Поделиться
php0NrwZt_1.ppt
Ц1ердош карладаккхар.
Урокан план
Дешнаш т1ехь болх
Са долу а, доцу а ц1ердешнаш.
Юкъара а, долахь а ц1ердешнаш.
Ц1ердешнийн классаш.
Ц1ердешнийн дожарш а, легарш а.
Ц1ердешнийн терахь.
Т1еэцна ц1ердешнаш.
Ц1ердешнийн синтаксически г1уллакх.
Кхоллараллин болх.
1алам а, вай а.
Дешнаш т1ехь болх
Г1ийбат – г1ийбаташ (наушничество)
г1ийбаташ дан наушничать.
Низам – дисциплина, порядок; низам х1отто.
Нигат – рел. Обет; нигат дан (дать обет).
Морфологи
Ц1ердош
Билгалдош
Ц1ерметдош
Терахьдош
Хандош
Куцдош
Ц1ердош
Мила? Муьлш? Х1ун?
Ма хилахьа нахаца, к1ант, цкъа а вочех:
Чам боккхий, д1акхуссу т1ехь муьста хьач.
Ткъа эшац хила а т1ех эсал, коча:
Хьаъа а схьалоцу эсалчун кач.
Сулаев Мохьмад
Абуевич
«К1анте»
Ц1ердешнийн легарш
Дож | 1-ра легар | 2-г1алегар | 3-г1а легар | 4-г1а легар |
|
|
|
|
|
Ц1ердешнийн ниса доцу легар Къовлазчу цхьана дешдекъахь лаьтташ долу ц1ердешнаш нийса доцчу легарехь хийцало. Нийса доцчу легарна чудог1учу ц1ердешнийн цхьаллин терахьехь дийриг дожарехь –но, меттигниг дожарехь –га, -не чаккхенаш хила тарло. Масала
Т1едиллар: Хи, г1а, т1о
боху дешнаш легаде.
Ц1ердешнийн грамматически классаш
Терахь, | Божарийн | Зударийн |
| |||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Стаг | Йо1 | Котам | Кор | Бахам | Лам | |
Т1едиллар: билгалдинчу ц1ердешнийн дожар а, легар а, класс а билгалъяккха.
Мацах цхьа воккха стаг хилла боху хьаннашна ха а деш, хьуьна юккъехь шен гӀеххьа цхьа ц1а а долуш вехаш. Воккха стаг цхьана сарахь, гӀеххьа гуш са а долуш, хьуьуна юккье вала ша аьлла, дӀаволавелча, шен цӀенна дукха гена валале цунна хезнера сов Ӏаламат хаза, исбаьхьа озанца цхьа олхазар дека.
Цу олхазаран хазачу мукъмах, иза хазачу эшаршца декарна, чӀогӀа сакъераделла, са а ца тохаделда, цу воккхачу стага и олхазар схьа а лаьцна, цунна цхьа бен а бина, цо и олхазар кхобуш хилла, иза шен воцуш ца тору накъост а хеташ .
Бадуев Саид-Салихь Сулейманович
«Олдам»
Т1едахкарш
Ц1ердешнаш нийсадог1учу классашка язде.
Киртиг, киса, кирхьа, дог1а, дети, зингат, ваша,
ворта, базар, байракх, ч1ара, бамба, шовда, чурт, цуьрг.
Синтаксически г1уллакх
Шийлачу деношкахь, суьйрене (лач кхачам)
сатуьйсара жимчу 1имрана. (подлеж.)
Шен кийра бузош, чууьйзира лоьро и
ц1ена х1аваъ (нийса кхачам).
1умар Ахмадов «Забаре дийцарш» ц1е йолчу книгин автор ву. (Ц1еран х1отт. Сказ.)
Стенга?
Хьан?
Х1ун?
Кхоллараллин болх
1–ра вариант
«Аьхкенан хаза 1уьйре» ц1е йолу 1аламах лаьцна жима сочинени язъе суьрте а хьожуш.
2–г1а вариант
Керла дешнаш юкъа а лоцуш,
жима сочинени язъе
Урокехь 1амий- начу керлачу дешнех пайда- оьцуш, суьрте а хьовсуш, жима сочинени язъе.
1алам а, вай а
19.Човка - галка,
грач 20.Ч1ерийлоьцург - цапля
21.Хинбад – кулик
22.Хенак1ур - дятел
23.Акха котам фазан
24.Лекъ -перепелка
25.Шаьвлажавороок
26.1орах - стриж 27.Х1уьрц1аьлдигчиж
28.Леча - сокол
29.Куьйра – гриф
ЗО.Хьоза - воробей
ЗӀ.Олхазар – птица
32.Алкханч -скворец
ЗЗ.Шоршал – дрозд
34.Ж1аьлик1ур -пчелоед 35.Вирмер1уьрг - чечетка
1.ХӀуттут - удод
2.ЧӀегӀардиг- ласточка
3.Къорза къиг -сорока
4.Зарзар - соловей
5. Кхокха - голубь
6.Маккхал - коршун
7. ГӀиргӀа - ястреб
8.Дарта - сип
9.Аьрзу – орел
10.Моша - куропатка
11.КхорбӀелиг –
мухоловка
12. Бух1а - сова
13. ГӀаргӀули - журавль
14. Т1аус - павлин
15. Атйокх - кукушка
16. Къора кхокха –
горлинка
17. Ч1об - выпь
18.Щирц1ир - синица
Урокан жам1 дар.
Урокехь дешархошца цхьаьна къахьоьгуш бинчу белхан мах цаьрга шайга хадабайтар (урокан коьртачу 1алашоне кхачаран мах).
Ц1ахь бан болх
Исбаьхьаллин литератури юккъера 5 предложени схьа а язъяй, ц1ердешнашна буха сиз а хьакхий, терахь, дожар, класс, легар, къастаде.
Материалы на данной страницы взяты из открытых источников либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.
