Карбон қышқылдары және оның туындыларының тотықсыздануы. Құрамында азоты бар органикалық қосылыстардың тотықсыздануы

Карбон       қышқылдары       және       оның       туындыларының тотықсыздануы. Құрамында азоты бар органикалық қосылыстардың тотықсыздануы

Карбон   қышқылдары   және   оның   туындыларының альдегидке    дейін    тотықсыздануы реакцияларын жүргізу үшін қышқылдардың туындыларын пайдаланады.Оларға  хлорангидридтер, амидтер, нитрилдер мен  эфирлер жатады.

Әрбір класс өкілдерін тотықсыздандыру үшін тотықсыздандырғыш ретінде газ күйіндегі сутектен литий алюмогидриді  мен гидразинге дейін пайдаланады , бірақ бұл кезде тотықсыздану альдегид түзілу кезеңінде тоқтатылуы керек.Сондықтан мұндай тотықсыздану реакциялары үшін арнайы жағдайлар ,катализаторлар, және туындыларды алу әдістерін жасақтау керек. Жалпы типті реакциялардың ішінен Браун бойынша қышқылдардың хлорангидридтерінің тотықсыздануын және нитрилдердің тотықсыздануын атап өтсе болады.

Төменде  Розенмунд бойынша тотықсыздандыру әдісінің реакция теңдеуі көрсетілген.

Қышқыл хлорангидридін қандай да бір еріткіште мысалы толуолда ерітіп,одан соң  құрамында 5%-тік  барий сульфатындағы палладий бар  қыздырылған ерітінді арқылы сутекті 1 сағат шамасында өткізеді.Осылай ерітіндіден теория жүзіндегі барлық хлорсутек бөлініп кеткенше ұстайды.Альдегидтің одан әрі спиртке тотықсыздануын болдырмау үшін палладийді дезактивтеуші «реттегіштер» қосады.Қазіргі уақытта  реттегіш ретінде тетраметилтиомочевина ( 2 мг/г катализатор) қолданылады.

Бұл кезде қандай да бір палладий сульфиді түзіледі.Кейбір жағдайларда асыра тотықсыздануды болдырмау үшін реттегіштерді қолданбай –ақ ерітіндінің температурасын минимальды күйде ұстап тұру жеткілікті болады. Алифатты екі негізді қышқылдардың хлорангидридтерінен т альдегидтер жақсы түзілмейді.

 Брауна  мен Субба Рао әдісінде  басқа реагенттер пайдаланылғанмен қолданылуы бойынша  Розенмунд  бойынша тотықсыздану әдісіне ұқсайды. 

Бұл операция қарапайым шығым  ароматты ,қанықпаған,гетероциклді қышқылдардың хлорангидридтерінен 60—90% құрайды.Алифатты қышқылдардың хлорангидридтерінен шығым 40 тан  60%.-ке дейінгі аралықта құбылады. '

Осы айтылған тотықсызданудың  екі әдісі Розенмунд және  Браун — Субба Рао еш күмәнсіәз  альдегидтер алудың әсіресе өнімді бөліп алу тұрғысынан қарағанда тамаша әдістер болып табылады.,

Жақын уақыттарда үш –м бутилолдың  гидриді қышқылдардың хлорангидридтерін альдегидтер мен эфирлерін бөлме температурасында тотықсыздандыратыны белгілі болды.

Лекц          Карбон   қышқылдарының   және   оның   туындыларының   спиртке  дейін тотықсыздануы.     Буво     жэне     Блан     бойынша     күрделі     эфирлердің тотықсыздануы   (натриймен   және   спиртпен) мына теңдеу бойынша іске асады.

Күрделі эфирлерді біріншілік спирттерге дейін тотықсыздандырудыфң байырғы әдістерінің бірі металл нитрий мен сусыз спиртті қолдануға негізделген әдіс болып табылады.

Майларды тотықсыздандырғанда толуол немесе  ксилол қолданғанда ол тотықсызданатын спирт бойынша жақсы шығым береді.Фенолдың этанолдағы ерітіндісін қолданғанда амин қышқылдарының күрделі эфирлері , ало хинолина немесе тетрагидрохинолин қолданғанда ароматты  күрделі эфирлер  тотықсызданатын спирт бойынша жақсы шығым береді.Жаңалау әдіске амльгамаланған алюминиймен күрделі эфирлерді тотықсыздандыру әдісі жатады.

Мына төменде көрсетілген реакция үшін Буво — Блан әдісінде пайдаланылатын .

Металл натрий мен сусыз спиртті емес , металл натрий мен абсолют спирт  сұйық  аммиак қоспасы пайдаланылады.   

ОСЫНДАЙ ӘДІСТЕРДІ ҚОЛДАНА ОТЫРЫП ЖҮРГІЗЕТІН СИНТЕЗДЕР ТӨМЕНДЕГІДЕЙ:

а)      олеил спиртін (октадецен-9-ола-1) D9-*-51%

из  олеин қышқылының эфирінен металл натрий мен абсолют спирт  қатысында тотықсыздандыру.

б)      у-Фенилпропил спирті (90%

 гидрокорик қышқылының этил эфирінен, этил спирті, фенол мен хинолин қатысында металл натрий 

в)      май қышқылдарының күрделі эфирлерінен  спирттер алуы

г)       Фталил спиртін алу  (шығым 60%) 

Әдебиеттер:

а)Негізгі:

1.     Птицына О.А. и др. Лабораторные работы по органическому синтезу. - М.: Просвещение. 2009.

2.     Практикум по органическому синтезу. - М.: Просвещение. 2004.

3.     Васильева Н.В. Теоретическое введение в органический синтез. - М.: Просвещение, 2002.

4.     Несмеянов А.Н., Несмеянов Н.А. Начала органической химии. М.: Химия, т. 1. 2, 2004.

5.     Нейланд О.Я. Органическая химия. М.: Высшая школа, 2000.

6.     Агрономов А.Е., Шабаров Ю.С. Лабораторные работы в органическом практикуме. - М.: Химия, 2000.

б)Қосымша:

7.     Бабич Л.В. и др. Практикум по неорганической химии. - М.: Просвещение, 2008.

8.     Лабораторные работы по неорганической, органической химии и техническому анализу. - М.: 2000.

9.     Сейтжанов А.Ф. Органикалық химия,-Алматы,2005

10.Есқайыров М., Әзербаев Е.Н. Органикалық химия,-Алматы, 2004

11. Шайқұтдинов Е.М., Шәріпханов А.Ш., Төреханов Т.М. Органикалық химия. –Алматы, 2002

12.Шайқұтдинов Е.М., Құсайынова С.Х. Органикалық химия. –Алматы, 2004

13.Днепровский А.С. Темникова Т.И. Теоретические основы органической химии .-Л,.2001.

14..<www.yandex.ru/>. Поисковая система «Яндекс».

15. www.bilim.kz/education 

16.http://www.site.kz

17. Базовые федеральные образовательные порталы. http://www.edu.ru/db/portal/sites_page.htm.

18. Государственная публичная научно-техническая библиотека. www.gpntb.ru/.

19. Национальная электронная библиотека. www.nns.ru.

Скачано с www.znanio.ru