Использование ИКТ на уроках КНРС(Я)

Евстафьев Павел Васильевич, саха тылын уонна литературатын учуутала Бэстээх оскуолата Билигин   оҕо   үөрэххэ   интэриэһэ   мөлтөөбүтүнэн   кини   айар   дьо5урун   хайдах уһугуннарыахха   сөбүй?   Киһи   социумҥа   бэйэтин   миэстэтин   булунуутугар,   аныгы информационнай   технологиялары   практическай   үлэтигэр   туһаныыта   тирэх   буолаллар. Олох   хаамыыта   көрдөрөрүнэн   саҥа   информационнай   технологиялара   суох   аныгы сайдыылаах оскуоланы көрбөккүн. Саха   тылын,   литературатын   уруоктарыгар   ИКТ­ны   туттуу   оҕо   мотивациятын үрдэтэр, айар дьоҕурун сайыннарар, сырдык эмоциональнай туругу  олохтуур. Компьютеры үөрэтиигэ туһаныы эйгэтэ киэҥ.  Сыала:  оҕо айар дьо5урун уһугуннарыыга, чинчийэр дьоҕурун сайыннарыыга  үөрэтэргэ компьютеры туһаныы Сорук:     1.   Саха   тылыгар   темаларынан   үөрэтэр   компьютернай   программалары   киллэрии.   Онно оҕону  ИКТ­нан үлэлэтии,  билэр­көрөр баҕаларын чочуйуу; 2.   Технологическай   үлэ   ньымаларыгар   үөрэтии:   оҕо   бэриллибит   теманан   сөптөөх информацияны буларыгар, таларыгар, айар чинчийиини ыытарыгар; 3.   Айар толкуйу сайыннарыы; наукаҕа, культураҕа, искусствоҕа сыһыарыы, үөрэнээччи иникитин талыныытыгар профессиональнай көмө оҥоруу. Сабаҕалааһын: үөрэтиигэ ИКТ­ны туһаныы оҕо  үөрэххэ баҕатын, билэр­көрөр, чинчийэр, айар дьоҕурун сайыннарыан сөп. Компьютеры уруокка туһанан манныгы ситиһиэххэ сөп:  1. үөрэнээччи билэр­көрөр дьоҕурун уһугуннарар: 2. информациянан үлэлиир дьоҕурдарын чочуйар;  3. информационнай ресурсаларынан үлэлиир таһымнарын үрдэтэр;  4. кругозордарын, культураларын, бэйэлэригэр сыһыаннарын сайыннарар; 5. айар, коммуникативнай үөрүйэхтэрин сайыннарар.   Тема:  Тиэкиһи ырытыы. Уус­уран тиэкискэ даҕааһын суолтата  6 кылаас Сыала: 1. Үөрэтэр:  ­  Саҥа компетенциятын сайыннарыы: тылынан уонна суругунан, монологическай уонаа  диалогическай саҥа; ­  Орфографическай сатабылы чиҥэтии; ­  Лингвистикаҕа теоретическай билиини хатылааһын. 2.  Иитэр: ­тыл иэйиитин, кэрэтин истэргэ, ылынарга.  ­ бэйэ­бэйэни кытта алтыһыыга, үлэлииргэ 3. Сайыннарар: ­Тиэкиһи ылынар үөрүйэхтэри сайыннарыы, авторы кытта кэпсэтии, кинини кытта автор  буолуу; ­ Тиэкиһи ааҕарга хас биирдии тылга болҕомтолоохтук сыһыаннаһар үөрүйэҕи иҥэрии. Тэрилэ: компьютер, экран, проектор, карточка Тэрээһин. Сыал уонна сорук. ­ Уус­уран айымньыны хоһоонноохтук ааҕыы; ­ ­ ­ Айар үлэ. ­Тиэкиһинэн лингвистическэй үлэ; ­орфографическай үлэ; 1. Тиэкиһинэн үлэ: А. ­ Искэ ааҕыы (экраҥҥа эбэтэр 1№ карточка) ­ Тиэкиһи хоһоонноохтук ааҕыы Б. Көр (экраҥҥа “Сайыҥҥы көстүү” хартыына) (музыка) ­ Тиэкис тематыгар хартыына сөп түбэһэр дуо? ­ Санааҕын дакаастаа. В. Орфографическай үлэ: ­Сорудах: көппүт дорҕооннору туруор (2№ карточканан үлэ) ­бэрэбиэркэлэн (карточка эбэтэр экраҥҥа костор) Г) Лингвистическэй үлэ: ­ Сорудах: тиэкискэ аат булуу ­ Ыйытыыларынан үлэ: Тема диэн тугуй? Идея диэн тугуй?  ­ Сорудах: Тиэкис тиибин уонна истиилин быһаар ­ эппиэттэри бэрэбиэркэлээһин: (Көмө карточкалар 1№ көмө карточка, 2№ көмө  карточка) Д)  1№ лингвистическэй эксперимент(7№ слайд) ­ тиэкиһи даҕааһына суох ааҕыы (7№ слайд) ­ ыйытыыларга эппиэт ­сорудах: лингвистическэй темаҕа кылгас тиэкис бэлэмнээһин: “Даҕааһына суох тиэкис” Е) 2№ лингвистическэй эксперимент: ­ даҕааһыннарга бул: 1 группа – синонимы, 2 группа – антонимы (сылабаар, карточка). ­ Суруйбут тиэкистэри ааҕыы. (Хос быһаарыы: бу үлэни группанан, пааранан, биирдиилээн  толоруохха сөп – оҕо баҕатынан). Ж) Аналитическай сорудах: ыйытыыларга эппиэттээ (кыһыҥҥы уонна күһүҥҥү  көстүүлээх хартыыналар). Уус­уран тиэкискэ даҕааһын туттуллуутугар уонна суолтатыгар  түмүк оҥоруу: даҕааһын – художник кырааскатыгар дьүөрэ. 2. “Уус­уран айымньыга даҕааһын суолтата” – ыйытыылар уонна сорудахтар (биирдиилээн, пааранан, группанан үлэ). 3. Литератураҕа даҕааһын суолтата – “эпитет”. Хоһооннортон, быһа тардыылартан эпитет булуу 4. Дьиэҕэ үлэ: айылҕа тематыгар эпитети туттан мини­сочинение суруйуу 5. Рефлексия