FARADEYDIN' YEKINSHI NI’ZAMI’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nókis rayonı XBMXMThSHBne qaraslı

№ - 22- sanli' uluwma orta bilim beriw mektebiniń

Fizika páni mug'allimi

 

Aǵılash   Saylauovtıń

 

FARADEYDIŃ EKINSHI    NIZAMI

atlı teması boyınsha

sabaqlıq is jobası

 

2015-2016 jıl

 

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

 

№ 33-TEMA     FARADEYDIŃ EKINSHI    NIZAMI.

Sabaqtıń maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Oqıwshılarǵa Faradeydiń ekinshi nızamı haqqında uluwma tusinikler beriw hám bul temanıń basqa temalardan ózgesheligin aytıp ótip temanı baslaw.

b) Tarbiyalıq maqseti.

Oqıwshılarǵa temadan kelip shıqqan halda ómirde jaqsı menen jamannıń birdey juriwin biraq jaqsılıqtıń jeńip shıǵıwın tusindirip, oqıwshılardı jaqsılıq ruwxında tárbiyalaw.

c)Rawajlandırıw maqsetı

Oqıwshılardıń pánge degen qızıǵıwshılıǵın arttırıw nátiyjesinde olardıń oqıw hám jazıw kónlikpelerin arttırıp barıw

Sabaqtı qurallandırıw

Sabaqlıq kitap,tarqatpa materiallar, hám korgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalanılǵan metodlar: «Modifikaciyalanǵan bayanat» interaktiv metodı «Mashqalalı jaǵday» interaktiv metodı

Sabaq jobasi

Sabaqtıń barısı

Shólkemlestiriw

Oqıwshilardıń nawbettegi sabaqqa tayarlıǵın tekseriw

Uyge tapsırma soraw

Elektroliz. faradeydiń birinshi nızamı  temasın soraw

 

TEMA

 

7- klastıń ximiya oqiwlıg'ında valentlilik (Z), zattıń mug'darı (v), zattıń molyarlıq massası (Л/), Avogadro turaqlısı (N_A= 6,02- 10^-23 mol^-1) haqqında mag'lıwmatlar alg'ansız. Bul temanı u'yreniwde áne usı alg'an mag'lıw matlarıńızg'a su'enesiz.

Elektrolitten zaryad ó tken bolsın. Elektrolitte bul zaryadtı N  ion tasıydı:

         (1)

bunda e - elementar zaryad; Z- ionnıń valentligi, máselen, Na^- ionı ushın Z = 1. Cu^-: ionı ushın Z= 2, Al^-3 ionı ushın Z= 3. (1) teńlikten tómendegi ańlatpa kelip shıg'adı:

    (2)

Tok tasıg'an ionlar elektrodqa otırıp qaladı. Olardıń tolıq massasın tómendegishe ańlatıw mu'mkin

bunda m₀ bir atomnıń massası

Bir atomnıń massası usı zattıń molyarlıq massasınıń Avogadro turaqlısına qatnası menen anıqlanadı

(2) hám (4)  formulalańn (3) formulag'a qoyıp.  waqıt ishinde elektrodqa shókken zat massası ushın tómendegi ańlatpanı alıw mu'mkin:

     yamasa    

Bunda — Faradey turaqlısı.

 

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

 

(5) ańlatpanı tómendegishe  táriplew mu'mkin

Elektroliz waqtında elektrolitte bólınip shıg'atug'ın zattıń massası sol zattıń molyarlıq massasına. tok ku'shine hám waqıtqa tuwrı proporsional, valentliligine keri proporcional

 

Bul sıpatlamanıń durıslıǵın tómendegi tájriybede  tekserip kóriiw mu'mkin. Úsh elektrolit vanna alıp. olardın"  birinshisine NaCl  eritpesin, ekinshisine CuS04 eritpesin. u'shinshisine AgNO4 eritpesin quyamız. Elektrolitlerge batırılg'an elektrodlardı ótkizgish sımlar menen 121- suwrette kórsetilgendey etip  izbe - iz  tutastırıp. elektr deregine jalg'aymız. Elektroliz qubılısı sebepli hárbir elektroliten  tok ótedi. Olar  izbe - iz jalg'ang'anı ushın  hárbir elektrolitten ótetuǵın /birdey boladı. Waqıt ishinde birinshi hám u'shinshi elektrolittegi elektrodlarg'a birdey sandag'ı ionlar  keledi Sebebi bul eki elektrolittegi ionlardıń zaryadları teń boladı.

121-suwret

 

Biraq. elektrodlardı bólinip shıqqan natriy hám gu'mis zatlarınıń massası hár  tu'rli boladı. Sebebi Na hám Ag atomlarınıń massaları hár qıylı. Elektrodlarda bólinip shıqqan  natriy hám gu'mistiń massaların ólshep. olardıń massası usı zatlardıń molyarlıq  massalarına  tuwrı proporcional ekenligine  isenim qabıl etiw mu'mkin

Та'jiriybedegi ekinshi elektrolittegi elektrodqa  waqıt ishinde kelgen Cu²⁺ ionlarınıń sanı birinshi hám u'shinshi elektrolitlerdegi elektrodlarg'a kelgen Na⁺ hám Ag⁺  ionları sanınan eki ese kem boladı. Sebebi. elektrolizge qatnasqan natriy hám gu'mis zatları  bir valentli, gu'mis eki valentli. Bul ta jiriybe elektroliz waqıtında elektrodlarda bólingen zatlardıń massası usı zattıń valentliligine keri proporcional ekenligin tastiyıqlaydı.

(5) teńlemeni ótken tema (33- §) tag'ı (2) teńleme menen salıstırıp. zattın" elektroximiyalıq ekvivalenti к ushın tómendegi formulanı alamız:

 

   (6)

 

(6) formula Faradeydiń ekinshi nızamın ańlatadı. Bul nızam tómendegishe táriplenedi

Zattıń elektroximiyalıq ekvivalenti usı zattıń molyarlıq massasına  tuwrı proporcional, valentliligine keri proporcional.

Elektroliz protsessinde  waqıt ishinde elektrolitten I tok ótkende elektrodta bólingen M/molyarlıq massalı Z valentli zattıń massasın ólshep. (4) formuladan Faradey turaqlısı F = 96500 C/mol ekenligi anıqlang'an.

 ekenliginen elementar elektr zaryadı - elektron zaryadını mánisin tabıw mu'mkin:

 

 

 

 

Elementar elektr zaryadınıń mánisi birinshi márte 1874 – jılı usı jol menen anıqlanǵan.

 

 

 

 

 

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

 

Sabaqtı bekkemlew

«Hár kim hár kimge u’yretedi» interaktiv metodı bunda oqıwshılar u’yretiwshige aylanıwı,málim bilimlerdi ózlestirip bolıp dosları menen bólisiw imkanın beriwshi oqıtıw usılı esaplanadı.Bunda oqıwshılardı 3 toparǵa bolıp olarǵa tema boyınsha qayta sorawlar berip,qosımsha tapsırma tu’rinde esaplar beriledi 10 minut ishinde berilgen tapsırmalar boyınsha topardan bir oqıwshı juwap beredi hám oǵan qasındaǵı toparlasları járdem berip turadı.Eń kóp durıs juwap bergen topar jeńilpaz boladı.

1.Elektroliz waqıtında bólinip shıqqan zattıń massası ushın sipatlang'an (4)   teńlemeni táriplep beriń.

2.Elektroliz waqıtında bólinip shıqqan zattıń massası usı zattıń molyarlıq massasına tuwrı proporcional ekenligin tájiriybede qalay tiykarlaw mu'mkin?

3.Elektroliz waqıtında bólinip shıqqan zattıń massası usı zattıń valentligine baylanıslıg'ın tájiriybede qalay tekseriw mu'mkin?

4.Faradeydiń ekinshi nızamı qalay ańlatıladı hám qalay táriplenedi?

5.Elementar elektr zaryadınıń mánisi qalay anıqlang'an

 

Úy tapsırma tapsırıw

Faradeydiń ekinshi    nızamı  temasın oqıp keliw

 

Sabaqtı juwmaqlaw

Úy jumısın qayta yadına salıp ótip, búgingi sabaqqa belsene qatnasqan oqıwshilarga tiyisli bahaların qoyǵan halda búgingi sabaǵıma juwmaq jasayman

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash