Наймандар ,керейттер, жалайырлар

Мерзімі:                     20.10.2016ж Сынып: 7 Сабақ  №14 Пән: Орта  ғасырлардағы  ­дағы дүние жүзі  тарихы Сабақтың  тақырыбы: Сабақтың  мақсаты: Сабақтың міндеті: Сабақтың түрі: Сабақтың әдісі: Пәнаралық  байланыс: Сабаққа қажетті  көрнекіліктер мен  құралдар: Күтілетін нәтиже: Сабақтың кезеңі: І. Ұйымдастыру: Білім: Наймандар ,керейттер, жалайырлар Оқушыларда орта ғасырларда өмір сүрген найман,керей,жалайыр тайпаларының тарихымен, мекен еткен жерлерімен және олардың қоныс аудару  себептерімен таныстыру. Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи оқиғаларды  талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін  дамыту;Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге  тәрбиелеу. Жаңа сабақ Топпен жұмыс, сұрақ­жауап, ой толғау, кестемен жұмыс Тарих, кестелер, үлестірмелі материалдар т.б Оқушыларды өз елін ,жерін сүюге ,халықтар бірлестігін құрметтеуге тәрбиелеу.  Көрнекі құралдар : деректер ,саяси карта арқылы түсініктерін терең қалыптастырады. Мұғалімнің іс­әрекеті 1.Сәлемдесемін; 2.Топқа бөлемін.    І топ сұрақтары :  1. Қарахан мемлекеті қай жылы құрылды және негізін қалаған кім ?  2. Қарахан мемлекетіндегі жер иелену ерекшеліктерін түсіндір .  3. Қарахандықтар неліктен карақытайлықтарға тәуелді болып қалды ?  ІІ топ сұрақтары :  1.Қарахан мемлекеті құрамында қай тайпалар болды ? 2.Карахандықтардың Самани әулиеті және селжұқ тайпаларымен арақатынасы туралы айт? 3. Карахан мемлекетінің құлауына қандай жағдайлар себеп болды ? ІІІ топ сұрақтары . 1.Қоғамдық басқару жүйесі қалай құрылды ?  2.Қарахан мемлекетінің екіге бөлінуінің себебін түсіндір . 3.Қарахан сәулет өнерінің ерекшеліктері. Ресурстар  мен  жабдықтар Салат әдісі Оқушының іс­әрекеті Оқушылар сұраққа жауап  береді Оқушылар оқиды Түсіну: Қолдану: Талдау: Жинақтау: Бағалау: ІІІ. Бағалау: Наймандар Керейттер Жалайырлар Территориясы Орхон өзені мен Алтай тауының аралығында өмір сүрген Орхон,Керулен,Селеңгі,Аргун өзендерінің бойында тұрған Селеңгі,Хилок өзендерінің бойында, Орхон өзенінің жоғары ағысында  ,Қарақорым қыраттарында өмір сүрген. Шежіресі, Таңбалары 1. Монғолша «найман» «Сегіз» дегенді білдіреді.  2. Монғолиядағы Секиз өзені бойында тұрған тайпаларды монғолдар «найман» деп атады. Рашид­ад­ дин ,Әбілғазы хан жазбасына қарағанда керейт « « қара » деген сөз ,монгол тілінде осындай ұғымды  білдіреді. Әбілғазы шежіресі: «Жалайырдың батыры Жамұқа Шыңғысханның кейде досы ,кейде қас  жауы болып көрінеді» ХІІІ­ғасырдың басында Жалайырды қол астына қаратқан,кейін олардың кейбір  бөлігі монголдарға, бір бөлігі түркі халықтарына сіңсіп кеткен. Саяси жағдайы Орталығы Орхон өзені бойындағы Балықты қаласы 1007 жылы Несториандық  бағыттағы христиан дінін қабылдады. Мемлекет Наркеш Дайын хан (1160­1203жж) тұсында дами  бастады.Інісі Инанч –Білге халықтын басын қосып,ерлікке ,өнерге баулыды. Білге ханның екі баласы  Даян және Бұйрық хан билік үшін таласады.1204жылы Шыңғысхан наймандары бағындырады 1211  жылы күшілік хан бастаған наймандар Жетісудағы билікті қара қытайлардан тартып алады.1218 жылы найман хандығы құлады. Орталығы Улан­Батор қаласы жанындағы хан Тәңірі тауының шығыс  жанындағы Битөбе деген жерде .Керейттер билеушісі Тұғырылы ( Торы ,Оң) монголдармен ұзақ  бейбіт қатынаста болды ,бірақ кейін бұзылды .1203 жылы монгол шапқыншылығынан Керей мемлекеті құлады . Халқы бірнеше аймаққа тарады. 1. Монғол мемлекетінің құрамына енді . 2. Қазақстанның солтүстік шығысына ,Жетісуға көшті. Орталығы туралы дерек жоқ. 1201 жылы  Жамұқа « Гурхан» деп өзін жариялап ,таққа отырды . Тақырыптың негізгі түйінін іздеу, яғни тақырыпты ашатын ең мәні бар сөйлемді табу.Кітаппен жұмыс    ­Деректер қолдана отырып Керей ханы Тұғырыл ( Оң хан ) мен Шыңғысханның достығы және  араздасуы туралы әңгімелеу  ­«Ұлыстың басқару жүйесі » кестемен таныстыру  ­ Наймандар ,керейіттер, жалайырлардың жауынгерлік киімі ,қару­жарақ және бейбіт замандағы  сәндік киімдерімен таныстыру . Ара ұяшығы  Кім, не, қайда, табын тапсырамын қашан , себебі , неге деген сұрақтарға жауап  Ой толғау Қазіргі қазақта 41ру бар .Осы үш тайпа солардын қатарына сіңіскен Топтағы оқушыларды белсенділігене және жұмыс жасауына қарай бағалау парағы арқылы бағалаймын ІҮ. Үй  тапсырмасын беру: Рефлексия: Тақырыпты оқу; Жаңа сөздермен жұмыс жасау «Білім кәрзеңкесіне» сабақтан не түсінгендерін, не қорытынды шығарғандарын жазуды тапсырамын. Кері әсер парағы: Кері әсер парағын толтыруды ұсынамын. Оқушылар топтық кестеге  жазып отыру үшін тыңдайды  пікір алмасады. Жоқ Кестеге толтырады. Оқушылыр кестені  толтырады, салыстырады Жоқ Кесте Оқушылар сұрақтардың  жауабын айтады , жазады,  салыстырады Сұраққа жауап береді, өз  ойларын айтады Оқушылар бағалау парағын  толтырады, Күнделіктеріне жазып алады. Жоқ Жоқ Кесте Бағалау  парағы Сабақтан түйген ойларын  жазады Сабақта не ұнады, не  ұнамады, сұрақтарын жазады «Білім  кәрзеңкесі»  плакат Плакат Мерзімі:                  20 . 10.2016ж Сабақтың  тақырыбы: Сабақтың  мақсаты: Сабақтың міндеті: Сабақтың түрі: Сабақтың әдісі: Пәнаралық  байланыс: Сабаққа қажетті  көрнекіліктер мен  құралдар: Күтілетін нәтиже: Сабақтың кезеңі: І. Ұйымдастыру: Білім: Түсіну: Сынып: 11 ХХғасырдың басындағы Қазақстандағы ұлттық зиялылар тобы. Пән: Қазақстан  тарихы Сабақ  №1  Жоңғар хандығының құрылуы мен XVII ғ Қазақ­Жоңғар қатынасы туралы түсінік қалыптастыру. Білімділігі: Қазақ­Жоңғар қатынасын түсіндіру Тәрбиелілігі:Отанды сүюге,ерлікке,елжандылыққа тәрбиелеу Дамытушылығы:Оқушылардың ой­өрісін ,жеке қасиеттерін дамыту Жаңа сабақ Топпен жұмыс, сұрақ­жауап, ой толғау, кестемен жұмыс Тарих,әдебиет. Найза , қылыш, садақ арқылы топқа бөлу   кестелер, үлестірмелі материалдар т.б Философия тұжырымдары туралы тұжырымдарды талқылайды, адам бойындағы психологиялық,философиялық табиғи нышандармен танысады,  философияның дамуының келешегіне туралы ой қозғайды,  философияның  мәніне көз жүгіртеді, адам мен филосфиның байланысын айқындап  салыстырады Мұғалімнің іс­әрекеті 1.Сәлемдесемін; 2.Топқа бөлемін.  Ортақ пікір шығару ХХ ғасырдың басындағы Қазақстандағы саяси қозғалыстар туралы пікірлеріңізді ортаға салыңыздар. ХХ ғ. Қазақстандағы қоғамдық саяси қозғалыстар. Ұлттық зиялылар тобы Жоспары: 1. Бірінші орыс революциясы және патша үкіметі 2. Қазақ өлкесіндегі мұсылмандар қозғалысы 3. Жұмысшы қозғалысының күшеюі 5. Ауыл тұрғындарының наразылығы. ХХ ғ. Қазақстандағы қоғамдық саяси қозғалыстар. Ұлттық  зиялылар тобы Жоспары: 1. Бірінші орыс революциясы және патша үкіметі 2. Қазақ өлкесіндегі мұсылмандар қозғалысы Оқушының іс­әрекеті Оқушылар сәлемдеседі.   Әр оқушы топқа бөлінеді Ресурстар  мен  жабдықтар Оқушылар сұраққа жауап  береді Оқушылар оқиды  Оқушылар топтық кестеге  жазып отыру үшін тыңдайды  пікір алмасады. 1,2,3 номерлі сандар Жоқ 3. Жұмысшы қозғалысының күшеюі Кеңестік кезеңде Алашорда тарихы сталиндік репрессия зардабынан ұзақ, 60жылдай уақыт «жабық  тақырып» болып, шындық айтылмады. Осының салдарынан1930­1980 жылдардың соңына дейін Алаш  қозғалысын жаппай қаралайтын,оның жетекшілерін «буржуазияшыл ұлтшылдар» , «халық  жаулары»деп жамандайтын пікірлер жазылып,шындыққа сай келмейтін жалған сөздер айтылып  келді.Алаш қозғалысы туралы шындықты айтқан М.Шоқай,Х.Оралтай еңбектері шетелдік  басылымдарда жарық көргенмен,Қазақстанға жетпей жатты. 5. Ауыл тұрғындарының наразылығы. Оқушылар мәтінмен жұмыс жасайды топтарда  ХХ ғасырдың алғашқы ширегіндегі Қазақстан тарихының «ақтаңдақ» беттерінің біразы «Алаш»  партиясы мен Алашордаға тікелей байланысты. «Алаш»партиясы мен Алашорда тарихын арнаулы  әдебиетте Алаш немесе Алашорда қозғалысы тарихы деп атайды. Ғасырлар бойы аңсаған  тәуелсіздігімізді алғалы тарихи «ақтаңдақтар» бойынша іздену, еңбек ету үшін мүмкіндіктер туды. 1988 жылы 30­40 жылдары жазықсыз сотталған халқымыздың даңқты өкілдерінің есімі халқына  қайтарылды. Әсіресе Ш. Құдайбердіұлының, А. Байтұрсыновтың,М. Жұмабаевтың,Ж. Аймауытовтың,М. Дулатовтың шығармашылық  мұраларының ақталуы жұртшылық арасында зор қолдауға ие болды. Қазақ халқы не бір зобалаңды басынан өткергені тарихта өзіндік орнын алады. Топтағы оқушыларды белсенділігене және жұмыс жасауына қарай бағалау парағы арқылы бағалаймын Қолдану: Талдау: Жинақтау: Бағалау: ІІІ. Бағалау: ІҮ. Үй  тапсырмасын беру: Рефлексия: Тақырыпты оқу; Жаңа сөздермен жұмыс жасау «Білім кәрзеңкесіне» сабақтан не түсінгендерін, не қорытынды шығарғандарын жазуды тапсырамын. Кері әсер парағы: Кері әсер парағын толтыруды ұсынамын. Кестеге толтырады. Оқушылыр кестені  толтырады, салыстырады Жоқ Оқушылар сұрақтардың  жауабын жазады,  салыстырады Жоқ Сұраққа жауап береді, өз  ойларын айтады Оқушылар бағалау парағын  толтырады, қорытынды  бағаны күнделіктеріне  қойғызады Күнделіктеріне жазып алады. Жоқ Бағалау  парағы Сабақтан түйген ойларын  жазады Сабақта не ұнады, не  ұнамады, сұрақтарын жазады «Білім  кәрзеңкесі»  плакат Плакат