Обектно ориентированние програмирование

Mavzu: Obyektga yo’naltirilgan dastrurlash tillari. Dasturlashning obyektga yo’naltirilgan paradigmasi.   Obyektga mo‘ljallangan yondashuv (OMY) bir kunda o‘ylab topilgan emas. Uning paydo bo‘lishi dasturiy ta’minotning tabiiy rivojidagi navbatdagi pog‘ona, xolos. Vaqt o‘tishi bilan qanday uslublar ishlash uchun qulay, qaysinisi noqulay ekanini   aniqlash   oson   bo‘lib   bordi.   OMY   eng   muvaffaqiyatli,   vaqt   sinovidan o‘tgan uslublarni o‘zida mujassam etadi. Dastlab   dasturlash   anchayin   boshqotirma   ixtiro   bo‘lib,   u   dastur­   chilarga dasturlarni kommutatsiya bloki orqali kompyuterning asosiy xotirasiga to£g‘ridan­ to£g‘ri kiritish imkonini berdi. Dasturlar mashina tillarida ikkilik tasavvurda yozilar edi.   Dasturlarni   mashina   tilida   yozishda   tez­tez   xatolarga   yo‘l   qo‘yilar,   kodni kuzatib   borish   amalda   deyarli   mumkin   emas   edi.   Bundan   tashqari,   mashina kodlaridagi dastur tushunish uchun g‘oyat murakkab edi. Vaqt   o‘tishi   bilan   kompyuterlar   tobora   kengroq   qo‘llana   boshlandi   hamda yuqoriroq   darajadagi   protsedura   tillari   paydo   bo‘ldi.   Bularning   dastlabkisi FORTRAN tili edi. Biroq obyektga mo‘ljallangan yondashuv rivojiga asosiy ta’sir keyinroq   paydo   bo‘lgan.   Protsedura   tillari   dasturchiga   axborotga   ishlov   berish dasturini   pastroq   darajadagi   bir   nechta   protseduraga   bo‘lib   tashlash   imkonini beradi. Pastroq darajadagi bunday protseduralar dasturning umumiy tuzilmasini bel­   gilab   beradi.   Ushbu   protseduralarga   izchil   murojaatlar   protsedura­   lardan tashkil topgan dasturlarning bajarilishini boshqaradi. Dasturlashning bu yangi paradigmasi mashina tilida dasturlash paradigmasiga nisbatan ancha ilg‘or bo‘lib, unga tuzilmalashtirish­ ning asosiy vositasi bo‘lgan protseduralar   qo‘shilgan   edi.   Maydaroq   funksiyalarni   nafaqat   tushunish,   balki sozlash ham osonroq kechadi. Biroq, boshqa tomondan, protsedurali dasturlash koddan takroran foydalanish imkonini cheklab qo‘yadi. Buning ustiga dasturchilar tez­tez   «makaron»   dasturlar   ham   yozib   turishganki,   bu   dasturlarni   bajarish likopdagi spagetti uyumini ajratishga o‘xshab ketar edi. Va, nihoyat, shu narsa aniq bo‘ldiki, protsedurali dasturlash usullari bilan dasturlami ishlab chiqishda diqqatni ma’lumotlarga   qaratishning   o‘zi   muammolami   keltirib   chiqarar   ekan.   Chunki ma’lumotlar   va   protse­   dura   ajralgan,   ma’lumotlar   inkapsulatsiyalanmagan.   Bu nimaga olib keladi? Bu har bir protsedura ma’lumotlarni nima qilish kerakligini va ular qayerda joylashganini bilmog‘i lozim bo‘ladi. Agar protsedura o‘zini yomon tutsa­yu, ma’lumotlar ustidan noto‘g‘ri amallarni bajarsa, u ma’lumotlarni buzib qo‘yishi mumkin. Har bir protsedura ma’lumotlarga kirish usullarini dasturlashi lozim bo‘lganligi tufayli, ma’lumotlar taqdimotining o‘zgarishi dasturning ushbu kirish   amalga   oshirilayotgan   barcha   o‘rinlarining   o‘zgarishiga   olib   kelar   edi.