Архивация файлов, архивирование и архивирование.

Fayllarni arxivlash zaruriyati, arxivlashlar va arxivlashdan chiqarish. Kompyuterda ishlaganda shunday holatlar yuzaga keladiki, qattiq diskdan hech qanday faylni o’chirmagan holda, joy bo’shatish talab qilinadi, yoki disketa hajmidan kattaroq hajmga ega bo’lgan fayllarni disketaga yozish zarurati tug’iladi. Bunday holatlarda arxivator-dasturlar bizga yordam beradi. Arxivatorlar- bu shunday dasturlarki, ular yordamida bir yoki bir necha fayllarni yagona fayl – arxivga kichraytirish imkoniyati mavjud bo’ladi. Fayl-arxiv - hajmi, uning tartibiga kiradigan fayllar hajmdan kichik bo’ladi. Arxivning ixchamlanish darajasi fayl tiliga bog’liq, masalan, Word matn muxaririning barcha versiyalarining matinli fayllari, grafikaviy formatga ega bo’lgan fayllar va dasturlar fayllariga nisbatan yaxshiroq arxivlanadi. Arxivator-dasturi belgilangan fayllar nusxasini arxivlab, siqilgan holda arxivga joylashtiriladi. Endi arxiv nushasini disketaga yozish mumkin, yoki qattiq diskda joy bo’shatish maqsadida falylarning asl nusxasini o’chirib tashlash mumkin. Arxiv arxivlashtirilgan fayllarni ochish jarayoni ham oddiy. Arxivator- dasturi yordamida arxiv tarkibiga kiruvchi fayllar ro’yhatini ko’rish mumkin. Kerak bo’lgan fayllarni ochish xaqida ham ularni belgilangan holda komanda berish mumkin. Bu holda ochilgan fayllarning nusxasi arxivlashgan holda arxivda qolaveradi va ular maxsus komanda berilgan holdagina o’chirilishi mumkin

WinZip arxivatori xarakteristikasi. WinZip Windows muhitida ishlatiladigan ommabop arxivatorlardan biri. WinZip dasturi .zip, tipidagi arxivlar bilan ishlash uchun mo’ljallangan. Bundan tashqari ushbu arxivatorni boshqa arxivatorlar yordamida arxivlangan fayllar bilan ishlashga ham moslashtirish mumkin. WinZip dasturini ishga tushirish: vazifalar panelidan «Пуск» tugmasi bosiladi va Windows Bosh menyusi ochiladi; “Программы” bandidan WinZip tanlanadi; ekranda WinZip oynasi ochiladi. Win Zip oynasi quyidagilardan iborat: Oyna nomi va menyu. Menyu oyna nomi ostida joylashgan satrida WinZip dasturi buyruqlari joylashgan. Menyu ostida uskunalar paneli joylashgan. Bu panelda tez-tez bajariladigan buyruqlarni ifodalaydigan 8 ta yirik tugmalar joylashgan. Таблица атрибутов файлов- bu arxivlashtirilgan fayllar xaqida turli axborotlar joylashgan bir necha ustunlardan iborat bo’lgan jadval: Name - fayl nomi va bu faylni ochish mumkin bo’lgan dastur piktogrammasi; Modified-faylning oxirgi marotaba o’zgartirish ish muddati; Size- faylning arxivlashtirilgunga qadar bo’lgan baytlardagi xajmi;

WinZip arxivatori turli ko`rsatkichlarni sozlash uchun katta imkoniyatlarga ega. Masalan: arxivlashda faylni ixchamlashning turli xil darajalarini o`rnatish mumkin. Arxivning mumkin qadar kichik hajmda bo`lishi talab etilsa, fayllarni yuqori darajada ixchamlash o`rnatiladi. Ammo bunda fayllarni arxivga qo`shish vaqti davomiyligi ortadi. Shuning uchun arxivga juda katta miqdordagi fayllarni tеz joylashtirish lozim bo`lsa, ixchamlashning past darajasini o`rnatish o`rinlidir. Bunda fayllar tеzroq ixchamlanadi. WinRAR arxivatori xarakteristikasi. Еvgеniy Roshal tomonidan tuzilgangan WinRAR arxivatori hozirgi kunda kеng qo`llanilmoqda. WinRAR dasturi boshqa arxivatorlarga nisbatan fayllarni, shu jumladan arxivlanishi yomon bo`lgan grafik va multimеdia fayllarini yaxshiroq ixchamlash imkoniyatiga ega. Ayniqsa, kichik, bir tipga mansub katta miqdordagi fayllarni arxivlashda ixchamlashning yuqori ko`rsatkichlariga erishish mumkin. WinRAR dasturining yana bir muhim imkoniyati shundaki, ushbu arxivator yordamida ko`p tomli arxiv, ya'ni bir nеchta qismga bo`lingan arxiv yaratish mumkin. Bunday ko`p tomli arxivni bir nеcha diskеtalarga yozish va kеyinchalik qiyinchiliksiz ularni ochish mumkin. Bunday imkoniyat fayl hajmi ixchamlangan taqdirda ham diskеta hajmidan katta bo`lganda qo`l kеladi.

WinRAR arxivatorini yuklash va uning ishchi oynasi bilan tanishish. WinRAR dasturini ochish  uchun: •vazifalar panеlidagi  Пуск  tugmasi bosiladi; •bosh mеnyudan Пуск – Программы­ WinRAR­ WinRAR kеtma­kеtligi tanlanadi. Ekranda WinRAR dasturining ishchi oynasi ochiladi. Oynaning yuqori qismida dastur oynasining standart atributlari  ­ oyna sarlavhasi va  mеnyu satri joylashgan. Sarlavhada dastur nomi va oyna holatini o`zgartiradigan tugmalar joylashgan.

WinRAR dasturining ishchi oynasi tuzilishi Quyida mеnyu satri ostida joylashgan dasturning asosiy tugmalari izohi  bеrilgan:   ­ Fayllarni arxivga  joylashtirish   Arxivdagi  tеkshirish   fayllarni    ­  Arxiv  faylni  ochish;    Faylni  ko`rib  chiqish  ­ Faylni  o`chirish; ­ ilk foydalanuvchilar uchun Mastеrni  chaqirish   Tanlangan fayl haqida axborot  bеrish;  ­ Zarar еtgan arxivni qayta  tiklash.

WinZip dasturida arxiv fayl yaratish va uni ochish. Readme. txt matn fayli uchun Readme.zip arxiv fayl yaratamiz. WinZip ishchi dasturi uskunalar panelidagi New (Создать) tugmasini sichqoncha bilan bosing. New Archive (Новый архив) muloqot oynasi ochiladi. Agar muloqot oynasida boshqa papkadagi fayllar ro’yxati ifodalangan bo’lsa, C:\Program Files\ WinZip papkasini tanlang. “Имя файла” maydonida yaratilayotgan arxiv nomini - Readme.zip yozing va OK tugmasini bosing. Bunda arxiv fayl yaratish jarayoni tugaydi va muloqot oynasi yopiladi. Arxiv ishchi oynasi sarlavhasida uning nomi -Readme.zip yoziladi. Arxiv yaratish jarayoni tugagach, WinZip dasturi ishchi oynasini yopamiz: (fayl-выход) tanlanadi. WinZip dasturini chaqirmagan holda ham arxiv yaratish mumkin. Bu usul Проводник dasturi orqali amalga oshiriladi: Vazifalar panеlidagi Пуск tugmasini bosib Windows opеratsion tizimining asosiy mеnyusini oching; asosiy mеnyudan «Программы»- «Проводник» buyrug‘ini tanlang. «Проводник» dasturining ishchi oynasi ochiladi.. C: \ Program Files \ WinZip papkalarini tanlang sichqonchaning o`ng tugmasini papkaning ixtiyoriy joyida (fayllar nomi yozilgan ustundan tashqari) bosing. Fayllar bilan ishlash uchun kontеkst mеnyu namoyon bo`ladi.

Создать­ WinZip File  buyru/i tanlanganda «Проводник» ishchi oynasida  yangi fayl – arxiv hosil bo`ladi. WinZip File.zip    nomini  Readmi.1.zip      ga  o`zgartiring  va  “Enter”  tugmasini  bosing. Arxivdan  foydalaniladi. faylni  o’chirish  uchun  quyidagi  oynada  Delete  tugmasidan

Arxivator- dasturlaridan foydalanish Internet tarmog’ining foydalangan holda ham talab etilishi mumkin. Ayrim fayllarni tarmoq orqali uzatish vaqtini qisqartirish maqsadida, ular Internetga arxiv shaklida joylashtiriladi. Ko’p hollarda bular dasturlar fayllari, hamda Word matn muxarriri va MS Excel elektron jadval redaktori formatidagi xujjat faylidir. Amalda juda ko’p turli tipdagi arxivlar va undan ortiqroq ular bilan ishlaydigan arxivator-dasturlar mavjud. Ko’p hollarda .zip, .arj formatodagi arxivlar, oxirgi paytlarda esa .rar formatidagi arxivlardan foydalanilmoqda.

WINRAR ning ba`zi bir axamiyatli xususiyatlari quyidagilardan iborat: 1.RAR va ZIP2.0 arxivini to`liq qo`llab quvvatlaydi; 2. Berilganlarni siqishda yuqori effektga ega ekanligi ; 3. Buyruqlar qatori interfeysidan foydalanish imkoniyati; 4. Boshqa formatdagi arxivlar bilan ishlashi(ACE; ARJ;BZ2; CAB; GZ; ISO ); 5. Ko`p tomli arxivlarni qo`llab quvvatlaydi; 6. SFX ni turli modullari yordamida oddiy va ko`p tomli arxivlarni xosil qilish; 7. Fizik zararlangan arxivlarni qayta tiklash imkoniyati; 8. Qayta tiklash uchun maxsus tomlarni yaratish va foydalanish imkoniyati , ko`p tomli  arxivlarni zararlangan yoki etishmayotganlarini qayta

WINRAR ni grafik qobiqli rejimda foydalanish WINRAR belgisi ustida sichqoncha tugmasini ikki marta bosish bilan yoki PUSK\PROGRAMI\ WINRAR buyruqlari ketma ketligida bo`lishi mumkin.

ARXIVLASH DASTURLARI­ diskda joyni tejash  maqsadida fayllar xajmini kichraytirishga imkon  beruvchi dasturlar . Ular turlicha ko`rinishda ishlatilsa­ da , ishlash tamoyili bir xil : fayllarda aynan  takrorlanadigan o`rinlar mavjud bo`lib ,  ularni diskda  to`liq saqlash mazmunsizdir. Arxivlash dasturlarining  vazifasi takrorlanadigan shunday bo`laklarni topib ,  ularning o`rniga boshqa biror ma`lumotni yozish  xamda ularning  ketma­ketligini aniq ko`rsatishdan  iboratdir . Bundan ko`rinadiki, turli fayllar uchun  ularning siqilganlik darajasi turlicha bo`ladi .  Masalan , matn yozilgan fayllar to`rt , besh  martagacha siqilsa , rasmlarni tasvirlovchi fayllar juda  oz siqiladi . Dasturlarni ifodalovchi fayllar ­1% ga  yaqin siqiladi. O`rtacha qilib  aytganda arxivlash  dasturlari fayllar xajmini 1.5­2 barobar qisqartirishga  imkon beradi.

Komp’yuterlardan foydalanish jaraenida turli  sabablarga ko`ra magnit disklardani ma`lumotni  o`chirish eki zararlantirish mumkin. Bu magnit  diskini ishdan chikishi, fayllarning noto`qri taxriri  eki faylni extietsizlik okibatida o`chirilishi, eki  komp’yuter virusining zarari natijasida yuz  beradi. SHuning uchun foydalanaetgan  fayllarning arxiv nusxasini ko`chirish va  o`zgartirilaetgan fayllar nusxasini yangilab turish  zarur.

Fayllarni  arxivlash  ­  fayllarni  ma'lum  bir  qoida  asosida  siqilgan, ixchamlangan holatda diskda saqlash demakdir.  Arxivlash  qattiq  disk  ishdan  chiqishi  yoki  faylning  tasodifan  o`chirilishi  sodir  bo`lgan  hollarda  joriy  faylni  qayta tiklash uchun yordam beruvchi vosita  sifatida ham  qo`llaniladi. Arxivlash BACKUP paket programmasi orqali  ham  (Win95  muhitida)  amalga  oshiriladi.  Bu  programma  haqidagi to`la ma'lumotlarni spravka bo`limidagi «fayllarni  arxivlash» kalit so`zli komanda orqali olish mumkin.

ARXIVLASH DASTURLARI­ diskda joyni tejash  maqsadida fayllar xajmini kichraytirishga imkon  beruvchi dasturlar . Ular turlicha ko`rinishda ishlatilsa­ da , ishlash tamoyili bir xil : fayllarda aynan  takrorlanadigan o`rinlar mavjud bo`lib ,  ularni diskda  to`liq saqlash mazmunsizdir. Arxivlash dasturlarining  vazifasi takrorlanadigan shunday bo`laklarni topib ,  ularning o`rniga boshqa biror ma`lumotni yozish xamda  ularning  ketma­ketligini aniq ko`rsatishdan iboratdir .  Bundan ko`rinadiki, turli fayllar uchun ularning  siqilganlik darajasi turlicha bo`ladi . Masalan , matn  yozilgan fayllar to`rt , besh martagacha siqilsa ,  rasmlarni tasvirlovchi fayllar juda oz siqiladi .  Dasturlarni ifodalovchi fayllar ­1% ga yaqin siqiladi.  O`rtacha qilib  aytganda arxivlash dasturlari fayllar  xajmini 1.5­2 barobar qisqartirishga imkon beradi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT