Elektron hukumat va uning asosiy 3 elementi, elektron raqamli imzo haqida tushuncha.

Elektron hukumat va uning asosiy  3 elementi, elektron raqamli imzo haqida tushuncha.

Urinova Muqaddas Valisherovna 

NamDU, o’qituvchi

Umumiy tushuncha

—  Elektron hukumat – bu davlat boshqaruvi organlarida ichki va tashqi aloqalarning butun jamini

—  tegishli axborot-kommunikasiya texnologiyalari bilan qo`llab-quvvatlash va ta'minlash tizimidir. U

—  jumladan quyidagilarni o`z ichiga oladi:

—  -        kommunikasiya tarmoqlari orqali axborotni qayta ishlash, uzatish va yoyishning elektron

—  vositalari (shu jumladan Internet) asosida davlat boshqaruvining axborot-kommunikasiya ta'minoti;

—  -        davlat hokimiyati barcha tarmoqlari organlarining fuqarolarning barcha toifalariga

—  elektron vositalar orqali xizmat ko`rsatishi;

—  -        davlat organlarining faoliyati to`g`risida fuqarolarga elektron vositalar orqali xabar berish.

Elektron hukumatni shakllantirishga yo`naltirilgan normativ-huquqiy baza

Qonunlar:

«Elektron to`lovlar to`g`risida», «Elektron tijorat to`g`risida», «Elektron hujjat aylanishi

to`g`risida», «Elektron raqamli imzo to`g`risida», «Axboratlashtirish to`g`risida», «Pochta aloqasi

to`g`risida», «Telekommunikasiyalar to`g`risida», «Radiochastota spektorlari to`g`risida».

Prezident farmonlari:

«Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-kommunikasiya texnologiyalarini joriy etish

to`g`risida»;

«Telekommunikasiyalar sohasida boshqaruvni mukammallashtirish choralari haqida»;

«Axborot texnologiyalari sohasida rayonlashtirishni va boshqaruvni mukammallashtirish choralari haqida».

Davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarida AKTni qo`llash sur'atlari

•         300ga yaqin axborotlashtirishga doir normativ hujjatlar qabul qilindi;

•         axborot xavfsizligi yo`nalishi bo`yicha 4ta standart qabul qilindi;

•         davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarining veb-sahifalariga rasmiy maqom berildi (VM 181-sonli

•         qarori, 23.08.2007y.);

•         davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarining veb-sahifalari uchun maxsus himoyalangan texnologik

•         maydon yaratildi.

Hukumat     (klassik tuzilma)

Hukumat     (elektron hukumatga o`tish)

O`zbekiston Respublikasi davlat hokimiyati portali

                                                                                                 (Government to Government)

«Davlat – Davlat» Hukumat muassasalarining o`zaro va mahalliy davlat boshqaruv organlari bilan

o`zaro hamkorlik qilishi

                                                                                                       (Government to Business)

«Davlat – Biznes»  Hukumat muassasalari bilan biznes sub'ektlari o`rtasidagi o`zaro aloqa

                                                                                                        (Government to Citizens)

«Davlat – Fuqarolar» Hukumat muassasalari

bilan mamlakat fuqarolari o`rtasidagi o`zaro aloqa

«Davlat – Davlat» elementi

G2G elementiining asosiy vazifalar:

davlat boshqaruvi organlari va davlat muassasalarining axborot massivlari, banklari va

ma'lumotlar bazasini yagona tizimga integrasiyalash;

hujjatlar aylanishini optimallashtirish;

davlat qarorlarini ishlab chiqishni, kelishishni, qabul qilishni va ijrosini nazorat qilishni  optimallashtirish.

«Davlat – Biznes» elementi         

G2B: davlat va biznes tuzilmalari munosabatlari reinjiniringi, ularni davlatning direktiv-nazorat qiluvchi patronajidan bozor talablariga javob beradigan sivilizasiyali sherikka aylantirish

Asosiy davlat xizmatlari

Kompaniyalarni davlat ro`yxatidan o`tkazish;

Davlat organlaridan kerakli ruxsat beruvchi hujjatlarga kelishish va ruxsatnomalar olish (ekologiya,

qurilish, tabiy manbalardan foydalanish);

Lisenziya olish va uzaytirish;

Davlat organlari tomonidan sotuv operasiyalarini bajarish;

Korporativ to`lovlarni byudjetga to`lash (korporativ soliq, NDS, transport solig`i, yer solig`i va boshq);

eksport-import hujjatlarini rasmiylashtirish;

Statistik ma'lumotlarni rasmiylashtirish va boshqalar.

Elektron raqamli imzo

Elektron raqamli imzo yangi texnologiyadir.

Elektron raqamli imzo elektron axborot almashuviga 

asoslangan faoliyat samaradorligini oshirishga yordam beradi.

Elektron raqamli imzo xujjatlarni tasdiqlashda o`z qo`li bilan

qo`ygan  imzoga teng va xujjjatga xuquqiy maqom beradi.

ERI borasidagi qabul qilingan xujjatlar:

"Elektron raqamli imzo to`g`risida " qonun 2003-yil

“Elektron xujjat aylanishi to`g`risida" qonun 2004-yil

ERI texnologiyasidan foydalanish milliy standartlari

ERI ni qo`llash doirasi o`z ichiga:

elektron savdo tizimlari budjetni boshqarish,

telemeditsina, turizm, patent sohasi, buhgalteriya, to`lov tizimlari, tarnsport, ichki va tashqi yozishmalar kabi qator sohalarni oladi. Bunda vaqt va mablag` tejaladi

Hozirgi kunda 30000 ga yaqin ERI kalitlari

va sertifikatlari  topshirilgan.

Respublikada bir nechta ERI kalitlarini ro`yxatga olish markazlari bor.

Ular ERI sertifikatlarning elektron hujjat va qog`oz shaklidagi hujjatlarini topshirish,

ERI ning elektron hujjatlarida va boshqalarda haqiqiyligini tekshirish kabi xizmatlarni bajaradi

Elektron hujjatda ERI ni qo`llagan holda uning muallifini aniqlash mumkin. Shu tufayli rasmiy hujjatlarni qog`ozda emas, balki Internet tarmog`i orqali  elektron shaklda jo`natish, bu bilan vaqt va mablag`ni tejash imkoni tug`iladi.