Yer sharida uning sharsimonligi, quyosh nurlarining turli xil burchak ostida tushishi va Yer ning o’z o’qi atrofida aylanishi natijasida 7 ta iqlim mintaqasi shakllangan. Ular quyidagilar:
Ekvatorial mintaqa
Subekvatorial mintaqa
Tropik mintaqa
Subtropik mintaqa
Mo’tadil mintaqa
Subarktika va subantarktika mintaqalari
Arktika va antarktika mintaqalari.
EKVATORIAL MINTAQA - temreratura yil bo’yi deyarli bir xil, o’rtacha 24-28˚C. quyosh issiqligining 75% i bug’lanishga sarf bo’lganligi uchun temperatura yuqori bo’lmaydi. Kuchsiz o’zgaruvchan shamollar esadi. Havo issiq va nam. Haroratning mavsumiy o’zgarishi va havo namligi juda past.
TROPIK MINTAQA – pasatlar uzoq davom etadi. Mavsumiy havo harorati o’zgarishlari ancha sezilarli. Havo ko’p vaqt ochiq bo’ladi. Qish iliq, yoz issiq bo’lib, har ikkala kenglikda taxminan 15˚-25˚ kenglikka to’g’ri keladi. Mussonlar esmaydi, tropik havo hukmron.
МИРЗО УЛУҒБЕК
НОМИДАГИ
ЎЗБЕКИСТОН
МИЛЛИЙ
УНИВЕРСИТЕТИ
ГЕОГРАФИЯ ВА ТАБИИЙ
РЕСУРСЛАР ФАКУЛЬТЕТИ
ТАБИИЙ ГЕОГРАФИЯ КАФЕДРАСИ
ФАН: ГЕОГРАФИЯ ЎҚИТИШ
МЕТОДИКАСИ
п.ф.н., доц. Никадамбаева
оц. Никадамбаева
п.ф.н., д
Хилола Батировна
Батировна
Хилола
Reja:
Iqlim mintaqalari haqida tushuncha.
Ekvatorial va subekvatorial mintaqalar.
Tropik va subtripik iqlim mintaqalari.
Mo’tadil iqlim mintaqasi.
Arktika va antarktika mintaqalari.
Yer sharida uning sharsimonligi, quyosh
nurlarining
turli xil burchak ostida
tushishi va Yer ning o’z o’qi atrofida
aylanishi natijasida 7 ta iqlim mintaqasi
shakllangan. Ular quyidagilar:
1. Ekvatorial mintaqa
2. Subekvatorial mintaqa
3. Tropik mintaqa
4. Subtropik mintaqa
5. Mo’tadil mintaqa
6. Subarktika va subantarktika mintaqalari
7. Arktika va antarktika mintaqalari
MINTAQA
bo’lganligi
EKVATORIAL
-
temreratura yil bo’yi deyarli bir
xil, o’rtacha 24-28˚C. quyosh
issiqligining 75% i bug’lanishga
uchun
sarf
temperatura yuqori bo’lmaydi.
Kuchsiz o’zgaruvchan shamollar
issiq va nam.
esadi. Havo
mavsumiy
Haroratning
o’zgarishi va havo namligi juda
past.
SUBEKVATORIAL MINTAQA -
yozda ekvatorial – seryomg’ir,
qishda tropik – quruq havo
Havo
massalari
massalari mavsumga qarab
o’zgaradi.
yozdan
sovuqroq, lekin quruqligi bilan
farq qiladi. Okeanlarda tropik
keladi.
siklonlar
Mussonlar
ekvator,
qishda tropiklardan esadi.
vujudga
yozda
hukmron.
Qishi
TROPIK MINTAQA – pasatlar
uzoq davom etadi. Mavsumiy
havo harorati o’zgarishlari
ancha sezilarli. Havo ko’p
vaqt ochiq bo’ladi. Qish iliq,
yoz issiq bo’lib, har ikkala
kenglikda taxminan 15˚-25˚
kenglikka
keladi.
Mussonlar esmaydi, tropik
havo hukmron.
to’g’ri
25˚-
SUBTROPIK MINTAQA - yozda
tropik, qishda mo’tadil bo’lib,
shimoliy
janubiy
40˚da
kengliklarning
Subtropik
joylashgan.
mintaqaning g’arbiy oblastlari
O’rta dengiz bo’yidagi iqlimga
ega. Bu iqlimda yoz issiq va
va
qurg’oqchil, qish
sernam bo’ladi. Havo salqin,
serbulut, seryomg’ir bo’ladi.
va
iliq
MO’TADIL MINTAQA
- qishi
sovuq, yozi issiq. Quyosh hech
zenitda bo’lmaydi.
qachon
Yanvar temperaturasi -20-25˚C
bo’lsa, iyulniki shimolda 10˚C,
janubida 27˚C bo’ladi. G’arbiy
shamollar esadi. Materiklar
qishda qor bilan qoplanadi.
shardagi
yarim
Janubiy
okeanlarda
yuruvchi
muzlar uchraydi.
suzib
SUBARKTIKA VA SUBANTAKRTIKA
- yozda mo’tadil, qishda arktik va
antarktik
massalari
havo
Katta mavsumiy
hukmron.
harorat o’zgarishlari kuzatiladi.
Materiklarda ko’p yillik muzloq
uchraydi.
tuproq
Okeanlarda muzlar suzib yuradi.
Yog’ingarchilik kam. Qish uzoq
davom etadi va sovuq, yozi qisqa
hamda salqin.
qoplami
ARKTIKA VA ANTARKTIKA - juda
sovuq qish va
sovuq yoz.
geokimyoviy
Biologik
va
juda sust bo’ladi.
jarayonlar
ustida
dengizlari
Arktika
siklonlar faoliyati kuchli, tez-
tez mo’tadil havo massasi kelib
turadi. Antarktika yerlar ustida
doim antisiklon havosi hukm
suradi, siklonlar materikning
chekka qismiga kiradi.
E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAHMAT!
IQLIM MINTAQALARI.ppt
