Жүйке жүйесі. Жүйке жүйесінің гигиенасы. Сезім мүшелері

Пәні: Дүниетану                   Сыныбы:  3 «А»                        Күні:  Тақырыбы: Жүйке жүйесі. Жүйке жүйесінің гигиенасы. Сезім мүшелері Мақсаты: 1. Оқушыларға жүйке жүйесінің гигиенасымен таныстыру.                     2. Білімін, тілін дамыту.                     3. Салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.  Сабақтың типі: аралас сабақ.  Сабақтың түрі: пысықтау Әдісі:  түсіндіру, сұрақ­жауап, әңгімелеу. Көрнекілігі: суреттер. Барысы:  І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, оқушылардың зейінін, назарын жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.     ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: 1. Жүйке жүйесінің қызметі қандай? 2. Жүйке жүйесі неден тұрады? Білімді тексеру кезеңі: 1.Сұрақтарға жауап алу.  2. Үй тапсырмасын қорытындылау Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Жүйке жүйесінің гигиенасы ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі: 1. Мақал­мәтелдердің мағынасын оқып түсіндіріңдер.     а) Шомылған бойын сергітеді, Оқыған ойын сергітеді     ә) Ас тұрған жерде ауру тұрмайды. 2. Жүйке жүйесінің гигиенасы. Түсіндіру.  Сергіту сәті  Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:            1. Оқушыларға тақырыпты оқыту: іштей, дауыстап, тізбектей.   ІV. Бекіту кезеңі: Қорытындылау V. Үйге тапсырма беру кезеңі:  оқу, мазмұндау.  Бағалау.  Пәні: Дүниетану                            Сыныбы:  3 «А»                                 Күні: Сабақ тақырыбы: Ас қорыту жолы және астың қорытылып сіңуі.                                    Тамақтану гигиенасы. Сабақтың мақсаты: ас қорыту жүйесі, адам ағзасына қажетті қоректік заттар туралы  балалардың түсінігін қалыптастыру; тамақтану гигиенасын үйрету; азық­түлік пен ас  қорыту жүйесінің өзара байланысын түсіндіру; өзін­өзі бақылауға үйрету; тазалық  гигиенасын сақтауға тәрбиелеу. Сабақтың типі: аралас сабақ.  Сабақтың түрі: жаңа білім Әдісі:  түсіндіру, сұрақ­жауап, әңгімелеу, талдау. Көрнекілігі:  «Ас қорыту жүйесі» кестесі, үлестірмелер, суреттер. Барысы:  І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабақтың көрнекілігі:   І.Қызығушылықты ояту.    Мұғалім балалардың бұлшықет, тыныс жолдары туралы білімін тексеріп, олардың  жауаптарын қорытады. ­ Тамақ жемей дені сау адам бола аламыз ба? ­ ..... ­Дұрыс, «Ас ­ адамның арқауы» дейді, адам тамақсыз өмір сүре алмайды. Адам баласы  неғұрлым көп еңбек етіп, спортпен шұғылданса, соғұрлым тәбеті артады. Қоректік заттар  тұтас ағзаға қажет. Ас адамның өмір сүруі, өсуі үшін қажет және жалпы ағза жұмысын  жақсартады. Адам организмі дұрыс дамуы үшін әртүрлі тамақ жеу қажет. II. Үй тапсырмасын сұрау.  Тыныс алу мүшесін сақтау ережелерін жатқа сұрау. ІІІ. Жаңа сабақ. Кіріспе.    ­ Ас қалай қорытылады?       Тәжірибе жұмысы.   ­ Нанның бір тілімін алып, ауыздарыңа салыңдар. Не болып жатыр? (Балалар ас қорытуға  қандай ағзалар қатысатынын және ол қалай жүретінін айтып береді.)    «Ас қорыту жүйесі» сызбасы жасалады.  Ас қорыту мүшелері Ауыз қуысы Жұтқыншақ Өңеш Асқазан    1.  Оқулықпен жұмыс.    а) Мәтінді оқу. Оқушылар сабақ барысында қандай жаңа мәлімет алғанын және осы  тақырып бойынша тағы не білгілері келетінін айтады.    ә) Мәтін мазмұны бойынша әңгіме.     ­ Адамдарға тамақ не үшін қажет?     ­ Ас қорыту мүшелерін ата (Нашар меңгерген балалар сызбаны пайдалануына болады.)    ­ Жасушалар дамуы үшін қандай заттар қажет?    2. Ойын. «Дүкенде».    Аят дүкенге барып, таңғы асқа чипсы, пепси – кола, торт, тосап сатып алды. Бұл – оның  сүйікті асы. ­ Аят таңғы ас мәзірін дұрыс таңдады ма? Мұндай астың ағзаға пайдасы бар ма?    ­ Оның орнында сендер болсаңдар, не сатып алар едіңдер? (Сүт, сүзбе және т.б.)    3. «Бұл өте қызық» айдары. Жеміс­жидек пен көкөністер ­ дәрумен мен минералды заттардың негізгі көзі болып  табылады. Дәруменнің басым бөлігін адам ағзасы тамақтану нәтижесінде алады. Сондықтан дәруменге бай тағамдарды тұрақты жеп отыру керек. Дәруменнің негізгі топтары: С, В¹, В², В¹³, А, Д, Е.    Алдын ала дайындалып келген балалар осы дәрумендерге сипаттама береді.    1­оқушы: А дәрумені ­ өсуге қажет. Сонымен қатар ол көздің көру қабілетін сақтауға  көмектеседі. А дәрумені сүт, сәбіз бен көк пиязда болады.    2­оқушы: С дәрумені сарымсақ, пияз, орамжапырақ, жалпы барлық жеміс­жидек пен  көкөніс құрамында «жасырынып» жатады.    3­оқушы: Д дәрумені тісімізді сақтайды. Онсыз адамның тісі осал, сынғыш болады. Д  дәрумені сүт, балық, сүзбеде болады. Күнге қыздырынған кезде де Д дәруменін аламыз.    Бұл жерде балалар тамақтану гигиенасы туралы әңгімелеп береді. Көкөністер мен  жемістерді алдымен міндетті түрде жылы сумен жуып, микробтан тазартып, содан кейін  ғана жеу керек.    IV. Сабақты қорыту. Өзіңді тексер.    Адам ағзасы тамақпен бірге қандай нәрлі заттарды алады?     Табиғатта қандай дәрумендер кездеседі?     Негештің сұрағы:    ­ Тісті неге күніне екі рет тазалау керек?    V. Үйге тапсырма. «Ас қорыту жүйесі» мәтінін оқып, өзіңнің тамақтану тәртібің  жөнінде хабарлама дайында. Бағалау. Пәні: Дүниетану                            Сыныбы:  3 «А»                                 Күні:  Тақырыбы: Тыныс алу мүшесін сақтау ережелері. Мақсаты: 1. Оқушыларға тыныс алу мүшелері, олардың қызметі, гигиенасы туралы түсінік беру, балалардың тыныс жолдары туралы түсінігін қалыптастыру;  2. Білімін , тілін, ой­өрісін дамыту; таза ауаның тыныс алу мүшелері үшін маңызы туралы  айту; тыныс алудың гигиеналық тәртібін қарастыру. 3. Тазалыққа тәрбиелеу.  Сабақтың типі: аралас сабақ.  Сабақтың түрі: бекіту Әдісі:  түсіндіру, сұрақ­жауап, әңгімелеу, талдау. Көрнекілігі:  «Тыныс алу мүшелері» кестесі, үлестірмелер, суреттер. Барысы:  І. Ұйымдастыру кезеңі.  Психологиялық дайындық.    «Кім көп біледі» ойыны.    Балалар дені сау адамның белгілерін атап шығады (көңілді, сергек, оқтай түзу, дұрыс  тамақтанады, терісі таза, спортпен шұғылданады және т.б.). ­ Балалар, адам тыныс алу үшін қандай газ қажет? (Оттегі)  II. Танымдық блок. демалып ­ Қане, бәріміз аузымызды жауып, мұрнымызды қысып тұрып көрейік. Не байқадыңдар? (Ауа жетпей, тынысымыз тарылды.) ­ Ауаның құрамы қандай? Қорытынды. Адам тыныс алуы үшін оттегі қажет.    ­ Адам өмір бойы дем алады ­ ауаны жұтып, сыртқа шығарлды. Жұтқан кезде ауа мұрын  қуысымен кеңірдек, көмекей жолдары арқылы өкпеге жетеді. Бұл мүшелердің бәрі бірігіп  тыныс алу жүйесін құрайды.    Мұғалім «Тыныс алу мүшелері» кестесін көрсетеді, оқушылар осы мүшелерді тауып,  есте сақтайды және сызба құрады    Тыныс алу мүшелері:     Мұрын қуысы,   кеңірдек,   көмекей,  өкпе.     1.Оқулықпен жұмыс:    а) Мақаланы оқып, жұптасып пікір алмасу;      ә) Тыныс жолдарын қорғаудың негізгі ережелерін анықтау.     Әрі қарай балалар мәтіннен мұрын қуысының маңызын біліп, адам денсаулығы үшін  мұрын қандай рөл атқаратынын бығамдайды.    2.Сөздікпен жұмыс. Көмей, кеңірдек, өкпе.    3. Жағдайға талдау жасау.    Мерейтойы әжемнің:    Қонаққа толы үйіміз.         Күлкі, әзіл көбейді,    Бұрқыраған көк түтін.            Қонақтар аса көңілді,    Маған ғана күлкі жоқ.    Түтіннен әбден тұншықтым,       Маған мұнда орын жоқ.    ­ Темекі түтіні адам денсаулығына қандай зиян келтіреді?    ­ Осы өлең кейіпкерінің орнында сен болсаң қайтер едің?    4. «Дұрыс жауабын тап» ойыны.    ­ Сенің қасыңда біреу темекі тартып тұрса:    а) Былайырақ барып тұру қажет.    ә) Темекі тартпауын өтіну керек.    б)Темекі тартып тұрған адамға жақын тұру керек.    III. Сабақты қорыту. Өзіңді тексер.    ­ Адамның тыныс алу жүйесінің құрылымы қандай және ол қалай жұмыс істейді?    ­ Өкпе қандай бөліктерден тұрады?    ­ Өкпе көпіршіктері қандай қызмет атқарады?    Негештің сұрағы:    ­ Тұмау кең таралған кезде дүкен, емхана және басқа мекеме қызметкерлері неліктен  аузы­мұрнына дәке байлап алады? ІҮ. Үйге тапсырма: Тыныс алу мүшесін сақтау ережелерін жаттау. Бағалау.     Пәні: Дүниетану                            Сыныбы:  3 «А»                                Күні:  Тақырыбы: Тыныс алу мүшелері. Өкпе және оның қызметі. Максаты:   Білімділік:  Оқушыларға тыныс алу мүшелері, олардың қызметі, гигиенасы туралы түсінік беру; Дамытушылық: Дүниетанымын, пәнге қызығушылығын,  білімін , тілін дамыту;                       Тәрбиелік: Еңбекқорлыққа, Отанын қорғауға, тазалыққа тәрбиелеу.  Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың типі: жаңа білім беру  Әдісі: түсіндіру, сұрақ­жауап, әңгімелеу. Көрнекілігі: таблица, үлестірмелер. Барысы:  І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгелдеу, оқушылардың зейінін, назарын  жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару.     ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: Қан кеткенде көрсетілетін алғашқы жәрдем туралы оқыту, мазмұнын айтқызу.  1. Қызыл тамырдан қан кету. 2. Көк тамырдан қан кету. 3.   Ұсақ қан тамырларынан қан кету     Білімді тексеру кезеңі:  1.Мәтін бойынша сұрақтарға жауап алу.  2.Үй тапсырмасын қорытындылау  Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Тыныс алу мүшелері. ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі: 1. Түсіндіру: «Тыныс алу мүшелері».   а) Өкпе және оның қызметі  ә) Тыныс алу және тыныс шығару қозғалыстары және ауа жолдары 2. Оқушыларға оқыту (іштей)   Тыныс алу мен тыныс шығарудың нәтижесінде өкпе ағзаны оттегі мол таза ауамен қамтамасыз етіп, зиянды көмірқышқыл газынан таратып отырады. Тыныс жолы өкпеге кіретін ауаны жылытады, ылғалдайды, зиянды заттардан (шаң­ тозаңнан, микроптардан) тазартады. Мұрын қуысындағы түйтер кілегейлі   сүзіп, ондағы шаң­тозаңды ұстап қалып, микроптарды жояды. Тыныс алу мүшелеріне  Мұрын қуысы кеңіртек кеңірдекше Үлкен адам шамамен 1 минутта 15­17 тыныс  алу мен тыныс шығару қайталанады.  ­Өкпе дененің қандай бөлігінде орналасқан?  ­Өкпе қандай қызмет атқарады?  ­Тыныс алу мен тыныс шығарудың қандай маңызы бар?  ­Тыныс алу қалай болады?  2. Оқушыларға оқыту: дауыстап, тізбектей.   3. Сарамандық жұмыс. Айнаға немесе әйнекке дем шығарып көр. Оны саусағымен сыз. ­   бір   қолыңды   кеудеңе,   екінші   қолыңды   ішіңе   қой.   Бірнеше   тыныс   мен   тыныс   тыныс шығаруды жаса. Сен білесің бе? Кім жылдам тыныс алады? Жаңа туған бала 1 минутта 60 рет тыныс алады, 5 жастағы бала­ 25­26 рет, 10­17 жастағылар – 16­20 рет; үлкен адамдар – 16 рет.  ІV. Бекіту кезеңі: Қорытындылау V. Үйге тапсырма беру кезеңі: 17­30 бет оқу. Бағалау. Пәні: Дүниетану                            Сыныбы:  3 «А»                                Күні:  №2. Тақырыбы: Ағза мүшелері және оның қызметі  Мақсаты:  Адамның табиғаттағы алатын орны, дене мүшелерімен таныстыру, әр   ағзаның   қызметін   толық   түсіндіру;   түсініп   оқуға,   ойын   жеткізе   білуге үйрету, сөйлемді дұрыс құруға, ойын еркін жеткізуге дағдыландыру; білімін, тілін дамыту; денсаулық сақтауға, тазалыққа тәрбиелеу.  Сабақтың типі: Аралас сабақ.  Әдісі: Түсіндіру, сұрақ­жауап, әңгімелеу. Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер. Сабақтың  барысы:   І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа дайындық. Психологиялық дайындық: ­Өсімдіктер мен жануарлар тіршілігі үшін не қажет? Адам тіршілік ету үшін  қандай жағдай қажет? Неліктен адам табиғат перзенті дейміз? ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:  Сұрақтарға жауап алу ­ Адамды неге табиғат перзенті деп атаймыз?  ­Адам мен басқа тіршілік иелерінің ұқсастығы мен айырмашылығы қандай?  Адамға, жануарға, өсімдікке  не қажет? Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Ағза мүшелері және  оның қызметі  ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:  Адамның денесі 4 бөліктен тұрады: бас,мойын, кеуде, қол және аяқ.  Адамның ішкі мүшелеріне:ми, өкпе,жүрек, бауыр, бүйрек, қарын, ішек, қуық жатады. Оқулықпен жұмыс. 1. Оқушыларға оқыту.   а) іштей  ә) дауыстап  б) теріп оқу. Дәптермен жұмыс.  Негізгі анықтамаларды жазу. 2. Суретпен жұмыс.  Спорттың пайдасы неде? Сұрақ­жауап.  ­Адам денесі қандай бөліктерден тұрады? ­Адам денесінің негізгі мүшелерін ата.   ­ Адам қаңқасының бас, кеуде, қол, аяқ сүйектерінің аттарын ата? Денсаулық туралы 29­баппен таныстыру, мағынасын түсіндіру. ІV. Қорытындылау. Сұрақтар мен тапсырмаларды орындату.  V. Үйге тапсырма беру кезеңі: 7­10 бет оқу.  Бағалау. Пәні: Дүниетану                            Сыныбы:                                  Күні:  №1. Тақырыбы:  Адам­табиғат перзенті.  Мақсаты:    Адамның   табиғаттағы   алатын   орны,   дене   мүшелерімен,   тері гигиенасымен таныстыру; түсініп оқуға, ойын жеткізе білуге үйрету, сөйлемді дұрыс   құруға   дағдыландыру;   білімін,   тілін   дамыту;   денсаулық   сақтауға, тазалыққа тәрбиелеу.  Сабақтың типі: Аралас сабақ.  Әдісі: Түсіндіру, сұрақ­жауап, әңгімелеу. Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер. Сабақтың  барысы:   І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа дайындық. Психологиялық дайындық: ­Өсімдіктер мен жануарлар тіршілігі үшін не қажет? Адам тіршілік ету үшін  қандай жағдай қажет? Неліктен адам табиғат перзенті дейміз? ІІ. Білімді тексеру кезеңі:  Сұрақтарға жауап алу  ­Адам мен басқа тіршілік иелерінің ұқсастығы мен айырмашылығы қандай?  Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау  Адам­табиғат  перзенті.  ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі: Адамға, жануарға, өсімдікке  ­ бәріне де қорек, ауа, су, жылу, жарық қажет. Бұлардың барлығын олар табиғаттан алады. Адамның өмір сүруі табиғатпен  тығыз байланысты. 1. Оқушыларға оқыту.   а) іштей  ә) дауыстап  б) теріп оқу. 2. Сұрақтар мен тапсырмаларды орындату.  3. Суретпен жұмыс. ІV. Қорытындылау. Мақалдарды оқып, түсіну. V. Үйге тапсырма беру кезеңі: 7­10 бет оқу.  Бағалау.