Ландшафтный дизайн

Ko`p funksiyali bog` - park - bu qulay tabiiy sharoitga ega bo`lgan madaniyat muassasalari (mavjud ko`chatlar, relyef, suv havzalari), shaharda qulay joylashuvi va qulay transport aloqalari mavjud bo`lgan katta yashil hudud. Shaharsozlik me‘yorlari va qoidalarga muvofiq madaniyat va istirohat bog`i davlat muassasasi hisoblanadi va aholining madaniy dam olishini tashkil etish, kattalar va bolalar o`rtasida jismoniy tarbiya va dam olish ishlari, turli madaniy, ma‘rifiy tadbirlarni o`tkazish uchun tabiiy sharoitlardan yaxshiroq foydalanish maqsadida shahar, tuman markazida tashkil etiladi.

Katta bog`larda (50 ... 100 gektar) bunday zona o`qish pavilyonlari, ma’ruza zallari uchun binolar va ko`rgazmalarni o`tkazishni ta‘minlaydi. Loyihalashda shovqinli o`yin-kulgular hududini parkning o`ziga xos ish sharoitlariga zid kelishini hisobga olish kerak. Yashil teatr va raqs maydonchasi bir - biriga yaqin bo`lmasligi kerak. Aksincha, ko‘rgazma va o`quv zali, ma‘ruza va o`quv zali binolarini yonma-yon joylashtirib, yagona majmuada tashkil etish mumkin.

Ko`rgazmalar yirik bog`larda o`tkaziladigan madaniy - ma‘rifiy tadbirlardan biri hisoblanadi. Ko`rgazmalardan maqsad shahar tarixi, ilm-fan, texnika, sanoat, qishloq xo‘jaligi, madaniyat, landshaft san‘ati yutuqlari bilan yaqindan tanishishdir. Park ko`rgazmalari hududining tarkibi ularning bog`dagi joylashuvi, hududning kattaligi va landshaft xususiyatlari bilan belgilanadi. Park ko`rgazmalari hududining kattaligi, qoida tariqasida, 0,3 ... 0,5 dan 1,5 ... 2,0 gektargacha.

O`lchamlar tabiiy-iqlim sharoitlari, bog`ning maydoni, ekspozitsiyani tashkil etish talablari (shu jumladan pavilyonlar) bilan muvofiqlashtirilgan. Ko`rgazmalar haykaltaroshlik, atirgullar, dahlias, lianalar va boshqalarning asl bog`lari shaklida tashkil etilishi mumkin. Bunday bog`lar mustaqil, o‘z kompozitsion markaziga ega muntazam yoki landshaft kompozitsiyalari - pavilyon, parter, hovuz. EHM komponentlari vizual idrok etishning kichik diapazoniga (25 m gacha) joylashtiriladi. Ular axborot bilan to`yingan bo`lmasligi kerak, chunki bu atrof muhitni idrok etish va badiiy sifatni pasaytiradi. Shu bilan birga, daraxt plantatsiyalari fonida ko`rgazmaga qo`yilgan obyekt, tabiiy toshdan yasalgan dekorativ devor, gul kompozisiyalari guruhi yoki maysazor obyekt va fonning begonalashuvini yaratmasligi kerak, aksincha park kompozitsiyasini to`ldirish, unga xos bo`lgan badiiy tamoyilni rivojlantirishi zarur. Park inshootlarining vertikal o`lchamlari atrofdagi o`simliklar balandligining 1/3 ... 2/3 qismidan oshmasligi kerak. Istisno tariqasida kompozitsion dominantlar bo`lishi mumkin, ularning balandligi atrofdagi daraxtlarning balandligidan 1/4 ga ko`p bo`lishi mumkin.

Toshkent Ashxabod parki

Bog` - ko`rgazma kompozitsiyasini qurishda hislarni keskinlashtiradigan yangilik yoki ajablanish elementi kuzatiladi (ritm, material, rang, o`lcham, to`qimalar va boshqalardagi farqlar). Yo`llar va yuzalarning dekorativ qoplamasiga, dekorativ hovuzlar, favvoralar, vazalar va boshqalarni qo`shishga katta ahamiyat berish kerak. Ko`rgazma yengil pavilyonlar, tayanchlardagi hajmlar, landshaftga erkin mos keladigan har qanday o`zgartiruvchi tuzilmalar bilan ajralib turadi.

Toshkent Yapon bog`i

Parklarni loyihalashda o`qish uchun shart-sharoitlarni ta‘minlash kerak. Shu maqsadda bog`ning tinch, osoyishta qismlari suv havzalari yaqinida, baland qiyaliklarning atroflarida, yarim ochiq maydonlarda, maysazorlar yaqinida o`qish pavilionlarini tashkillash maqsadga muvofiq. O`qish pavilonini stol o`yinlari uchun pavilyon yoki o`yin maydonchalari bilan birlashtirish mumkin, bu umumiy jimlikni va o`yin jihozlarini saqlash qulayligini buzmaydi. O`qish pavilonini ochiq,past o`suvchi o`simliklar (iridarium, dahlia va boshqalar) bog` ko`rgazmasi, haykallar ko`rgazmasi va boshqalar bilan birlashtirilishi mumkin. O`qish pavilionining yaqinida tanho muhit yaratish uchun siz ichki tashqi hovlini loyihalashingiz mumkin. Dekorativ hovuz va atrofdagi landshaftlar. O`qish uchun quyosh kreslolari o`simliklar bilan o`ralgan holda joylashtirilgan va agar bog`ning maydoni imkon bersa, havoda kichik ma‘ruza zali bo`lgan she‘riyat klubini  yaratish mumkin.

Utilitar buyumlar: bog` mebellari, ma‘lumot stendlari, kiosklar, vazalar, haykaltaroshlik - stilistik jihatdan kompozitsiyaning umumiy xarakteriga bo`ysunishi kerak. O`quv zali binosining o`zi bog` va park arxitekturasining zamonaviy tendentsiyalariga javob beradi, ramka yoki boshqa zamonaviy tuzilmalar yordamida qurilgan - inson miqyosidagi o`rta hajmli ko`rinishda hal qilinadi. Xonalar va parkning atrofdagi landshafti bilan aloqani buzmang (ichki makonni tashqi ko`rinish bilan bog`lash). Bog`ning maqsadli va yurish marshrutlari o`quv zalining bog`ini kesib o`tmasligi, izolyatsiyaga hissa qo`shishi va uning maqsadiga rioya qilishi kerak.