Գիտափորձ
Հոգեբանության մեթոդները բաժանվում են 2 խոշոր խմբերի` հիմնական մեթոդներ, որի մեջ մտնում են դիտումը և գիտափորձը, և օժանդակ մեթոդներ (թեստերի, անկետաների, զրույցի մեթոդներ): Հոգեբանության հետազոտության մեթոդների շարքում իր ուրույն տեղն ունի գիտափորձի մեթոդը: Ի տարբերություն դիտման մեթոդի, գիտափորձի մեթոդն ակտիվ մեթոդ է: Նրա նպատակն է ստեղծել պայմաններ ուսումնասիրվող երևույթները կրկին ակտիվորեն առաջ բերելու, դրանք փոփոխության ենթարկելու և նորից ուսումնասիրելու համար:
Տարբերում են գիտափորձի 2 հիմնական տեսակներ. լաբորատոր և բնական:
Լաբորատոր գիտափորձն առաջին անգամ ուսունմասիրել է գերմանացի հայտնի հոգեբան Վունդտը, իսկ բնական գիտափորձը` Լազուրսկին (1910թ.):
Լաբորատոր գիտափորձի բնորոշ հատկանիշը ոչ միայն այն է, որ անց է կացվում լաբորատորիայում և հատուկ հոգեբանական սարքերի օգնությամբ և փորձարկվողի գործողությունները որոշվում են հրահանգով, այլև այն, որ փորձարկվողը հատուկ վերաբերմունք (հարաբերություն) է հանդես բերում գիտափորձի նկատմամբ, նա գիտե, որ իր հետ փորձ են կատարում (թեև, որպես կանոն, նրան հայտնի չէ, թե այդ գիտափորձի ընթացքում կոնկրետ ինչ է ուսումնասիրվում և ինչ նպատակով): Լաբորատոր գիտափորձի օգնությամբ կարող են հետազոտվել ուշադրության հատկությունները, ըմբռնման, հիշողության առանձնահատկությունները և այլն: Ներկայումս լաբորատոր գիտափորձը հաճախ կատարվում է այնպես, որպեսզի նրանում մոդելացվեն գործունեության որոշ հոգեբանական կողմեր, երբ այդ գործունեությունը մարդը կատարում է իր համար սովորական պայմաններում (այսպես, էքսպերիմենտի ժամանակ կարող են մոդելավորել հուզական զգալի լարվածություն առաջացնող այնպիսի իրադրություններ, որոնց ընթացքում փորձարկվողը` մասնագիտությամբ օդաչու, պետք է կայացնի խելամիտ որոշումներ, կատարի բարդ և համաձայնեցվածության բարձր աստիճան պահանջող շարժումներ, հակազդի սարքերի ցուցումներին և այլն):
Բնական գիտափորձը` ըստ Լազուրսկու, պետք է բացառեր այն լարվածությունը, որն առաջանում է փորձարկվողի մոտ, երբ նրան հայտնի է իր փորձարկվող լինելը, և թույլ տար հետազոտությունը կատարել սովորական, բնական պայմաններում (դաս, զրույց, խաղ, տնային հանձնարարությունների կատարում և այլն): Բնական գիտափորձի օրինակ կարող է ծառայել նյութը հիշողության մեջ տևականորեն պահելու դիրքորոշումից մտապահման արդյունավետության կախվածության հետազոտությունը: Դպրոցականներին ծանոթացնում են այն նյութի հետ, որը պետք է սովորել, ընդ որում ուսուցիչն ասում է, որ հարցնելու են հաջորդ օրը: Մյուս խմբում, նյութը մատուցելով նույն պայմաններում, աշակերտներին ասում են, որ հարցնելու են մեկ շաբաթ հետո: Այդ բնական էքսպերիմենտի ընթացքում բացահայտվում են այն առավելությունները, որ տալիս է նյութը հիշողության մեջ երկար ժամանակ պահելու դիրքորոշումը:
Այն բնական գիտափորձը,որը լուծում է հոգեբանական և մանկավարժական խնդիրներ, կոչվում է հոգեբանա-մանկավարժական գիտափորձ կամ էքսպերիմենտ: Սրա դերը խիստ մեծ է այն դեպքերում, երբ ուսումնասիրվում են տարիքային տարբեր փուլերում սովորողների իմացական հնարավորությունները, դպրոցականի անձի ձևավորման կոնկրետ ուղիները պարզաբանելիս և այլն:
Լաբորատոր գիտափորձի և բնական գիտափորձի մեջ տարբերությունները ներկայումս մեծ չափով պայմանական են և չպետք է բացարձակացվեն:
Գիտափորձի անցկացման համար կարևոր են հետևյալ կանոնները.
· Գիտափորձը պետք է մոդելավորի երեխայի կողմից խաղի,աշխատանքի,ուսումնական գործընթացում հոգեկան գործունեությունը
· Գիտափորձը պետք է օգնի գտնել ոչ միայն խանգարված,այլև պահպանված հոգեկան գործընթացները
· Փորձարարական միջոցները պետք է բացահայտեն հոգեկան խանգարումների որակական բնույթը
· Փորձարարական, հոգեբանական հետազոտման արդյունքները պետք է ֆիքսվեն արձանագրություններում:
·
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.