GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Паст Африкада текисланган кенг территориялар кўпроқ Қуруқлик майдонининг катталиги, территориянинг у кадар баланд эмаслиги ва Евросиёга яқинлиги сабабли, кенглик зоналарининг юзага чиқиши учун деярли идеал шароит бор. Шу билан бирга Паст Африкада ҳам баъзи регионларнинг табиий хусусиятлари шаклланишига рельефнинг морфологик-структура хусусиятлари таъсир этганлигини бутунлай инкор қилиб бўлмайди. Шимоли-ғарбда Саҳрои Кабир-Судан текисликлари билан платолари этагида жойлашган ва Паст Африканинг рельеф жиҳатдан рўйирост ажралган қисми бўлмиш Атлас тоғлари бунга энг яққол мисол бўла олади, Европа билан Осиёнинг чегарадош районлари билан бир қаторда Атлас тоғлари, шунингдек, Ливия-Миср соҳилининг камбар полосаси Ўрта денгизбўйи деган бир бутун ўлкага киради.
Атлас тоғларидан кейин жанубга томон деярли 2000 км масофада ва материкнинг ғарбий четидан шарқий четигача тропик чўллар зонаси — Саҳрои Кабир давом этади. Саҳрои Кабир тенги йўқ ажойиб ўлка бўлиб, унинг чегараларини рельефга қараб ҳеч бир жойда аниқлаб бўлмайди.
Саҳрои Кабирдан жануб томонда Судан саванналари ва сийрак ўр- монлари бор Шимолдан жанубга томон памликнинг ортиб бориши ландшафтда ўсимлик қопламининг калннлашувида, аввал, қуриб кола- диган, сўнгра эса доимий дарёларнинг пайдо бўлишнда ўз ифодасини топади. Жануби-ғарбда Судан ландшафтлари Шимолий Гвинеяда табиий равишда давом этади. Шимолий Гвинеядаги баланд ўтли нам саванналарда дарахт ва буталар кўп, бу саванналар баргини тўкадиган ва доимий яшил дарахтларнинг аралаш ўрмонларига ўтадиган клирик ҳосил қилади. Ҳозиргина айтилган аралаш ўрмоилар эса секин-агта гилеяларга айланади.
АФРИКА 2.pptx
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA
O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI
O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
GEOGRAFIYA VA TABIIY RESURSLAR
FAKULTETI geografiya yo’nalishi 3-kurs
Jumayev Abdurashidning
“ Geografiya o’qitish metodikasi
talabasi
fanidan”
TAQDIMOT ISHI
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Mavzu: AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI
QAZILMALARI
Reja
1. Geologik tuzilishi
2. Foydali qazilmalari
3. Relyefi
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Afrika materigi
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Geologik tuzilishi
Afrika materigi — qadimgi Gondvana
quruqligining bir bo‘lagi. 180 mln yil muqaddam
Arabiston yarimoroli bilan birga yaxlit platformani
hosil qilgan. Alp tog‘ burmalanishi davrida Qizil
dengiz o‘rni ochilgan. Natijada Arabiston
yarimoroli Yevrosiyoga tutashib ketgan.
Afrika materigi, asosan, qadimgi platforma
ustida joylashgan bo‘lib, ko‘proq tekislik va yassi
tog‘liklardan iborat. Seysmik hududlar nisbatan
kam. Chekka shimoli g‘arbida Yevrosiyo plitasi
bilan to‘qnashgan chegarada balandligi 4 165 m
ga yetadigan Atlas burmali tog‘ tizmasi
ko‘tarilgan.
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Quruqlikdagi eng yirik Sharqiy Afrika yer yorig‘i
6 500 km masofaga cho‘zilgan bo‘lib, Akoba
qo‘ltig‘idan Zambezi daryosining quyi oqimigacha
davom etadi. Olimlarning bashoratiga ko‘ra,
kelajakda Buyuk Afrika yer yorig‘idan sharqdagi
hududlar materik oroli tariqasida (Madagaskar oroli
singari) Afrikadan ajralib ketadi. Bu zonada Yer po‘sti
serharakat bo‘lib, unga harakatdagi vulqonlar
(Kilimanjaro, Karisimbi) va zilzilalar xos. Sharqiy
Afrika yassi tog‘ligi palaxsalanib ko‘tarilgan gorst va
grabenlardan iborat. Chuqur ko‘llar grabenlarda
tarkib topgan. Tog‘lar, platolar magmatik va
metamorfik jinslaridan tuzilgan. Botiqlar,
cho‘kmalar, pasttekislik va tekisliklar cho‘kindi
jinslar bilan qoplangan.
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Foydali qazilmalari
Afrika materigida turli
xil qimmatbaho tabiiy
boyliklarni o‘z
zaminida asrab yotgan
ulkan xazinadir.
Afrikada magmatik
jinslarning keng
tarqalishi rudali foydali
qazilmalarning ko‘plab
tarkib topishiga sabab
bo‘lgan.
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Afrika olmos qazib chiqarishda dunyoda
birinchi o‘rinda turadi. Qadimgi kristall
jinslar temir rudasi, xrom, mis, rux,
qalay, uran rudasi, oltin va qimmatbaho
toshlarga boy. Mashhur „mis mintaqasi"
Zambiya va Kongo Demokratik
Respublikasi chegara zonasida
joylashgan. Materikning botiq, cho‘kindi
jinslar to‘plangan joylarida toshko‘mir,
neft, tabiiy gaz, marganes rudalari,
tuzlar, fosforitlar keng tarqalgan.
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Afrika materigidagi Konlar
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Relyefi
Afrika hududi relyef
xususiyatiga ko‘ra ikki
qismga bo‘linadi. Mutlaq
balandligi 1 000
metrgacha bo‘lgan tekislik,
plato va tog‘liklardan
tashkil topgan „past" Afrika
Shimoliy va G‘arbiy
Afrikani o‘z ichiga oladi.
„Baland" Afrika Sharqiy va
Janubiy Afrikani egallagan.
„Past" va „baland" Afrika
o‘rtasidagi chegara
Angola-Efiopiya
yo‘nalishidan o‘tadi.
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
„Past" Afrikada qumli past-balandliklar ko‘p
bo‘lgan Sahroyi Kabir, tekis va botqoqli Kongo
botig‘i, plato va tog‘lik (Darfur, Axaggar,
Tibesti va boshqa)lar asosiy relyef shakllaridir.
Sahroyi Kabirdan shimoli g‘arbida Atlas
tog‘lari joylashgan. Uning eng baland joyi
Тubkal cho‘qqisidir (4 165 m). „Baland"
Afrikada Efiopiya tog‘ligi, Sharqiy Afrika yassi
tog‘ligi va Janubiy Afrika yassi tog‘lari
joylashgan. Bu yerda ham tog‘ oralig‘idagi
(Viktoriya, Kalaxari) va Sharqiy Afrika yer
yorig‘i o‘tgan zonadagi chuqur cho‘kmalar bor
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Afrika eng katta cho’li
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
Sharqiy Afrika yassi tog‘ligida Kilimanjaro (5 895
m), Keniya (5 199 m), Margerita (5 109 m) va
boshqa tog‘ cho‘qqilari mavjud. Sharqiy Afrika
tog‘ligidan shimol tomonda Efiopiya tog‘ligi
joylashgan. Plato, tog‘lik va yassi tog‘likdan
boshlanadigan yoki oqib o‘tadigan daryo
vodiylarida relyefning dara, kanyon, sharshara
(Viktoriya, Livingston, Stenli), ostonalar ko‘p hosil
bo‘lgan. Afrikaning eng baland (Kilimanjaro vulqoni,
5 895 m) va eng past nuqtalari (Afar botig‘idagi
Assal ko‘li, –153 m) ham „baland" Afrikada
joylashgan. „Past" Afrikaning eng past joyi Kattara
botig‘idir (–133 m).
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Soatov A., Qurbonniyozov R.. Materiklar va okeanlar
tabiiy geografiyasi
3. A.Soatov, A. Abulqosimov M. Mirakmalov “Materik
va okeanlar tabiiy geografiyasi” TOSHKENT - 2013y
4. “Maktabda geografiya” ma’naviy-ma’rifiy, ta’limiy
jurnal. 2010 yil 18-son
5. “Qiziqarli geografiya” 2010-yil.
6. Geografiya: qiziqarli ma’lumotlar, tezkor javoblar.
Toshkent. 2011
7. Internet ma’lumotlari www arxev.uz
GEOGRAFIYADAN PREZENTATSIYA: MAVZU "AFRIKANING GEOLOGIK TUZULISHI VA FOYDALI QAZILMALARI"
E’TIBORINGIZ
UCHUN RAHMAT
Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.
23.04.2019
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.
О портале
