Mikroprotsessorning tuzilishi

Mikroprotsessorning tuzilishi (2 soat ma’ruza).

 

       Tinglovchilarda boshqarish qurilmasi, buyruqlar registri, buyruqlar registri bloki, operatsiyalar deshifratori, mikrodasturlarni doimiy saqlash qurilmasi (PZU), impuls operatsiyalar deshifratori, berilganlar, adreslar, instruktsiyalar kodli shinalar, schyotchik-registr, operativ xotira, operatsiya kodi va tanlangan buyruqni kayta shifrlash, qayta shifrlangan kodga mos doimiy xotira yacheykalaridan boshkarish impulslarini o’qish va bloklarga yuborish, mikroprotsessorli xotiraga doir bilimlarni shakllantirish.

 

4-mavzu: Arifmetik mantiqiy qurilma (2 soat ma’ruza).

 

      Tinglovchilarda arifmetik mantiqiy qurilma, registr summator va boshqarish sxemasi, xotiraning tezkor yacheykalari. Boshqarish sxemasiga doir bilimlarni shakllantirish.

 

5-mavzu: Registrlar (2 soat ma’ruza).

 

       Tinglovchilarda registrlar va ularning turlari, vazifalari, tasnifi, umumiy foydalanuvchiga mo’ljallangan registrlar, segment registrlari, xolat va boshqaruv registrlar, shart flaglari, xolat flaglari, yangi flaglar, sistemali registrlar. Xotirani boshkarish registrlari. Boshqarish registrlari. otladka registrlar, testli registrlarga doir bilimlarni shakllantirish.

 

6-mavzu: Pentium mikroprotsessorlarida registrlar bloki (2 soat ma’ruza).

 

     Tinglovchilarda segment registrlar, flag registri boshkarish flaglari buyruk registri, soprotsessor registrlari, multimedia kengaytmali butun sonli registrlar, segment registrlari, flag registrlari, boshkarish flaglari, mikroprotsessorning sistemali registrlari, sistemali adreslar registri, soprotsessor registrlari, swr xolat registrlari, cwr boshkarish registri, twr teglar registriga doir bilimlarni shakllantirish.

7-mavzu: Shaxsiy kompyuterlarning ta’minoti haqida tushuncha, texnikaviy va dasturiy ta’minot (2 soat ma’ruza).

 

    Tinglovchilarda shaxsiy kompyuterlarning ta’minoti haqida tushuncha, texnikaviy va dasturiy ta’minot, dasturlar va apparat ta’minoti orasidagi bog’liqlikka doir bilimlarni shakllantirish.

 

8-mavzu: Interfeys tushunchasi, uning turlari, dasturiy ta’minot turlari va ularning klassifikasiyasi (2 soat ma’ruza).

 

    Tinglovchilarda interfeys tushunchasi, uning turlari, dasturiy ta’minot turlari va ularning klassifikasiyasiga doir bilimlarni shakllantirish.

 

9-mavzu: Sistemaviy dasturiy ta’minot va ularning turlari (2 soat ma’ruza).

 

    Tinglovchilarda sistemaviy dasturiy ta’minot va ularning turlariga doir bilimlarni shakllantirish.

 

10-mavzu: Amaliy dasturiy ta’minot va ularning turlari (2 soat ma’ruza)

 

    Tinglovchilarda amaliy dasturiy ta’minot va ularning turlariga doir bilimlarni shakllantirish.

 

11-mavzu: Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari va unda qo’llaniladigan dasturlar haqida tushuncha (2 soat ma’ruza).

 

    Tinglovchilarda dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari va unda qo’llaniladigan dasturlar haqida tushuncha hosil qilish.

 

12-mavzu: Sistemaviy dasturiy ta’minot (2 soat ma’ruza).

 

    Tinglovchilarda sistemaviy dasturiy ta’minot turlari bilan ishlash. kompyuterni ishga tushiruvchi sistemaviy dasturlar va ularning imkoniyatlariga doir bilimlarni shakllantirish.

 

13-mavzu: Operatsion sistamalar va ularning turlari, operatsion sistemalarning tarixi (2 soat ma’ruza).

 

    Tinglovchilarda operatsion sistamalar va ularning turlari, operatsion sistemalarning tarixiga doir bilimlarni shakllantirish.

 

14-mavzu: Operatsion tizimning ichki buyruqlarning tasnifi. Operatsionsistemaning tashqi buyruqlari va uni ishlatish xususiyatlari

 (2 soat ma’ruza).

 

     Tinglovchilarda operatsion tizimning ichki buyruqlarning tasnifi. Operatsion sistemaning tashqi buyruqlari va uni ishlatish xususiyatlariga doir bilimlarni shakllantirish.

 

15-mavzu: Windows operatsion sistemasi va uning turlari (2 soat amaliy).

 

     Tinglovchilarda Windows operatsion tizimining oddiy va serverli sistemalarini kompyuterga o’rnatishga doir bilimlarni shakllantirish.

 

16-mavzu: Fayllarga xizmat ko’rsatuvchi dasturlar (2 soat ma’ruza).

 

    Tinglovchilarda fayllarga xizmat ko’rsatuvchi dasturlar. kompyuterning tashqi qurilmalarini boshqaruvchi dasturlar - drayverlarga doir bilimlarni shakllantirish.

 

17-mavzu: Sistemali dasturlarning roli va vazifasi (2 soat amaliy).

 

    Tinglovchilarda sistemali dasturlarning roli va vazifasiga doir bilimlarni shakllantirish.

 

18-mavzu: Windows Commander dasturi va unda ishlash imkoniyatlari. Turli formatdagi disklarga fayllar ko’chirish (2 soat ma’ruza).

 

    Tinglovchilarda Windows commander dasturi va unda ishlash imkoniyatlari. SD va CD-R kompakt disklariga fayllar ko’chirish. Nero dasturi va uning imkoniyatlariga doir bilimlarni shakllantirish.

 

19-mavzu: Dasturiy ta’minotning holati va rivojlanish tendensiyalari

(2 soat ma’ruza).

 

     Tinglovchilarda dasturiy ta’minotning holati va rivojlanish tendentsiyalari. dasturiy mahsulotlar, ularning asosiy tavsiflari va klassifikatsiyasiga doir bilimlarni shakllantirish.

 

20-mavzu: Operatsion sistema va uning turlari. Windows-zamonaviy axborot texnologiyalarining operatsion sistemasi (2 soat amaliy)

 

    Tinglovchilarda operatsion sistema va uning turlari. Windows -zamonaviy axborot texnologiyalarining operatsion sistemasiga doir bilimlarni shakllantirish.

 

21-mavzu: Arxivlashtirish dasturlari (2 soat amaliy).

 

    Tinglovchilarda fayllarni arxivlashtirish xaqida umumiy ma’lumot, rar va zip arxivator dasturlarga doir bilimlarni shakllantirish

 

22-mavzu: Antivirus dasturiy vositalar (2 soat amaliy).

 

     Tinglovchilarda kompyuter viruslarining xarakteristikalari, viruslarni aniqlash va ulardan himoya qilish dasturlariga doir bilimlarni shakllantirish.

 

23-mavzu: Disklarga xizmat kґrsatuvchi dasturlar (2 soat amaliy).

 

    Tinglovchilarda shikastlangan fayllar va disklarni tiklash, disklarni fragmentatsiyasini bekor qilish, ularning ishini tezlashtirishga doir bilimlarni shakllantirish.

 

24-mavzu: Amaliy dasturiy ta’minot va uning imkoniyatlari. Unga kiruvchi dasturlar (2 soat amaliy).

 

    Tinglovchilarda amaliy dasturiy ta’minot va uning imkoniyatlari. unga kiruvchi dasturlarga doir bilimlarni shakllantirish .

 

25-mavzu: Ofis dasturlarining keyingi versiyalar va ularning oldingi versiyalaridan farqli imkoniyatlari (2 soat amaliy).

 

    Tinglovchilarda ofis dasturlariningya’ni  WORD, EXCEL, POWER POINT, ACCESS, OUTLOOK EXPRESS XP keyingi versiyalar va ularning oldingi versiyalaridan farqli imkoniyatlariga doir bilimlarni shakllantirish

 

26-mavzu: Kompyuterning grafik imkoniyatlari va ularning turlari

 (2 soat amaliy).

 

     Tinglovchilarda kompyuterning grafik imkoniyatlari va ularning turlari. Photoshop, coreldraw dasturlari va ular bilan ishlashga doir bilimlarni shakllantirish

 

27-mavzu: Amaliy dasturlar paketi va ularning kasbiy sohalarda qo’llanilishi

 (2 soat amaliy).

 

    Tinglovchilarda amaliy dasturlar paketi va ularning kasbiy sohalarda qo’llanilishiga doir bilimlarni shakllantirish

 

28-mavzu: Nashriyot tizimida qo’llanilarigan Page Maker dasturi va uning  imkoniyatlari (4-soat laboratoriya ishi).

 

    Tinglovchilarda nashriyot tizimida qo’llanilarigan Page Maker dasturi va uning imkoniyatlariga doir bilimlarni shakllantirish

 

29-mavzu: Matematik masalalarni yechish va ularning grafiklarini yaratishga mo’ljallangan MAPL 5, Math Cad dasturlari va ularda ishlash

(6 soat laboratoriya ishi).

 

    Tinglovchilarda matematik masalalarni yechish va ularning grafiklarini yaratishga mo’ljallangan MAPL 5, Math Cad dasturlari va ularda ishlashga doir bilimlarni shakllantirish

 

30-mavzu: Buxgalteriya, iqtisod va boshqa sohalarda qo’llaniladigan dasturlar

(4-soat laboratoriya ishi).

 

    Tinglovchilarni buxgalteriya, iqtisod va boshqa sohalarda qo’llaniladigan dasturlar haqida ma’lumot va ularning ishlash imkoniyatlari bilan tanishtirish

 

31-mavzu: Yuqori darajali dasturlash tillari va ularning turlari

(2 soat amaliy ishi).

 

    Tinglovchilarda yuqori darajali dasturlash tillari va ularning turlariga doir bilimlarni shakllantirish

 

 

32-mavzu: Dasturlash texnologiyasi va uning imkoniyatlari

(2 soat amaliy ishi).

 

      Tinglovchilarda dasturlash texnologiyasi va uning imkoniyatlariga doir bilimlarni shakllantirish

 

33-mavzu: VISUAL BASIC, DELPHI, C++ dasturlash tillari va ularning imkoniyatlari. (8 soat laboratoriya ishi).

 

     VISUAL BASIC, DELPHI, C++ dasturlash tillari va ularning imkoniyatlariga doir bilimlarni shakllantirish

 

34-mavzu: Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari

(6 soat laboratoriya ishi).

 

    Tinglovchilarda dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalariga doir bilimlarni shakllantirish

 

35-mavzu: Elektron va multimediyali qo’llanmalarni yaratishda foydalaniladigan texnologiyalar (6 soat laboratoriya ishi).

 

     Tinglovchilarda elektron va multimediyali qo’llanmalarni yaratishda foydalaniladigan texnologiyalarga doir bilimlarni shakllantirish

 

36-mavzu: Flash texnologiyasida boshqaruvchi ob’ektlar yaratish

(4-soat laboratoriya ishi).

 

    Tinglovchilarda FLASH texnologiyasida boshqaruvchi ob’ektlar yaratishga doir bilimlarni shakllantirish

 

37-mavzu: Flash texnologiyasida so’rov shaklidagi ob’ektlarni yaratish

(4soat laboratoriya ishi).

 

     Tinglovchilarda FLASH texnologiyasida so’rov shaklidagi ob’ektlarni yaratishga doir bilimlarni shakllantirish

 

38-mavzu: Flash texnologiyasida animatsiyalar hosil qilish (6 soat laboratoriya)

    Tinglovchilarda Flash texnologiyasida animatsiyalar hosil qilishga doir bilimlarni shakllantirish

 

Foydalaniladigan asosiy darslik va o’quv qo’llanmalar, elektron ta’lim resurslari hamda qo’shimcha adabiyotlar  ro’yxati.

Asosiy darsliklar va o’quv qo’llanmalari.

 

1.     Bezruchko V. T. Informatika kurs lektsiy: Uchebnoe posobie. M.: ID. "Forum": INFRA, M. 2013, 432s

2.     Isaev G.N. Modelirovanie informatsionnыx resursov: teoriya i reshenie zadach: Uchebnoe posobie. M.: Alfa-M: INFRA, M. 2012, 224s.

 

Qo’shimcha adabiyotlar

1.     Karimova D. Kompyuternie texnologii upravleniya trudom. FAN, Tashkent, 2001

B.Boltayev, A.Azamatov, Sh.Xidirov, B.Xurramov. “Algoritmlash va Paskal dasturlash tili bo’yicha misol va masalalar yechish usullari”. Toshkent,  2012 yil.

1-MAVZU. MIKROPROSESSORLAR HAQIDA ASOSIY TUSHUNCHALAR

(2 soat ma’ruza)

Reja

1. Kompyuterning zamonaviy texnik va dastuyriy ta’minoti fani haqida;

2. Markaziy prosessor, arifmetik – mantiqiy qurilma, berilgan va adreslar shinasi, registrlar; buyruqlar hisoblagichi, kesh haqida tushuncha;

3. O’zgaruvchi nuqtali sonlar matematikasi soprosessori haqida tushuncha.

 

Mikroprotsessor (MP) shaxsiy kompyuter (SHK)ning markaziy bloki bo’lib, u mashinaning barcha bloklari ishini boshqarish hamda axborot ustida arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish uchun mo’ljallangan. Mikroprotsessor tarkibiga quyidagi qurilmalar kiradi.

Boshqarish qurilmasi (BQ): mashinani hamma bloklariga kerakli vaqtda aniq boshqarish signallarini shakllantiradi va uzatadi (boshqaruvchi impulslarni), bu signallar bajarilayotgan amal xususiyati va oldingi amallar natijalari bilan belgilanadi; bajarilayotgan amal ishlatadigan xotira yacheykalari adreslarini shakllantiradi va bu adreslarni EHM ni mos bloklariga uzatadi; boshqarish qurilmasi impulslarning tayanchli ketma-ketligini taktli impulslar generatoridan oladi.

Arifmetik-mantiqny qurilma (AMK) — sonli va belgili axborot ustida barcha arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish uchun mo’ljallangan (SHK larning ba’zi modellarida amallarni bajarilishini tezlashtirish uchun qo’shimcha matematik soprocessor ulanadi).

Mikroprotsessorli xotira (MPX) — mashina ishlashining eng yaqin taktlaridagi hisoblashlarda bevosita ishlatiladigan axborotni qisqa vaqt saqlash, yozish va uzatish uchun mo’ljallangan; MPX registrlar asosida quriladi va mashinaning yuqori tezkorligini ta’minlash uchun ishlatiladi, negaki asosiy xotira (AX) tez ishlovchi mikroprotsessorning samarali ishlashi uchun kerak bo’lgan ma’lumotni yozish, qidirish va o’qish tezligini har doim ham ta’minlayvermaydi. Registrlar — turli xil uzunlikdagi xotiraning tez ishlovchi yacheykalari (1 bayt standart uzunlikka ega bo’lgan va tezkorligi nisbatan pastroq AX yacheykalaridan farqli o’laroq).

Mikroprotsessorning interfeysli tizimi SHKning boshqa qurilmalari bilan ulash va aloqa qilish uchun mo’ljallangan, u o’z ichiga MPning ichki interfeysi, buferli eslab qolish registrlari va kiritish-chiqarish portlarini (KCHP), boshqarish sxemalari va tizimli shinani oladi.

Interfeys (interface) — kompyuter qurilmalarini o’zaro moslash va aloqa qurilmalari to’plami bo’lib, ularning o’zaro samarali ishlashini ta’minlaydi.

Kiritish-chiqarish porti (I/O port) — ulash texnik aviyurasi bo’lib, mikroprotsessorga boshqa qurilmalarni ulash imkonini beradi.

Taktli impulslar generatori chastotasi shaxsiy kompyuterning asosiy tavsiflaridan biri hisoblanadi va ko’p jihatdan uning ishlash tezligini aniqlaydi, negaki mashinadagi har bir amal ma’lum taktlar soni davonida bajariladi.

Tizimli shina — kompyuterning asosiy interfeysli tizimi bo’lib, u kompyuterning barcha qurilmalari orasidagi o’zaro ulanishni va aloqani ta’minlaydi.

Tizimli shina quyidagilarni o’z ichiga oladi:

• qiymatlarning kodli shinasi (AQSH), u operand sonli kodining (mashina so’zi) hamma razryadlarini parallel uzatish uchun simlar va ulash sxemalarini o’z ichiga oladi;

• adresning kodli shinasi (AQSH), u asosiy xotira yacheykalarining va tashqi qurilma kiritish-chiqarish portlarining adreslari kodining hamma razryadlarini parallel uzatish uchun simlar va ulanish sxemalarini o’z ichiga oladi;

• ko’rsatmalarning kodli shinasi (KKSH), u mashinaning hamma bloklariga ko’rsatmalarni (boshqaruvchi signallarni, impulslarni) uzatish uchun simlar va ulanish sxemalarini o’z ichiga oladi;

• ta’minot (tok) shinasi, u energo ta’minot tizimiga SHKning bloklarini ulash uchun simlar va ulanish sxemalarini o’z ichiga oladi.

Mikroprotsessorlar haqida gapirar ekanmiz asosiy muhim tushinchalarga to’xtalib utishimiz lozim bo’ladi. Mirkoprotsessorga nisbatan amal bajaruvchi har qanday tashqi qurilma periferiya deb atash mumkin.

  Registr- qurilmalarning o’ziga xos tengliklar birlashmasini anglatadi, ularning vazifasi ma’lumotlarni saqlash hamda ma’lumotlarga tezkor murojat qilish imkoniyatini beradi. Ushbu qurilmalar integral sxemada triggerlarda foydalaniladi. Trigger o’z navbatida tranzistor o’tkazgichlarda amalga oshiriladi (ya’ni elektron kalitlar). N trigger registrda N bit ma’lumotni tushinish mumkin.

  Port –shunday sxemaki odatda o’ziga bir qancha registrlarni qamrab oluvchi hamda ulanish imkoniyatini beruvchi vositadir, masalan pereferiya qurilmasi mirkoprotsessorni tashqi shinasiga ulanishida ko’rishimiz mumkin. Amalda xar mikrsxema har xil maqsadlar uchun ishlatiladi. SHaxsiy kompyuterda har bir port o’ziga xos unikal raqamiga ega bo’ladi. SHuni aytib o’tish joyizki portlarni raqami mohiyatan registrlarning kiritib chiqarish manzili bo’lib xizmat qiladi. SHuningdek manzil kengligi asosiy xotira va kiritib chiqarish porti bilan kesishmaydi.

         Uziliksizlik – tushinchasi asinxron jarayonning xabarini anglatadi (ya’ni protsessor qandaydir asinxron jarayonni tushinadi). Ushbu holatda buyruqlarning ketma-ketligi to’xtatiladi. Uning o’rniga esa boshqa bir ketma- ketlik amalga oshiriladi.