтіп кетуіне мүмкіндік туады. Жол өткелінде машина болмаса да, жаяу жүргінші бағдаршамның жасыл жарығы жанғанша тосып түруы тиіс. Себебі, әсіресе, тез жүретін көлік түрлері кенет пайда болып қалуы мүмкін. 4. Жол өткелінен жүгіріп өтуге бола ма? Жауап: Жүгіріп келе жатқан адам айналасын бағдарлай алмай қалады және қарсы келіп қалған көлікті байқағанмен, сасқалақтап, жолдың екінші бетіндегі көлікке тап болып, жарақтануы әбден мүмкін. Қорытынды: Жүргізуші: Көшелер мен жолдардағы түрлі оқиғалар туралы оқып және естіп, көшеде жүру қорқынышты, қауіпті деп ойлауға болады. Жолда жүру ережелерін білмейтіндер, сол ережелерді бұзатындар тәртіпті сақтайтындар үшін қауіпті. Жолда жүру ережелерін жақсы білетін және оларды әр қашан да, барлық жерде сақтайтындарға еш қашан еш нәрсе де соқтықпайды. Жолда жүру ережелерін үйреніңдер, оларды әр қашанда және барлық жерде дағдыланыңдар. Өз жолдастарыңның көшеде және жолда теріс қылықтар жасауына жол бермендер.Жол тәртібін білейік, Аман-есен жүрейік. Мақсаты: Оқушыларға жол жүру ережесін, тәртібін сақтай білуді үйрету; жол белгілері, оларды оқу, тану дағдыларын қалыптастырып дамыту. Көрнекілігі: көше ретінде (бағдаршам, жол жолағы) безендірілген орын, жол белгілерінің суреттері, жол белгілеріне байланысты сөздер, нақыл сөздер, көрініс кейіпкерлері, велосипед, машина.