Презентация " Lesson study1

Мультимедийная  Мультимедийная  презентация презентация По дисциплине: Казахского языка и  : Казахского языка и  По дисциплине культуры. культуры. Тема: : Қазақ халқының ұлы тұлғалары Қазақ халқының ұлы тұлғалары.. Тема Для всех специальностей Для всех специальностей Авторы:   Авторы:                  Ныгметова Н.Т. –  Ныгметова Н.Т. –                                     Ст. преп.  Ст. преп.                    Бажикова А.К. ­ Ст. преп. Бажикова А.К. ­ Ст. преп.

Абай Құнанбайұлы  Абай Құнанбайұлы  (1845­1904)  (1845­1904)  Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845­1904) — ақын, жазушы,  Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845­1904) — ақын, жазушы,  қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін  қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін  салушы, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және  салушы, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және  еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін  еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін  жаңартуды көздеген реформатор. жаңартуды көздеген реформатор. Абай 10 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей облысының Шыңғыс  Абай 10 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей облысының Шыңғыс  тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт  тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт  әйелінің бірінен туған.  әйелінің бірінен туған.  Абай өлең шығаруды бала кезінде­ақ бастаған. Алайда жасы  Абай өлең шығаруды бала кезінде­ақ бастаған. Алайда жасы  қырыққа келгеннен кейін ғана көркем әдебиетке шындап  қырыққа келгеннен кейін ғана көркем әдебиетке шындап  ықылас қойып, көзқарасы қалыптасып, сөз өнерінің халық  ықылас қойып, көзқарасы қалыптасып, сөз өнерінің халық  санасына тигізер ықпалын түсінеді. Шығармалары үш жүйемен  санасына тигізер ықпалын түсінеді. Шығармалары үш жүйемен  өрбиді: бірі — өз жанынан шығарған төл өлеңдері; екіншісі —  өрбиді: бірі — өз жанынан шығарған төл өлеңдері; екіншісі —  ғақлия (немесе қара сөз) деп аталатын прозасы; үшіншісі — өзге  ғақлия (немесе қара сөз) деп аталатын прозасы; үшіншісі — өзге  тілдерден, әсіресе орысшадан аударған өлеңдері. тілдерден, әсіресе орысшадан аударған өлеңдері. Абай орыс классиктерінің шығармаларын аударып қана қоймай,  Абай орыс классиктерінің шығармаларын аударып қана қоймай,  сол аударма өлеңдерге ән де шығарған. Абай әндерінің үшінші  сол аударма өлеңдерге ән де шығарған. Абай әндерінің үшінші  бір саласы­осындай аударма өлеңдерінің негізінде шыққан  бір саласы­осындай аударма өлеңдерінің негізінде шыққан  әндер тобы. "Татьянаның хаты", "Онегиннің хаты" әндері ­  әндер тобы. "Татьянаның хаты", "Онегиннің хаты" әндері ­  кезінде қазақ даласына кең тараған шығармалар. Бұл сияқгы  кезінде қазақ даласына кең тараған шығармалар. Бұл сияқгы  әндер Пушкин поэзиясын қазақ тілінде өлеңмен де, әнмен де  әндер Пушкин поэзиясын қазақ тілінде өлеңмен де, әнмен де  насихаттау ниетінен туғаны байқалады. насихаттау ниетінен туғаны байқалады. Абай  муз. саласында да мол мұра қалдырып, казақтың муз.  Абай  муз. саласында да мол мұра қалдырып, казақтың муз.  өнерін дамытты. Қазіргі уақытта ақынның 27 әнінің 36 нұсқасы  өнерін дамытты. Қазіргі уақытта ақынның 27 әнінің 36 нұсқасы  нотаға түсірілген.  нотаға түсірілген.

Жамбыл Жабаев  Жамбыл Жабаев  (1846­1945) (1846­1945) құрбылық ық назназ  өлеңі молданы  мысқылдап деген  өөлеңдері бозбала  кезінің дейінгі  шышығғармашылы ауыз  жаппа жырау. . Ақынның кісінің  ұшанұшан­­теңіз тәнті  еткен белгілі. ". "Кедей  – "Айкүміспен шығарған  құрбыл еткен, , қырғыздың жырлаған  ақын Кедей  күйі тәрізді  тегеурінді халыққа", "", "Кәрібайдың туған  өлеңдері өмірімен  деде, , шығармашылы тұтастырып  жатқан басына  дейінгі леңнен  ауыз айтыстары  дада  түгел дүмше  молданы жолына  ррұұқсат Жамбыл– – өмірімен Жамбыл молынан  тұтастырып молынан ғасырдың  басына ғасырдың деректер  азаз, , өөлеңнен деректер толғау, , айтыстары толғау Жамбылдың  дүмше Жамбылдың ақындық қ жолына ақынды Сүйінбай" " деген Сүйінбай көркем  жырыжыры – " көркем Кәмшат  ссұұлуғалуға  шығарған Кәмшат сақталған. . ОданОдан  бертінде сақталған өнеріне  тәнті өнеріне әйгілі  ққиссаларын иссаларын  жырлаған әйгілі ғана  белгілі ғана керек  халыққа керек болыс" " тәрізді тегеурінді  деде  өжет болыс даналықтан  туған даналықтан Нұрмағанбет, , тт..бб. . ааққындармен Нұрмағанбет батырлар  туралы батырлар шығармашылығынан  сақталған төңкеріске  дейінгі төңкеріске өзінен­­ақақ, , Жамбылдың мұрасы. . Осылардың мұрасы зерделей  меңгеріп қазынасын  жетежете, , зерделей қазынасын даналығын  көкірегіне дамытққанан, , өмірөмір­­тіршілік дамыт шындық қ сөзін ділдік, , шынды тарихын  әәділдік арғыарғы­­бергі бергі  тарихын өлеңі  таутау  өзеніндей айтатын, , өлеңі екенін  танимыз танимыз.. иесіиесі  екенін шығармашылығғыменымен  деде  екіекі  ғғасырды асырды   жатқан  ұлыұлы  жырау Ақынның  XX    XX  армашылық қ өмірбаяны өмірбаяны  туралы туралы   теңіз  жыржыр­­ жаппағғанан  кісінің Әйтсе  деде    бала сақталмаған. . Әйтсе түгел  сақталмаған бала   мысқылдап  шығарған Шағым", ",  шығарған " "Шағым кеме", "", "МеніңМенің  пірімпірім   қсат  ссұұраған раған " "ӘӘкеме леңдері, , бозбала кезінің  ммұұңдыңды  дада  шуақты шуақты   айтысы", ", сылқым сылқым  бойжеткен бойжеткен   Айкүміспен  айтысы өлеңі  сиясияққтыты  дүниелер дүниелер   Жетісуды, , Қаратау бертіндеггіі  Жетісуды Қаратау, , СырСыр  өңірін өңірін   шалқар " "Манасын Манасын", ", Шығыстың Шығыстың   қырғыздың  шалқар мұрасынан  бірталайының бірталайының  атыаты   айтқаны", "", "Әділдік күйі", "", "Пұшықтың Әділдік   Жылқышы", "", "ММәәңкеңке   Кәрібайдың  төбеті мінезден, , халықтық халықтық   Сарбас, ,  лмамбет, , Сарбас өлеңдері, , әйгілі ындармен  айтысы Өтеген, , Сұраншы Сұраншы   туралы  ұзақұзақ  дастандары  – даңдаңққтыты  шайырдың шайырдың   дастандары –  сақталған  қомақты дейінгі  шығармашылығынан қомақты   Жамбылдың  халықтың халықтың  ақындық ақындық   меңгеріп, , жаңжаңғғыртаырта, , жаңарта жаңарта   елдің   тоқыған, , елдің ешкімнен  деде   үлкен  дарын дарын   ұрыға  айтқаны төбеті", "", "Жылқышы ақындык  мінезден әйгілі  ҚҚұұлмамбет айтысы, , Өтеген көкірегіне  тоқыған сөзін  ешкімнен тасқынды  үлкен өзеніндей  тасқынды ақын  мұрасынан Пұшықтың  ұрыға өжет  ақындык Осылардың  өзінен тіршілік  даналығын тайсалмай  айтатын тайсалмай

ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ                                                                                                                                            ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ((1935­1965) 1935­1965) Талантты ғалым, публицист, әдебиет зерттеушісі, саяхатшы­ Талантты ғалым, публицист, әдебиет зерттеушісі, саяхатшы­ географ Шоқан (шын аты Мұхаммедханафия) Шыңғысұлы  географ Шоқан (шын аты Мұхаммедханафия) Шыңғысұлы  Уәлиханов XIX ғасырдың екінші жартысында Қазақстанда туған  Уәлиханов XIX ғасырдың екінші жартысында Қазақстанда туған  демократтық, ағартушылық мәдениеттің тұңғыш өкілдерінің бірі.  демократтық, ағартушылық мәдениеттің тұңғыш өкілдерінің бірі.  Оның қысқа да жарқын өмірі, жан­жақты зерттеушілік қызметі,  Оның қысқа да жарқын өмірі, жан­жақты зерттеушілік қызметі,  философия, этнография, тарих, экономика, құқық, география,  философия, этнография, тарих, экономика, құқық, география,  ауыз әдебиеті, әдебиет теориясы, т.б. жайындағы ғылыми  ауыз әдебиеті, әдебиет теориясы, т.б. жайындағы ғылыми  зерттеулері, пікірлері қай кезде болмасын өзінің құндылығымен  зерттеулері, пікірлері қай кезде болмасын өзінің құндылығымен  жарқырай берері сөзсіз. Қазақ халқының рухани ізденістерінің  жарқырай берері сөзсіз. Қазақ халқының рухани ізденістерінің  жарқын көрінісі бола отырып, қоғамдық ойсана, пікір­ жарқын көрінісі бола отырып, қоғамдық ойсана, пікір­ тұжырымдардың биіктей өркендеуіне ерекше ықпал етті. Шоқан  тұжырымдардың биіктей өркендеуіне ерекше ықпал етті. Шоқан  1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысының  1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысының  Құсмұрын бекетінде атақты аға сұлтан Шыңғыс Уәлиханов  Құсмұрын бекетінде атақты аға сұлтан Шыңғыс Уәлиханов  отбасында дүниеге келген. Арғы атасы Абылай жоңғарларға  отбасында дүниеге келген. Арғы атасы Абылай жоңғарларға  қарсы соғыста асқан ерлік көрсеткен, ел бірлігі мен тыныштығы  қарсы соғыста асқан ерлік көрсеткен, ел бірлігі мен тыныштығы  үшін күрескен, ақылды қолбасшы, іскер дипломат, амал­айласы  үшін күрескен, ақылды қолбасшы, іскер дипломат, амал­айласы  мол Орта жүз ханы болған. мол Орта жүз ханы болған. Шоқанның балалық шағы Сырымбет тауының баурайында, туған  Шоқанның балалық шағы Сырымбет тауының баурайында, туған  елі Көкшетауда өткен. Шоқан әжесі Айғанымның тәрбиесінде  елі Көкшетауда өткен. Шоқан әжесі Айғанымның тәрбиесінде  болған. 1847 жылы 12 жасар Шоқанды әкесі сол кездегі ең  болған. 1847 жылы 12 жасар Шоқанды әкесі сол кездегі ең  таңдаулы оқу орны болып есептелген Сібір кадеті корпусына  таңдаулы оқу орны болып есептелген Сібір кадеті корпусына  оқуға орналастырады. Шоқанның бүкіл келешегі мен ғылым,  оқуға орналастырады. Шоқанның бүкіл келешегі мен ғылым,  өнер жолындағы талантын ашуда бұл оқу орнының маңызы  өнер жолындағы талантын ашуда бұл оқу орнының маңызы  ерекше болды. Мұнда жабық әскери оқу орны болғанымен,  ерекше болды. Мұнда жабық әскери оқу орны болғанымен,  көптеген пәндер әскери сабақтарға қоса орыс, батыс әдебиеті,  көптеген пәндер әскери сабақтарға қоса орыс, батыс әдебиеті,  географиясы мен тарихы, философия, физика, математика  географиясы мен тарихы, философия, физика, математика  негіздері, шетел тілдері оқытылып, орыстың озық ойлы  негіздері, шетел тілдері оқытылып, орыстың озық ойлы  интеллигенттерінің өкілдері сабақ берген. Оқытушылар  интеллигенттерінің өкілдері сабақ берген. Оқытушылар  құрамында білімді және прогресшіл ой­пікірлі адамдар көп  құрамында білімді және прогресшіл ой­пікірлі адамдар көп  болған. болған.

МҰХТАР ӘУЕЗОВ МҰХТАР ӘУЕЗОВ (1897­1961) (1897­1961) М.Әуезов туындылары әлемдік әдебиеттің айдынына мөлдір  М.Әуезов туындылары әлемдік әдебиеттің айдынына мөлдір  бұлақ болып кұйылып, күллі адамзатқа ортақ рухани қазынаға  бұлақ болып кұйылып, күллі адамзатқа ортақ рухани қазынаға  айналды. айналды. Мұхтар Омарханұлы Әуезов казіргі Шығыс Қазақстан  Мұхтар Омарханұлы Әуезов казіргі Шығыс Қазақстан  облысының Абай ауданында 1897 жылғы 28 қыркүйекте  облысының Абай ауданында 1897 жылғы 28 қыркүйекте  дүниеге келді. Әкесі Омархан, атасы Әуез Абай ауылымен  дүниеге келді. Әкесі Омархан, атасы Әуез Абай ауылымен  іргелес отырып, айналасындағы адамдармен достық көңілмен  іргелес отырып, айналасындағы адамдармен достық көңілмен  араласа білген. Әуездің өзі Абайдың өлеңдерін сүйіп оқыған,  араласа білген. Әуездің өзі Абайдың өлеңдерін сүйіп оқыған,  түрік, парсы әдебиетінен хабары мол, ескіше сауатты, еліне  түрік, парсы әдебиетінен хабары мол, ескіше сауатты, еліне  қадірлі адам болған. қадірлі адам болған. 1928 жылғы «Өз жайымнан мағлұмат» атты өмірбаянында  1928 жылғы «Өз жайымнан мағлұмат» атты өмірбаянында  жазушы: «Қазақ жазушыларынан, әрине, Абайды сүйемін. Менің  жазушы: «Қазақ жазушыларынан, әрине, Абайды сүйемін. Менің  бала күнімнен ішкен асым, алған нәрімнің барлығы да Абайдан.  бала күнімнен ішкен асым, алған нәрімнің барлығы да Абайдан.  Таза әдебиет сарынына бой ұрғанда маған Абай деген сөз  Таза әдебиет сарынына бой ұрғанда маған Абай деген сөз  қазақ деген сөзбен теңбе­тең түскендей кездері бар сияқты.  қазақ деген сөзбен теңбе­тең түскендей кездері бар сияқты.  Абайды сүюім үнемі ақылдан туған, сыннан туған, сүйіс емес,  Абайды сүюім үнемі ақылдан туған, сыннан туған, сүйіс емес,  кейде туған орта, кір жуып, кіндік кескен жерді сүюмен  кейде туған орта, кір жуып, кіндік кескен жерді сүюмен  барабар болатыны бар» деп жазды. барабар болатыны бар» деп жазды. 1917 жылы «Еңлік–Кебек» пьесасы қойылып, «Алаш»,  1917 жылы «Еңлік–Кебек» пьесасы қойылып, «Алаш»,  «Сарыарқа» газеттеріңде, 1918 жылы «Абай» журналында  «Сарыарқа» газеттеріңде, 1918 жылы «Абай» журналында  жиырмаға тарта еңбектері басылды.  жиырмаға тарта еңбектері басылды.  «Абай жолы» эпопеясы туралы айтылған бұл пікірлердің бәрі –  «Абай жолы» эпопеясы туралы айтылған бұл пікірлердің бәрі –  М.Әуезовтің ерекше талантына, халық алдындағы еңбегіне  М.Әуезовтің ерекше талантына, халық алдындағы еңбегіне  берілген өлшеусіз құнды баға. берілген өлшеусіз құнды баға. Бұл роман арқылы жаңа ғасырдың жарқын жолына қадам  Бұл роман арқылы жаңа ғасырдың жарқын жолына қадам  басқан ұрпақтың бүгінгіні танып білуі кешегі тарихымызды жете  басқан ұрпақтың бүгінгіні танып білуі кешегі тарихымызды жете  білуімен сабақтасатыны дәлелдене түседі. білуімен сабақтасатыны дәлелдене түседі.

Ыбырай Алтынсарин Ыбырай Алтынсарин Алтынсарин –  Ыбырай  Алтынсарин Ыбырай  – барбар  саналы заманның    өркениетті жолына  арнаған педагоггтіктік, , ақын (1841­1889) (1841­1889) саналы  ғұмырын ғұмырын  туған өркениетті, , мәдениетті арнаған    ккөрнекті өрнекті  тұлға ақын­­жазушылық талантын, , жанжан­­жақтыжақты    терең терең  білімі өскен  көккөк  шөптей желкілдеп  өскен жерінде  жаңажаңа  үлгідегі білімді, , жаңажаңа  заманның білімді ққатарына атарына  қосу қосу  жолына ушылық,    ағарағарттушылық менмен  зорзор  талантын елдің " "желкілдеп елдің тәрбиелеуге, , қазақазақ қ жерінде тәрбиелеуге оқушыларды  өзөз  кезінің оқушыларды жазушылық  тарихи білімі  менмен  ққайрат шөптей" " жасжас  ұрпағын үлгідегі  мектептер ылымымен  қаруландыру туған  халқын халқын  өнер өнер­­ мәдениетті  елдерінің елдерінің   тұлға. . ООлл  өзінің өзінің   тарихи  қызметі қызметі     айрат­­жігерін жігерін   ұрпағын  ооққытыпытып, ,  ашып,  ,   мектептер  ашып қаруландыруғғаа, , кәсіп  кәсіп  ,   педаго кезінің  озыозық ғқ ғылымымен түрлеріне үйретуге арнаған.. түрлеріне үйретуге арнаған  20­сында дүниеге  келеді қазан  айының  1841 жылыжылы  қазан Ыбырай 1841  Ыбырай Қостанай  ауданында облысы, , Қостанай облысы Алтынсары  қайтыс әкесі  Алтынсары әкесі тәрбиеленеді..Атасы өсіпөсіп, , тәрбиеленеді кісілерінің  бірібірі  болболғғанан. . ЕлЕл  іші кісілерінің Орынбор  әкімшілігінің биби, , Орынбор айының 20­ сында  қазіргі ауданында  дүниеге келеді. . ҮшҮш­­төрт атасы  БалБалғғожаның болып, , атасы қайтыс  болып Балғожа  биби  өзөз  аймағының ішінндегідегі  көпкөп  билікті билікті  қолында алдында  дада  беделді болған.. болған қазіргі  Қостанай Қостанай   жасында   төрт  жасында ожаның  қолында қолында   атақты   аймағының  атақты қолында  ұстаұстағғанан   белгілі  кісікісі   Атасы  Балғожа әкімшілігінің  алдында беделді, , белгілі Ыбырай "Қазақ хрестоматиясына" кірген өлеңңдерінде де халық  дерінде де халық  Ыбырай "Қазақ хрестоматиясына" кірген өле ағарту идеясын көтерді. Оның "Кел, балалар, оқылық!", "Өнер­ ағарту идеясын көтерді. Оның "Кел, балалар, оқылық!", "Өнер­ білім бар жұрттар" өлеңңдері осындай ма білім бар жұрттар" өле дері осындай маққсатта туған. сатта туған. Ыбырай "Өнер­білім бар жұрттар" атты өлеңінде оқу, білім  Ыбырай "Өнер­білім бар жұрттар" атты өлеңінде оқу, білім  алудың мақсатын кеңінен сөз етеді. Өлеңнің негізгі идеясы –  алудың мақсатын кеңінен сөз етеді. Өлеңнің негізгі идеясы –  қазақазақ қ қауымына озық мәдениетті елдерді үлгі етіп көрсету. қауымына озық мәдениетті елдерді үлгі етіп көрсету. Ыбырайдың "Өзен", "Жаз" деген өлеңдері табиғат көріністерін  Ыбырайдың "Өзен", "Жаз" деген өлеңдері табиғат көріністерін  суреттеуге арналған.  суреттеуге арналған.  тақырыбы. Оны жазушы шағғын әңгімелерде үгіт,  тақырыбы. Оны жазушы ша  Ыбырай әңгімелерініңің негізгі  Еңбекті сүю және қадірлеу –– Ыбырай әңгімелерін  негізгі  Еңбекті сүю және қадірлеу  берсе, кей шығғармаларында халықтың қоғамдық санасын  армаларында халықтың қоғамдық санасын  берсе, кей шы ын әңгімелерде үгіт, өөсиет түрінде  сиет түрінде  тәрбиелейтін реалистік суреттер арққылы бейнелейді. ылы бейнелейді. тәрбиелейтін реалистік суреттер ар

Момышұлы Бауыржан Момышұлы Бауыржан (1910­1982) (1910­1982) Момышұлы  Бауыржан Момышұлы соғыстың  даңқты соғыстың көрнекті  жазушысы көрнекті Бауыржан (1910­1982) –   (1910­1982) – екінші халық  қаһарманы екінші  дүниежүзілік дүниежүзілік   қаһарманы, , қазақтың қазақтың   даңқты  жауынгері жауынгері, , халық Туған  жеріжері­­Жамбыл мектепті  бітіргеннен Бауыржан  жетіжеті  жылдық Бауыржан мұғалім  болған мұғалім шақырылып, , онда шақырылып атағын  алады атағын қаржы  мекемесінде қаржы Армия  қатарына Армия 1941 жж. . ҰлыҰлы  ОтанОтан  соғысы 1941  генерал­­майор генерал маңында  жаңадан маңында құрамында  майданға құрамында Жамбыл  облысының облысының  ЖуалыЖуалы   жазушысы. . Туған мекені.. Көлбастау  мекені ауданындағы  Көлбастау ауданындағы біраз  уақыт кейін  біраз бітіргеннен  кейін уақыт   жылдық  мектепті әскери  міндетін кезекті  әскери міндетін  өтеуге өтеуге   жүргенде  кезекті Сонда  жүргенде болған. . Сонда запастағы  командир командир   жарым  жылжыл  жүріпжүріп, , запастағы онда  бірбір  жарым біраз  жылжыл   алады. . Туған ауылына  қайтып Туған  ауылына қайтып  оралған оралған  соңсоң, , олол  біраз қайтадан  Қызыл Қызыл   мекемесінде  қызмет қызмет  істейді істейді. . Содан Содан  қайтадан бөлімдерде  взвод взвод, ,  шақырылып, , түрлі қатарына  шақырылып түрлі  әскери әскери  бөлімдерде болады.. ротарота, , командирі командирі  болады Бауыржан  даңқты даңқты   соғысы  басталысымен Алматы   майор  ИИ..ВВ..Панфиловтың басшылығымен  Алматы атқыштар  дивизиясының жаңадан  жасақталған жасақталған 316  дивизиясының   аттанады, , батальон полк  командирі батальон, , полк командирі   майданға  аттанады Соғыстың  соңғы соңғы  жылдарында жылдарында   атқарады. . Соғыстың қызметтерін  атқарады қызметтерін дивизияны  басқарады гвардиялық  дивизияны басқарады.. гвардиялық кезінде  өзөз   шайқастар  кезінде күзгі, , қысқы жылғы  күзгі қысқы  кескілескен кескілескен  шайқастар . 5 ретрет  қоршауды бастап  шықты қоршауды    27 ретрет  шабуылға шабуылға  бастап шықты. 5  құрамымен  аман аман­­есенесен  дивизиясына негізгі  жауынгерлік жауынгерлік  құрамымен дивизиясына   қосылды. .  қосылды 1941 жылғы 1941  батальонын 27  батальонын бұзып, , негізгі бұзып Панфиловтың  басшылығымен басталысымен, , Бауыржан  316 атқыштар Бауыржан бірнеше орден, медальдармен наградталады,  Бауыржан бірнеше орден, медальдармен наградталады,  Кеңестер Одағының батыры атағын алады. Алайда халықтың  Кеңестер Одағының батыры атағын алады. Алайда халықтың  өзі «батырым» деп танып, ардақтаған қаһарман ұлына бұл атақ  өзі «батырым» деп танып, ардақтаған қаһарман ұлына бұл атақ  Отан соғысы біткеннен кейін жарты ғасырдай уақыт өткенде  Отан соғысы біткеннен кейін жарты ғасырдай уақыт өткенде  барып берілген болатын. Ел тәуелсіздік алғаннан кейін  барып берілген болатын. Ел тәуелсіздік алғаннан кейін  Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті  Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті  Н.Назарбаевтың жарлығымен оған «Халық қаһарманы» деген  Н.Назарбаевтың жарлығымен оған «Халық қаһарманы» деген  атақ берілді. атақ берілді.

Сәкен Сейфуллин Сәкен Сейфуллин (1894­1938) (1894­1938) Сейфуллин, Сәкен (Садуақас, 1894­1938) ­ қазақтың көрнекті  Сейфуллин, Сәкен (Садуақас, 1894­1938) ­ қазақтың көрнекті  жазушысы, қазақ әдебиетін қалыптастырушылардың бірі,  жазушысы, қазақ әдебиетін қалыптастырушылардың бірі,  мемлекет және қоғам қайраткері. мемлекет және қоғам қайраткері. Туып өскен жері ­ Қарағанды облысының Шет ауданына  Туып өскен жері ­ Қарағанды облысының Шет ауданына  (бұрынғы Жаңаарқа ауданына) қарасты Ортау кеңшарының  (бұрынғы Жаңаарқа ауданына) қарасты Ортау кеңшарының  Қарашілік қыстағы. Саяси репрессияның құрбаны болған. Қарашілік қыстағы. Саяси репрессияның құрбаны болған. Сәкеннің алғашқы өлеңдер жинағы «Өткен күндер» деген атпен  Сәкеннің алғашқы өлеңдер жинағы «Өткен күндер» деген атпен  1914 жылы жарық көрді. Поэзиялық туындыларының ішінде  1914 жылы жарық көрді. Поэзиялық туындыларының ішінде  Сәкеннің шығармашылық ерекшелігі мен идеялық саяси  Сәкеннің шығармашылық ерекшелігі мен идеялық саяси  ұстанымын бедерлі айғақтайтын туындылары ­ «Кел жігіттер»,  ұстанымын бедерлі айғақтайтын туындылары ­ «Кел жігіттер»,  «Жас қазақ марсельезасы», «Жұмыскерлерге», « Жолдастар»  «Жас қазақ марсельезасы», «Жұмыскерлерге», « Жолдастар»  сияқты саяси лирикалары, сондай­ақ «Советстан», «Көкшетау»,  сияқты саяси лирикалары, сондай­ақ «Советстан», «Көкшетау»,  «Альбатрос», «Социалистан», «Қызыл ат» поэмалары. Проза  «Альбатрос», «Социалистан», «Қызыл ат» поэмалары. Проза  саласында «Жер қазғандар», «Айша», «Біздің тұрмыс», «Сол  саласында «Жер қазғандар», «Айша», «Біздің тұрмыс», «Сол  жылдарда», «Жемістер» повестері мен «Тар жол, тайғақ кешу»  жылдарда», «Жемістер» повестері мен «Тар жол, тайғақ кешу»  мемуарлық роман жазған. «Бақыт жолында», «Қызыл  мемуарлық роман жазған. «Бақыт жолында», «Қызыл  сұңқарлар» драмалары өз заманының рухын танытатын елеулі  сұңқарлар» драмалары өз заманының рухын танытатын елеулі  шығармалар. шығармалар. Сәкен шығарған әндер халықтық дәстүрді тұғыр ете отырып,  Сәкен шығарған әндер халықтық дәстүрді тұғыр ете отырып,  дүниеге келген өзіндік даралық сипаттармен ерекшеленеді. дүниеге келген өзіндік даралық сипаттармен ерекшеленеді. Сәкен қазақ маңдайына біткен біртуар дара тұлғалардың бірі.  Сәкен қазақ маңдайына біткен біртуар дара тұлғалардың бірі.  Ол өз ұлтын қалтқысыз сүйіп, халқына жойдасыз еңбек сіңірді.  Ол өз ұлтын қалтқысыз сүйіп, халқына жойдасыз еңбек сіңірді.  Бұл жолда Сәкен социалистік жүйені, оның идеялық дем  Бұл жолда Сәкен социалистік жүйені, оның идеялық дем  берушісі коммунистік партияны халықтарға бақыт пен бостандық  берушісі коммунистік партияны халықтарға бақыт пен бостандық  әкелуші деп сенді. Тіпті, сенбеген күнде, сөз жүзінде мейлінше  әкелуші деп сенді. Тіпті, сенбеген күнде, сөз жүзінде мейлінше  тартымды коммунистік партияның саяси платформасын ұлттың  тартымды коммунистік партияның саяси платформасын ұлттың  көгеріп көктеуіне пайдаланбақшы болып жан­тәнімен  көгеріп көктеуіне пайдаланбақшы болып жан­тәнімен  қимылдады.  қимылдады.

Ахмет Байтұрсынұлыұлы   Ахмет Байтұрсын (1873­­1938) 1938) (1873 XX XX ғғасырдың басында қазақ халқы аса ірі қо асырдың басында қазақ халқы аса ірі қоғғамдық­саяси  амдық­саяси  өзгерістермен қатар ауқымды рухани жаңғыруларды да бастан  өзгерістермен қатар ауқымды рухани жаңғыруларды да бастан  кешті. Ұлттықық мәдениет пен әдебиеттің, білім мен ғылымның туын   мәдениет пен әдебиеттің, білім мен ғылымның туын  кешті. Ұлтт көтерген, жұртшылықтың санасына демократиялыққ ойлар сіңіріп,   ойлар сіңіріп,  көтерген, жұртшылықтың санасына демократиялы алалғға жетелеуге  а жетелеуге ұұмтылған зиялы топ қалыптасты. Халықтың  мтылған зиялы топ қалыптасты. Халықтың  зердесіне сәәуле түсіріп, санасын оят зердесіне с уле түсіріп, санасын оятққан осы топтың рухани к ан осы топтың рухани көөсемі  семі  Қазақ әәдебиеті мен  Қазақ  Ахмет Байтұрсыыннұлыұлы еді.  еді. Ахмет Байтұрс дебиеті мен әәдебиеттану ғылымының, тіл білімінің атасы, ұлы  дебиеттану ғылымының, тіл білімінің атасы, ұлы  түрлендіруші­реформаторы атанған ол өзінің алдындағы Шоқан,  түрлендіруші­реформаторы атанған ол өзінің алдындағы Шоқан,  ЬІбырай, Абайлардың ағартушылық, демократтық бағыттарын  ЬІбырай, Абайлардың ағартушылық, демократтық бағыттарын  жалғастыра отырып, өөз заманындағы тұтас бір зиялы қауымның  з заманындағы тұтас бір зиялы қауымның  жалғастыра отырып,  төлбасы болды. төлбасы болды. Ахмет Байтұрсынұлыұлы 1873 жылы 18 қаңтарда қазіргі Қостанай   1873 жылы 18 қаңтарда қазіргі Қостанай  Ахмет Байтұрсын облысының Торғай өңіріндегі Сартүбек деген жерде дүниеге келеді. облысының Торғай өңіріндегі Сартүбек деген жерде дүниеге келеді.  Табиғатынан зерек әрі талапты бала Ахмет 1882­1884 жылдары көзі   Табиғатынан зерек әрі талапты бала Ахмет 1882­1884 жылдары көзі  ашық ауыл адамдарынан сауатын ашып, хат таниды да, кейін жақын  ашық ауыл адамдарынан сауатын ашып, хат таниды да, кейін жақын  маңдағы ауыл мектебінде оққиды. 1886­1891 жылдары Тор маңдағы ауыл мектебінде о иды. 1886­1891 жылдары Торғғай ай  қалассындаындағғы екі сыныпты орысша­қазақша училищеде, 1891­1895  ы екі сыныпты орысша­қазақша училищеде, 1891­1895  қала жылдары Орынбордағы мұғұғалімдер даярлайт алімдер даярлайтынын мектепте білім   мектепте білім  жылдары Орынбордағы м алады.  1913­1918 жылдары өзі ұйымдастырғған "Қазақ" газетінің  ан "Қазақ" газетінің  алады.  1913­1918 жылдары өзі ұйымдастыр редакторы бола жүріп, кең ауқымды әлеуметтік істер атқарады.  редакторы бола жүріп, кең ауқымды әлеуметтік істер атқарады.  Газет бетінде халық қ өмірінің аса күрделі мәселелерін көтереді. Елді  өмірінің аса күрделі мәселелерін көтереді. Елді  Газет бетінде халы оқу­білімге, ілгері ұмтылуға шаққырады. ырады. оқу­білімге, ілгері ұмтылуға ша

Бөкейханов Әлихан  Бөкейханов Әлихан  (1870­1937) (1870­1937) Бөкейханов Әлихан Нұрмұхамедұлы (1870­1937) – көрнекті  Бөкейханов Әлихан Нұрмұхамедұлы (1870­1937) – көрнекті  қоғам және мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлт азаттық  қоғам және мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлт азаттық  қозғалысының теориялық негізін салушы әрі көсемі, қазақтың  қозғалысының теориялық негізін салушы әрі көсемі, қазақтың  тұңғыш саяси партиясын ұйымдастырушы және Алашорда  тұңғыш саяси партиясын ұйымдастырушы және Алашорда  үкіметінің төрағасы. Туған жері бұрынғы Семей облысындағы  үкіметінің төрағасы. Туған жері бұрынғы Семей облысындағы  Қарқаралы уезінің Тоқырауын болысы, қазіргі Қарағанды  Қарқаралы уезінің Тоқырауын болысы, қазіргі Қарағанды  облысының Ақтоғай ауданы. Әлиханды әкесі тоғыз жасында  облысының Ақтоғай ауданы. Әлиханды әкесі тоғыз жасында  Қарқаралыға апарып, жергілікті молданың қолына оқуға береді.  Қарқаралыға апарып, жергілікті молданың қолына оқуға береді.  Бірақ зерделі бала молдадан оқығандардан гөрі осындағы  Бірақ зерделі бала молдадан оқығандардан гөрі осындағы  мектепте оқып жүргендердің сауаттылығын аңғарып, қаладағы  мектепте оқып жүргендердің сауаттылығын аңғарып, қаладағы  үш кластық бастауыш мектепке өз еркімен ауысып алады.  үш кластық бастауыш мектепке өз еркімен ауысып алады.  Бұдан кейін ол Қарқаралы қаласының үш жылдық училищесіне  Бұдан кейін ол Қарқаралы қаласының үш жылдық училищесіне  түсіп, оны да «өте жақсы» деген бағамен бітіріп шығады.  түсіп, оны да «өте жақсы» деген бағамен бітіріп шығады.  Осыдан кейін он алты жасар Әлихан Омбының техникалық  Осыдан кейін он алты жасар Әлихан Омбының техникалық  училищесіне қабылданады. училищесіне қабылданады. Ә.Бөкейханов Ресейдің көрнекті экономист, географ  Ә.Бөкейханов Ресейдің көрнекті экономист, географ  ғалымдарымен бірлесе отырып, «Россия біздің отанымыздың  ғалымдарымен бірлесе отырып, «Россия біздің отанымыздың  жалпы географиялық сипаттамасы» атты көп томдық еңбектің  жалпы географиялық сипаттамасы» атты көп томдық еңбектің  1903 жылы шыққан қазақ өлкесіне арналған 18 томның  1903 жылы шыққан қазақ өлкесіне арналған 18 томның  тарауларын жазуға қатысқан.  тарауларын жазуға қатысқан.  1905 жылы Семей облысынан 1 Мемлекеттік Думаға депутат  1905 жылы Семей облысынан 1 Мемлекеттік Думаға депутат  болып сайланып, Дума таратылар алдында ғана үлгереді. болып сайланып, Дума таратылар алдында ғана үлгереді. 1917 жылдары шілде және желтоқсан айларында өткен жалпы  1917 жылдары шілде және желтоқсан айларында өткен жалпы  қазақтық сиездерді ұйымдастырып, онда «Алаш» партиясы мен  қазақтық сиездерді ұйымдастырып, онда «Алаш» партиясы мен  «Алашорда» үкіметін құруға қол жеткізеді. Алашорда үкіметінің  «Алашорда» үкіметін құруға қол жеткізеді. Алашорда үкіметінің  төрағалығына сайланады. төрағалығына сайланады.

ӘБДІЛДА ТӘЖІБАЕВ ӘБДІЛДА ТӘЖІБАЕВ (1909­1998) (1909­1998) Әбділда Тәжібаев – осы заманғы қазақ поэзиясының аса  Әбділда Тәжібаев – осы заманғы қазақ поэзиясының аса  көрнекті шебері, ірі драматург және белгілі әдебиет зерттеушісі.  көрнекті шебері, ірі драматург және белгілі әдебиет зерттеушісі.  Әдебиеттегі алғашқы қадамын өткен ғасырдың 20­жылдарының  Әдебиеттегі алғашқы қадамын өткен ғасырдың 20­жылдарының  соңына ала өлең жазудан бастаған ол қазақ сөз өнерінің озық  соңына ала өлең жазудан бастаған ол қазақ сөз өнерінің озық  дәстүрлерімен дүниежүзілік әдебиеттің үздік жетістіктерінен  дәстүрлерімен дүниежүзілік әдебиеттің үздік жетістіктерінен  үйрене отырып, 30­жылдардың орта шенінде­ақ айтулы ақын,  үйрене отырып, 30­жылдардың орта шенінде­ақ айтулы ақын,  айналды. Ә.Тәжібаев – поэзияда лирика мен поэма жанрын  Ә.Тәжібаев – поэзияда лирика мен поэма жанрын  айналды.  қатар алып жүрген ақын. Оның қаламынан туған 30­дан астам  қатар алып жүрген ақын. Оның қаламынан туған 30­дан астам  республикада әдебиет ісін ұйымдастырушы қайраткерге  республикада әдебиет ісін ұйымдастырушы қайраткерге  поэма мен өте көп сандағы өлеңдері сыршылдық,  поэма мен өте көп сандағы өлеңдері сыршылдық,  ойшылдығымен, шыншылдық, оттылығымен ерекшеленеді.  ойшылдығымен, шыншылдық, оттылығымен ерекшеленеді.  Ә.Тәжібаев поэзиясын басқа бірде­бір ақынның туындыларымен  Ә.Тәжібаев поэзиясын басқа бірде­бір ақынның туындыларымен  шатастыру мүмкін емес. Оның поэзиясы – тың ізденістің, жоғары  шатастыру мүмкін емес. Оның поэзиясы – тың ізденістің, жоғары  мәдениеттің, кәнігі шебердің поэзиясы. мәдениеттің, кәнігі шебердің поэзиясы. Ә.Тәжібаев атақты драматург те. Драмалық шығармалар  Ә.Тәжібаев атақты драматург те. Драмалық шығармалар  жазуды 30­жылдардың соңына ала бастап, әдебиеттің бұл  жазуды 30­жылдардың соңына ала бастап, әдебиеттің бұл  күрделі жанрында айтулы туындылар берді. Әдебиеттану  күрделі жанрында айтулы туындылар берді. Әдебиеттану  саласында да жемістіі еңбек етіп, Ә.Тәжібаев талантты ғалым   еңбек етіп, Ә.Тәжібаев талантты ғалым  саласында да жеміст екенін танытты. Оның, әсіресе, поэзия мен драматургия  екенін танытты. Оның, әсіресе, поэзия мен драматургия  саласындағғы зерттеулері терең ғылымилығымен,  ы зерттеулері терең ғылымилығымен,  саласында талдауларының нәзіктігімен тәнті етеді. талдауларының нәзіктігімен тәнті етеді. Ә.Тәжібаев ұзақ шығармашылық қ ғұмырында тынымсыз ізденіп,  ғұмырында тынымсыз ізденіп,  Ә.Тәжібаев ұзақ шығармашылы үздіксіз еңбектеніп, тұтас бір дәуір шындығын жан­жаққты,  ты,  үздіксіз еңбектеніп, тұтас бір дәуір шындығын жан­жа жоғары көркемдікпен бейнелеген өте мол мұра қалдырды.. жоғары көркемдікпен бейнелеген өте мол мұра қалдырды

Бейімбет Майлин  Бейімбет Майлин  (1896  ­ 1937) (1896  ­ 1937) Бейімбет Майлин (1896 ж. Қостанай обл. , Таран ауд., ­ 1937 ж.)  Бейімбет Майлин (1896 ж. Қостанай обл. , Таран ауд., ­ 1937 ж.)  ­ жазушы, қазақ әдебиетінің негізін салушылардың бірі.   ­ жазушы, қазақ әдебиетінің негізін салушылардың бірі. Бейімбет кейіннен Арғынбай қажының медресесінде екі жылдай  Бейімбет кейіннен Арғынбай қажының медресесінде екі жылдай  дәріс алады. 1913 ж. Троицкідегі «Уазифа» мектебінде, оны  дәріс алады. 1913 ж. Троицкідегі «Уазифа» мектебінде, оны  бітірген соң Уфадағы «Ғалия» медресесінде оқиды.  бітірген соң Уфадағы «Ғалия» медресесінде оқиды.  Өлеңдері «Айқап» журналында басқа да басылымдарда шыға  Өлеңдері «Айқап» журналында басқа да басылымдарда шыға  бастайды. Осы жылдарда ол қазақ, татар, башқұрт, орыс  бастайды. Осы жылдарда ол қазақ, татар, башқұрт, орыс  әдебиеттерімен кеңірек танысып, әдеби сауаты арта түседі.  әдебиеттерімен кеңірек танысып, әдеби сауаты арта түседі.  Газетте редактор болып істейтін белгілі революцонер ақын  Газетте редактор болып істейтін белгілі революцонер ақын  С.Сейфуллиннің қарамағында жұмыс жасау Майлиннің  С.Сейфуллиннің қарамағында жұмыс жасау Майлиннің  шығармашылық жолына үлкен өзгерістер әкеледі, еңбекші  шығармашылық жолына үлкен өзгерістер әкеледі, еңбекші  таптың саяси мүддесін көздеген өлеңдер жаза басатайды.  таптың саяси мүддесін көздеген өлеңдер жаза басатайды.  «Еңбекші Қазақ» газеті бетінде өлең!әңгімелері жиі  «Еңбекші Қазақ» газеті бетінде өлең!әңгімелері жиі  жарияланады. «Шұғаның белгісін» қайтадан өңдеп, «Кызыл  жарияланады. «Шұғаның белгісін» қайтадан өңдеп, «Кызыл  Қазақстан» журналында бастырады.   Қазақстан» журналында бастырады. «Раушан!коммунист» повесі осы кезде жазылады. 1934­1937 ж.  «Раушан!коммунист» повесі осы кезде жазылады. 1934­1937 ж.  «Қазақ әдебиеті» газетінде редактор болды. 1937ж. халық  «Қазақ әдебиеті» газетінде редактор болды. 1937ж. халық  жауы деген жаламен ұсталып, 1938ж. ақпанның 25­і күні  жауы деген жаламен ұсталып, 1938ж. ақпанның 25­і күні  атылып кетті.  атылып кетті.  Майлиннің біраз өлеңдері әйел теңдігі тақырыбына арналған.  Майлиннің біраз өлеңдері әйел теңдігі тақырыбына арналған.  «Қыздың сәлемі», «Қашқын келіншек», «Ақсуаттың жанында»  «Қыздың сәлемі», «Қашқын келіншек», «Ақсуаттың жанында»  сияқты өлеңдерінде ескі салтқа негізделген қазақ қыздарының  сияқты өлеңдерінде ескі салтқа негізделген қазақ қыздарының  аянышты тағдырлары суреттеледі. «Азат әйел», «Ғазиза», Шал  аянышты тағдырлары суреттеледі. «Азат әйел», «Ғазиза», Шал  мен қыз», «Ажар» сияқты өлеңдерінде  жаңа заманда теңдікке  мен қыз», «Ажар» сияқты өлеңдерінде  жаңа заманда теңдікке  жетіп, бақытты өмір сүре бастаған жастарды жырға қосты. жетіп, бақытты өмір сүре бастаған жастарды жырға қосты.

Ғабиден Мұстафин. Ғабиден Мұстафин. (1902­1985) (1902­1985) Ғабиден (29.11.1902, Қарағанды обл. Бұқар жырау ауд. Жауыр  Ғабиден (29.11.1902, Қарағанды обл. Бұқар жырау ауд. Жауыр  тауы­20.1.1984 ­ Алматы) жазушы, Қазақстан ҒА корр. Мүшесі  тауы­20.1.1984 ­ Алматы) жазушы, Қазақстан ҒА корр. Мүшесі  (1958), Қазақстанның халық жазушысы (1984),  қоғам қайраткері.  (1958), Қазақстанның халық жазушысы (1984),  қоғам қайраткері.  Ауыл молдасынан ескіше сауат ашып, 14 жасында Спасскі з­ Ауыл молдасынан ескіше сауат ашып, 14 жасында Спасскі з­ тының табельшісінен бір жыл орысша оқиды. Сондағы бес  тының табельшісінен бір жыл орысша оқиды. Сондағы бес  жылдық орыс­қазақ мектебін бітірген (1916). 20­жылдардан  жылдық орыс­қазақ мектебін бітірген (1916). 20­жылдардан  бастап ауылдағы кеңес жұмыстарына араласты. 1925 жылдан  бастап ауылдағы кеңес жұмыстарына араласты. 1925 жылдан  білімін көтеру мақсатында Қызылордаға келіп, оқуға түсе алмай,  білімін көтеру мақсатында Қызылордаға келіп, оқуға түсе алмай,  өлкелік сотта іс­қағаздарды тіркеуші болып істеді. Түскен  өлкелік сотта іс­қағаздарды тіркеуші болып істеді. Түскен  шағымдарды есіне ала отырып, ел ішіндегі заңсыздықтар туралы  шағымдарды есіне ала отырып, ел ішіндегі заңсыздықтар туралы  мақалалар жазуды үйренді. Жазушылыққа деген ұмьылысы да  мақалалар жазуды үйренді. Жазушылыққа деген ұмьылысы да  осы кезеңдерде басталды.  осы кезеңдерде басталды.  1925­1964 ж. Қарағанды шахтасында темір жонушы (токарь),  1925­1964 ж. Қарағанды шахтасында темір жонушы (токарь),  «Қарағанды пролетариаты» (қазіргі «Орталық Қазақстан»)  «Қарағанды пролетариаты» (қазіргі «Орталық Қазақстан»)  газетінің жауапты хатшысы, Новосібірде шыққан «Қызыл ту»  газетінің жауапты хатшысы, Новосібірде шыққан «Қызыл ту»  газетінің, «Әдебиет майданы» (қазіргі «Жұлдыз») журналының  газетінің, «Әдебиет майданы» (қазіргі «Жұлдыз») журналының  қызметкері, редакторы, ҚР Жазушылар Одағы басқармасының  қызметкері, редакторы, ҚР Жазушылар Одағы басқармасының  төрағасы (1953­1956, 1962­1964) қызметтерін атқарды. төрағасы (1953­1956, 1962­1964) қызметтерін атқарды. Алғашқы әңгімесі «Сәрсен мен Боқаш» (1927), «Жыл құсы»  Алғашқы әңгімесі «Сәрсен мен Боқаш» (1927), «Жыл құсы»  альманағында жарияланса, тұңғыш жинағы «Ер Шойын» (1929)  альманағында жарияланса, тұңғыш жинағы «Ер Шойын» (1929)  деген атпен шықты. 1940 ж. Қарағанды шахтерлерінің өмірінен  деген атпен шықты. 1940 ж. Қарағанды шахтерлерінің өмірінен  жазылған «Өмір не өлім» атты тұңғыш романы жарияланды. Бұл  жазылған «Өмір не өлім» атты тұңғыш романы жарияланды. Бұл  кітап үлкен шығарм. Жолдың бастауын белгілеген ақын еңбегі  кітап үлкен шығарм. Жолдың бастауын белгілеген ақын еңбегі  еді. Соғыс жылдарында «Құлаған құз», «Алынған кек», «Басқа  еді. Соғыс жылдарында «Құлаған құз», «Алынған кек», «Басқа  пәле тілден», «Айғақ» (1942), «Тұтқын», «Күлмеген адам»,  пәле тілден», «Айғақ» (1942), «Тұтқын», «Күлмеген адам»,  «Керуен» секілді шағын туындылырды өмірге әкелді. («Жиырма  «Керуен» секілді шағын туындылырды өмірге әкелді. («Жиырма  бес» (1953). Соғыстан кейін ол кең көлемді прозада қалам  бес» (1953). Соғыстан кейін ол кең көлемді прозада қалам  тартып, дүниежүзіне танымал болған Шығанақ Берсиев өмірінен  тартып, дүниежүзіне танымал болған Шығанақ Берсиев өмірінен  «Шығанақ» повесін жазды (1945). Ол «Қарағанды» (1952),  «Шығанақ» повесін жазды (1945). Ол «Қарағанды» (1952),  «Дауылдан кейін» (1960), «Көз көрген» (1963) ж. романдарын  «Дауылдан кейін» (1960), «Көз көрген» (1963) ж. романдарын  жазды. жазды.

Ғабит Мүсірепов  Ғабит Мүсірепов  (1902­1985) (1902­1985) Мүсірепов, Ғабит Махмұтұлы (1902­1985) – қазақтың әйгілі  Мүсірепов, Ғабит Махмұтұлы (1902­1985) – қазақтың әйгілі  жазушысы, қоғам қайраткері, Қазақ КСР Ғылым академиясының  жазушысы, қоғам қайраткері, Қазақ КСР Ғылым академиясының  академигі, Социалистік Еңбек Ері. академигі, Социалистік Еңбек Ері. Туған жері қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Жамбыл  Туған жері қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Жамбыл  ауданы. ауданы. Алғашқыда ауыл молдасынан арабша хат таныған Ғабит  Алғашқыда ауыл молдасынан арабша хат таныған Ғабит  жастайынан әуелі екі жылдық ауылдық орыс мектебін, кейін  жастайынан әуелі екі жылдық ауылдық орыс мектебін, кейін  төрт жылдық жоғары басқыш орыс мектебін бітіріп, Қазақ  төрт жылдық жоғары басқыш орыс мектебін бітіріп, Қазақ  төңкерісінен кейін үстемдік алған Кеңес өкіметінің жұмысына  төңкерісінен кейін үстемдік алған Кеңес өкіметінің жұмысына  әжептеуір орысша сауаты бар адам ретінде араласып, түрлі  әжептеуір орысша сауаты бар адам ретінде араласып, түрлі  қызмет атқарады. қызмет атқарады. Орыс мектебінде жүргенде орыстың атақты ақын  Орыс мектебінде жүргенде орыстың атақты ақын  жазушыларының шығармаларын оқып білуі, ауыл мектебінде  жазушыларының шығармаларын оқып білуі, ауыл мектебінде  өзін оқытқан әдебиетші мұғалім Бекет Өтетілеуовтың әсер  өзін оқытқан әдебиетші мұғалім Бекет Өтетілеуовтың әсер  ықпалы болашақ жазушының әдебиетке ерекше ықылас  ықпалы болашақ жазушының әдебиетке ерекше ықылас  аударуына септігін тигізеді. аударуына септігін тигізеді. Қазақ прозасының шоқтығы биік туындысы саналған осы  Қазақ прозасының шоқтығы биік туындысы саналған осы  романынан кейін жазушы қайтадан шағын жанрға ойысады.  романынан кейін жазушы қайтадан шағын жанрға ойысады.  1968 жылы «Кездеспей кеткен бір бейне» кітабы үшін Абай  1968 жылы «Кездеспей кеткен бір бейне» кітабы үшін Абай  атындағы республикалық сыйлық алады. Араға бес алты жыл  атындағы республикалық сыйлық алады. Араға бес алты жыл  салып барып, прозадағы соңғы елеулі туындыларының бірі  салып барып, прозадағы соңғы елеулі туындыларының бірі  «Ұлпан» повесін жариялайды. Сонау отызыншы жылдарда ақ  «Ұлпан» повесін жариялайды. Сонау отызыншы жылдарда ақ  үлкен драматург екенін танытып, «Қыз Жібек» операсының  үлкен драматург екенін танытып, «Қыз Жібек» операсының  либреттосын, «Қозы Көрпеш Баян сұлу» пьесасын берген  либреттосын, «Қозы Көрпеш Баян сұлу» пьесасын берген  Ғ.Мүсірепов кейінгі жылдарда да бүкіл қазақ  Ғ.Мүсірепов кейінгі жылдарда да бүкіл қазақ  драматургиясының тамаша туындысы болып табылған  драматургиясының тамаша туындысы болып табылған  «Амангелді», «Ақан сері Ақтоқты» пьесаларын жазады. Оның  «Амангелді», «Ақан сері Ақтоқты» пьесаларын жазады. Оның  шығармаларының негізінде кинофильмдер түсіріледі. шығармаларының негізінде кинофильмдер түсіріледі.

МІРЖАҚЫП ДУЛАТОВ МІРЖАҚЫП ДУЛАТОВ (1885­1935) (1885­1935) XX ғасырдың басындағы қазақтың ағартушылық, демократтық  XX ғасырдың басындағы қазақтың ағартушылық, демократтық  бағыттағы оқыған азаматтарының бipi – қайраткері і Міржақып  Міржақып  бағыттағы оқыған азаматтарының бipi – қайраткер . Аумалы­төкпеліі заманда елдің болаша ататққарарғған кан күүреске толы кызмет расымен де ол халққына аяулы,  заманда елдің болашағғы ы үүшшін  ін  Дулатов едіі. Аумалы­төкпел Дулатов ед мен де, шығғармашылы ына аяулы, еліне құрметті. Міржақып   еліне құрметті. Міржақып  ммұұрасымен де ол хал қойды. Өз шығармаларында туған елін оятуға ұмтылды. Алаш  қойды. Өз шығармаларында туған елін оятуға ұмтылды. Алаш  қоғамда да, әдебиетте де халқының тәуелсіздігін бірінші кезекке  қоғамда да, әдебиетте де халқының тәуелсіздігін бірінші кезекке  реске толы кызметіімен де, шы армашылыққ   қозғалысының белсенді қайраткері болды. Сол себепті де  қозғалысының белсенді қайраткері болды. Сол себепті де  М.Дулатовтың есімі мен әдеби мұрасы туралы кеңес өкіметі  М.Дулатовтың есімі мен әдеби мұрасы туралы кеңес өкіметі  тұсында айтуға да, жазуға да тыйым салынды. Тек Қазақстан  тұсында айтуға да, жазуға да тыйым салынды. Тек Қазақстан  өз тәуелсіздігін алған тұста ғана Міржақып халқына қайтып  өз тәуелсіздігін алған тұста ғана Міржақып халқына қайтып  оралды. Eciмі де, шығармашылық мұрасы да толық ақталды.  оралды. Eciмі де, шығармашылық мұрасы да толық ақталды.  1991 жылы шығармалары жеке кітап болып оқырманға жетті. 1991 жылы шығармалары жеке кітап болып оқырманға жетті. Міржақып Дулатов 1885 жылы 25 қарашада қaзipri Қостанай  Міржақып Дулатов 1885 жылы 25 қарашада қaзipri Қостанай  облысының Жанкелдин ауданына қарасты "Қызбел" ауылында  облысының Жанкелдин ауданына қарасты "Қызбел" ауылында  дүниеге келеді. 1904 жылы Міржақып Омбы қаласына келеді.  дүниеге келеді. 1904 жылы Міржақып Омбы қаласына келеді.  Ахмет Байтұрсыновпен  Осында ұлт зиялыларының ұстазы Ахмет  Байтұрсыновпен  Осында ұлт зиялыларының ұстазы  кездеседі. Бұдан кейінгі уақытта біpi – ұстаз, бipi – ізбасары  кездеседі. Бұдан кейінгі уақытта біpi – ұстаз, бipi – ізбасары  ретінде жұптарын жазбайды. 1905 жылы Міржақып  ретінде жұптарын жазбайды. 1905 жылы Міржақып  А.Байтұрсыновпен бipre Қарқаралыдағы саяси­бұқаралық  А.Байтұрсыновпен бipre Қарқаралыдағы саяси­бұқаралық  жұмыстарға қатысады. 1905 жылы патша өкіметіне қазақ  жұмыстарға қатысады. 1905 жылы патша өкіметіне қазақ  халқының жазушыларының қатарында болады. халқының жазушыларының қатарында болады. Міржақып Дулатов – әдебиеттің әр түрлі жанрына қалам  Міржақып Дулатов – әдебиеттің әр түрлі жанрына қалам  тартқан қаламгер. Алғашқы кітабы – "Оян, қазақ!" деген атпен  тартқан қаламгер. Алғашқы кітабы – "Оян, қазақ!" деген атпен  Петербург қаласындағы жарық  көрген өлең жинағы. Одан  Петербург қаласындағы жарық  көрген өлең жинағы. Одан  кейін 1913 жылы Орынборда "Азамат", ал 1915 жылы "Терме"  кейін 1913 жылы Орынборда "Азамат", ал 1915 жылы "Терме"  атты өлеңдер кітаптары басылып шығады.   атты өлеңдер кітаптары басылып шығады.

ММАҒАҒЖАН ЖҰМАБАЕВ ЖАН ЖҰМАБАЕВ (1893­1938) (1893­1938) көгіндегі ХХ ғасырдың басында жарқырай жанған жарық  көгіндегі ХХ ғасырдың басында жарқырай жанған жарық  Жұмабаев, Мағжан Бекенұлы (1893­1938 ) – қазақ әдебиетінің  Жұмабаев, Мағжан Бекенұлы (1893­1938 ) – қазақ әдебиетінің  жұлдыздарының бірі, текті ақыны Туған жері бұрынғы Ақмола   Туған жері бұрынғы Ақмола  жұлдыздарының бірі, текті ақыны губерниясының Ақмола уезіндегі Полуденовский болысы (қазіргі  губерниясының Ақмола уезіндегі Полуденовский болысы (қазіргі  Солтүстік Қазақстан облысы Булаев ауданы). Ауыл мұғалімінен  Ауыл мұғалімінен  Солтүстік Қазақстан облысы Булаев ауданы).  хат танып, сауат ашқан Мағжан 1905 жылы Қызылжардағы  хат танып, сауат ашқан Мағжан 1905 жылы Қызылжардағы  медресеге оқуға түсіп, оны жақсы үлгіріммен аяқтайды.  медресеге оқуға түсіп, оны жақсы үлгіріммен аяқтайды.  Ол оқу іздеп енді Уфаға аттанады. Сонда өзінің білім беру  Ол оқу іздеп енді Уфаға аттанады. Сонда өзінің білім беру  дәрежесінен Жоғары діни оқу орнымен пара пар Медресе  дәрежесінен Жоғары діни оқу орнымен пара пар Медресе  Ғалияға оқуға түседі. Медреседе оқып жүргенде, осында  Ғалияға оқуға түседі. Медреседе оқып жүргенде, осында  оқытушы болып істейтін, татардың белгілі жазушысы Ғалымжан  оқытушы болып істейтін, татардың белгілі жазушысы Ғалымжан  Ибрагимовтың назарына ілігеді. Болашақ ақынның зор дарынын  Ибрагимовтың назарына ілігеді. Болашақ ақынның зор дарынын  таныған Ғалымжан Мағжанды қамқорлығына алып, оған көп  таныған Ғалымжан Мағжанды қамқорлығына алып, оған көп  жәрдем көрсетеді. Соның көмегімен Қазан қаласында  жәрдем көрсетеді. Соның көмегімен Қазан қаласында  Мағжанның «Шолпан» атты тұңғыш жинағы жарық көреді,  Мағжанның «Шолпан» атты тұңғыш жинағы жарық көреді,  соның ақыл кеңесімен Омбыдағы мұғалімдер семинариясына  соның ақыл кеңесімен Омбыдағы мұғалімдер семинариясына  түседі.                                                                                            түседі.                                                                                            Жастайынан орысша оқып, орыс әдебиетінің мәдениетіне еркін  Жастайынан орысша оқып, орыс әдебиетінің мәдениетіне еркін  жеткен Мағжан қазақ поэзиясына өзіндік ерекшелігімен,  жеткен Мағжан қазақ поэзиясына өзіндік ерекшелігімен,  дарынды болмысымен келеді.  дарынды болмысымен келеді.  Бұл кез оның қазақтың ардақ азаматтары Ахмет Байтұрсынұлы  Бұл кез оның қазақтың ардақ азаматтары Ахмет Байтұрсынұлы  мен Міржақып Дулатұлынан дәріс алып, шығармашылықтың  мен Міржақып Дулатұлынан дәріс алып, шығармашылықтың  жаңа бір белесіне құлаш ұрған шағы еді.  жаңа бір белесіне құлаш ұрған шағы еді.  Мағжан «Шолпан», «Сана» журналдары, «Ақ жол» газеті  Мағжан «Шолпан», «Сана» журналдары, «Ақ жол» газеті  редакцияларында қызмет істеп жүргенде болсын, Москваның  редакцияларында қызмет істеп жүргенде болсын, Москваның  Жоғары әдебиет көркемөнер институтында оқып жүргенде  Жоғары әдебиет көркемөнер институтында оқып жүргенде  болсын, үнемі ізденіс үстінде, шығармашылық өрлеу жолында  болсын, үнемі ізденіс үстінде, шығармашылық өрлеу жолында  болады.   болады.

ЖҮСІПБЕК АЙМАУЫТОВ ЖҮСІПБЕК АЙМАУЫТОВ (1889­1931) (1889­1931) ХХ ғасырдың басында ұлттық әдебиеттің барлық жанрында  ХХ ғасырдың басында ұлттық әдебиеттің барлық жанрында  бірдей өнімді еңбек еткен қаламгерлердің қатарында ақын әрі  бірдей өнімді еңбек еткен қаламгерлердің қатарында ақын әрі  прозашы, драмашы әрі аудармашы, сыншы әрі публицист  прозашы, драмашы әрі аудармашы, сыншы әрі публицист  Жүсіпбек Аймауытовтың есімі айрықша орын алады. Әдебиеттің  Жүсіпбек Аймауытовтың есімі айрықша орын алады. Әдебиеттің  әр алуан жанрларында қалам сілтей жүріп, ол қазақ  әр алуан жанрларында қалам сілтей жүріп, ол қазақ  әдебиетінің жаңа өріске шығуына мол еңбек сіңірді. әдебиетінің жаңа өріске шығуына мол еңбек сіңірді. Жүсіпбек Аймауытов 1889 жылы қазіргі Павлодар облысының  Жүсіпбек Аймауытов 1889 жылы қазіргі Павлодар облысының  Баянауыл ауданында дүниеге келген.  1907 жылы молдалықты  1907 жылы молдалықты  Баянауыл ауданында дүниеге келген. тастап, Баянауылға барып орыс­қазақ мектебіне түседі. 1911  тастап, Баянауылға барып орыс­қазақ мектебіне түседі. 1911  жылы Павлодардағы екі сыныпты орыс­қазақ мектебіне түсіп,  жылы Павлодардағы екі сыныпты орыс­қазақ мектебіне түсіп,  оқуын жалғастырады. 1914­1919 жылдары Семейдегі  оқуын жалғастырады. 1914­1919 жылдары Семейдегі  мұғалімдер семинариясында оқиды. Семейде жүріп алаш  мұғалімдер семинариясында оқиды. Семейде жүріп алаш  қозғалысына қатысады," Абай" журналын шығаруға ат  қозғалысына қатысады," Абай" журналын шығаруға ат  салысады. салысады. Сан қырлы талант иесі Жүсіпбек Аймауытовтың артында қалған  Сан қырлы талант иесі Жүсіпбек Аймауытовтың артында қалған  расы аса бай. Оның ішіннде көптеген өлеңдер,  шығармашылық мұұрасы аса бай. Оның іші де көптеген өлеңдер,  шығармашылық м "Қартққожа", "Ақбілек" романдары, "Күнікейдің жазығы" хи ожа", "Ақбілек" романдары, "Күнікейдің жазығы" хиккаяты  аяты  "Қарт ңгімелері, "Рәәбиға",  мен "ӘӘнші" секілді бірқатар көркем  биға",  мен " "Ма"Маннсапсапққорлар", "Қанапия мен Шәрбану", "Ел қорғаны",  орлар", "Қанапия мен Шәрбану", "Ел қорғаны",  нші" секілді бірқатар көркем әәңгімелері, "Р "Шернияз" пьесалары, "Нұр күйі" поэмасы, сондай­ақ бірсыпыра  "Шернияз" пьесалары, "Нұр күйі" поэмасы, сондай­ақ бірсыпыра  сын мақалалар мен аудармалары бар.  сын мақалалар мен аудармалары бар.  Жүсіпбек Аймауытов кезінде аудармашы ретінде де танылды.  Жүсіпбек Аймауытов кезінде аудармашы ретінде де танылды.  Ол аударған А.С.Пушкиннің, Н.В.Гогольдің, А.Дюманың,  Ол аударған А.С.Пушкиннің, Н.В.Гогольдің, А.Дюманың,  Дж.Лондонның, Г.Мопассанның, В.Шекспирдің, К.Берковичтің,  Дж.Лондонның, Г.Мопассанның, В.Шекспирдің, К.Берковичтің,  С.Чуйковтың шығармалары жаңа қалыптасып келе жатқан  С.Чуйковтың шығармалары жаңа қалыптасып келе жатқан  қазақ аударма өнерінің өрісін қаншалықты кеңейтсе,  қазақ аударма өнерінің өрісін қаншалықты кеңейтсе,  жазушының әлем әдебиетінің көрнекті туындыларын қазақ  жазушының әлем әдебиетінің көрнекті туындыларын қазақ  тіліне аударудағы тамаша аудармашылық талантын да  тіліне аударудағы тамаша аудармашылық талантын да  соншалықты айқын танытты. соншалықты айқын танытты.

Сұлтанмахмұт  Торайғыров Торайғыров   Сұлтанмахмұт XX XX ғасырдың ғасырдың  басындағы қоғамдық­­саяси саяси  жәнежәне  тарихи тарихи­­ ((1893­1920) 1893­1920) басындағы  қоғамдық оқиғаларға, , қазақ ақындық  үнінүнін  қосқан Сұлтанмахмұт  Торайғыров жеріндегі  өзгерістерге талантты  қазақ қазақ, , жеріндегі қосқан  талантты Торайғыров  болды өзгерістерге  өзінің өзінің   әлеуметтік  оқиғаларға әлеуметтік ақындарының   қазақ  ақындарының азаматтық, , ақындық азаматтық болды. . АқыАқын н өмір сүрген  өмір сүрген  бірібірі  – – Сұлтанмахмұт тарихи кезең патшалық Ресей жеріндегі алапат сілкіністер мен  тарихи кезең патшалық Ресей жеріндегі алапат сілкіністер мен  төңкерістер заманы еді. Сол себепті де Сұлтанмахмұттыың ң  төңкерістер заманы еді. Сол себепті де Сұлтанмахмұтт ойсанасы ерте оянды. Жасынан жетімдік пен жоқшылықтың ң  ойсанасы ерте оянды. Жасынан жетімдік пен жоқшылықты қиындығын көп көрген ол айналасына сергек қарады. Алдына  қиындығын көп көрген ол айналасына сергек қарады. Алдына  биік­биік мақсаттар ққойды. Соған жетуді ойлады. Ілгері  ойды. Соған жетуді ойлады. Ілгері  биік­биік мақсаттар  ұмтылды. Оқуға, білуге ққұштар болды.  ұштар болды.  ұмтылды. Оқуға, білуге  Сұлтанмахмұт Торайғыров 1893 жылы 29 қазанда қазіргі  Сұлтанмахмұт Торайғыров 1893 жылы 29 қазанда қазіргі  мола облысының Қызылту ауданында туады. Екіі жасында   жасында  ААққмола облысының Қызылту ауданында туады. Ек анасы өліп, әжесінің тәрбиесінде болған оның балалыққ, жастық  , жастық  анасы өліп, әжесінің тәрбиесінде болған оның балалы шағы Баянауыл өңірінде өтеді. Кедейлігінен "ШШоқпыт" атанған  оқпыт" атанған  шағы Баянауыл өңірінде өтеді. Кедейлігінен " әкесі Әбубәкір ақ көңіл, жомарт әрі айтқанынан қайтпайтын  әкесі Әбубәкір ақ көңіл, жомарт әрі айтқанынан қайтпайтын  айратты адам болады. Білімі толысып, өнерге  қайсар да ққайратты адам болады.  Білімі толысып, өнерге  қайсар да  құштарланған Сұлтанмахмұт қаламынан бұл кезеңде "Дін",  құштарланған Сұлтанмахмұт қаламынан бұл кезеңде "Дін",  "Сарыбас", "Соқыр сопы", "Кезек қашан келеді", "Оқу" атты  "Сарыбас", "Соқыр сопы", "Кезек қашан келеді", "Оқу" атты  бірқатар өлеңдер мен "Зарландым" деген әңгіме туады. Оларда  бірқатар өлеңдер мен "Зарландым" деген әңгіме туады. Оларда  талапкер ақын ескі оқу мен жаңа оқудың айырмасы, өнер мен  талапкер ақын ескі оқу мен жаңа оқудың айырмасы, өнер мен  білімнің пайдасы, байлық пен кедейлік, т.б. туралы толғанады. білімнің пайдасы, байлық пен кедейлік, т.б. туралы толғанады. Ресей патшасы тақтан құлаған 1917 жылдың көктемінде  Ресей патшасы тақтан құлаған 1917 жылдың көктемінде  ССұұлтанмахм лтанмахмұұт Семей қаласына келеді. Қазақтың оқыған  т Семей қаласына келеді. Қазақтың оқыған  азаматтарымен танысады, араласады, қызметке кіреді. Алаш  азаматтарымен танысады, араласады, қызметке кіреді. Алаш  қозғалысына белсене ат салысады. қозғалысына белсене ат салысады. 1919 жылдың соңында Сұлтанмахмұт Павлодарғға келіп,  1919 жылдың соңында Сұлтанмахмұт Павлодар уақыт кеңес өөкіметіне қызмет етеді. Бірақ көп ұзамай кіметіне қызмет етеді. Бірақ көп ұзамай   уақыт кеңес  бойыбойынндадағғы нау ы науққасы меңдеп, төсек тартып жатып қалады. жылы 20 мамырда 27 жастағы Сұлтанмахмұт дүние салады. жылы 20 мамырда 27 жастағы Сұлтанмахмұт дүние салады. а келіп, ббіраз  іраз  асы меңдеп, төсек тартып жатып қалады.  1920  1920

Махамбет    Өтемісұлы Өтемісұлы Махамбет (1803 ­ 1846) (1803 ­ 1846) Махамбет Өтемісұлы – 1803 жылы Ішкі Бөкей ордасы, қазіргі  Махамбет Өтемісұлы – 1803 жылы Ішкі Бөкей ордасы, қазіргі  Батыс Қазақстан облысы Жәнібек ауд. Нарын құмының Жанқұс  Батыс Қазақстан облысы Жәнібек ауд. Нарын құмының Жанқұс  жерінде туған. – 20.10.1846, Қараой өңірі, қазіргі Атырау  жерінде туған. – 20.10.1846, Қараой өңірі, қазіргі Атырау  облысы Махамбет ауданында жерденген ­ қазақтың көрнекті  облысы Махамбет ауданында жерденген ­ қазақтың көрнекті  ақыны, сонымен бірге 1836­38 ж. Исатай Тайманов бастаған  ақыны, сонымен бірге 1836­38 ж. Исатай Тайманов бастаған  шаруалар кетерілісінің жалынды жыршысы ретінде де мәлім,  шаруалар кетерілісінің жалынды жыршысы ретінде де мәлім,  қозғалысты ұйымдастырушы тарихи қайраткер тұлғалардың  қозғалысты ұйымдастырушы тарихи қайраткер тұлғалардың  бірі. Махамбет ­ халықты патшалық, хандық өкіметке қарсы  бірі. Махамбет ­ халықты патшалық, хандық өкіметке қарсы  қарулы кетеріліске шақырған алғашқы қазақ ақыны. Оның  қарулы кетеріліске шақырған алғашқы қазақ ақыны. Оның  бейнелі де жалынды негізінен Шалкиіз, Сыпыра, Доспамбет,  бейнелі де жалынды негізінен Шалкиіз, Сыпыра, Доспамбет,  Қазтуған сияқты батыр жыраулардың үлгісінде шығарылған  Қазтуған сияқты батыр жыраулардың үлгісінде шығарылған  көтеріліс туралы толғаулар. "Жәңгірге", "Баймағамбет сұлтанға"  көтеріліс туралы толғаулар. "Жәңгірге", "Баймағамбет сұлтанға"  деген өлеңдерінде үстем тап өкілдерін бет­пердесін жырта  деген өлеңдерінде үстем тап өкілдерін бет­пердесін жырта  шенесе, "Мұнар күн" өлеңінде ел басындағы ауыртпалықты  шенесе, "Мұнар күн" өлеңінде ел басындағы ауыртпалықты  күйзеле, ашына айтты. Исатай ­ ақынның кеп өлендерінің басты  күйзеле, ашына айтты. Исатай ­ ақынның кеп өлендерінің басты  қаһарманы. "Тайманның ұлы Исатай", "Исатай деген ағам бар",  қаһарманы. "Тайманның ұлы Исатай", "Исатай деген ағам бар",  "Исатай сөзі", "Тарланым", т.б. өлеңдерінде Исатайдың  "Исатай сөзі", "Тарланым", т.б. өлеңдерінде Исатайдың  адамгершілігі, азаматтығы, батырлығы, қайсарлығы  адамгершілігі, азаматтығы, батырлығы, қайсарлығы  сипатталады. Махамбет айтулы күйші, сазгер де болған.  сипатталады. Махамбет айтулы күйші, сазгер де болған.  "Өкініш", "Қайран Нарын", "Жұмыр қылыш", "Терезе", т.б.  "Өкініш", "Қайран Нарын", "Жұмыр қылыш", "Терезе", т.б.  күйлері күйтабаққа жазылды.  күйлері күйтабаққа жазылды.  Махамбет ақын – ұлт азаттығы үшін күрескер тарихи тұлға  Махамбет ақын – ұлт азаттығы үшін күрескер тарихи тұлға  ретінде біздің Тәуелсіздігіміздің бастау көздерінің бірі ретінде  ретінде біздің Тәуелсіздігіміздің бастау көздерінің бірі ретінде  саналады. Сондай қоғам қайраткерлігімен бірге, өзінің отты,  саналады. Сондай қоғам қайраткерлігімен бірге, өзінің отты,  жалынды өлеңдері арқылы бар өмірін туған халқының мұңын  жалынды өлеңдері арқылы бар өмірін туған халқының мұңын  жоқтауға арнаған ардақты ақын.  жоқтауға арнаған ардақты ақын.

Сүйінбай Аронұлы Сүйінбай Аронұлы (1815­1898) (1815­1898)   ССүүйінбай  йінбай –– айтыс өнерінің алтын діңгегі.  айтыс өнерінің алтын діңгегі. (М. Әуезов.) (М. Әуезов.) Сүйінбай Аронұлы 1815 жылы казіргі Алматы облысы  Сүйінбай Аронұлы 1815 жылы казіргі Алматы облысы  Жамбыл ауданының Қарақыстақ деген жерінде дүниеге  Жамбыл ауданының Қарақыстақ деген жерінде дүниеге  келген. Ол он төрт­он бес жасынан бастап акындық  Ол он төрт­он бес жасынан бастап акындық  келген.  ы бетте ел аузынан  өнерін машыққ ете бастаған. Алғаш  ете бастаған. Алғашққы бетте ел аузынан  өнерін машы естіген аңыз­ертегілерді, қисса­жырларды жаттап алып,  естіген аңыз­ертегілерді, қисса­жырларды жаттап алып,  жиын­тойларда айтып жүрген. Кейінірек өзінің замандас  жиын­тойларда айтып жүрген. Кейінірек өзінің замандас  ааққындары ішінен озық ойы, өткір тілімен казақ пен  ындары ішінен озық ойы, өткір тілімен казақ пен  кырғыз елдеріне аты тарап, әйгілі болған. кырғыз елдеріне аты тарап, әйгілі болған. Сүйінбай ­ ең алдымен айтыстың асққан шебері, ешкімге  ан шебері, ешкімге  Сүйінбай ­ ең алдымен айтыстың ас жүлде бермеген ерен ақын. Сонымен бірге ол халық  жүлде бермеген ерен ақын. Сонымен бірге ол халық  мұңын мұңұңдап, үстем тап екілдерінің әділетсіздігін  дап, үстем тап екілдерінің әділетсіздігін  мұңын м бетіне басып, әшкерелеп отырған батыл да әәділ сыншы.  діл сыншы.  бетіне басып, әшкерелеп отырған батыл да  Сондыктан да Мұхтар Әуезов Сүйінбайғаға баға бергенде   баға бергенде  Сондыктан да Мұхтар Әуезов Сүйінбай оны «Он тоғызыншы ғасырдағы Жетісу аққындарының  ындарының  оны «Он тоғызыншы ғасырдағы Жетісу а алтын діңгегі» деп атаған. ҰҰлы Жамбыл Сүйінбайды  лы Жамбыл Сүйінбайды  алтын діңгегі» деп атаған.  үстаз тұтып, аруағына сиына сөөйлеген. Сүйінбай  йлеген. Сүйінбай  үстаз тұтып, аруағына сиына с өлеңдерінің негізгі діңі   ­ адамгершілік асыл  өлеңдерінің негізгі діңі  ­ адамгершілік асыл ққасиеттер. асиеттер. 1898 жылы 83 жасында дүние салған.  1898 жылы 83 жасында дүние салған.

Шәкәрім Құдайбердиев Шәкәрім Құдайбердиев (1858­1931) (1858­1931) Абайдың жолын қуған және одан үлгі алған, ойшыл­ философ,  Абайдың жолын қуған және одан үлгі алған, ойшыл­ философ,  ғалым­тарихшы, ақын Шәкәрім Құдайбердіұлы 1958 жылы 11  ғалым­тарихшы, ақын Шәкәрім Құдайбердіұлы 1958 жылы 11  шілдеде Семей уездінің Шыңғыс волостындағы  Кең­бұлақта  шілдеде Семей уездінің Шыңғыс волостындағы  Кең­бұлақта  Құнанбай басқарған Тобықты руында  дүниеге келген. Әкесі  Құнанбай басқарған Тобықты руында  дүниеге келген. Әкесі  Құдайберді Абайдың үлкен ағасы. Шәкәрімнің анасы –  Құдайберді Абайдың үлкен ағасы. Шәкәрімнің анасы –  Төлебике Қаракесек руынан Алдабергеннің қызы. Шәкәрімнің  Төлебике Қаракесек руынан Алдабергеннің қызы. Шәкәрімнің  шығармалары оның өмір жолы және творчестволық қызметі  шығармалары оның өмір жолы және творчестволық қызметі  туралы мәліметтер мен нақтыларды сақтайды.  туралы мәліметтер мен нақтыларды сақтайды.  ХХ ғасырдың басы Шәкәрімнің творчестволық қызметінің атағы    ХХ ғасырдың басы Шәкәрімнің творчестволық қызметінің атағы  шыққан уақыт. 1906 жылы ол Меккеге, Мысырға, Стамбулға  шыққан уақыт. 1906 жылы ол Меккеге, Мысырға, Стамбулға  барып, сатып алған кітаптарын Семейге пошта арқылы жібере  барып, сатып алған кітаптарын Семейге пошта арқылы жібере  жүріп, кітапханаларда жұмыс істеген. Оның өмірінің соңғы  жүріп, кітапханаларда жұмыс істеген. Оның өмірінің соңғы  кездері 1905­1907 жж. революциямен, столыпин әсерімен,  кездері 1905­1907 жж. революциямен, столыпин әсерімен,  бірінші дүниежүзілік соғыспен, Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт­ бірінші дүниежүзілік соғыспен, Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт­ азаттық қозғалыспен, февраль және октябрь революциясымен,  азаттық қозғалыспен, февраль және октябрь революциясымен,  азаматтық соғыспен, кеңес үкіметінің орнауымен,  азаматтық соғыспен, кеңес үкіметінің орнауымен,  коллективизациямен тұстас келеді.  коллективизациямен тұстас келеді.    Құдайбердіұлының тірі кезінде оның «Қазақтар айнасы»  Құдайбердіұлының тірі кезінде оның «Қазақтар айнасы»  кітабы, «Қалқаман­Мамыр» және «Еңлік­Кебек» поэмалары  кітабы, «Қалқаман­Мамыр» және «Еңлік­Кебек» поэмалары  басылып шықты. 1913­1924 жылдары «Абай», «Айқап»,  басылып шықты. 1913­1924 жылдары «Абай», «Айқап»,  «Шолпан» журналдарында, «Қазақ» газетінде бөлек өлеңдері,  «Шолпан» журналдарында, «Қазақ» газетінде бөлек өлеңдері,  мақалалары мен эсселері жарияланды. «Абай» және «Шолпан»  мақалалары мен эсселері жарияланды. «Абай» және «Шолпан»  журналдарында Хафизден аударған аудармалар мен  журналдарында Хафизден аударған аудармалар мен  Физулидің «Лейлі мен Мәжнүн» поэмасының аудармасын басып  Физулидің «Лейлі мен Мәжнүн» поэмасының аудармасын басып  шығарды. 1936 жылы Алматыда «Әдебиет майданы» журналына  шығарды. 1936 жылы Алматыда «Әдебиет майданы» журналына  Пушкиннің «Дубровский» мен «Метель» поэтикалық  Пушкиннің «Дубровский» мен «Метель» поэтикалық  аудармалары жарияланды. аудармалары жарияланды.

БЕРДІБЕК СОҚПАҚБАЕВ БЕРДІБЕК СОҚПАҚБАЕВ (1924 – 1992)   (1924 – 1992) Өмірде адам басында болатын жайттарды, қиын­қыстау  Өмірде адам басында болатын жайттарды, қиын­қыстау  оқиғаларды тағдыр қабырғасы катпаған қаршадай  оқиғаларды тағдыр қабырғасы катпаған қаршадай  кезімнен аямай­ақ үстіме үйіп­төкті. Сегіз жасымда,  Сегіз жасымда,  кезімнен аямай­ақ үстіме үйіп­төкті.  бірінші сыныпта оқып жүргенде, шешем өліп, жетім  бірінші сыныпта оқып жүргенде, шешем өліп, жетім  ққалдым. Колхоздастырудың алғашқы қиын жылдары  алдым. Колхоздастырудың алғашқы қиын жылдары  болатын. Содан Соң оң басымнан кешкендерді ойлай  басымнан кешкендерді ойлай  болатын. Содан С бастасам, осы күннің өзінде жүрегім қақ айырыла  бастасам, осы күннің өзінде жүрегім қақ айырыла  жаздайды, Япыр­ау, қалай тірі қалдым, осы күнге калай  жаздайды, Япыр­ау, қалай тірі қалдым, осы күнге калай  жеттім?! «Өзім тура­лы повесть» осы толғаныстан туған  жеттім?! «Өзім тура­лы повесть» осы толғаныстан туған  дүние. Кейін оның аты «Менің атым Қожа» болып  дүние. Кейін оның аты «Менің атым Қожа» болып  өзгертілді. өзгертілді. Алыстан арбалап материал тасымаймын, архивтің ша­ңын  Алыстан арбалап материал тасымаймын, архивтің ша­ңын  жұтпаймын. Жақыннан өз басымнан кешкенді, өзім  жұтпаймын. Жақыннан өз басымнан кешкенді, өзім  байқап­түйгендерімді, өз айналамды дорбалап  байқап­түйгендерімді, өз айналамды дорбалап  жинаймын. Бір сөзбен айтсам: өзін жазатын жазушымын.  жинаймын. Бір сөзбен айтсам: өзін жазатын жазушымын.  Мінез­кұлык жағынан Қожа өзге емес, менің өзіме  Мінез­кұлык жағынан Қожа өзге емес, менің өзіме  үқсайды. үқсайды. Бердібек Соқпақбаев  Бердібек Соқпақбаев

Сапарғали  Бегалин Бегалин Сапарғали  (1895­1983)   (1895­1983)  өлеңі 1914  жырына  қосқан жазушы  СС..Бегалиннің негізін  салушылардың Совет  балалар Қазақ  Совет Қазақ ағааға  жазушы мадақтаған,,қобызға мадақтаған жүйрік  жырына жүйрік балалар  әдебиетінің қобызға  тартып таулары. . ӨзӨз  заманында алғашқы  өлеңі салушылардың  бірібірі, ,  әдебиетінің  негізін  – Шоқан Шоқан   қонысы –  Бегалиннің (1895­1983)   (1895­1983) атаата  қонысы айтыс  ақыны ақыны  ЖанақЖанақ   салған, , айтыс тартып, , әнән  салған мекендерінің  бірібірі –  киелі  мекендерінің  –  Арқаның  киелі қосқан  Арқаның бірнеше  мамандық мамандық   заманында  бірнеше Дегелең  таулары Дегелең редакторына  дейін газет  редакторына бастап  газет бақташыдан  бастап дейін   ауыстырған  олол  бақташыдан ауыстырған  1914 жылыжылы « «Айқап қызмет  атқарған Айқап» »  қызмет шығармалары  әрәр   Жазушының  шығармалары жарияланды. . Жазушының журналында  жарияланды журналында алуан. . Ол ақын: эпик, лирик, ән­өлең авторы. Ол­прозаик,  Ол ақын: эпик, лирик, ән­өлең авторы. Ол­прозаик,  алуан әңгімеші, романист. Ол­этнограф, әдебиет зерттеушісі,  әңгімеші, романист. Ол­этнограф, әдебиет зерттеушісі,  аудармашы, қоғам қайраткері. 25поэма, 12повесть, 1роман,  аудармашы, қоғам қайраткері. 25поэма, 12повесть, 1роман,  көптеген өлең, әңгімелер, 9 шағын пьеса, 50 шақты ән өлеңін  көптеген өлең, әңгімелер, 9 шағын пьеса, 50 шақты ән өлеңін  жазған. Алғашқы кітабы – «Қыран кегі» ­ көне қазақ аңызының  жазған. Алғашқы кітабы – «Қыран кегі» ­ көне қазақ аңызының  атқарған. . ЕңЕң  алғашқы сюжетіне құрылған. Аудармашы ретінде А.Пушкиннің,  сюжетіне құрылған. Аудармашы ретінде А.Пушкиннің,  М.Лермонтовтың, Т.Шевченко, А.Твардовский және басқа да  М.Лермонтовтың, Т.Шевченко, А.Твардовский және басқа да  ақындардың өлеңдерін қазақ тіліне аударған. Жазушы  ақындардың өлеңдерін қазақ тіліне аударған. Жазушы  қаламынан шыққан туындылар «Сәтжан», «Көксегеннің  қаламынан шыққан туындылар «Сәтжан», «Көксегеннің  көргендері» оқырмандарын қазақ жастарының өмірі, мөлдір  көргендері» оқырмандарын қазақ жастарының өмірі, мөлдір  сезімі, табиғат көріністерімен таныстырады. Жазушы Шоқан  сезімі, табиғат көріністерімен таныстырады. Жазушы Шоқан  Уәлиханов бейнесін жасауда елеулі еңбек еткен. Соның  Уәлиханов бейнесін жасауда елеулі еңбек еткен. Соның  нәтижесінде Шоқанның өмір жолын сипаттауға арналған  нәтижесінде Шоқанның өмір жолын сипаттауға арналған  «Шоқан асулары» атты повесі жарық көрді «Шоқан асулары» атты повесі жарық көрді

Әміре Қашаубаев 1888 жылдың шілде айында туылған.  Туған жері – Шығыс  Әміре Қашаубаев 1888 жылдың шілде айында туылған.  Туған жері – Шығыс         Қазақстан,  қазіргі  Семей облысы, Абай ауданы, Қайнар  селосында тұрған.   Қазақстан,  қазіргі  Семей облысы, Абай ауданы, Қайнар  селосында тұрған.   Кедей шаруа жанұясында туып өскен.  Қазақстан  ұлттық театр өнерінің   Кедей шаруа жанұясында туып өскен.  Қазақстан  ұлттық театр өнерінің   негізін салушылардың бірі.  Өнер жолын  1917 жылы бастады. 1921­1924  негізін салушылардың бірі.  Өнер жолын  1917 жылы бастады. 1921­1924  жылдары Семейде құрылған Қазақ Совет жастарының ағарту ұйымы (Ес­ жылдары Семейде құрылған Қазақ Совет жастарының ағарту ұйымы (Ес­ аймаққа)  мүше болып,  әншілік өнерін шыңдай түсті.  1924 жылы осы қалада   аймаққа)  мүше болып,  әншілік өнерін шыңдай түсті.  1924 жылы осы қалада   ұйымдастырылған  халық  өнерпаздарының  байқауына (әншілер сайысына)  ұйымдастырылған  халық  өнерпаздарының  байқауына (әншілер сайысына)  қатысып,  бас бәйгеге Байжановпен бірге ие болды.  1925 жылы Қызылордада  қатысып,  бас бәйгеге Байжановпен бірге ие болды.  1925 жылы Қызылордада  өткен Қазақстан Советтерінің  бесінші съезі  мен  1927 жылы Москвада болған  өткен Қазақстан Советтерінің  бесінші съезі  мен  1927 жылы Москвада болған  Советтердің төртінші съезіне  делегат болып,  әрі делегаттар  үшін   Советтердің төртінші съезіне  делегат болып,  әрі делегаттар  үшін   ұйымдастырылған  концертке қатысты.  1925 жылы  Париж  қаласында өткен  ұйымдастырылған  концертке қатысты.  1925 жылы  Париж  қаласында өткен  Бүкіл дүние  жүзіне сән  өнері  көрмесінде  «Ағаш аяқ», тағы басқа  әндерді  Бүкіл дүние  жүзіне сән  өнері  көрмесінде  «Ағаш аяқ», тағы басқа  әндерді  орындап, екі бәйгемен  қоса,  күміс  медальды иеленді. 1927 жылы сәуір айында  орындап, екі бәйгемен  қоса,  күміс  медальды иеленді. 1927 жылы сәуір айында   Әміре Қашаубаев Москва консерваториясында қазақ  әндерін  астана   Әміре Қашаубаев Москва консерваториясында қазақ  әндерін  астана  көрермендері алдында тамылжыта  шықады. А. В. Затаевич Әміре  көрермендері алдында тамылжыта  шықады. А. В. Затаевич Әміре  Қашаубаевтың  әншілік өнерін өте  жоғары  бағалап,  одан  көптеген  әндерді   Қашаубаевтың  әншілік өнерін өте  жоғары  бағалап,  одан  көптеген  әндерді   жазып алды.  Әміре Қашаубаевтың орындауында 1925 жылы  Москвада   жазып алды.  Әміре Қашаубаевтың орындауында 1925 жылы  Москвада   фонографқа жазылып алынған  «Жалғыз арша»,  «Үш дос»,  «Ағаш  аяқ»,   фонографқа жазылып алынған  «Жалғыз арша»,  «Үш дос»,  «Ағаш  аяқ»,   «Дударай»,  «Бесқарағай»  әндерін  1974 жылы  музыка зерттеушісі әрі  «Дударай»,  «Бесқарағай»  әндерін  1974 жылы  музыка зерттеушісі әрі  музыкант Ж. Шәкәрімов  тауып,  оларды техникалық  өңдеуден  өткеннен кейін  музыкант Ж. Шәкәрімов  тауып,  оларды техникалық  өңдеуден  өткеннен кейін  қайтадан  күйтабаққа  түсірді.  1925 жылы Қызылордада ашылған  Қазақ драма  қайтадан  күйтабаққа  түсірді.  1925 жылы Қызылордада ашылған  Қазақ драма  театрының  алғашқы актерлерінің бірі  болып  қабылданады.  Осы театрда 1926  театрының  алғашқы актерлерінің бірі  болып  қабылданады.  Осы театрда 1926  жылы  М. О. Әуезовтың «Еңлік­Кебек»  трагедиясы алғаш қойылғанда  Жапал   жылы  М. О. Әуезовтың «Еңлік­Кебек»  трагедиясы алғаш қойылғанда  Жапал   ролінде  ойнайды. Кейіннен  Қоскелді,  қойшы, Жарас,  Ақын  (М. Әуезовтың   ролінде  ойнайды. Кейіннен  Қоскелді,  қойшы, Жарас,  Ақын  (М. Әуезовтың   «Қаракөз»,  «Бәйбіше­тоқал»   және « Айман­Шолпанында»)  қария  (М.  «Қаракөз»,  «Бәйбіше­тоқал»   және « Айман­Шолпанында»)  қария  (М.  Триггердің  «Сүңгуір қайығында»),  («Шайхана қожасы»),  (Д.А.Фурмановтың   Триггердің  «Сүңгуір қайығында»),  («Шайхана қожасы»),  (Д.А.Фурмановтың   «Бүліншілінде»), тағы да басқа   әр алуан  кейіпкерлердің  образын  жасады.   «Бүліншілінде»), тағы да басқа   әр алуан  кейіпкерлердің  образын  жасады.   1933 жылға дейін  театрда  әнші­актер болған.  Әміре Қашаубаев 1934 жылы   1933 жылға дейін  театрда  әнші­актер болған.  Әміре Қашаубаев 1934 жылы   музыкалық театрға  (қазіргі  опера және балет театры)  ауысады.  Әншінің  өмірі  музыкалық театрға  (қазіргі  опера және балет театры)  ауысады.  Әншінің  өмірі  мен творчестволық  жолы туралы Шәкәрімовтың  « Әміре»  1973 жылы,  «Ән  мен творчестволық  жолы туралы Шәкәрімовтың  « Әміре»  1973 жылы,  «Ән  Әміре Қашаубаев   Әміре Қашаубаев (1888—1934)  (1888—1934)  жұлдызы» 1978 жылы,  «Әміре Қашаубаев»   1980 жылы,  атты  зерттеу  жұлдызы» 1978 жылы,  «Әміре Қашаубаев»   1980 жылы,  атты  зерттеу  еңбектері,  Қ. Жармағамбетовтың  «Әнші азамат»  1951 жылы  және  М.  еңбектері,  Қ. Жармағамбетовтың  «Әнші азамат»  1951 жылы  және  М.  Тоқжігітовтың   «Ән  атасы ­ Әміре»  1972 жыл,  кітаптары жарық  көрді.  Тоқжігітовтың   «Ән  атасы ­ Әміре»  1972 жыл,  кітаптары жарық  көрді.

ІЛИЯС ЕСЕНБЕРЛИН ІЛИЯС ЕСЕНБЕРЛИН (1915­1983) (1915­1983)     Ілияс Есенберлин 1915 жылы Ақмола облысындағы Атбасар  Ілияс Есенберлин 1915 жылы Ақмола облысындағы Атбасар  қаласында туған. 1940 жылы Қазақ тау­кен институтын бітірген.  қаласында туған. 1940 жылы Қазақ тау­кен институтын бітірген.  Ұлы Отан соғысына қатысқан. Соғыстан кейінгі жылдарда  Ұлы Отан соғысына қатысқан. Соғыстан кейінгі жылдарда  филармонияны, "Жазушы" баспасын басқарады, т.б. жұмыстар  филармонияны, "Жазушы" баспасын басқарады, т.б. жұмыстар  атқарады. Жазушы Алматыда дүние салды. Қазақ әдебиетінде  атқарады. Жазушы Алматыда дүние салды. Қазақ әдебиетінде  І. Есенберлин­ жазған романдарының саны ең көп аса көрнекті  І. Есенберлин­ жазған романдарының саны ең көп аса көрнекті  жазушылардың бірі. Жазушы "Айқас" (1967), "Ғашықтар" (1968),  жазушылардың бірі. Жазушы "Айқас" (1967), "Ғашықтар" (1968),  "Алтын құс" (1971), "Көлеңкеңмен қорғай жүр" (1974),  "Алтын құс" (1971), "Көлеңкеңмен қорғай жүр" (1974),  "Маңғыстау майданы" (1978), "Аманат" (1978), т.б.  "Маңғыстау майданы" (1978), "Аманат" (1978), т.б.  романдарымен оқырман назарын өзіне аударды.  романдарымен оқырман назарын өзіне аударды.  Тарихи романдары. Есенберлиннің нағыз жазушылық орнын  Тарихи романдары. Есенберлиннің нағыз жазушылық орнын  белгілеген шығармалары — "Қаһар", "Алмас қылыш", "Жанталас"  белгілеген шығармалары — "Қаһар", "Алмас қылыш", "Жанталас"  атты тарихи романдары.  атты тарихи романдары.  Тарихи романдар деп өткен тарихтың маңызды оқиғаларын  Тарихи романдар деп өткен тарихтың маңызды оқиғаларын  қайта жаңғыртып, оларды көркем түрде баяндайтын  қайта жаңғыртып, оларды көркем түрде баяндайтын  романдарды айтады. Жазушылар тарихи романда тарихты  романдарды айтады. Жазушылар тарихи романда тарихты  жаңғыртумен шектеліп қоймай, адамгершілік, психологиялық,  жаңғыртумен шектеліп қоймай, адамгершілік, психологиялық,  мәдени мәселелерді біртұтас көтеруге көңіл бөледі.  мәдени мәселелерді біртұтас көтеруге көңіл бөледі.  Қазақстан республикасы мемлекеттік сыйлығының лауреаты,  Қазақстан республикасы мемлекеттік сыйлығының лауреаты,  қазақ әдебиетінің тарихында бүгінге дейін ең көп роман (17)  қазақ әдебиетінің тарихында бүгінге дейін ең көп роман (17)  жазған жазушы І. Есенберлиннің қаламынан туған "Айқас",  жазған жазушы І. Есенберлиннің қаламынан туған "Айқас",  "Ғашықтар", "Қатерлі өткел", "Алтын құс", "Маңғыстау майданы",  "Ғашықтар", "Қатерлі өткел", "Алтын құс", "Маңғыстау майданы",  "Алтын аттар оянады", "Көлеңкеңмен қорғай жүр", "Алыстағы  "Алтын аттар оянады", "Көлеңкеңмен қорғай жүр", "Алыстағы  арпалыс", "Аққу құстар қуанышы", "Махаббат мейрамы", т.б.  арпалыс", "Аққу құстар қуанышы", "Махаббат мейрамы", т.б.  романдары тың тақырыпта жазылып, қазақ әдебиетінде оған  романдары тың тақырыпта жазылып, қазақ әдебиетінде оған  дейін мүлде көтерілмеген мәселелерді қозғаған, соны серпін  дейін мүлде көтерілмеген мәселелерді қозғаған, соны серпін  әкелген, оқырман сүйіспеншілігіне бөленген туындылар еді. әкелген, оқырман сүйіспеншілігіне бөленген туындылар еді.

Мұхаметжан Тынышбаев (1879­1937) — қазақтың көрнекті  Мұхаметжан Тынышбаев (1879­1937) — қазақтың көрнекті  саяси және қоғам қайрат­кері, алаш қоз­ғалысының негізін  саяси және қоғам қайрат­кері, алаш қоз­ғалысының негізін  салушылардың бірі, тарихшы­ғалым, қазақ­тан шыққан тұңғыш  салушылардың бірі, тарихшы­ғалым, қазақ­тан шыққан тұңғыш  теміржол қатынас­тарының инженері. теміржол қатынас­тарының инженері. 1889­1900 жылдары Верный ерлер гимназиясында оқып, оны  1889­1900 жылдары Верный ерлер гимназиясында оқып, оны  үздік бітіріп шығады.. Гимназияны бітіргенде педагогикалық  үздік бітіріп шығады.. Гимназияны бітіргенде педагогикалық  кеңестің шешімімен ол ғылымда, әсіресе, математикада үздік  кеңестің шешімімен ол ғылымда, әсіресе, математикада үздік  жетістікке жеткені үшін Алтын медальмен марапатталады. жетістікке жеткені үшін Алтын медальмен марапатталады. Жиырма жасар Мұхаметжанның Жетісу әскери  Жиырма жасар Мұхаметжанның Жетісу әскери  губернаторының кеңсесіне тілмаш болып орналасуына жол  губернаторының кеңсесіне тілмаш болып орналасуына жол  ашады. Бірақ оқуға ынталы жас жоғары білім алуға ұмтылып,  ашады. Бірақ оқуға ынталы жас жоғары білім алуға ұмтылып,  император Александр І атындағы Петербург теміржол  император Александр І атындағы Петербург теміржол  транспорты институтына түсуге тілек білдіреді. 1916 жылғы  транспорты институтына түсуге тілек білдіреді. 1916 жылғы  көтеріліс туралы Түркістан генерал­губернаторына берген  көтеріліс туралы Түркістан генерал­губернаторына берген  түсініктеме нұсқасында оны кеңінен толғап, отаршылдық  түсініктеме нұсқасында оны кеңінен толғап, отаршылдық  зорлық­зомбылық қимыл­әре­кеттеріне қысқаша шолу жасауы —  зорлық­зомбылық қимыл­әре­кеттеріне қысқаша шолу жасауы —  тобықтай түйіндеп айтылған зор ғылыми еңбек болып  тобықтай түйіндеп айтылған зор ғылыми еңбек болып  табылады. Ақпан төңкерісіне дейін Мұхаметжан өзінің темір  табылады. Ақпан төңкерісіне дейін Мұхаметжан өзінің темір  жол инженері мамандығы бойынша Орта Азияда, Жетісу  жол инженері мамандығы бойынша Орта Азияда, Жетісу  облысында біраз жыл қызмет етеді. облысында біраз жыл қызмет етеді. 1918 жылы бүкілтүркістандық ІV­ші мұсылмандар съезіне  1918 жылы бүкілтүркістандық ІV­ші мұсылмандар съезіне  қатысып, онда жарияланған Түркістан («Қоқан»)  қатысып, онда жарияланған Түркістан («Қоқан»)  автономиясының премьер­министрі болып сайланады.1926  автономиясының премьер­министрі болып сайланады.1926  жылдан бастап Тұрар Рысқұловтың қолдауымен Түркістан­ жылдан бастап Тұрар Рысқұловтың қолдауымен Түркістан­ Сібір жолын салуға қатысады. Сібір жолын салуға қатысады. Мұхаметжан Тынышбаев  Мұхаметжан Тынышбаев  (1879­1937) (1879­1937) Сталиндік зобалаңда ол 1930 жылы 3 тамызда тұтқындалып,  Сталиндік зобалаңда ол 1930 жылы 3 тамызда тұтқындалып,  бес жылға сотталып Воронежге жбес жылға жер  бес жылға сотталып Воронежге жбес жылға жер  аударылады.Онда ауырып, оралғанымен 1937 жылы қараша  аударылады.Онда ауырып, оралғанымен 1937 жылы қараша  айында қайта тұтқындалады да, 1938 жылы Ташкент түрмесін­ айында қайта тұтқындалады да, 1938 жылы Ташкент түрмесін­ де атылады де атылады