Генератор. Монтаждық схемасын құру

Сабақ өткізілетін күні «       »             І курс № 11­15 топ             2016 жыл «Бекітемін» Директордың оқу өндірістік жұмыстары жөніндегі орынбасары              А. Романкулов               Өндірістік сабақ жоспары №        Сабақтың  тақырыбы: Генератор. Монтаждық схемасын құру. Сабақтың   білімділік   мақсаты:   бөліктерінің   құрылымы     және   параметрлері   жайлы   түсінік   беру.  бөліктерінің жұмыс істеу тәртібімен таныстыру.        Білім   алушыларға   генератордың   түрлерін,   негізгі   Генератордың   негізгі Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Генератордың  негізгі бөлігінің жұмысын түсіндіре отырып, оқушыларды ұқыптылыққа, техникалық қауіпсіздік ережесін есте сақтауға, өз ойын толық жеткізе білуге тәрбиелеу.  Сабақтың дамытушылық мақсаты:  Білім   алушылардың  теориялық  білімдерін   практика жүзінде ұштастыруын ұйымдастыру, жартылай өткізгіш аспаптарды   игерте отырып, жұмыс орнында техника қауіпсіздігі ережелерін қатан сақтауға дағдыландыру. Сабақтың   материалдық­техникалық   жабдықталуы: көрсетілімдер.  технологиялық   карта,   бейне Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: 1.Білім алушылардың сабаққа қатысуы мен дайындығын тексеру 2.Білім алушылардың арнаулы киімдерін тексеру ІІ. Кіріспе нұсқау: 1. Білім алушыларға сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау және түсіндіру 2. Өткен сабақ бойынша білім алушылардың білімін тексеру: Сұрақ­жауап. 1. Жартылай өткізгіштің құрылымы мен шартты белгіленуі? 2. Диодтардың   және   оның   вольтамперлік   сипаттамасының   шартты   графикалық белгіленуі? 3. Түзеткіш диодтың негізгі параметрлері? 4. Жартылай өткізгішті диодтардың негізгі техникалық шамалары Білім алушыларға  жаңа сабақ бойынша нұсқау беру: Генератор (Generator)  1) кіріс тілі проблемалы­бағытталған тіл болып табылатын аударғыштың бір түрі;  2)   машиналық   командаларды   генерациялауды   орындайтын   аударғыштың   құрамдас бөлігі. Жазбалар   генераторы   (Генератор   записей;   rekord   generator)   —   тестілеуге   қажетті жазбаларды құрастыруға арналған машиналык программа. Жазбалар генераторы  Кездейсоқ сандар генераторы (Генератор случайных чисел; generator random numbers) кездейсоқ сандар беретін қүрылым немесе программа. Әдетте, Кездейсоқ сандар генераторы ­ программалау   тілдерінде   стандартты   функциялар   мен   процедуралар   қүрамына   кіретін программа. Мысалы, Паскаль тілінде RANDOM(N) функциясы 0 ден N­1 аралыгындағы бүтін сан   қайтарады.   Егер   программа   қайта   орындалса,   функция   сол   санды   қайталайды. Кездейсоктық   дәрежесін   арттыру   үшін   тілде   генерация   базасын   өзгертетін   RANDOMIZE процедурасы бар, бұл процедура RANDOM функциясының алдында орындалуы қажет. Код   генераторы   (Генератор   кода;   code   generator)   —   талдау   және   оңтайландыру нәтижелері   бойынша   машиналық   программаны   (объектілік   модульді)   құрастыратын аударғыштың машинаға тәуелді бөлігі. Командалар генераторы (Генератор команд; code generator) — аударылатын программа операторларына сәйкес машиналық командалар тізбегін щығаратын аударгыш бөлігі. Қолданбалы   программалар   дестесі   генераторы   .   (Генератор   пакетов   прикладных программ;   package   generator)   Қолданбалы   программалар   дестесін   нақтылы   мәселелер классына бағыттау программасы. Құжат дайындау генераторы (Генератор отчетов; report generator) — 1) берілген пішін бойынша мөліметтерді қалыптастыру жөңе шығаруға арналған объектілік программаларды генерациялауға колданылатын өндеу программасы; 2) берілген пішін бойынша мөліметтерді калыптастыру   мен   шығаруды   орындайтын   кейбір   программалау   тілдерінін   (мыс.,   Кобол, Access, FoxPro, Delphi, жөне т.б.) қүралы. Мәліметтер генераторы (Генератор данных; data generator) — тізбекті қатынас құру әдісі   негізінде   бір   тапсырма   көлемінде   мәліметтер   жиынын   кұруға   арналған   сервистік программа. Программалар   генераторы   (Генератор   программ;   program   generator)   кейбір операцияларды   сипаттау   негізінде   осы   операцияларды   жүзеге   асыратын   программаны автоматты   түрде   жасайтын   программа.   Сүрыптау   программаның   осы   программалардың алғашқы   мысалы   болып   табылады.   Ол   файл   пішімін   жэне   талап   етілген   сүрыптау   түрін сипаттау негізінде сәйкес сүрыптау программасын құрады. Кейінгі   уақытта   қолданбалы   программаларды   шаблон,   мәліметтер   базасы сипаттамасының   таблицасы,   экрандық   форма,   меню   сипаттамасы   және   т.б..  Объектілер негіздерінде құратын программалар кеңінен таралуда. Тактілік  жиілік генераторы (Генератор  тактовой  частоты; generator clock speed) — белгілі   бір   уақыт   аралықтары   сайын   импульстер   тізбегін   шығаратын   құрылғы.   Қатар   екі импульстың арасындағы уақыт Ырғақ деп аталады. Кейбір процессор командалары бірнеше ырғақта орындалады. Импульстар барлық компьютер элементтері арқылы өтіп, оларды бір ырғақта   (синхронды)   жұмыс   жасатады.   Ырғақ   импульстарының   жиіліғі   компьютердің жьлдамдығын анықтайды. Генератор(Generator) — 1)  кіріс тілі проблемалы­бағытталған  тіл болып табылатын аударғыштың   бір   түрі;   2)   машиналық   командаларды   генерациялауды   орындайтын аударғыштың құрамдас бөлігі. Жазбалар генераторы (Генератор записей; rekord generator) — тестілеуге қажетті жазбаларды құрастыруға арналған машиналык программа. Кездейсоқ сандар генераторы (Генератор случайных чисел; generator random numbers) кездейсоқ сандар беретін қүрылым немесе программа. Әдетте, Кездейсоқ сандар генераторы ­ программалау   тілдерінде   стандартты   функциялар   мен   процедуралар   қүрамына   кіретін программа. Мысалы, Паскаль тілінде RANDOM(N) функциясы 0 ден N­1 аралыгындағы бүтін сан   қайтарады.   Егер   программа   қайта   орындалса,   функция   сол   санды   қайталайды. Кездейсоктық   дәрежесін   арттыру   үшін   тілде   генерация   базасын   өзгертетін   RANDOMIZE процедурасы бар, бұл процедура RANDOM функциясының алдында орындалуы қажет. Код генераторы   (Генератор   кода;   code   generator)   —   талдау   және   оңтайландыру   нәтижелері бойынша   машиналық   программаны   (объектілік   модульді)   құрастыратын   аударғыштың машинаға тәуелді бөлігі. Командалар   генераторы (Генератор   команд;   code   generator)   —   аударылатын программа   операторларына   сәйкес   машиналық   командалар   тізбегін   щығаратын   аударгыш бөлігі.   Қолданбалы   программалар   дестесі   генераторы   .   (Генератор   пакетов   прикладных программ;   package   generator)   Қолданбалы   программалар   дестесін   нақтылы   мәселелер классына   бағыттау   программасы.  Қүжат   дайындау   генераторы   (Генератор   отчетов;   report generator) — 1) берілген пішін бойынша мөліметтерді қалыптастыру жөңе шығаруға арналған объектілік программаларды генерациялауға колданылатын өндеу программасы; 2) берілген пішін бойынша мөліметтерді калыптастыру мен шығаруды орындайтын кейбір программалау тілдерінін (мыс., Кобол, Access, FoxPro, Delphi, жөне т.б.) қүралы. Мәліметтер генераторы (Генератор   данных;   data   generator)   —   тізбекті   қатынас   құру   әдісі   негізінде   бір   тапсырма көлемінде   мәліметтер   жиынын   кұруға   арналған   сервистік   программа.   Программалар генераторы (Генератор программ; program generator) кейбір операцияларды сипаттау негізінде осы операцияларды жүзеге асыратын  программаны автоматты түрде жасайтын  программа. Сүрыптау программаның осы программалардың алғашқы мысалы болып табылады. Ол файл пішімін және талап етілген сүрыптау түрін сипаттау негізінде сәйкес сүрыптау программасын құрады.   Кейінгі   уақытта   қолданбалы   программаларды   шаблон,   мәліметтер   базасы сипаттамасының   таблицасы,   экрандық   форма,   меню   сипаттамасы   және   т.б..   Объектілер негіздерінде құратын программалар кеңінен таралуда. Тактілік жиілік генераторы (Генератор тактовой частоты; generator clock speed) — белгілі бір уақыт аралықтары сайын импульстер тізбегін шығаратын құрылғы. Қатар екі импульстың арасындағы уақыт Ырғақ деп аталады. Кейбір процессор командалары бірнеше ырғақта орындалады. Импульстар барлық компьютер элементтері   арқылы   өтіп,   оларды   бір   ырғақта   (синхронды)   жұмыс   жасатады.   Ырғақ импульстарының жиіліғі компьютердің жьлдамдығын анықтайды. Ауыспалы токтың генераторы Ауыспалы токтың генераторы ­ көлік құралының қозғауышынан алынған механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын ауыспалы токтың көзі. Тұрақты токтың генераторы Тұрақты токтың генераторы ­ көлік құралының қозғауышынан алынған механиқалық энергияны электр энергиясына айналдыратын тұрақты токтың көзі. Кіріспе нұсқауды пысықтау: Генератор   жұмысының   нашарлауы   немесе   мүлде   тоқтап   қалуы   төмендегі   ақаулар кездесетін жағдайда орын алады. Статор орамының немесе қоздыру орамының сымы үзілгенде немесе   қысқа   тұйықталғанда,   генератор   подшипниктерінің   желінуі.   Генератор   ақауы амперметр немесе  сигнал  шамының көрсеткіштері  арқылы анықталып  отырады.  Генератор орамдарының сымы үзілгенде немесе қысқаша тұйықталғанда олар жөндеуге беріледі.   Магнетоның   құрылысы.   Топтастыру   әдісі   бойынша   магнетоның   құрылысын түсіндіремін. Магнит өткізгіштігі жоғары темірден құралған өзекше таға тәрізді жасалады да, оның тұрады. Сол   ротормен   бір   білікте   бір   жұдырықша   бекітілген.   Жұдырықша   үзгіш   қондырғының жылжымалы контактісімен жанасып тұрады. Өзекшенің сыртына екі түрлі орам кигізіледі: біріншісі төменгі кернеулі орам, екіншісі жоғарғы кернеулі орам. тұрақты   магниті айналып ішінде ротор бар           Бірінші орамның бір ұшы өзекше арқылы магнето массасымен, ал екінші ұшы үзгіш қондырғының жылжымалы контактісі арқылы жалғасады, контакті жабық кезінде өзінен ток өткізе алады. Екінші орамның бір ұшы бірінші орам арқылы магнето массасымен, ал екінші ұшы жалғасқан. Екінші орамнан ток жүрсе, тұтандырғыш электродтарының аралығында ауа кеңестіктен өтеді де, электр ұшқының тудырады. тұтандырғыштың электродымен орталық         Магнетоның жұмыс принципі.  Плакат және макет арқылы жұмыс принципін түсіндіру.Оталдырғыш двигательді іске қосу   үшін   электр   стартерімен   оның   иінді   білігін   айналдырады.   Онымен   муфта   арқылы жалғасқан магнето білігі де айналады, яғни ротор айналады. Ротордағы магниттің айналасы өзекшеде   шамасы   да,   бағыты   да   айналмалы   магнит   өрісіне   тудырады.   Бұл   магнит   өрісі өзекшенің   сыртын   –   да   кесіп   өтеді   де,   олардың   бойында   айналмалы   индукциялық   ток туғызады. Бірақ   бұл   ток   тұтандырғыштан   ұшқын   тудыруға   қуаты   жетпейді.   Сондықтан оның кернеуін жоғарлату керек.Ол үшін бірінші орамдағы ток ең үлкен болған кезінде   жұдырықшаның   көмегімен   үзгіштің   жылжымалы   контактісі   ажыратылады,   бірінші орамдағы токтың тез жоғалуы өзекшеде күшті магнит ағымын тудырады. Енді сол магнит ағымы екінші өткізгіштер бойынша жоғары кернеулі ток тудырады.Осы жоғары кернеулі ток тізбектен   өтеді.Магнето   массасы   –   бірінші   орам,   екінші   орам   –   тұтандырғыш   –   масса. Тұтандырғыштан   ток   өткендіктен   электр   ұшқыны   туады   да,   цилиндр   ішіндегі   жанар   май қоспасын   тұтандырады.Магнетоға   жоғарғы   қондырғылардан   басқа   конденсатор, сақтандырғыш   ажыратқыш   орнатылады.   Двигательді   оталдырып   алғаннан   кейін   қосалқы двигательді   сөндіру   үшін   ажыратқыш   арқылы   екінші   орамдағы   токты   тұтандырғышқа жібермей, массамен тұйықтайды. Магнетоның негізгі ақаулары. Магнетоны тексерген кезде алдымен ұшқыш сапасына назар аударылады, оның қуаты жоғары кернеу тогына байланысты. Егер магнетода жоғарғы кернеу тоғы болмаса, төменгі кернеу тоғы тізбегін тексеру қажет. Трансформатор   орамдарының   жарамдылығын   олиметрмен   бақылайды. Ақаусыз   магнето   үзгіш   контактілері   тығыз   тұруы,   таза   болуы   және   толық   ажыратқанда қалыпты саңылауы болуға тиіс. ІІІ. Ағымдық нұсқау: 1. Білім алушыларды жұмыс орындарына бөлу 2. Тексеру мақсатында білім алушылардың  жұмыс орындарын аралау 3. Білім алушылардың жаттығу жұмыстарын орындау үшін технологиялық нұсқау  картамен жұмыс жасауларын ұйымдастыру 1­аралау. Білім алушылардың жұмыс орындарын ережеге сай ұйымдастырылуын тексеру 2­аралау.Жұмыста қолданылатын  жұмыс құралдарының жұмысқа жарамдығын тексеру 3­аралау.Жұмыстың уақытылы басталуын білім алушылардың, іс­қимылдарының  дұрыстығын, құралдарды қолдану әдіс тәсілінің   дұрыстығын тексеру 4­аралау.Жаттығу жұмыстарын орындау барысында қауіпсіздік ережелерінің сақталуын  қадағалау 5­аралау.Жұмысты орындау кезінде білім алушылардың жіберген қателіктерін ескертіп,  түзету және қосымша нұсқау беру. 6­аралау. Білім алушылардың орындаған жұмыстарын қабылдап алу, тексеру, 7­аралау. Жұмыс орындарының тазалығын, құрал­аспаптардың дұрыс жиналуын тексеру ІV. Қорытынды нұсқау: 1.Сабақты қорытындылау ,бағалау. 2. Тапсырманы орындау және сабаққа қатысу белсенділігін сараптай отырып  білім  алушылардың  жақсы жұмыстарын атап өту. 3. Үйге тапсырма беру: Телефон аппараты туралы түсінігін дамыту.                                                  Өндірістік оқыту шебері:               І. Қуанышова