Қазақ халқының материалдық мәдениеті

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы:  Қазақ халқының дәстүрлі мәдениеті – дала өркениетінің мұрасы

Күні:

Сынып: 10   Қазақстан тарихы 

Мектеп: «№3 Күршім гимназиясы» КММ жанындағы оқу-консультациялық бөлім

Мұғалімнің аты-жөні: Азимбаева Динара Манатовна

Қатысқандар:

Қатыспағандар:

Тақырыбы:

    Қазақ халқының материалдық мәдениеті және қолданбалы қолөнері

Осы сабаққа негізделген оқу мақсаттары:

10.4.1.1 – Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттау үшін «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын пайдалану;

Сабақ мақсаттары:

Барлық оқушылар: Қазақ халқының мәдени жетістіктерін

сипаттау үшін «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын қолданады;

Оқушылардың басым бөлігі: Қазақ халқының материалдық мәдениеті ерекшелікерін  саралап «Материалдық мәдениет», «Рухани мұра» ұғымдарын талдайды;

Кейбір оқушылар:    Қазақ халқының материалдық мәдениеті туындыларының әлемдік мәдениетте алатын орнын зерделей келе, бүгінгі күнмен сабақтастығын байланыстырады

Бағалау  критерийлері:

-          - Қазақ халқының материалдық мәдениеті және қолданбалы қолөнерін сипаттайды;

-         Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттауда «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын байланыстырады

Тілдік мақсаттар:

-         «2004-2006 жылдарға арналған "Мәдени мұра" мемлекеттiк бағдарламасы туралы» құжаттан «Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетігі» үзіндісін оқып, зерделейді/оқылым/

-         «Мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын жазады/ жазылым/

-         Қазақ халқының материалдық мәдениеті және қолданбалы өнері туралы баяндайды /айтылым/

-         «Киіз үй, қазақтың қолөнері, сәндік қолданбалы өнері» туралы бейнеролик көріп, тыңдайды/тыңдалым/

Пәнге қатысты лексика мен терминология: «Мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра», «әдет-ғұрып» «рәсім», «салт-дәстүр», «діл (менталитет)».

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер

Талқылауға арналған тармақтар Халықаралық мәдени кеңістікке кірігу процесінің нәтижесі болды, өйткені .....

Сіз неліктен екенін айта аласызба?

Неліктен Ұлттық жаңғыру кезеңіндегі  мәдениеттің дамуында жаңа бағыттар мен жанрлар пайда болды. ?

Жазылым үшін ұсыныстар

Материалдық мәдениетке жататындар: ...............

Кеңестік кезеңдегі мәдениет саласындағы жетістіктер  ............

Құндылықтарға баулу:

Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттау үшін «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын пайдалана отырып тарихтың, мәдениет пен тілдің біртұтастығы құндылығына баулу

Пәнаралық байланыс

Қазақ әдебиеті

Алдыңғы білім

Оқушылардың «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдары туралы жалпы түсініктері бар.

Тарихи концепт:

Маңыздылық: Қазақ халқының материалдық мәдениеті, қолданбалы өнерінің көшпелілерден қазіргі уақытқа дейін алатын орны мен маңыздылығын ажыратады

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері 

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Басы

2 минут

2 минут

5 минут

Оқушылармен амандасу, түгендеу.  Сабақтың сәтті өтуіне «Бүгінгі сабаққа барлығымыз жақсы көңіл-күймен белсенді қатысып, жақсы нәтижеге жетуге тілектеспін» деп тілек білдіру

Киіз үй бөліктері, ою-өрнектер, салт-дәстүр, әдет-ғұрып бейнеленген қағаз қималарымен топтастыру арқылы топқа бөлу.

Нұсқау: таңдаған қағаз қималарындағы суретті жалпы атауына қарай  топтастыру арқылы тобыңды тап.

1 топ – Киіз үй

2 топ – Ою-өрнек

3 топ – Салт-дәстүр

4 топ – Әшекей бұйымдар

Тапсырма №1 Ұ/Ж.  Өткен сабаққа шолу, үй тапсырмасын сұрау «Миға шабуыл» әдісі

Нұсқау: Интербелсенді тақтада көрсетілген өткен тақырып бойынша сұрақтарға жауап бер

-          «Қазақстан - 2030» стратегиялық бағдарламасы туралы не айта аласың?

-           «2020: көшбасшылыққа бастайтын Қазақстандық жол» стратегиялық жоспары неге бағытталған?

-          «Қазақстан - 2050» стратегиясының негізгі мақсаттары мен басымдықтары қандай?

-          Қазақстанда білім беруді дамытуға байланысты қабылданған мемлекеттік бағдарламалар туралы не айта аласыңдар?

-          Стратегиялық бағдарламаларда: инновацияларға, экологияға, адам капиталына неліктен баса назар аударылған?

Мақсаты: Ұлттық дамудың орнықтылығын арттыруда зор маңызға ие ұзақмерзімді әлеуметтік-экономикалық стратегияларға шолу жасау

Дескриптор:

-          «Қазақстан - 2030», «2020: көшбасшылыққа бастайтын Қазақстандық жол», «Қазақстан - 2050» стратегиялары туралы баяндайды;

-         Қазақстанда білім беруді дамытуға байланысты қабылданған мемлекеттік бағдарламалар туралы айтады;

-         Стратегиялық бағдарламаларда: инновацияларға, экологияға, адам капиталына неліктен баса назар аударылғандығы туралы талдайды.

Күтілетін нәтиже:

-          Сыныптағы барлық оқушы үй тапсырмасын орындауға  қатысады

-          Үй тапсырмасы оқушылардың түсіну/түсінбеуі деңгейін жауаптары арқылы сараланады

Қ.Б. Екі жұлдыз, бір тілек (Мұғалімнің кері байланысы арқылы)

Суреттер бейнеленген карточкалар

Интербелсенді тақта, сүрақтар топтамасы

Ортасы

27 (минут)

3 минут

7 минут

2 минут

2 минут

7 минут

2 минут

4 минут

Тапсырма №2 (Б.С) Ой қозғау:

 «Суреттер сөйлейді» әдісі .  Оқушылар назарына бірнеше суреттер ұсынылады және төмендегі сұрақтар қойылады:

-          Суреттерде не бейнеленген?

-          Барлық суреттерді неге жатқызуға болады немесе бір сөзбен қалай атауға болады?

Көмек: Әр суретте сөз тіркесі буындары белгіленген. Соларды біріктіру арқылы суреттерде бейнеленгендерді бір сөз тіркесімен қалай атауға болатындығын табуға болады

Мақсаты: суреттерді көрсету арқылы сабақтың тақырыбын ашу, оқу мақсаттын хабарлау:

10.4.1.1 – Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттау үшін «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын пайдалану;

Дескриптор:

- Суреттер арқылы материалдық мәдениетке жататындарын жіктейді;

- Суреттер арылы бір сөзбен жаңа сабақ тақырыбына қатысты «Материалдық мәдениет» сөзін табады.

Күтілетін нәтиже:

-          Ойқозғау арқылы оқушылардың жаңа сабақ тақырыбын ашуға үйретіледі,

-          Суреттер арқылы білімдерін саралау жандандырылады.

Сабақ тақырыбы мен оқу мақсаты дәптерге жазғызылады.

 Т/Ж. Тапсырма №3: «Ойлан.Жұптас.Пікірлес.» тәсілі

1-әрекет: Оқулықтағы мәтінді оқи отырып, қосымша берілген дереккөздермен танысып, жұптасып талқылаңыз, пікір алмасыңдар және ортақ ойды постерге түсіру

2-әрекет. Басқа топтарға баянда. Әр топтан үздік спикер немес баяндамашы тақтада өз топтарының жоспарын басқаларға түсіндіреді, топта кері байланыс жасайды

Зерттеу сұрағы: Неліктен қолданбалы өнер жақсы дамыды?

Мақсаты: оқушыларға оқулықтағы, қосымша материалдардағы ақпаратпен жұмыс жасату арқылы ортақ ойларын постерге түсірту, дереккөздер арқылы саралау

1 топ – Киіз үй. Материалдық мәдениет және қолданбалы қолөнер туралы (оқулықтан)

2 топ – Ою-өрнек. «2004-2006 жылдарға арналған "Мәдени мұра" мемлекеттiк бағдарламасы туралы» құжаттан «Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетігі» үзінді(интернет ресурсы)

3 топ – Салт-дәстүр. Қолөнер мен үй кәсіпшілігінің айырмашылықтары(оқулықтан)

4 топ – Әшекей бұйымдар. Киіз-үй – қазақ халқының дәстүрлі баспанасы(киіз үй бөліктері, ішкі жабдықтары, көшпелілік өмірдегі маңыздылығы қандай?) (қосымша материалдар)

Дескриптор:

-         Материалдық мәдениет және қолданбалы қолөнер туралы білімдерін жеткізеді;

-         Қолөнер мен үй кәсіпшілігі айырмашылықтарын ажыратады;

-          «2004-2006 жылдарға арналған "Мәдени мұра" мемлекеттiк бағдарламасы туралы» құжаттан «Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетігі» үзіндін талдайды;

-         Киіз үй және оның көшпелілер үшін маңыздылығын саралайды.

Қолдау қажет етеін оқушыларға қосымша сұрақтар?

-  Қазақ халқының материалдық мәдениеті және қолданбалы қолөнеріне  нелер жатады?

-  Қолөнер мен үй кәсіпшілігі айырмашылықтары қандай?

-  Киіз үй және оның көшпелілерге баспана ретінде маңыздылығы неде?

Қарқыны жылдам топқа қосымша сұрақтар?

-  «2004-2006 жылдарға арналған "Мәдени мұра" мемлекеттiк бағдарламасы туралы» құжаттағы «Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетігі» үзіндісінде не баяндалған?

Күтілетін нәтиже:

- оқушылар  оқулықтағы, қосымша деректердегі ақпаратпен жұмыс жасау, дереккөздерді  саралай отырып жұптық, топтық жұмыс арқылы жаңа тақырыптың мазмұнын ашады

ҚБ: «Плюс. Минус. Керемет» тәсілі арқылы топтар кері байланыс жасайды, топтық бағалау парағын қолданады «Топтар бір-біріңді бағалаңдар».

Сергіту сәті: «Биле, биле». Оқушылар бейнероликтегі киіз үйде ұлттық киім киім киген қазақ аруының «Қамажай» биін қайталайды, билейді.

Тапсырма №4. Деңгейлік тапсырма. Тақтаға «Алтын, күміс, қола  қақпалар» суреті көрсетіледі. Берілген қақпалардағы тапсырмаларды өз қалаулары бойынша таңдап, дәптерлеріне орындайды.

Мақсаты: Оқушыларға қиындық деңгейіне байланысты тапсырмаларды өз таңдаулары бойынша орындауға мүмкіндік беру, тапсырма арқылы саралау

1-деңгей Қола қақпа «Не, қайда?» әдісі

Сөздерді жалпы атауымен сәйкестендіріңіз.

Кереге                          Әшекей бұйым

Білезік                          Қару-жарақ                                

Қанжар                         Ұлттық ойын

Текемет                        Киіз үй бөлігі

Қосмүйіз                      Ұлттық  тағам

Камзол                         Ұлттық киім  

Бесбармақ                    Салт-дәстүр

Астау                            Ыдыс-аяқ

Асық ату                      Үй кәсіпшілгі  

Бесікке салу                 Ою-өрнек

Дескриптор:

-                                                  Материалдық мәдениетке жататын атуларды жалпы атуларымен сәйкестендіреді;

-          Деректер қорын толықтырады.

2-деңгей. Күміс қақпа. Материалдық мәдениет деген не?  Материалдық мәдениетке орай берілген суреттер бойынша қысқаша сипаттап, жаз.

                                            1-сурет

2-сурет

3-сурет

4-сурет

Дескриптор:

-         Суттер арқылы материалдық мәдениетке жататындарды ажыратады;

-         Ұлттық тағам, киім, қару-жарақ, әшекей бұйым туралы өз білімдерін жеткізеді.

3-деңгей.  Алтын қақпа. «ПОПС» әдісі арқылы тапсырманы орындаңыз.  Қазақ халқының материалдық мәдениеті туындыларының әлемдік мәдениетте алатын орнын зерделей келе, бүгінгі күнмен сабақтастығы бар/жоқ

П- мен санаймын................................

О – өйткені....................................

П – мен оған мына мысалдарды..................келтіре отырып дәлелдеймін

С – өз ойым

Дескриптор:

-         Қазақ халқы материалдық мәдениетіні туындыларының әлемдік мәдениетте алатын орнын зерделейді;

-         Материалдық мәдениеттің бүгінгі күнмен сабақтастығын мысалдар келтіре отырып дәлелдейді, өз ойларын жазады.

Күтілетін нәтиже:

-         оқушылар қиындық деңгейіне байланысты өз таңдаулары бойынша тапсырмаларды орындайды;

-         тапсырма арқылы оқушылар деңгейі сараланады

ҚБ:  Бағалау нысанасы, балмен

Тапсырма №5 (қалыптастырушы бағалау тапсырмасы)

       Берілген суретті негізге ала отырып «Қазақ халқының материалдық мәдениеті мен қолданбалы өнері» тақырыбында әңгіме құрастыр.  

Шарты: Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттауда «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын байланыстырыңыз.

Дескриптор:

-         Қазақ халқының дәстүрлі баспанасы – киіз үйді сипаттайды;  

-         Қазақтың  қолөнер мен үй кәсіпшіліктері жетістіктерін атайды;

-         Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттайды;

-         «Мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын қолданады

интербелсенді тақта,

презентация

оқулық, қосымша материалдар,  ватман, «2004-2006 жылдарға арналған "Мәдени мұра" мемлекеттiк бағдарламасы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 13 қаңтардағы N 1277 Жарлығы

Бағалау парағы

Интербелсенді тақта, бейноролик

Интербелсенді тақта, презентация

Бағалау парағы

Интербелсенді тақта

Сабақтың соңы

2 минут

2 минут

Кері байланыс.  «Жарық жұлдыз» әдісі. Стикерге зигзак ретінде қаламмен сызба жүргізіп, ең жоғарғы жағына жұлдыз салады. Оқушы әрбір сызықтың астына не түсінгенін жазып, жарық жұлдызға жетуге тырысады.

Үйге тапсырма:

Міндетті деңгей: оқулықтан тақырыпты оқып  қолөнер  және үй кәсіпшілігі айырмашылығын салыстыр

Шығармашылық деңгей: Қазақ халқының  дәстүрлі киім-кешек, тағамдары, киіз үй жабдықтары, әшекей бұйымдар туралы таныстырылым дайындау

стикер

Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз? 

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Тапсырма №2, тапсырма №4-те визуал оқушыладың қажеттілігін қанағаттандыру және жалпы оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын арттыру мақсатында суреттермен жұмыс түрлерін ұсынамын.

Тапсырма №3-те оқулықтан тыс мәліметтер ұсынылып, дереккөз арқылы саралауды қолданамын. Топтағы алымы жоғары оқушылар баяндамашы ретінде тақырыпты түсіндіреді

Тапсырма №4-те Оқушыларға қиындық деңгейіне орай тапсырмаларды өз еріктерімен таңдап, орындауды ұсынылады. Яғни,  өз алмының деңгейінде қиындық бойынша деңгейлік тапсырма ұсынылады. Алымы төмен оқушылар сәйкестендіру бойынша жұмыс жасаса, дарынды оқушылар талдау, қорытынды жасауға арналған тапсырмалар орындайды деп күтіледі.       

-         Мұғалімнің кері байланысы арқылы

-         Бағалау нысаны арқылы

-         Топтардың бірі-бірі бағалау парағы

-          «Жарық жұлдыз» әдісі

-Топтық жұмыс жасауда, сергіту сәтінде,

АКТ-ны  пайдаланғанда қауіпсіздік ережесін сақтау

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары немесе оқу мақсаттары шынайы, қолжетімді болды ма?

Барлық оқушылар оқу мақсатына қол жеткізді ме? Егер оқушылар оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақ кезеңдерінде уақытты тиімді пайдаландыңыз ба? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма және неліктен?

Жалпы бағалау

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

Сабақ тақырыбы:   Қазақ халқының материалдық мәдениеті және қолданбалы өнері

Осы сабаққа негізделген оқу мақсаттары:

10.4.1.1 – Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттау үшін «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын пайдалану;

Ойлау дағдыларының деңгейі

Қолдану

Бағалау  критерийі:

-         Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттауда «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын пайдаланады

Тапсырма

       Берілген суретті негізге ала отырып «Қазақ халқының материалдық мәдениеті мен қолданбалы өнері» тақырыбында әңгіме құрастыр.  

     Шарты: Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттауда «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын байланыстыр

Дескриптор:

-         Қазақ халқының дәстүрлі баспанасы – киіз үйді сипаттайды; 

-         Қазақтың  қолөнер мен үй кәсіпшіліктері жетістіктерін атайды;

-         «Мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын қолданады