Ауа және оның қасиеті

Пәні: Дүниетану                           Сыныбы:  3 «А»                                   Күні:

Тақырыбы:  Ауа және оның қасиеті

Максаты: 1) Ауаның құрамын және оның қасиетін түсіндіру, тәжірибелер жасау арқылы дәлелдеу;

2) Оқушылардың  білімін, тіл байлығын, ой-өрісін дамыту;

3) Табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу.

Сабатың түрі: аралас сабақ.

Сабақтың типі: қайталау

Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, талдау, іс-әрекет.

Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін,  назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.   

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

1.«Денелер. Заттар. Табиғаттағы құбылыстар» оқу. а) іштей;   ә) дауыстап-тізбектей оқу.

2. Осы тақырып бойынша түсінгендерін айту.

Білімді тексеру кезеңі: 1. Сұрақтарға жауап алу. 2. Қорытындылау

Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау. 1. Ауаның қасиеттерін (2-сынып) еске түсіру.

2. Кіріспе әңгіме. - Ауа не үшін қажет? - Ауа қандай болады?

ІІІ. Жаңа сабақ: 1. Ауа. Ауаның қасиетін оқып, түсіндіру. 2. Тәжірибелер жасау арқылы ауаның қасиеттерін дәлелдеу.

1-тәжірибе: Стақанға су құйып, бір түйір топырақ тастау. Су бетіне не шықты? (көпіршіктер)

2-тәжірибе: Стақанға су құйып, қозғамай қойыңдар. Біраз уақыттан соң стақанның ішкі қабырғасында не пайда болды? (ұсақ көпіршіктер)

3-тәжірибе: Колбаның түтігіне үрлейтін шарды кигіз, колбаны қыздыр. Колбаны қайта суыт. Не байқайсың? (шар ауаға толғанда торсиып, көлемі ұлғаяды, ал суытқанда, шар ішіндегі ауа сығылады).

Сергіту сәті.

Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

Оқушыларға оқыту. Сұрақтарға жауап беру. –Ауаны неге көрмейміз? - Ауа қызғанда көлемі қалай өзгереді? - Ауа қандай болады? - Ауаның тіршілік үшін қажеттігін тағы қалай дәлелдеуге болады?

ІV. Бекіту кезеңі: Қорытындылау

С/ж:  Жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар? Ауаның көлемі қандай жағдайларға байланысты өзгеріп тұрады? Сынып бөлмесіндегі ауаның жағдайын байқап көрдің бе? Өз ойыңды әңгімеле.

V. Үйге тапсырма беру кезеңі: Ауаның және оның қасиетін оқу, мазмұндау.

Бағалау.

№23. Тақырыбы: Географиялық карта.

Максаты:1. Географиялық карта туралы ұғым беру, жергілікті сұлбадан айырмашылығын көрсет. 2.Білімін, ой-өрісіндамыту. 3. Білімдікке тәрбиелеу.

Сабақ типі: Аралас сабақ. Әдісі:  Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер.

  Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.    

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

1.      Денелер. Заттар. Құбылыстар-оқыту. 2. Мазмұнын айтқызу.

ІІІ. Білімді тексеру кезеңі. 1.Мәтін бойынша сұрақтарға жауап алу. 2.Дене мен заттқа мысал келтіру.  3.Қорытындылау. IV. Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабалау. Географиялық карта.

V. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі: 1.Мұғалімнің түсіндірмесі:

Сұлбаның негізгі белгілері-жер бетін егжей-тегжейлі көрсететіні, шартты белгілер қолданылатыны, шағын аумақты қамтитыны және жер бетіндегі қашықтық аз кішірейтіліп алынатыны ескертеледі. Ал, үлкен алқапты, айталық, облыстың, бүкіл республикасының территориясын немесе бүкіл Жер шарын түсіру керек болса, географиялық картаны қолданамыз.

Географиялық картаның негізгі ерекшеліктері-үлкен аумақ, облыс, мемлекет, бүкіл жер шары бейнеленеді. Қашықтық өте көп мөлшерде кішірейтіліп алынады. 2. Оқулық бойынша жұмыс. 3. Сергіту сәті

VI. Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:  1.Оқушыларға оқыту:дауыстап-тізбектей.2.Сұрақтарға жауап.3.Карта бойынша жұмыс.VII. Бекіту кезеңі: Қорытындылау

VIII. Үйге тапсырма беру кезеңі: 66-71  бет оқу, мазмұндау. Бағалау.

- Жергілікті жердің сұлбасында не белгіленеді? - Карта дегеніміз не? - Картаның шартты белгілері қандай? - Физикалық карта дегеніміз не?

Сабақтың тақырыбы: Құбылыстар.

   Сабақтың мақсаты: оқушылардың табиғат құбылыстары туралы білімін толықтыру және жүйелендіру.

   Сабаққа қажетті құралдар: қарындаш, ақ парақ, «Жыл мезгілдері» картиналарының көшірмелері, мақал-мәтел жазылған плакат.    

   Сабақтың барысы:          

I.                   Психологиялық дайындық.  

 Баққа барсаң, ерінбей

Табиғатты бақыла, қапы қалма.

          Гүлдер қалай тозаңданып,

          Балапандар ұшуға талпынады.      

   II. Қызығушылықты ояту.

   Балалардың өздері танысқан жаңа заттар мен денелер; туралы әңгімелерін тыңдау.

   III. Негізгі блок.

1.     «Құбылыстар» тақырыбы бойынша жұмыс істеу.

Бүгінгі сабақта біз табиғат құбылыстары жайлы әңгімелейміз.

Жұмбақтарды шеш:

Құлағы мен көзі жоқ,                   Үй үстінде алтын тас,

Жоң қолы мен аяғы.                     Алайын десем алынбас.

Бір ғажап өнерпаз,                                                 (Жұлдыздар)

Мәнерлеп ою ояды.

                     (Қырау)    

Аяғы жоқ, қолы жоқ,                    Тарсылдап түседі,

Жүретұғын жолы жоқ,                 Жер бетіне жетеді.

Қанаты жоқ, ұшады,                    Жер бетіне жеткен соң

Аяғы жоқ, қашады.                      Ғайып болып кетеді.

                      (Бұлт)                                        (Бұршақ)

Көп бауырсақ ішінде бір қалаш.         Арыстан арқырады,

(Ай)                                     Айнала жарқырады.

                                                                  (Найзағай)

2.     Оқулық бойынша жұмыс істеу.

   Балалар «Құбылыстар» мәтінін оқиды. Мәтіннің мазмұнын әңгімелеу.

   - Мәтіннен қандай жаңалық таптың? Бұл туралы тағы не білгің келеді?

   3. Әр топқа жеке-жеке тапсырма беріледі: қағазға өзіңе белгіленген жыл мезгілінің «қыңыр» мінезін бейнелеуге тырыс. Содан соң топтағы суретшілердің бірі осы «қыңырлықты» сипаттап береді.

   - Алғашқы сөзді «Күз» тобына береміз.

   Суретші: Мен күздің «қыңыр» мінездерінің бірі - нөсер жауынды суреттедім. Күн салқын. Аспанды бұлт торлап алған. Айнала қараңғылана түсті. Жел күшейді. Ағаштар тербеліп, жапырақтар үзіліп түсіп жатыр. Ара-арасында ірі жаңбыр тамшылары жерге тамады. Көп ұзамай жаңбыр құйып салды. Нөсер жаңбыр үстімізді малмандай су қылды.

   Содан соң сөзді «Қыс», «Көктем», «Жаз» топтарына береміз.

   - Мен қыс мезгілінің «қыңыр» мінезі - жапалақтан жауған қарды суреттедім.

   - Мен көктемнің «қыңыр» мінезі - көк майса шөпті суреттедім.

   - Мен жаздың «қыңыр» мінезі ретінде жарқыраған күнін, жайқалған гүлін суреттедім.

   - Өзіңе берілген жыл мезгіліндегі табиғат құбылыстарын атап бер.

   Тексеру. Қорытынды. Табиғат құбылыстары неге байланысты?

   4. Негештің сұрағы:

   - Жазғы жаңбырдың күзгі жаңбырдан қандай айырмашылығы бар?

   5. Дәптерде орындалатын жұмыс.

   Оқушылар «Құбылыстар» тақырыбы бойынша берілген тапсырманы өз беттерінше орындайды.

   IV. Сабақты қорыту. Өзіңді тексер.

   Сабақтың тақырыбы: Заттар.

   Сабақтың мақсаты: балалардың зат туралы түсінігін қалыптастыруға көмектесу; оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру; ойлау жүйесін, логиканы дамыту.

   Сабаққа қажетті құралдар: сызбалар, стақан, доп, қайшы, сызғыш, т.б. секілді заттар.

   Сабақтың барысы:

1.     Психологиялық дайындық.  

II. Үй тапсырмасын тексеру.

   - Табиғи заттардың жасанды заттардан қандай айырмашылығы бар?

   Балалар мысалдар келтіреді.

   III. «Табиғат және біз» тақырыбы бойынша тест өткізу (жеке карточкалар беріледі).

1.     Табиғи заттардың астын сыз:

        раушан        бозқараған    саяжай

        комбайн       тоқылдақ      бұлт

         құм    тау             үстел

         кітап  қарындаш  тас

   2. Қайсысы өлі табиратқа жатады:

   а) адамдар, құстар, ағаштар, бұталар, жәндіктер
   ә) Ай, өзен, жұлдыз, Күн, Адам және ол жасаған заттар
   б) қар, бұлт, бұршақ, аспан, тас.

   3. Тіршілік иелерінің өлі табиғаттан айырмашылыры:

   а) олар сөйлеседі, жүгіреді, жылайды, күледі, өседі, өледі

   ә) олар тыныс алады, тамақтанады, дүниеге ұрпақ әкеледі.

   Балалар пікір алмасады, бір-бірінің қатесін түсінуге кемектеседі.

   IV.  Сабақ тақырыбы бойынша жұмыс.

   1.    Мұғалім заттар туралы әңгімелейді.

   -     Денелердің бәрі заттардан тұрады.

   2.    Тақтада кесте сызылады, балалар мысал келтіреді.
    Денелер     Заттар

    тостаған     шыны

    қар               су

    үстел          ағаш

    доңғалақ     резеңке

    кірпіш        балшық

   Қорытындыны балалар жасайды.

   - Денелер заттардан ңүі^алады. Заттар ңатты, сүйың жөне газтөріздес болады.    

(Сызба жасалады.)

   3. Дәптерге «Заттар» тақырыбында тәжірибе жұмысын орындау.

   4. Оқулық бойынша жұмыс істеу.

   Ойын. Мұғалім денелерді көрсетеді, ал балалар олардың қандай заттардан жасалғанын айтып береді.     

   5. Негештің сұрағы:

   - Денелердің қандай заттан тұратынын білу адамға не үшін қажет?

   V. Сабақты қорыту. Өзіңді тексер.

   - Зат дегеніміз не?     

   - Заттар қандай топтарға бөлінеді?

   VI.  Үй жұмысы. Оқулық бойынша жұмыс істеу. Сызбаға қарап, заттарды сипаттап бер, тапсырманы орында.

Пәні: Дүниетану                           Сыныбы:  3 «А»                                   Күні:

Тақырыбы: Денелер. Заттар. Табиғаттағы құбылыстар. 

Мақсаты: 1. Дене, заттар, құбылыстар туралы және денелердің үш күйде болатыны туралы түсінік беру.

                    2.  Білімін, ой-өрісін, сөздік қорын дамыту.

                    3. Білімдікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың типі: жаңа білім беру

Әдісі:  түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: суреттер, үлестірмелер.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.   

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

1.     Математиканы пайдаланып табиғатты зерттеу-оқыту материалын талдау.

2.     Мазмұнын айтқызу.

Білімді тексеру кезеңі: 1. Сұрақтарға жауап алу.  2. Қорытындылау

Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Денелер, заттар, құбылыстар.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

1. Кіріспе. - Табиғат деген не? - Өлі табиғатқа не жатады? - Тірі табиғатты ата?

2. Денелер - адамды жан-жағынан қоршаған нәрселердің бәрі дене деп аталады. Денелер табиғи, жасанды болады. Кез келген дене заттан тұрады. Мыс.; жаңбыр тамшысы – дене,  су – зат, доп – дене, резеңке – зат, кітап – дене, қағаз - зат. Табиғаттағы өзгерістердің барлығы табиғат құбылыстарына жатады.

3. Оқулық бойынша жұмыс: оқыту.

Сергіту сәті

Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі: 

1. Сұрақтарға жауап алу: - Дене деген не? - Құбылыстарға не жатады?

2. Оқушыларға оқыту: дауыстап, тізбектей.

3. Дәптермен жұмыс: атауларын жазу.

ІV. Бекіту: Қорытындылау мақсатында дене, заттар, құбылысқа өмірден бірнеше мысалдар келтіру.

V. Үйге тапсырма беру кезеңі: 62-64  бет оқу, мазмұндау.

Бағалау.

Пәні: Дүниетану                                Сыныбы:  3 «А»                                  Күні:

Тақырыбы: Математиканы пайдаланып табиғатты зерделеу.

Мақсаты:  1) Табиғаттағы заттарды математикалық өлшемдерді пайдалану арқылы

                        зерттеуді үйрету;

2) Білімін, ой-өрісін дамыту;

3) Байқампаздыққа, білімділікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың типі: жаңа білім беру

Әдісі:  түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: суреттер, үлестірмелер.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.   

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:  «Бақылау әдісі. Тәжірибе жасау» оқыту, мазмұнын айтқызу.

Білімді тексеру кезеңі: 1.Сұрақтарға жауап алу.  2. Қорытындылау

Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау.

Математиканы пайдаланып табиғатты зерделеу.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

1. Мұғалімнің түсіндірмесі. Табиғатты зерттегенде пайдаланатын аспаптармен таныстыру. Термометр, сағат, сызғыш. Әрқайсысына тоқталып, сарамандық жұмыс жүргізу. Табиғат денелері мен құбылыстарын зерделеуге градус, сағат, минут, сантиметр, метр, килограмм, грамм сияқты математикалық өлшемдер пайдаланылады.

Сергіту сәті

Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

1. Оқулықпен жұмыс: іштей, дауыстап, тізбектей оқыту.  

2. Сұрақтарға жауап алу:

- Табиғатты зерттеу үшін қандай құралдарды пайдаланады?

- Қандай математикалық өлшемдерді пайдаланады?

3. Дәптермен жұмыс: суреттерді пайдаланып, аспаптардың қайда ж/е не үшін қолданатынын анықтау.

ІV. Бекіту кезеңі: Қорытындылау.

Адам тәжірибе мен бақылау жасай алу үшін қандай білім қажет? Математика білімі болмаса, адам тәжірибе жасай алады ма? Матем-ң өлшем бірліктері не үшін қажет? Өлшем бірліктерді ата.

V. Үйге тапсырма беру кезеңі: 43-45 бет оқу, мазмұндау.

Бағалау.

Пәні: Дүниетану                                Сыныбы:  3 «А»                                  Күні:

Тақырыбы: Табиғатты адам қалай зерделейді?  

                       Бақылау әдісі.  Тәжірибе жасау

Мақсаты:  1) Оқушыларды бақылау әдісімен таныстыру, тәжірибе туралы ж/е оны қалай, қай уақытта жасау керектігі жайлы түсінік беру;

2) Білімін, ойлау қабілетін, сөз байлығын дамыту;        

3) Байқампаздыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: аралас сабақ.

Сабақтың түрі: жаңа білім

Әдісі:  түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: суреттер, үлестірмелер, қималар.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.   

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: Тыныс алу, ас қорыту, жүйке жүйесі туралы білімдерін пысықтау. Мазмұнын айтқызу.

Білімді тексеру кезеңі: 1. Сұрақтарға жауап алу.  2. Қорытындылау

Мақсат қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Табиғатты адам қалай зерделейді?

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

1. Бақылау әдісі туралы түсінік беру. Табиғат заттары мен құбылыстарын тікелей көріп, ұстап, дыбысы болса тыңдап, естіп зерделеу жолдарын бақылау әдісі дейді.

Мысал келтіру (құмырсқа, қарлығаш, өсімдік, жануар)

Тәжірибе жасау туралы түсінік беру. Шындыққа сынақ жүргізу арқылы көз жеткізуді, танып білуді тәжірибе жасау дейміз.

Бақылау әдісі мен тәжірибе бір-бірімен тығыз байланысты. Екеуі әр уақытта бірге қолданылса ғана, табиғат денесі туралы толық мағлұмат алынады. Кез-келген затты бақылап, оның түсін, пішінін байқауға болады. Сол затты қолға алып, оны зерттеген де тәжірибе жасап көргеннен кейін ғана оның пайдасын анықтауға болады.

2. Оқулықпен жұмыс. Оқып, түсіндіру.

3. Оқушыларға оқыту: іштей, тізбектеп, бөліктерге бөле отырып.

Сергіту сәті

Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

           1. Сұрақтарға жауап алу:  - Бақылау әдісі қалай жүргізіледі? - Әсем жаңбыр жауатынын неге сүйеніп білді? - Ал, Ілияс неге сүйенді? - Өзің табиғатта нені бақыладың?

2. Дәптермен жұмыс: Анықтаманы жазу.

ІV. Бекіту кезеңі: Қорытындылау.

V. Үйге тапсырма беру кезеңі:  40-43  бет оқу, мазмұндау.

Бағалау.

№ 14. Тақырыбы: Сезім мүшелері. Көз көру мүшесі.

Мақсаты: 1. Адамның сезім мүшелеріне, көз-көру қызметі туралы түсінік беру; тазалыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу;  білімін, тілін дамыту.

Сабақ типі: Аралас сабақ. Әдісі:  Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер.

 Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.   

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: 1.Жүйке жүйесі оның қызметі

2. Жүйке жүйесінің гигиенасын-оқыту, мазмұнын айтқызу.

IIІ. Білімді тексеру кезеңі: 1.Сұрақтарға жауап алу.  2. Қорытындылау.

IV. Мақсатын қою кезеңі:

Тақырыбын, мақсатын хабарлау.  Сезім мүшелерінің қызметі.

V. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

1.                         Сезім мүшелері           

               көз                                        тері

                     құлақ      мұрын       тіл

2.Көз-көру мүшесі жайлы айтып түсіндіру. 3. Оқулық бойынша жұмыс: оқыту

4. Сергіту сәті

VI. Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі: 1.Сұрақтарға жауап алу. 2.Көздің қорғанышы-кірпік, қабақ, қас. 3.Жұмбақтарды шешіңдер. 4. Мақалдарды оқып мағынасын түсіндіріңдер.

VII. Бекіту кезеңі: Қорытындылау

VIII. Үйге тапсырма беру кезеңі: 40-43 бет оқу, мазмұндау. Бағалау.

№15. Тақырыбы: Құлақ-есту мүшесі.

Мақсаты: 1. Адамның сезім мүшелеріне құлақ-есту қызметі туралы түсінік беру; тазалыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу;  білімін, тілін дамыту.

Сабақ типі: Аралас сабақ. Әдісі:  Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер.

 Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.   

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

1.Көзді дұрыс күте білудің ережелері. 2. Көз-көру мүшесін-оқыту, мазмұнын айтқызу, еске түсіру.

IIІ. Білімді тексеру кезеңі:

 1.Сұрақтарға жауап алу. 2. Қорытындылау.

IV. Мақсатын қою кезеңі:

Тақырыбын, мақсатын хабарлау.  Сезім мүшелерінің қызметі.

V. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

1. Құлақ-есту мүшесі. 2.Құлақты күту ережелері мен таныстыру. 3. Оқулық бойынша жұмыс: оқыту  4. Сергіту сәті

VI. Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

1.Сұрақтарға жауап алу  2.Сарамандық жұмыс.

VII. Бекіту кезеңі: Қорытындылау

VIII. Үйге тапсырма беру кезеңі:  44-45 бет оқу, мазмұндау. Бағалау.

Пәні: Дүниетану                  Сыныбы:  3 «А»                          Күні:

Тақырыбы: Жүйке жүйесі. Жүйке жүйесінің гигиенасы. Сезім мүшелері

Мақсаты: 1. Оқушыларға жүйке жүйесінің гигиенасымен таныстыру.

                    2. Білімін, тілін дамыту.

                    3. Салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: аралас сабақ.

Сабақтың түрі: пысықтау

Әдісі:  түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: суреттер.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.    

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

1. Жүйке жүйесінің қызметі қандай? 2. Жүйке жүйесі неден тұрады?

Білімді тексеру кезеңі:

1.Сұрақтарға жауап алу.  2. Үй тапсырмасын қорытындылау

Мақсатын қою кезеңі:

Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Жүйке жүйесінің гигиенасы

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

1. Мақал-мәтелдердің мағынасын оқып түсіндіріңдер.

    а) Шомылған бойын сергітеді, Оқыған ойын сергітеді

    ә) Ас тұрған жерде ауру тұрмайды.

2. Жүйке жүйесінің гигиенасы. Түсіндіру.

Сергіту сәті

Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

           1. Оқушыларға тақырыпты оқыту: іштей, дауыстап, тізбектей. 

ІV. Бекіту кезеңі: Қорытындылау

V. Үйге тапсырма беру кезеңі:  оқу, мазмұндау.

Бағалау.

Пәні: Дүниетану                                Сыныбы:  3 «А»                                   Күні:

Сабақ тақырыбы: Ас қорыту жолы және астың қорытылып сіңуі.

                                  Тамақтану гигиенасы.

Сабақтың мақсаты: ас қорыту жүйесі, адам ағзасына қажетті қоректік заттар туралы балалардың түсінігін қалыптастыру; тамақтану гигиенасын үйрету; азық-түлік пен ас қорыту жүйесінің өзара байланысын түсіндіру; өзін-өзі бақылауға үйрету; тазалық гигиенасын сақтауға тәрбиелеу.

Сабақтың типі: аралас сабақ.

Сабақтың түрі: жаңа білім

Әдісі:  түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу, талдау.

Көрнекілігі:  «Ас қорыту жүйесі» кестесі, үлестірмелер, суреттер.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Сабақтың көрнекілігі:   І.Қызығушылықты ояту.

   Мұғалім балалардың бұлшықет, тыныс жолдары туралы білімін тексеріп, олардың жауаптарын қорытады.

- Тамақ жемей дені сау адам бола аламыз ба?

- .....

-Дұрыс, «Ас - адамның арқауы» дейді, адам тамақсыз өмір сүре алмайды. Адам баласы неғұрлым көп еңбек етіп, спортпен шұғылданса, соғұрлым тәбеті артады. Қоректік заттар тұтас ағзаға қажет. Ас адамның өмір сүруі, өсуі үшін қажет және жалпы ағза жұмысын жақсартады. Адам организмі дұрыс дамуы үшін әртүрлі тамақ жеу қажет.

II. Үй тапсырмасын сұрау.

Тыныс алу мүшесін сақтау ережелерін жатқа сұрау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Кіріспе.

   - Ас қалай қорытылады?   

  Тәжірибе жұмысы.

  - Нанның бір тілімін алып, ауыздарыңа салыңдар. Не болып жатыр? (Балалар ас қорытуға қандай ағзалар қатысатынын және ол қалай жүретінін айтып береді.)

   «Ас қорыту жүйесі» сызбасы жасалады.

   1.  Оқулықпен жұмыс.

   а) Мәтінді оқу. Оқушылар сабақ барысында қандай жаңа мәлімет алғанын және осы тақырып бойынша тағы не білгілері келетінін айтады.

   ә) Мәтін мазмұны бойынша әңгіме.

   - Адамдарға тамақ не үшін қажет?

   - Ас қорыту мүшелерін ата (Нашар меңгерген балалар сызбаны пайдалануына болады.)

   - Жасушалар дамуы үшін қандай заттар қажет?

   2. Ойын. «Дүкенде».

   Аят дүкенге барып, таңғы асқа чипсы, пепси – кола, торт, тосап сатып алды. Бұл – оның сүйікті асы.

-          Аят таңғы ас мәзірін дұрыс таңдады ма? Мұндай астың ағзаға пайдасы бар ма?

   - Оның орнында сендер болсаңдар, не сатып алар едіңдер? (Сүт, сүзбе және т.б.)

   3. «Бұл өте қызық» айдары.

   Жеміс-жидек пен көкөністер - дәрумен мен минералды заттардың негізгі көзі болып табылады. Дәруменнің басым бөлігін адам ағзасы тамақтану нәтижесінде алады. Сондықтан дәруменге бай тағамдарды тұрақты жеп отыру керек. Дәруменнің негізгі топтары: С, В¹, В², В¹³, А, Д, Е.

   Алдын ала дайындалып келген балалар осы дәрумендерге сипаттама береді.

   1-оқушы: А дәрумені - өсуге қажет. Сонымен қатар ол көздің көру қабілетін сақтауға көмектеседі. А дәрумені сүт, сәбіз бен көк пиязда болады.

   2-оқушы: С дәрумені сарымсақ, пияз, орамжапырақ, жалпы барлық жеміс-жидек пен көкөніс құрамында «жасырынып» жатады.

   3-оқушы: Д дәрумені тісімізді сақтайды. Онсыз адамның тісі осал, сынғыш болады. Д дәрумені сүт, балық, сүзбеде болады. Күнге қыздырынған кезде де Д дәруменін аламыз.

   Бұл жерде балалар тамақтану гигиенасы туралы әңгімелеп береді. Көкөністер мен жемістерді алдымен міндетті түрде жылы сумен жуып, микробтан тазартып, содан кейін ғана жеу керек.

   IV.    Сабақты қорыту. Өзіңді тексер.

   Адам ағзасы тамақпен бірге қандай нәрлі заттарды алады?

   Табиғатта қандай дәрумендер кездеседі?

   Негештің сұрағы:

   - Тісті неге күніне екі рет тазалау керек?

   V. Үйге тапсырма. «Ас қорыту жүйесі» мәтінін оқып, өзіңнің тамақтану тәртібің жөнінде хабарлама дайында.

Бағалау.

Пәні: Дүниетану                                Сыныбы:  3 «А»                                   Күні:

Тақырыбы: Тыныс алу мүшесін сақтау ережелері.

Мақсаты: 1. Оқушыларға тыныс алу мүшелері, олардың қызметі, гигиенасы

туралы түсінік беру, балалардың тыныс жолдары туралы түсінігін қалыптастыру;

2. Білімін , тілін, ой-өрісін дамыту; таза ауаның тыныс алу мүшелері үшін маңызы туралы айту; тыныс алудың гигиеналық тәртібін қарастыру.

3. Тазалыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: аралас сабақ.

Сабақтың түрі: бекіту

Әдісі:  түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу, талдау.

Көрнекілігі:  «Тыныс алу мүшелері» кестесі, үлестірмелер, суреттер.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

 Психологиялық дайындық.

   «Кім көп біледі» ойыны.

   Балалар дені сау адамның белгілерін атап шығады (көңілді, сергек, оқтай түзу, дұрыс тамақтанады, терісі таза, спортпен шұғылданады және т.б.).

-          Балалар, адам тыныс алу үшін қандай газ қажет? (Оттегі)

 II. Танымдық блок.

-          Қане, бәріміз аузымызды жауып, мұрнымызды қысып тұрып демалып

көрейік. Не байқадыңдар? (Ауа жетпей, тынысымыз тарылды.)

-          Ауаның құрамы қандай?

   Қорытынды. Адам тыныс алуы үшін оттегі қажет.

   - Адам өмір бойы дем алады - ауаны жұтып, сыртқа шығарлды. Жұтқан кезде ауа мұрын қуысымен кеңірдек, көмекей жолдары арқылы өкпеге жетеді. Бұл мүшелердің бәрі бірігіп тыныс алу жүйесін құрайды.

   Мұғалім «Тыныс алу мүшелері» кестесін көрсетеді, оқушылар осы мүшелерді тауып, есте сақтайды және сызба құрады

   Тыныс алу мүшелері:

    Мұрын қуысы,   кеңірдек,   көмекей,  өкпе.

    1.Оқулықпен жұмыс:

   а) Мақаланы оқып, жұптасып пікір алмасу; 

   ә) Тыныс жолдарын қорғаудың негізгі ережелерін анықтау.

   Әрі қарай балалар мәтіннен мұрын қуысының маңызын біліп, адам денсаулығы үшін мұрын қандай рөл атқаратынын бығамдайды.

   2.Сөздікпен жұмыс. Көмей, кеңірдек, өкпе.

   3. Жағдайға талдау жасау.          

   Мерейтойы әжемнің:       

   Қонаққа толы үйіміз.    

   Күлкі, әзіл көбейді,          

   Бұрқыраған көк түтін.       

   Қонақтар аса көңілді,       

   Маған ғана күлкі жоқ.

   Түтіннен әбден тұншықтым,  

   Маған мұнда орын жоқ.     

   - Темекі түтіні адам денсаулығына қандай зиян келтіреді?
   - Осы өлең кейіпкерінің орнында сен болсаң қайтер едің?

   4. «Дұрыс жауабын тап» ойыны.

   - Сенің қасыңда біреу темекі тартып тұрса:

   а) Былайырақ барып тұру қажет.
   ә) Темекі тартпауын өтіну керек.

   б)Темекі тартып тұрған адамға жақын тұру керек.
   III. Сабақты қорыту. Өзіңді тексер.

   - Адамның тыныс алу жүйесінің құрылымы қандай және ол қалай жұмыс істейді?

   - Өкпе қандай бөліктерден тұрады?

   - Өкпе көпіршіктері қандай қызмет атқарады?
   Негештің сұрағы: 

   - Тұмау кең таралған кезде дүкен, емхана және басқа мекеме қызметкерлері неліктен аузы-мұрнына дәке байлап алады?

ІҮ. Үйге тапсырма: Тыныс алу мүшесін сақтау ережелерін жаттау.

Бағалау.

Пәні: Дүниетану                                Сыныбы:  3 «А»                                  Күні:

Тақырыбы: Тыныс алу мүшелері. Өкпе және оның қызметі.

Максаты:  Білімділік: Оқушыларға тыныс алу мүшелері, олардың қызметі, гигиенасы                      туралы түсінік беру;

                     Дамытушылық: Дүниетанымын, пәнге қызығушылығын,  білімін , тілін дамыту;

                     Тәрбиелік: Еңбекқорлыққа, Отанын қорғауға, тазалыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың типі: жаңа білім беру

Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: таблица, үлестірмелер.

Барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгелдеу, оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.   

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Қан кеткенде көрсетілетін алғашқы жәрдем туралы оқыту, мазмұнын айтқызу.

1.      Қызыл тамырдан қан кету.

2.      Көк тамырдан қан кету.

3.   Ұсақ қан тамырларынан қан кету   

Білімді тексеру кезеңі:

 1.Мәтін бойынша сұрақтарға жауап алу.  2.Үй тапсырмасын қорытындылау

Мақсатын қою кезеңі:

Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Тыныс алу мүшелері.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

1. Түсіндіру: «Тыныс алу мүшелері».  

а) Өкпе және оның қызметі

 ә) Тыныс алу және тыныс шығару қозғалыстары және ауа жолдары

2. Оқушыларға оқыту (іштей)  

Тыныс алу мен тыныс шығарудың нәтижесінде өкпе ағзаны оттегі мол таза ауамен қамтамасыз етіп, зиянды көмірқышқыл газынан таратып отырады.

Тыныс жолы өкпеге кіретін ауаны жылытады, ылғалдайды, зиянды заттардан (шаң- тозаңнан, микроптардан) тазартады. Мұрын қуысындағы түйтер кілегейлі  сүзіп, ондағы шаң-тозаңды ұстап қалып, микроптарды жояды.

Тыныс алу мүшелеріне

Мұрын қуысы                       кеңіртек                    кеңірдекше               

Үлкен адам шамамен 1 минутта 15-17 тыныс  алу мен тыныс шығару қайталанады.

 -Өкпе дененің қандай бөлігінде орналасқан?

 -Өкпе қандай қызмет атқарады?

-Тыныс алу мен тыныс шығарудың қандай маңызы бар?

 -Тыныс алу қалай болады?

 2. Оқушыларға оқыту: дауыстап, тізбектей.

  3. Сарамандық жұмыс. Айнаға немесе әйнекке дем шығарып көр. Оны саусағымен сыз.

- бір қолыңды кеудеңе, екінші қолыңды ішіңе қой. Бірнеше тыныс мен тыныс тыныс шығаруды жаса.

Сен білесің бе?

Кім жылдам тыныс алады?

Жаңа туған бала 1 минутта 60 рет тыныс алады, 5 жастағы бала- 25-26 рет, 10-17 жастағылар – 16-20 рет; үлкен адамдар – 16 рет.

ІV. Бекіту кезеңі: Қорытындылау

V. Үйге тапсырма беру кезеңі: 17-30 бет оқу. Бағалау.

Пәні: Дүниетану                                Сыныбы:  3 «А»                                  Күні:

№2. Тақырыбы: Ағза мүшелері және оның қызметі

Мақсаты:  Адамның табиғаттағы алатын орны, дене мүшелерімен таныстыру, әр ағзаның қызметін толық түсіндіру; түсініп оқуға, ойын жеткізе білуге үйрету, сөйлемді дұрыс құруға, ойын еркін жеткізуге дағдыландыру; білімін, тілін дамыту; денсаулық сақтауға, тазалыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Аралас сабақ.

Әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер.

Сабақтың  барысы: 

І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа дайындық.

Психологиялық дайындық:

-Өсімдіктер мен жануарлар тіршілігі үшін не қажет? Адам тіршілік ету үшін қандай жағдай қажет? Неліктен адам табиғат перзенті дейміз?

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

Сұрақтарға жауап алу

- Адамды неге табиғат перзенті деп атаймыз?

-Адам мен басқа тіршілік иелерінің ұқсастығы мен айырмашылығы қандай?

Адамға, жануарға, өсімдікке  не қажет?

Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Ағза мүшелері және оның қызметі

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

Адамның денесі 4 бөліктен тұрады: бас,мойын, кеуде, қол және аяқ. Адамның ішкі мүшелеріне:ми, өкпе,жүрек, бауыр, бүйрек, қарын, ішек, қуық  жатады.

Оқулықпен жұмыс.

1. Оқушыларға оқыту.   а) іштей  ә) дауыстап  б) теріп оқу.

Дәптермен жұмыс.

Негізгі анықтамаларды жазу.

2. Суретпен жұмыс.  Спорттың пайдасы неде?

Сұрақ-жауап.

-Адам денесі қандай бөліктерден тұрады?

-Адам денесінің негізгі мүшелерін ата.  

- Адам қаңқасының бас, кеуде, қол, аяқ сүйектерінің аттарын ата?

Денсаулық туралы 29-баппен таныстыру, мағынасын түсіндіру.

ІV. Қорытындылау. Сұрақтар мен тапсырмаларды орындату.

V. Үйге тапсырма беру кезеңі: 7-10 бет оқу.

Бағалау.

Пәні: Дүниетану                           Сыныбы:                                     Күні:

№1. Тақырыбы:  Адам-табиғат перзенті.

Мақсаты:  Адамның табиғаттағы алатын орны, дене мүшелерімен, тері гигиенасымен таныстыру; түсініп оқуға, ойын жеткізе білуге үйрету, сөйлемді дұрыс құруға дағдыландыру; білімін, тілін дамыту; денсаулық сақтауға, тазалыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Аралас сабақ.

Әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер.

Сабақтың  барысы: 

І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа дайындық.

Психологиялық дайындық:

-Өсімдіктер мен жануарлар тіршілігі үшін не қажет? Адам тіршілік ету үшін қандай жағдай қажет? Неліктен адам табиғат перзенті дейміз?

ІІ. Білімді тексеру кезеңі:

Сұрақтарға жауап алу

-Адам мен басқа тіршілік иелерінің ұқсастығы мен айырмашылығы қандай?

Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау  Адам-табиғат перзенті.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

Адамға, жануарға, өсімдікке  - бәріне де қорек, ауа, су, жылу, жарық қажет.

Бұлардың барлығын олар табиғаттан алады. Адамның өмір сүруі табиғатпен тығыз байланысты.

1. Оқушыларға оқыту.   а) іштей  ә) дауыстап  б) теріп оқу.

2. Сұрақтар мен тапсырмаларды орындату.

3. Суретпен жұмыс.

ІV. Қорытындылау. Мақалдарды оқып, түсіну.

V. Үйге тапсырма беру кезеңі: 7-10 бет оқу.

Бағалау.