Баяндама «Дарынды оқушылармен жұмыс. Конкурстар мен олимпиадаларда оқушы белсенділігін қалай арттыруға болады?»

«Дарынды оқушылармен жұмыс. Конкурстар мен олимпиадаларда оқушы белсенділігін қалай арттыруға болады?» «Адамды бір нәрсеге үйретіп қажеті жоқ, бар болғаны оған өзіне керекті  жаңалықты ашуға көмек беру қажет»  (Г. Галилей)              Ел   Президенті   өз   жолдауында   «Біздің   жас   мемлекетіміз   өсіп­жетіліп, кемелденді, біздің балаларымыз бен немерелеріміз онымен бірге ер жетеді. Олар өз ұрпағының өрісі биік, денсаулығы мықты өкілдері болады», ­ деп  атап көрсетілгендей, өз   ұрпағының   жауапты   да,   жігерлі   болып,   өрісі   биік   жеткіншекті   тәрбиелеуде мұғалімнің жаңаша ойлау түрін педагогикалық ғылыми тұрғыда ұйымдастырғанда ғана қол жетеді. Бұл міндетке дарынды балаларды таңдау және олардың бойындағы ерекше қасиетті бағалап, өмірден өз орындарын табуға көмектесу де қосылады.      Мектепте   оқу­тәрбие   жұмысындағы   әдіс­тәсілдің   қай­қайсысы   болсын,   негізінде оқушылардың сана­сезімін, ақыл­ойын дамытуды мақсат ететін болғандықтан, олардың да дара ерекшеліктерін біліп, санасып отыру қажет. Бұл ұстаз­парызы. Дарындылық   ­   белгілі   бір   іс­әрекет   саласында   ерекше   жетістікке   жеткізетін   адам қабілеті дамуының жоғарғы деңгейі". Дарындылықтың   түрлері.  Дарынды   балалар   дарындылықтарының   түрлеріне   қарай бір­бірінен ерекшеленеді. Дарындылықтың мынадай түрлері болады: Дарындылық түрі Оқып­үйрену әдістемесі Белгілері Шығармашылық дарындылық Академиялық дарыныдылық Ақыл­ой дарындылығы Креативті,   идеяның   өнімділік жылдамдығы,  оларды  әзірлеу, қиял. Оқытудың жетістігі Шығармашылық   ойлаудың сауалнамасы Стандартты сауалнамасы   жетістік түрлері Ойлау   операциялары,   ақыл­ ойлардың     мен сапасының,   зейіннің   таным үрдістері, сақтау, қиялдың дамуы. есте       ойды   Ақыл өлшейтін сауалнама:   вебралды   және вебралды емес Көркемдік дарыныдылық Шығармашылық орындаушылық өнер   және Іс­әрекетмен шығармашылықты  талдау көркемдік   Психомоторлы дарындылық Әлеуметтік дарындылық   Жылдамдық, нақтылық, ептілік,   көру   координациясы, іс­әрекет темп, ритм, координациясы,   реакцияның жылдамдығы.     Перцептивті   –   қозғалысты дамытуға арналған стандартты сауалнамалар   Ұйымдастырушылық, коммуникативті,   жетекшілік қабілеті   Жетекшілік қабілеті, әлеуметтік хабардар шкаласы, әлеуметтік   жетілу   шкаласын анықтау сауалнамасы • «Нені   оқыту,   қалай   оқыту,   не   үшін   оқыту»   қатынасын   зерделей   білу • Өзіндік даму мен жетілуге мүдделілік  • Білім беру ортасы мен оның субъектілері арасындағы өзара әрекеттестік анықтай білу  (рефлексиялау)  формаларын білуі  Дарынды баламен жұмыста мұғалімнің тұлғалық және кәсіби дайындығына қойылатын талаптар • Жоғары пәндік біліктілік  • Балалардың   жас   ерекшелігі   мен   тұлғалық     дамуының   психологиялық заңдылықтарын білу  • Оқыту үдерісіндегі инновацияларды білу, қолдану  • Оқу   процесін   ұйымдастыру   әдістемесін   және   дидактикалық   міндеттерді 2016­2019 оқу жылдарына  Е.Исмаилов атындағы Мәдениет орта мектебінің дарынды оқушылармен жұмыс жүргізу бағдарламасы  құрылған                    Дарынды оқушымен жұмыс жүргізу бағдарламасының негізгі мақсаты: Заман   талабына   сай   бәсекеге   қабілетті,   білімді,   іскер,   ойлау   жүйесі   дамыған, адамгершілігі жоғары, логикалық тұжырым жасауға бейім, еркін ойлай алатын мақсатқа жету үшін еңбектене білетін жеке тұлғаны қалыптастыру.                                    Осыған бағдарламаға  орай  химия  пәнінен  дарынды  оқушылармен  жұмыс  жоспары   құрылды. Мақсаты: Дарынды оқушыларды анықтау, олардың шығармашылықпен айналысынуына жағдай жасау, жан­жақты қолдау.                                                 Дарынды баламен жұмыс мазмұны № Аты–жөні 1 2 3 Сапатаев Саябек  9­ сынып Аскерова Гүлназ 10 – сынып Қуандықов  Нариман 11 ­ сынып Жұмыс мазмұны  Білімін тереңдету  Логикалық ойлау   қабілетін дамыту Оқыған Тақырып әдебиеттері бойынша бойынша қосымша қорытынды әдебиеттермен жаздыру жұмыс Проблемалық Мектепішілік, жағдаяттар   мен аудандық сауалдар олимпиадаға қатыстыру дайындату Жоба жаздыру Қосымша материалдармен жұмыс алгоритмін құрастыру Мерзімі  Шығармашылық біліктерін қалыптастыру Тақырыпқа байланысты   сурет салғызу Жыл бойы Шығарма жаздыру Жоспар бойынша Жазба жұмыстарына рецензент қылу Жыл бойы Химия пәнінде дарынды балалармен жұмыс Дарындылық түрі Шығармашылық дарындылық Академиялық дарыныдылық Ақыл­ой дарындылығы Көркемдік дарыныдылық Психомоторлы дарындылық Әлеуметтік дарындылық Жоспарға сәйкес өткізілетін іс­шаралар Дарынды   балалармен   жүйелі   түрде   қосымша сабақтар өткізу жеке, топтық, жұптап оқыту Ізденіс   жұмыстарын   (ғылыми   жоба,   баяндама, сөзжұмбақтар, ребус, шығарма жазу, өлең шығару, ертегі, жұмбақ құрастыру, т.б.) өз бетінше ізденіп оқуды ұйымдастыру, дамыту. Мектепішілік олимпиадаларға, практикалық конференцияларға қатыстыру Интернет олимпиадаларға қатыстыру Жаңа   педагогикалық   технологиялар   элементтерін пайдалана  Дарынды   жинақтайтын портфолио жасау аудандық   конкурс­сайыстарға, пәндік     ғылыми­ оқушылардың   шығармашылығын   және   Жұмыс нәтижесі Аты­жөні Сағалиева Айғаным Бимагамбетова Айгерім Аскерова Гүлназ Іс­шара аудандық   ғылыми жобалар конференциясы Аудандық олимпиада аудандық   ғылыми жобалар конференциясы Нәтиже І орын ІІІ орын Грамота  8   –   11 оқушылары  сынып Қашықтықтан жүргізілетін интернет олимпиадалар Сертификаттар Сауалнама. Сіздерге   оқушыларыңыздың   бойында   кездесетін   дарындылықты   анықтау сауалнамасы ұсынылады. Сауалнама ережесі бойынша сұрақты мұқият оқып, оқушыңыздың бойындағы өзіңізге ұнайтын қабілетін «+» белгісімен, ұнамайтын қасиеттерін «­» белгісімен белгілеңіз. Сауалнама сұрақтары 1. Тәртіпті. 2. Үлгерімі әртүрлі. 3. Жинақы. 4. Тәртібі “түсініксіз”. 5. Ұқыпты.  6. Ситуацияға байланысты көпшілікпен немесе басшымен  келіспей қалады. 7. Үнемі жақсы оқиды.  8. Сабақ үстінде қолайсыз сұрақтар қояды. 9. Сабақтан себепсіз қалмайды.  10. Жаңа бастаманы қолдайды. 11. Ортамен тез тіл табысады. 12. Өзіне ұнайтын істі құлшына орындайды. 13. Қабылдауы өте тез. 14. Әзілқой, ашуланшақ. 15. Өз ойын анық жеткізе алады.  16. Өте әділетті. Егер сауалнаманың жұп сандарында «+» көп болса, онда сіз дарыны жасырын түрде кездесетін баланың бір қырын аша алдыңыз. Ұсыныс: Басқа пәндерге қарағанда химия пәнінен дарынды оқушыларымызды көрсете алатындай аудандық   конкурстар   мен   сайыстар   аз.   Сондықтан,   дарынды   балаларға   арналған аудандық қашықтықтан болса да, жарыстар өткізіліп тұрса. Мысалы: «Мектептегі   химия   газеті»,   «Ең   қызықты   тәжірибе»   бейне   –   сайыс,   «Химиялық жұмбақтар», «Химия әлемінде» ертегілер сайысы т.б. (Мұғалімдерге де өз ойларын жазуды тапсыру) Ел   боламын   деген   мемлекет   ұрпақ   тәрбиесін   бірінші   кезекке   қояды.   Біз   –   бала тәрбиесіне   аса   көңіл   бөлген   халықпыз.  Тілдің   дамуы   да,  ұлттық   рухани   құндылық­ тардың баланың бойына сіңірілуі де – тәрбиемен келеді. Ал тәрбиенің өзегі – ананың құрсағынан басталады. А.Байтұрсынов: «Балам деген жұртым болмаса, жұртым дейтін бала қайдан шығады» дейді. «Интеллектуалды ұлт ­2020» жобасының басты мақсаты ретінде жастарға рухани тәлім­тәрбие беру аталғаны белгілі. Яғни, әлемді жаулаған жаһандану   үрдісіне   біз   мықты   ұлттық,   мәдени   құндылықтарымызды,   ұрпағымыздың имандылығын   қарсы   қоюға   тиіспіз.   Демек,   терең   білім,   кәсіби   алғырлық,   жоғары біліктілік   ұлттық   мүддеге   қызмет   етпесе,   ел   алдындағы   парыз   ұғымына   сүйенбесе, рухани   құндылықтарға   негізделмесе,   жасампаз   күшке   айнала   алмайды   екен. Бүгінгі білім беру саласында тәрбие мен білімді әр қырынан дамыта отырып оқыту және білім алушыны   интеллектуалды   түрде   дамыту   жолдары   негізге   алынады.Сол   себепті   де дарынды оқушылармен жұмыс жасай отырып, танымдық біліктілікті арттыру мен қатар өзіндік  ізденімпаздыққа   баулиды.  Баланың   өзіндік   көзқарасының  қалыптасуына  әсер етіп, білімді де тәрбиелі болып шығуына зор әсерін тигізеді.  Ізденген ұстаздан ғана шығармашыл, дарынды шәкірттің шығары анық.