G'A'REZLI HA'M G'A'REZSIZ RAZRYADLAR.

Nókis rayonı XBMXMThSHBne qaraslı

№ - 22- sanli' uluwma orta bilim beriw mektebiniń

Fizika páni muǵallimi

Aǵılash   Saylauovtıń

ǴÁREZLI HÁM ǴÁREZSIZ RAZRYADLAR

atlı teması boyınsha

sabaqlıq is jobası

2015-2016 jıl

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

№ 36-TEMA     ǴÁREZLI HÁM ǴÁREZSIZ RAZRYADLAR.

Sabaqtıń maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Oqıwshılarǵa Ǵárezli hám ǵárezsiz razryadlar haqqında uluwma túsinikler beriw hám bul temanıń basqa temalardan ózgesheligin aytıp ótip temanı baslaw.

b) Tarbiyalıq maqseti.

Oqıwshılarǵa temadan kelip shıqqan halda ómirde jaqsı menen jamannıń birdey juriwin biraq jaqsılıqtıń jeńip shıǵıwın tusindirip, oqıwshılardı jaqsılıq ruwxında tárbiyalaw.

c)Rawajlandırıw maqsetı

Oqıwshılardıń pánge degen qızıǵıwshılıǵın arttırıw nátiyjesinde olardıń oqıw hám jazıw kónlikpelerin arttırıp barıw

Sabaqtı qurallandırıw

Sabaqlıq kitap,tarqatpa materiallar, hám korgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalanılǵan metodlar: «Pikirge hújim» interaktiv metodı «Pikirdiń qatań hújimi» interaktiv metodı

Sabaq jobasi

Sabaqtıń barısı

Shólkemlestiriw

Oqıwshilardıń nawbettegi sabaqqa tayarlıǵın tekseriw

Úyge tapsırma soraw

Gazlerdegi elektr toǵı  temasın soraw

TEMA

Ionizator jaǵılǵannan keyin biraz waqıt ótken soń ionlasıw hám rekombinaciya ortasinda dinamikalıq teńsalmaqlılıq ornaydı. Elektr shınjırındaǵı giltti jalǵap, kernewdi áste – aqırın arttıra beremiz. Anod hám katodlar arasındaǵı elektr kernewi artıwı menen payda bolǵan tok kúshi de arta baradı. Sebebi kernew artqanda bir - birlik waqıt ishinde zaryad tasıwshılardıń anod hám katodqa jetip barıwi da artadı.

Hawadan ótiwshi toktıń kernewge baylanıslı ózgerisi 126- súwrette kórsetilgen.

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

Kernewdi asıra barıwda sonday moment keledi, bunda kernew belgili mániske jetkende, tok kúshi ózgermey qaladı, yaǵniy tok toyınıwı mánisine jetedi. Tok kúshiniń  bunday mánisine toyınıw toǵı  delinedi. Tok kúshiniń toyınıwına sebep ne?

Kernew tómen bolǵanda anod hám katod arasında birlik waqıt ishinde payda bolatuǵın zaryadlardıń bir bólegi ǵana anod hám katodqa jetip baradı Kernew artıwı menen bul ayırmashılıq kemeyip baradı. Kernew belgili mániske jetkende, hawada payda bolǵan zaryadlardıń hámmesi anod hám katodqa baradı.

Eger ionizator óshirilse, sol zamatta shınjırda tok kúshiniń mánisi nolge teń bolıp qaladı. Sebebi elektr razryadı toqtaydı. Anod hám katod arasındaǵı hawada ionizatorsız ǵárezsiz ráwishte razryad bolmaydı.

Ionizatordıń tásiri toqtatılıwı menen toqtaytuǵın razryad ǵárezli razryad dep ataladı.

Ǵárezsiz razrvad:

Kishi energiyalı elektronlar menen soqlıǵısadı neytral atomlar ionlarǵa aylanbaydı. Kernew artıwı menen gazde payda bolǵan elektronlardıń anod tárepke qozǵalıs tezligi de arta beredi. Kernew arttıra berilse, elektronlar sonday tezlikke erisedi. Olardıń kinetikalıq energiyası óz jolında soqlıǵısqan neytral atomlar elektronın urıp shıǵarıwǵa, ionlastırıwǵa jeterli boladı. Payda bolǵan jańa erkin elektron úlken kernewli maydanda úlken tezlikke yerisip, basqa ionlar menen elektronlardı payda etedi. Solay etip gazdıń ionlasıwı keskin artadı.Bul tok kúshiniń de keskin artıwina sebep boladı.

Eger sırtqı tásir ionizator óshirip qoyılsa da, gazdıń ionlasıwı toqtamaydı. Ekktr razryad ionizator tásirisiz de ǵárezsiz túrde dawam ete beredi.

Ionizatordıń tásiri toqtaǵanda da dawam ete beretuǵın razryad ǵárezsiz razryad dep ataladı.

Gaz razryadınfaǵı oń ionlar katod tárepke qozǵaladı.Úlken tezlikke iye bolǵan ionlar katofqa qaytıp urılıp katodtan elektronlardı urıp shıǵadı.Bul elektronlarda jańa atomlardıń ionlasıwına qatnasadı.

Sabaqtı bekkemlew

«Juwmaqlar qabıl yetiw texnologiyası» interaktiv metodı bunda oqıwshılarǵa bir qansha quramalıraq temalardı ózlestiriw,belgili mashqalalardı hár tárepleme puxta analiz etiw tiykarında olar boyınsha belgilengen juwmaqlarǵa keliw bir mashqa tiykarında bildiriletuǵın bir neshe juwmaqlar arasınan eń qolaylı hám de tuwrısın tabıwǵa úyretiw.Oqıwshılarǵa oqıwlıqtan tısqari basqa ádebiyatlardan qosımsha sorawlar,krossvordlar beriw menen bilimlerin bekkemlep barıw.

1.125- súwrette kórsetilgen tajiriybeni keńirek bayanlap beriń.

2.Anod hám kaiod arasındaǵı kernew belgili mániske jetkende ne sebepten tok turaqlı mániske iye bolıp qaladı?

3.Ǵárezli razryad dep qanday razryadqa aytıladı?

4.Kernewdiń'úlken mánisinde toyınǵan jaǵdaydaǵı tok kúshi ne sebepten keskin arta baslaydı?

5.Ǵárezsiz razryad dep qanday razryadqa aytıladı?

6.Anod hám katod arasındaǵı kernew úlken bolǵanda katodtan elektronlardıń ajıralıp shıǵıw sebebi nede?

Úy tapsırma tapsırıw

Ǵárezli hám ǵárezsiz razryadlar  temasın oqıp keliw

Sabaqtı juwmaqlaw

Úy jumısın qayta yadına salıp ótip, búgingi sabaqqa belsene qatnasqan oqıwshilarga tiyisli bahaların qoyǵan halda búgingi sabaǵıma juwmaq jasayman

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash