Информатика cлайд 7 класс

Операциялық жүйелердің жіктелуі және функциялары

Операциялық жүйе

Операциялық жүйе - компьютерді қосқан кезде ең бірінші жүктелетін және басқа бағдарламаларды қамтамасыз ететін жүйе.
Жүйелік бағдарламаларды байланыстыратын жиын компьютердің қолданушымен байланысын ұйымдастырады және барлық басқа бағдарламаларды қамтамасыз етеді.
Операциялық жүйе көбінесе компьютердің сыртқы жадында- дискіде сақталады. Компьютерді қосқан кезде, ол дисктік жадтан тексеріледі де, ОЕС-да (ОЗУ) орналасады. Осы процесті операциялық жүйенің жіктелуі деп атайды.

Операциялық жүйенің функциялары (1)

Операциялық жүйенің функциялары (2)

Операциялық жүйенің түрлері (1)

ОЖ төрт негізгі түрі бар:
Бір пайдаланушылық бір есептік, олар бір пернетақтаны қолдайды және тек бір есеппен жұмыс істей алады;
Бір пайдаланушылық бір есептік фондық мөрімен, негізгі есеппен бірге қосымша есепті енгізе алады және ақпаратты мөрге бағыттайды. Бұл көп көлемді ақпараттарды мөрге жіберу жұмысың тездетеді;

Операциялық жүйенің түрлері (2)

Бір пайдаланушылық көп есептік, бір қолданушыға көп есептермен жұмыс жасап, өңдей алады. Мысалы, бір компьютерге бірнеше принтерлер қосуға болады және әрқайсысы өз жұмысын атқарады;
Көп пайдаланушылық көп есептік, бір компьютерде бірнеше қолданушылармен бірнеше есептер енгізе алады. Осы ОЖ өте күрделі және бірталай машиналық ресурстарды керек етеді.

Дербес компьютер және ОЖ

Дербес компьютерлер үшін операциялық жүйе профессионалдық қолдану іске асыру үшін келесі негізгі компоненттерден тұру керек:
Енгізу/ шығару бағдарламаларын басқару;
Файлдық жүйемен және компьютер үшін жоспарланған тапсырмалармен басқаратын бағдарламалар;
Командалық тіл процессоры, ол ОЖ бағытталған командаларды қабылдайды, талдау жасайды және орындайды.

Пайдаланушы мүмкіндіктері

Әрбір ОЖ өз командалық тілі болады, пайдаланушы ол арқылы бірнеше әрекеттер орындай алады

Сыртқы жетек таңбаларды орындау

Басқа әрекеттер

Бағдарламаларды енгізу

Каталогтарды қарау

Драйверлер

Компьютердің сыртқы құрылғыларын басқару үшін арнайы жүйелік бағдарлама қолданады - драйверлер.
Стандарттық құрылғы драйверлер енгізу-шығару базалық жүйе жиынын құрайды.

ОЖ –гі файлдық жүйе дегеніміз не?

Файл (file – бума, десте) - белгілі бір атпен магниттік дискіде жазылған біртектес ақпараттар жиыны.
ОЖ жұмысы үшін керекті мәліметтер рөлін әр түрлі типтегі файлдар атқарады.
Файл бағдарламадан, не оларға қажетті берілген сандар тобынан, мәтіннен тұруы мүмкін.
Әрбір файлдың файлдар каталогында тіркелген өзіндік аты болуы керек.

Файлдың аты

Файлдың толық атауы екі бөліктен тұрады: аты және типі.
Файлдың аты – 8 таңбаға дейінгі әріптен басталатын сандар мен әріптер жиыны, ал оның 3 таңбадан аспайтын екінші бөлігі оның типі не атының кеңейтілуі деп те айтылады.
Бір каталогта аттары бірдей файлдар болмауы тиіс. Файлдың типі кейде болмауы мүмкін.
Файлдың аты мен типі нүктемен бөлінеді.

MS DOS Операциялық Жүйелердің құрылымы

MS DOS (Microsoft Disk Operating System) операциялық жүйесі - 16-разрядты персональдық компьютерлерде өте кең таралған ОЖ.
Ол келесі негізгі модульдерден тұрады:
Енгізу/шығару базалық жүйе (BIOS);
Алғашқы қосылу блогі (Boot Record);
Енгізу/шығару базалық жүйенің кеңейту модулі (IO.SYS);
Өңдеуді тоқтату модулі (MSDOS.SYS);
Командалық процессор (COMMAND.COM);
MS DOS утилиттары.

Бағдарлама - қабықшалар

Қабықшалар/Оболочки - бұл күрделі бағдарламалау жүйелерімен мысалы DOS – пен жұмыс істеу кезінде жұмысты жеңілдету үшін құралған бағдарламалар.
Олар қолайсыз командалық қолданушы интерфейсін, графикалық интерфейсін немесе «мәзір» типті интерфейсін өзгертеді.
Қазіргі дербес компьютердің көп таралған қабықшалардың бірі - Norton Commander пакет бағдарламасы.

Windows операциялық жүйелері

Қазіргі кезде әлем бойынша көптеген компьютерлер Microsoft фирмасының Windows жүйесінде жұмыс жасайды.
Оның версиялары

Windows NT

Windows 95

Windows 98

Windows 2000
Professional

Windows CE

Unix операциялық жүйесі

Unix операциялық жүйесі Bell Telephone Laboratories-та құрылған. Unix - өте көп қолданушылардың жұмыстарын бір мезгілде қамтамасыз ете алатын көп міндетті операциялық жүйе.
UNIX атақтылық себебі:
Код жүйесі биік деңгейдегі С тілінде жазылған, өте түсінікті және тиімді.
UNIX - көп міндеттік көп қолданушылық жүйе.
Стандарты бар.

Unix операциялық жүйесі

UNIX атақтылық себебі:
Бірыңғай архитектурасы және интерфейс стандарты бар.
Қарапайым, бірақ алымды модульдық қолданушы интерфейс.
Бірлескен, иерархиялық файлдық жүйе қызметін көрсетеді.
Өте көп қосымшалар, сонымен қатар оңай таратылатын, қарапайым мәтіндік редактордан бастап деректер базасының басқару жүйесіең аяқтайды.

операциялық жүйесі

Linux жүйесінің бастапқы құрылуы 1991 ж. фин студенті Линус Торвальдс (Linus Torvalds) бастаған.
1991 жылдың қыркүйек айында ол e-mail арқылы өзінің операциялық жүйесінің бірінші қадамын таратты және оның жұмысына көніл аударған адамдарға артықшылығымен кемшілігін көрсетуге көмек сұрады.
Осы уақыттан бастап көптеген программистер Linux-ті қолдай бастады.
Қазіргі ауқытта Linux — өте алымды жүйе, және тегін (free).

Транслятор. Компилятор. Интерпретатор 

Транслятор (англ. translator - переводчик) - бұл аударма-бағдарлама. Ол белгілі бір жоғарғы деңгейде жазылған тілді бағдарламаға, машиналық командалардан тұратын бағдарламаны құрайды. Компилятор/құрастырылған (англ. compiler - құрушы, жинаушы) тұтас бағдарламаны оқиды, оны аударады және машиналық тілде бағдарламаның аяқтау вариантын құрады, сосын ол орындалады.
Интерпретатор /түсіндіріп беру (англ. interpreter - жорушы, ауысша аудармашы) аударады және бағдарламаны қатар қатарымен орындайды.