Алкандар

Мақсаты:

Алкандар,жалпы формуласы, гомологтық қатары, изомерлері, атаулары ,алкандарды алу және химиялық қасиеттері мен қолданылуы туралы жалпы түсінік беру
Көмірсутектер туралы білімдерін,ойлау, есте сақтау дағдыларын дамыту
Тапсырмаларды орындай отырып , ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеуге ұмтылу

Дәріс жоспары:

Қаныққан көмірсутектердің жалпы формуласы, анықтамасы.
Гомологтық қатары.
Изомерия түрлері.
Атом құрылысы.
Физикалық қасиеті.
Алыну жолдары.
Химиялық қасиеті.
Қолданылуы.

Алкандар – көміртектің барлық атомдары дара (σ-) сигма байланыспен байланысқан жалпы формуласы мынандай көмірсутектер

Метанның гомологтық қатары

СН4 метан
С2H6 этан
C3H8 пропан
C4H10 бутан
C5H12 пентан

C6H14 гексан
C7H16 гептан
C8H18 октан
C9H20 нонан
C10H22 декан

Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер.

2. Негізгі тізбектегі атомдарды нөмірлеу және радикалдың орнын анықтау
1 2 3 4
CH3 – CH - CH2 - CH3
│
CH3

3. атау:
1 2 3 4
CH3 – CH - CH2 - CH3
│
CH3

2 - метилбутан

алкандарға sp³-гибридтену тән;
байланыс ұзындығы С-С = 0,154 нм
орбиталдар арасындағы бұрыш= 109° 28´

.көміртегі және сутегі орбитальдарының қабысуы

+

109°28´

Метанның құрылысы

Гибридтелген орбиталь

c

c

c

c

c

c

c

0,154 нм

Метан қатары гомогтарының құрылысы

Алкандардың құрылысы

Метанның кеңістік пішіні

Этанның пішіні

Физикалық қасиеттері

Өнеркәсіпте
а) мұнай өнімдерін крекингілеу :
C16H34 → C8H18 + C8H16
2) Зертханада:

в) карбон қышқылының натрий тұздарын декарбоксилдеу
СН3СООNa + 2NaОН → СН4 ↑ + Nа2СО3

б) Вюрц реакциясы:

Алынуы

а) карбидті гидролиздеу:

Метанды алу

Химиялық қасиеттері