Поурочные планы по физике 8 класс

7а сынып № 23 сабақ ______________ отырып түсіндіру. Сабақтың тақырыбы: §32. Заттың тығыздығы. Сабақтың мақсаты: Масса. 1. Білімділік мақсаты: оқушыларға заттың тығыздығын, массамен, көлеммен байланыстыра 2. Дамытушылық мақсаты: оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту. 3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, имандылыққа баулу. Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру. Сабақтың әдіс-тәсілдері: Әңгіме, жаттығулар орындау. Сабақтың көрнекіліктері: плакаттар, суреттер, электронды оқулық, таразы, кір тастар, денелер жиынтығы, өлшеуіш цилиндр, стақан құм салынған қорап. І. ДК. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың көңілін сабаққа аудару, құралдарын тексеру. ІІ. ДК. Жаңа сабаққа дайындық. ІІІ. ДК. Жаңа сабақты түсіндіру. Электрондық оқулық арқылы түсіндіру. 1. Масса, көлем. Мысаладар. Сабақтың барысы: 1. Тығыздық деген не? 2. Тығыздықты анықтау үшін не істеу керек? 3. Көлем мен массаға байланыстылығы. 4. Өлшем бірлігі. Заттың тығыздығы. Көлемдері бірдей әр түрлі заттардан дайындалған денелердің массасы әр түрлі болады. Мысалы, көлемі 1 м3 темір дің массасы 7800 кг, ал сол көлемдегі қорғасынның массасы — 13000 кг. Көлем бірлігіндегі (яғни, бір куб метрдегі немсе бір куб сантиметрдегі) заттың массасы  неге тең екендігін көрсететін физикалық шаманы  заттың тығыздығы  деп атайды. Берілген заттың тығыздығын қалай табу керектігін анықтау үшін келесі мысалды қарастыралық. Көлемі 2 м3 мұздың массасы 1800 кг екендігі белгілі болсын. Сонда 1 м3 мұздың массасы 2 есе кіші болады. 1800 кг­ды 2 м3­ке бөліп, 900 кг/м3­ты аламыз. Осы шама – мұздың тығыздығы. Сонымен,  заттың тығыздығын анықтау үшін дененің массасын оның көлеміне бөлу керек: Осы өрнекке кіретін шамаларды әріптермен белгілелік: m — дененің массасы, V — дененің көлемі,  ρ масса тығыздық =  . көлем  — грек әрпі “ро”).    Сонда тығыздықты есептеуге арналған формуланы мына түрде жазуға болады:  — дененің тығыздығы (  m V   СИ жүйесінде ρ тығыздық бірлігі килограмм метр куб (1 кг/м3). Практикада заттың тығыздығын сондай­ақ грамм сантиметр кубпен (г/см3) өрнектейді. Осы бірліктердің арасындағы байланысты тағайындау үшін мынаны ескереміз: Сондықтан 1 г = 0,001 кг, 1 см3 = 0,000001 м3. 1  г см3 = 0,001 кг  0,000001 м3  = 1000  кг м3 . Белгілі бір заттың тығыздығы қатты, сұйық және газ тәрізді күйлерінде әр түрлі болады. Мысалы, судың тығыздығы – 1000 кг/м3, мұздың тығыздығы – 900 кг/м3, ал су буының тығыздығы (0°C және қалыпты атмосфералық қысым кезінде) – 0,59 кг/м3. Басқа заттардың тығыздығын 3–5­кестелерден білуге болады. 3—5­кестелерде көрсетілген заттардың тығыздығы қалыпты атмосфералық қысымда және газдар үшін 0 °C температурада, сұйықтықтар мен қатты денелер үшін 20 °C температурада есептелінген. 3­кесте  Кейбір қатты заттардың тығыздығы Қатты дене  ρ , кг/м 3 ρ , г/cм 3 Қатты дене  ρ , кг/м 3 ρ , г/cм 3 Осмий 22 600 22,6 Мрамор 2700 Иридий 22 400 22,4 Терезе шынысы  2500 Платина 21 500 21,5 Фарфор Алтын  19 300 19,3 Бетон Қорғасын  11 300 11,3 Кірпіш  2300 2300 1800 Күміс  10 500 10,5 Қант­рафинад  1600 Мыс  8900 8,9 Оргшыны  1200 2,7 2,5 2,3 2,3 1,8 1,6 1,2 Латунь 8500 Болат, темір7800 Қалайы  Мырыш  Шойын  Корунд 7300 7100 7000 4000 Алюминий 2700 8,5 7,8 7,3 7,1 7,0 4,0 2,7 Капрон  1100 1,1 Полиэтилен Парафин Мұз  Емен (құрғақ)  920 900 900 700 Қарағай (құрғақ)400 Тығын  240 0,92 0,90 0,90 0,70 0,40 0,24 4­кесте Кейбір сұйықтықтардың тығыздығы  ρ Сұйықтық  , кг/м , г/cм ρ ρ 3 3 Сұйықтық  Сынап  13 600 13,6 Спирт Күкірт қышқылы  1800 1,8 Мұнай  Бал  1350 1,35 Ацетон Теңіз суы  1030 1,03 Эфир Қайнатылған сүт  1030 1,03 Бензин Таза су  1000 1,00 Күнбағыс майы  930 0,93 Сұйық (t = 400 °C кезінде) қалайы   Машина майы  Керосин  900 800 0,90 Сұйық 0,80 ауа (t = –194 °C кезінде)   , кг/м 3 ρ , г/cм 3 800 800 790 710 710 0,80 0,80 0,79 0,71 0,71 6800 6,80     860 0,86     Кейбір газдардың тығыздығы  5 ­кесте  Газ Хлор ρ , кг/м 3 3,210 ρ 3 , г/cм 0,00321 Көміртегі (улы газ)  Газ ρ , кг/м 3 ρ , г/cм 3   оксиді   (II) 1,250 0,00125 Көміртегі (көмірқышқыл газы) оксиді     (IV) 1,980 0,00198 Табиғи газ  0,800 0,0008 Оттегі  Ауа (0 °C кезінде) Азот 1,430 1,290 1,250 0,00143 Су (t =100 °C кезінде)   буы 0,00129 Гелий 0,00125 Сутек  0,590 0,180 0,090 0,00059 0,00018 0,00009 ІV. ДК. Жаңа сабақ бойынша түсінігін  тексеру. А) Тығызыдқ ұғымы. Ә) Масса деген не? Б) Көлем деген не? В) Мысалдар. V. ДК. Жаңа сабақты бекіту:  Электронды оқулық бойынша тығыздық ұғымын анық көріп, ойларын жүйелеу. VI. ДК. Үй тапсырмасын тексеру. Өзін ­өзі тексеру сұрақтарын ауызша сұрау. 1. 10, 11 жаттығуларды тексеру. VII.ДК. Оқушылар білімін жан­жақты тексеру. А). Өзін ­өзі тексеру сұрақтары 1. Денелердің өзара әрекеттесуі? 2. Өзара әрекеттесу  нәтижесінде не байқалады? 3. Екі дененің массаларын өзара қалай салыстыруға болады? 4. Масса бірлігі ретінде не қабылданған? Ә) Эксперименттік тапсырма. 1. Судың, сүттің, күнбағыс майының массасын анықтау. Өлшеуіш стақанның көлемі 200 см3. Сұйықтардың  әрқайсысының тығыздығын алу. Әр сұйықтың өз тығыздығы болады. 2. Үйден өз бөлмелеріңдегі ауаның массасын анықта. Б) 12­жаттығуды тақтаға және жазбаша дәптерге жазу. №1, 2, 3, 4 есептер. 4 оқушы тақтаға шығады, қалған оқушылар жазады. В) Физикалық карта ойыны. Әр карточкаға әріптерді жазып, оны оқушыларға таратамын, музыка ойналады. Оқушылар формуланы білетіндер осы  музыкаға билейді. VIІI.ДК.Үйге тапсырма. §32 Өзін -өзі тексеру сұрақтары.12 жаттығу №5,6 есептер. , V, m              S,  ρ υ , t