Презентация "Қайталану командалар" 9 сынып

Сабақтыңтақырыбы: «Қайталану операторлары» Сабақтыңмақсаты: Паскаль тілінің операторларын ажырата және қолдана білу, олардың программада  жазылу  ерекшеліктерін меңгерту. Сабақтыңтүрі: аралассабақ Сабақтақоладанатынәдістер: түсіндірмелі –илюстративті , сұрақ­жауап , баяндау. Сабақтақолданылатын құрылғылар:    презентация,  Паскаль программасы,  үлестірме  қағаздар. І. Ұйымдастырукезеңі . Психологиялық тренинг жүргізу. Сыныпты үш топқа бөліп отырғызу. ІІ. Үй жұмысын тексеру. Үйде Паскаль тілінің операторларын қайталадыңыздар. Енді  сіздердін операторлар негіздері бойынша білімдеріңізді тексерейік. Сонымен: Слайтар SET Нақты сан  Жиындар  REAL FILE ARRAY Cos(x)  RECORD TEXT файл  Жиымдар  Cosx  Жазбалар  мәтін  SQR(x)  х тің квадраты  INTEGER abs(x) SQRT(x)  ln(x)  Бүтін сан  х тің абсолют шамасы |х|  Х тің квадрат түбірі  х тің натурал логарифм  шамасы  е нің х дәрежесі Sin(x)  Sinx  exp(x)  CHAR Символдық шама Логикалық шама  Arctgx  LOGICAL Arctan(x) Топқа бөлу түрлі түсті стикер арқылы Енді оқушылар алгоритмнің неше түрі бар еді? Оқушылар жауап береді, сызықтық  тармақталу, циклдік деп әр қайсына мысал келетірсеңіздер. Мысалы: күздің күнін есімізге  түсірейік. Күз жеміс жинау науқаны кезі. Есіктің алдында үйме картоп жатыр.  Мақсатымыз: картопты сақтау үшін қоймаға жинау керек. Ол үшін келесі әрекеттерді  орындаймыз. 1. Картопты сұрыптау 2. Шелекке салу; 3. Қоймаға жинау. Осы келтірген әрекеттерді қай уақытқа дейін орындаймыз? Әрине үйіліп жатқан картоп  біткенге дейін. Яғни бұл қандай алгоритм циклдік  Енді осы циклдік алгоритмнің  операторларымен таныс болсақ. Бізгетанысемесмынаоператорлар« repeat,wnile,for» циклдікқайталауоператорлар. ІІІ. Жаңасабақ Көп жағдайда аргументтердің әр түрлі мәні бойынша алгоритмдердің белгілі бір бөліктерін бірнеше рет қайталауға тура келеді. Осындай процесстерді ұйымдастыру үшін циклдік  құрылымды алгоритмдер­ қайталау операторлары қолданылады. Паскаль тілінде қайталау процесін жүзеге асыратын циклдік операторлардың үш түрі бар.  Параметрлі цикл операторы­ FOR,  шарты алдын ала тексерілетін цикл – WHILE, және  шарты соңынан тексерілетін цикл­ REPEAT. Егер шартын алдын ала тексеретін циклдегі операторды неше рет қайталау керек екендігі  белгісіз болып, оның тек қайталану шарты берілсе, онда WHILE, REPEAT  операторлары  пайдаланылады.  Ал FOR операторы қайталану саны алдын ала белгілі блған кезде қолданылыды. FOR операторы. Циклдегі операторларды қайталану саны алдын ала белгілі болған  жағдайда – FOR операторы қолданылады. Бұл оператор параметрлі цикл операторы деп те  аталады, өйткені қайталану саны функция аргумені сияқты циклдің параметрі атқаратын  басқару айнымалысы арқылы беріледі. Параметр өзінің алғашқы мәнін соңғы мәніне дейін  бірлік қадаммен өзгерту барысында циклге кіретін бір немесе бірнеше операторды  қайталап орындауды атқарады. ПараметрліFor операторы Цикл параметрін өзінің алғашқы мәнінен соңғы мәніне дейін бірлік қадаммен өзгеру  барысында циклгекі ретін бір немесе  бірнеше операторды қайталау ісін атқарады. 1. For i:=n1 to n2 do <оператор>; 2. For i:=2 downto n1 do <оператор> Мұндағы downto­ кемуі to­өсуі Мысалы: Мысалы: 1­ден 100­ге дейінгі натурал сандардыңқосыныдысын табу керек. Program қосынды; vari, s : integer ; begin s:=0 for i:=1 to 100 do ( циклбасы) s:=s+1; (қайталауоператоры) write (‘s=’,s); end . Цикл тұлғасы жай немесе құрама оператор да болуы мүмкін. FOR операторының жұмыс  цикл параметрінің алғашқы мәнінен соңғы мәніне дейінгі аралықта бірлік қадаммен  қайталап өтпей тоқталмайды. WHILE операторы. Алдын ала берілген шарт бойынша қайталануды жүзеге асыратын бұл  оператор WHILE (әзірше) және DO (орындау) түйінді сөздері қолданылады. Жазылу  пішімі: WHILE <қайталану шарты> DO < цикл тұлғасы>; Мұндағы қайталану шарты – диаграммада көрсетілген логикалық өрнек, цикл тұлғасы –  қайталаны орындалып отырған қарапайым немесе құрама оператор.Цикл әрбір орындалар  алдында қайталану шарты мәні есептелінеді, егер ол ақиқат­ true болса, цикл тұлғасы  орындалады да, шарт қайта тексеріледі.Қайталану шарты жалған – false болса, циклді  орындау доғарылып, while  операторынан кейінгі жолдар арқылы бастайды. WHILE операторының жазылу пішімі мен орындалуын төмендегідей түрде беріледі: WHILE <шарт> Do Begin <1­ оператор;> <2­ оператор ;> ……………………. End; Ескету: Егер шарт бірінші тексергеннен жалған болса, онда цикл орындалмайды. Цикл ­әзіроператоры Шартына лдын  ала тексеретін қайталану саны белгісіз операторы WHILE  шартақиқатболғандаорындалады. WHILЕ<шарт> DO <оператор> Мысалы: Екінатуралсанныңеңүлкенортақбөлгішінтабу. ЕҮОБ Program ЕҮОБ; varm,n : integer ; begin readln (m,n); WHILЕ m<>n DO If m>n then m:=m­n; write (‘m=’,m); end . REPEAT   операторы. REPEAT   қайталау операторы WHILE операторына ұқсас,  айымашылығы – қайталану шарты цикл соңында тексерніледі, сондықтан ол кем дегенде  бір рет орындалатын болады. Екінші өзгешелігі – цикл тұлғасы шарт жалған болғанда  қайталанып, ол ақиқат болған кезде циклді орындау доғарылады.. Бұл оператор . REPEAT   ( қайталау) және UNTIL ( дейін, шейін ) түйіді сөздерін  пайдаланады. REPEATоператорының жазылу пішімі мен орындалуын төмендегідей түрде беріледі: REPEAT < оператор 1 >; < оператор 2 >; ……………… < оператор n>; UNTIL <шарт>; Бұл жерде операторлар REPEAT   ( қайталау) және UNTIL ( дейін, шейін ) сөздерінің  арасында орналасқандықтан, мұнда BEGIN және END сөздері жазылмайды. do түйіндісөздеріненкейінжәне until сөзініңалдынданүктеліүтірқойылмайды.  Цикл­дейіноператоры Шартциклсоңындатексерілетін REРEAT (қайталану)  операторыкемдегендебірреторындалады. REPEAT <оператор> UNTIL<шарт> Мысалы: S:= 10+9+8+7+6 қосындысынтабу Program esep; vari,s : integer ; begin i:=10 ; s:=0; repeat s:=s+1; i:=i­1; until i<5; write (‘i=’,i, ‘s=’,s); end . Жауабы: i:=4 ; s:=6;   1. Жаңа тақырыпты бекіту. 1)Қайталау процесін жүзеге асыратын циклдік операторлардың түрлері (Параметрлі цикл  операторы­ FOR, шарты алдын ала тексерілетін цикл – WHILE, және шарты соңынан  тексерілетін цикл­ REPEAT.   2)Шарты алдын – ала берілген циклді қай уақытта пайдаланамыз? ( Цикл әрбір орындалар  алдында қайталану шарты мәні есептелінеді, егер ол ақиқат­ true болса, цикл тұлғасы  орындалады да, шарт қайта тексеріледі.Қайталану шарты жалған – false болса, циклді  орындау доғарылып, while  операторынан кейінгі жолдар арқылы бастайды. )   3)Шарты соңынан берілген цикл операторы дегеніміз не? ( қайталану шарты цикл соңында  тексерніледі, сондықтан ол кем дегенде бір рет орындалатын болады.)   4)Параметрлі цикл операторын қай уақытта қолданамыз? ( Циклдегі операторларды  қайталану саны алдын ала белгілі болған жағдайда – FOR операторы қолданылады.)   5)Шарты алдын ала берілген цикл операторының қызметші сөздері. ( WHILE (әзірше) және DO (орындау))   6)Шарты соңынан берілген цикл операторының қызметші сөздері? (REPEAT   ( қайталау)  және UNTIL ( дейін, шейін)   7)Параметрлі цикл операторының қызметші сөздері?( FOR­ үшін, TO – дейін, DO­ орындау)   5. Практикалық жұмыс Есеп№1 Екі санның ең үлкен ортақ бөлгішін табу программасын құр. Program EYOB; Var n,m,e,x,y:integer; Begin Write (‘m,n  сандарын енгіз’); Readln (m,n); X:=m; y:= n; While x<> y Do If x>y then x;=x – y else y:= y­x; E:=x; Writeln (‘Екі санның ең үлкен ортақ бөлгіш=’,e); End. Есеп№2 X= 2,2.2,2.4,2.6,….4.0  болған жағдайда y= sqr(x) теңдеуінің мәндерін табу программасын  құр. Program keste; Var x,y: real; Begin Writeln( ‘_ _ _ _ _’); Writeln (‘x            y’); Writeln (‘_ _ _ _ _ ’); X:= 2.0; Repeat Y:= x*x; Writeln (‘’, x:4:1,  ‘’, y:8:3); X:= x+0.2; Until x=4; Writeln (‘_ _ _ _ _ ’); End. Есеп№3 Ақпарат алмасудың американдық стандартты код символдарын экранға шығаратын  программа құр. Program ASCII; Var kod: integer; Begin Writeln(‘американдық стандартты код символдары’); For kod:= 255 DOWNTO 10 DO Writeln ( ‘символ коды’, kod, ‘символ= ’, CHR(kod))); End. 6.Сабақты қортындылау. Бағалау Үйге тапсырма беру : кітаптағы 90­102 беттерді оқу. Сабақ аяқталды!Сау болыңдар! Оқушының аты  жөні Үй тапсырма Топтық  жұмыс Жұптық  жұмыс Жеке жұмыс Жалпы  балл Сынып  Оқушының аты  жөні Үй тапсырма Топтық  жұмыс Жұптық  жұмыс Жеке жұмыс Жалпы  балл Сынып  Оқушының аты  жөні Үй тапсырма Топтық  жұмыс Жұптық  жұмыс Жеке жұмыс Жалпы  балл Сынып  Оқушының аты  жөні Үй тапсырма Топтық  жұмыс Жұптық  жұмыс Жеке жұмыс Жалпы  балл Сынып  Оқушының аты  жөні Үй тапсырма Топтық  жұмыс Жұптық  жұмыс Жеке жұмыс Жалпы  балл Сынып  Оқушының аты  жөні Үй тапсырма Топтық  жұмыс Жұптық  жұмыс Жеке жұмыс Жалпы  балл Сынып Оқушының аты  жөні Үй тапсырма Топтық  жұмыс Жұптық  жұмыс Жеке жұмыс Жалпы  балл Сынып   Төрт бет шыару керек. Өте жақсы       5 балл Жақсы              3 балл Орташа             1 балл Қатысқан жоқ   0 балл 20­16  = 5  15­11 = 4 10­6   = 3 5­0    = 2