Презентация тақырыбы: "Сағыз адам ағзасына пайдалы ма, әлде зиян ба?"

Тақырыбы: «САҒЫЗ ПАЙДАЛЫ МА, ӘЛДЕ ЗИЯН БА?» Авторы: Мұратбек Райымбек «Жас ұлан» мүшесінің                    10 «А» сынып оқушысы Жетекшісі:  Джолдыбаева Д.А.

Текелі қаласы  Рудник ауылы «№7  ОМ МДШО» КММ Авторы: Мұратбек  Р Жетекшісі:   Жолдыбаева Д.А. Жетекшісі:   Жолдыбаева Д.А.Авторы: Мұратбек  РТекелі қаласы Рудник ауылы«№7  ОМ МДШО» КММ

Ғылыми шығармашылық жоба САҒЫЗ ПАЙДАЛЫ МА,  ӘЛДЕ ЗИЯН БА? Текелі қаласы;  Рудничный ауылы  2016 жыл Ғылыми шығармашылық жоба

МАҚСАТЫ: Сағыздың пайдалы және  зиянды жақтарын  айқындай және баяндай отыра, оның адам  денсаулығына тигізетін кері әсері мен оң әсерін   түсіндіру.

Жоспар : • 1. Кіріспе • 2. Әдеби шолу • 3. Сағыздың пайда болу тарихы • 4. Сағыздың негізгі құрамы • 5. Сағыздың ағзаға әсері

ЗЕРТТЕУ  ӘДІСТЕМЕСІ • Баяндау • Жинақтау • Салыстыру 1 2 3 • Саралау 1•Баяндау•Жинақтау2•Салыстыру3•Саралау

САҒЫЗДЫҢ АЛУАН ТҮРЛІЛІГІ Қарағай шайыры Құм сығыз Қазіргі  кездегі сағыз Қарағай шайырыҚұм сығызҚазіргі  кездегі сағызСАҒЫЗДЫҢ АЛУАН ТҮРЛІЛІГІ

С А У А Л Н А М А БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫ ЖЕКЕ КӘСІПКЕР С А У А Л Н А М АЖЕКЕ КӘСІПКЕРБАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫ

Мектеп оқушыларының арасында өткен “Сағыз  шайнаған пайдалы ма, әлде зиян ба?”  тақырыптағы  сауалнама

Мектеп оқушыларына түсіндіру жұмысы  жүргізілгеннен кейінгі сауалнама нәтижесі САУАЛНАМА 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Зиянды Пайдалы Білмеймін

Сағыздың шығу тарихы Сағызды осыдан 140 жыл бұрын Америка елінде ойлап  тапқан. Өнертанушы  Уильям Сэмпл сағызды ойлап тапқанымен, оны өндіруге ат  салыспаған. Америка Құрама Штаттарында 100 түрлі сағыз  өндіреді. Орта есеппен әрбір американдық азамат жылына  300­ден астам сағыз пайдаланады. Екінші Дүниежүзілік  соғыстан кейін ол әлем бойынша таралады.

Сағыз құрамы Сағыз құрамы

Сағыздың адам ағзасына  кері әсері «ОРБИТ»  сағызының  құрамы: РЕЗЕҢКЕ НЕГІЗ,  ТӘТТІЛЕУІШТЕР:Е420;Е96 5;Е414 ҚОЮЛАНДЫРҒЫШЫ, ХОШИІСТЕНДІРГІШ,ТӘТТІ ЛЕУІШТЕР:Е4216,Е951,Е951 ,Е950; СОЯ ЛЕЦИТИНІ  ЭМУЛЬГАТОРЫ Е171БОЯУЫШЫ НАТРИЙ  БИКОРБАНАТ ҚЫШҚЫЛ  РЕТТЕУШІ,  Е903 ҚҰЙМАЛАҒЫШЫ, Е320 АНТИОКСИДАНТЫ АНТИОКСИДАНТ Е320 аллергиялық реакция тудырады,жүрек айнуы, ішек және асқазан ішкі ағзаларының қабынуы БОЯУЫШЫ НАТРИЙ БИКОРБАНАТ ҚЫШҚЫЛ  РЕТТЕУШІ,  Е171 деген жазуды оқысаңыз, ол –Ресей тағам  өндірісінде тыйым салынған титанмен тісті  ағартушы қоспа. Аталған қоспа бауыр мен  бүйрек ауруын туғызады.  АСПАРТАМ қантты алмастырушы  қоспа 200 есе көп.Ағзаға түсу әсерінен  у­ға айналып, жүйке жүйесіне, қан тамырларына кері әсерін тигізеді

Сағыздың ағзаға зияндығы  Біріншіден,сағыз құрамында көптеп  кездесетін қант пен глюкоза ауыз  қуысында  бактериялардың  көбеюіне ықпал етеді. Бесіншіден,сағыз құрамындағы  химиялық заттар созылмалы тері  ауруларының тууына себепші. Адам  ағзасы сағыздағы кейбір  компоненттерді көтере алмай, соның  салдарынан теріде безеу, секпіл,  бөртпе қаптауы мүмкін». Екіншіден, Е­320, Е­322,Е­414, Е­ 422 т.с.с компоненттердің  салдарынан стамотологиялық  аурулар пайда болады. Төртіншіден, сағыздан тістің  сыртқы қабықшасы әлсіреп,  кариес пайда болады. Үшіншіден,сағыз онкологиялық  және асқазан ауруларының пайда  болып,әрі қарай созылуына жол  ашады. Біріншіден,сағыз құрамында көптеп кездесетін қант пен глюкоза ауыз қуысында  бактериялардың көбеюіне ықпал етеді.Екіншіден, Е­320, Е­322,Е­414, Е­422 т.с.с компоненттердің салдарынан стамотологиялық аурулар пайда болады.Үшіншіден,сағыз онкологиялық және асқазан ауруларының пайда болып,әрі қарай созылуына жол ашады.Төртіншіден, сағыздан тістің сыртқы қабықшасы әлсіреп, кариес пайда болады.Бесіншіден,сағыз құрамындағы химиялық заттар созылмалы тері ауруларының тууына себепші. Адам ағзасы сағыздағы кейбір компоненттерді көтере алмай, соның салдарынан теріде безеу, секпіл, бөртпе қаптауы мүмкін».

ЖАДЫҢДА  ҰСТА! • Сағызды бей­берекет шайнауға болмайды. • Сағызды тек тамақтан кейін 5­10 минут қана  шайнау керек. • Жағымсыз иістен арылам десеңіз, ащы сағызды 5  минут шайнап, кейін аузыңызды шайып жіберіңіз. • Тәтті сағыздарға құмар болмаңыз! • Үш жасқа дейінгі балаларға сағыз беруге  • Сағызды жұтып қойған жағдайда, көп мөлшерде су  болмайды. ішіңіз. ЖАДЫҢДА  ҰСТА!

Сағыз шайнағанда ауыз  қуысындағы бұлшық  еттердің тынымсыз  қозғалуына, соның  нәтижесінде тістің сау  күйінде сақталуына  әсер етеді Миға баратын  қан  тамырларындағы  қанның жүру  жұмысын  жеңілдетеді.  Сағыздың  ағзаға оң  әсері Жолда­көлікте келе  жатсаңыз сағыз шайнау  құлағыңызға түсетін  салмақты жеңілдетуге  көмектеседі.  Сағыздың ағзаға оң әсеріСағыз шайнағанда ауыз қуысындағы бұлшық еттердің тынымсыз қозғалуына, соның нәтижесінде тістің сау күйінде сақталуына әсер етедіМиға баратын қан тамырларындағы қанның жүру жұмысын жеңілдетеді.

Сағыз адамды семіртеді: • Сағызды шектен тыс көп шайнау денсаулыққа зиян  екенін ғалымдар дәлелдеп отыр. • Шайнауға арналған резеңкені әлемде ұзақ уақыт бойы дәрі­ дәрмек санатына жатқызып келді. Сағыздың тек тіске ғана  емес, ас қорыту жүйесіне де пайдалы екенін дәрігерлер да  растады. Сағызды шайнаған сайын асқазаннан сөл бөлініп,  тамақ тез қорытылады. • Бірақ, шайнауға арналған резеңке құрамына қатысты  ғалымдар арасында дау туындады. Біреуі сағызды,  бұрынғысынша, пайдалы десе, басқа біреуі сағыз адамның  семіруіне себепкер болады деп есептейді.

Дәрігерлердің айтуынша, күнделікті тұрмыстағы  қантқа қарағанда, аспартам май қабаттарын 40  пайызға көбейтеді. Сондықтан күніне сағыздың  бір данасын ғана шайнауға немесе сағыздан мүлде  бас тартуға кеңес береді.

Сағызды кімге шайнауға болмайды? Біз сағызды 4 жасқа толмаған балаларға бермеуді ұсынамыз, себебі олардың  шайнау мен жұтуды бақылайтын рефлекстері әлі дамымаған. Қанты жоқ сағыз  фенилкетонуриямен (зат алмасудың дұрыс жүрмеуімен байланысты сирек  кездесетін тұқым қуалайтын ауру) ауыратындарға қарсы көрсетілген, себебі оның  құрамында аспартам деген қарқынды тәттілеуіш бар. Бұл зат көптеген табиғи  өнімдердің құрамында бар – мысалы, алмұртта сағызға қарағанда ол 5 есе көп. Егер мен сағызды тосыннан жұтып қойсам не болады?  Әрине, сағыз жұтуға арналмағандығы белгілі. Алайда егер сіз оны тосыннан  жұтып қойсаңыз, уайымдаудың қажеті жоқ. Сағыздың еритін ингредиенттері  (тәттілеуіштер немесе хошиістендіргіштер сияқты) ағзаға қалдықсыз сіңіріледі.  Сағыздың ерімейтін негізі ас қорыту жолында өзгеріске ұшырамайды және тік  ішек арқылы сыртқа шығады (ең көбі – 2 күннен кейін). Сағызды кімге шайнауға болмайды?

Егер сағыз киімге немесе аяқ­киімге  жабысып қалса не істеу керек? Сағыздың жабысқан бөлігін алудың бірнеше  тәсілдері бар. Егер өсімдік майы тазартайын деген  затты зақымдамаса, онда сағызды осымен жібітіп,  жұмсартып көру керек (бұл тәсілді сағыз шашқа  жабысып қалған жағдайда да қолдануға болады).  Тағы бір тәсіл ­ сағыз жабысып қалған затты  тоңазытқышыңыздың мұздатқышына бірнеше  сағатқа салып қоюға болады. Мұздатылған  сағызды жабысқан заттан алып тастау анағұрлым  оңай болады.

САҒЫЗ ТУРАЛЫ ӘРДАЙЫМ БІЛГІҢІЗ КЕЛГЕН,  АЛАЙДА КІМНЕН СҰРАЙТЫНЫҢЫЗДЫ  БІЛМЕГЕН ЖАЙТТАР Қант қосылмаған сағыз шынымен тіске пайдалы ма? Сағыздың басқа гигиеналық процедуралардың барлығын толығымен  ауыстыратындығы рас па?  Сағыздың профилактикалық әсері, ең алдымен, сілекейдің бөлінуін жүзеге  асыруға негізделген, бұл қанттың ауыз қуысынан жылдам шығуына және  сілекейде рН көбеюіне, сондай­ақ тіс реминерализациясы процесін  белсендендіруге көмектеседі. Ал ауыз қуысын тамақ қалдықтарынан  механикалық тазалауды сағыз толығымен жүзеге асыра алмайды, себебі  тіс арасындағы және қызыл иек қуыстарындағы қақты тек тіс щеткасы  мен жібінің көмегімен ғана жоюға болады. Сол себепті қанты жоқ  сағызды шайнау – тіс щеткалары, тіс жіптері, ауыз қуысына арналған  шайғыштар, негізінен қатты тағамды пайдалану және тіс дәрігеріне жиі  қаралу сияқты гигиеналық процедуралардан тұратын тұтас кешеннің тек  (ішіндегі маңызды) бөлігі ғана.  САҒЫЗ ТУРАЛЫ ӘРДАЙЫМ БІЛГІҢІЗ КЕЛГЕН, АЛАЙДА КІМНЕН СҰРАЙТЫНЫҢЫЗДЫ БІЛМЕГЕН ЖАЙТТАР

Қорытынды  2017 жылғы өткелі отырған ЭКСПО көрмесіне қазақ халқының  ұлттық құндылықтарымызды дәріптеу барысында, осы аталып  отырған «құм сағыз»  бен «шайырды»  қазақ халқының ұлттық  құндылығы ретінде шет елден келген қонақтарымызға ежелден  келе жатқан ұлы даламыздың құм сағызы мен шайырын  әлемге  таныстырып, дамыту біздің   парызымыз. Табиғи, таза өнімді  әлемдік «Бренд» қатарына көтеруіміз керек. Қазақтың  «бес  бармағы» мен «қазы ­қартасы», «жал­ жаясы» тағы басқа ет  тағамдарынан кейін осы «шайыр»  мен қазақың сағызы  «құм  сағыз» ұсынылса нұр үстіне нұр болар еді.

С А У А Л Н А М А С А У А Л Н А М А