Тармақталу
операторлары 1.
Информатика және есептеуіш
техника негіздері
8 сынып
Тармақталу алгоритімі.
Өткенді еске түсіру.
• Белгілі бір шарттың орындалу
немесе орындалмауына байланысты
командалар тізбегінің бірнеше
тармақтарға бөлінетін тобы
тармақталу алгоритімі деп аталады.
Тармақталу алгоритімін орындау
үшін қолданылатын операторлар
Шартты
оператор
if <шарт> then <1-оператор> else <2-оператор>;
Таңдау операторы
case <селектор-оператор> of
< 1-тұрақты> : < 1-оператор>;
< 2-тұрақты > : < 2-оператор>;
…
else < n-оператор>
end;
Шартсыз көшу операторы
goto <белгі>;
Шартсыз көшу операторы
• Көшу немесе шартсыз көшу операторы
операторлардың сызықты орындалуын
бұзып, келесі атқарылуды, яғни белгісі
бар операторға көшуді орындайды.
• Бұл оператор GOTO (көшу) түйінді
сөзінен басталады да, одан кейін LABEL
бөлімінде сипатталған белгі атауы
жазылады.
GOTO
БЕЛГІ
Шартсыз көшу операторы
Мысалы, белгі
Программадан
бөлігіндегі сипатталу:
үзінді:
LABEL 20, SUM;
болса, онда GOTO
операторында тек осы
белгілер ғана
пайдаланылады, яғни
label belgi;
…
begin
…
goto belgi
…
belgi:
…
GOTO 20;
немесе
GOTO SUM;
Шартты оператор
• Тарамақталу процестері бар
алгоритмдерді ұйымдастыру үшін
шартты операторлар
пайдаланылады. If шартты
операторы шартқа байланысты
программадағы іс-әрекеттердің
орындалу ретін өзгертеді.
els
e
оператор
операто
then
2-
р
if
өрнек
1-
егер
онда
әйтпесе
Шартты оператор
Толық түрі:
Қысқартылған түрі:
if <шартты
өрнек>
then <1-
оператор>
else <2-
оператор>;
if <шартты
өрнек>
then <1-
оператор>;
Таңдау операторы
• Жоғарыда біз белгілі бір шарттың
орындалу немесе орындалмауына
байланысты алгоритмнің 1-
операторы немесе 2-операторы
орындалатынын қарастырдық.
• Алайда, көбінесе мүмкін болатын
жағдайлар екеу емес, одан да көп
бола береді, яғни процесс көп
тармақты болады.
Таңдау операторы
• Берліген мысалдан 0-9
дейінгі цифр түрінде
көрсетілген
сандардың сөз түрінде
жазылуы if операторы
арқылы көрсетілген.
• Алайда, бұлай жазу
ыңғайлы емес болып
табылады. Осы арада
case таңдау
операторы керек.
if digit= 0
then
write ('Нөл');
if digit = 1
then
write (‘Бір');
if digit = 2
then
write (‘Екі');
....
.....
......
Таңдау операторы
BEGIN
S-ті ЕНГІЗУ
Case <селектор-оператор> of
<1-тұрақтылар тізімі>: < 1-оператор >;
S
<2-тұрақтылар тізімі>: < 2-оператор >;
…
: < N-оператор >;
Else <оператор>
End;
1-
мән
2-
мән
N-
мән
else
1-оператор
2-оператор
……………..
N-оператор
Оператор
End.
Басы
N-ді енгізу
Дүйсен
Сейсен
бі
бі
…………
…..
бі
Жексен
Аптада 7
күн ғана
бар!
N
1
2
7
els
e
Соңы.
Есеп
Апта күндерінің
сан реті бойынша
(1,2,…,7) апта
күнінің атын
шығаратын блок-
схема және
программа құр.
Басқа сандар
енгізілген
жағдайда «Аптада
7 күн ғана бар!»
хабарын шығар.
Program esep_sheshui;
Var n : integer;
Begin
writeln(‘Апта күніне сәйкес сан енгізіңіз: ’);
readln(n);
Сase n of
1: writeln(‘Дүйсенбі);
2: writeln(‘Сейсенбі);
3: writeln(‘Сәрсенбі’);
4: writeln(‘Бейсенбі’);
5: writeln(‘Жұма’);
6: writeln(‘Сенбі’);
7: writeln(‘Жексенбі’);
Else writeln(‘Аптада 7 күн ғана бар!’)
End;
End.
Сандар интервалы
Case x of
балама
1,2,3,4: < 1-оператор >; 1..4: < 1-
(альтернатива)
оператор >;
Айдың реттік нөміріне сәйкес жыл
мезгілін анықтау
program zhyl_mezgili;
var
month: integer; {айға сәйкес сан}
begin
write (’Айға сәйкес санды енгізіңіз:’);
readln (month);
writeln (‘Жыл мезгілі:’);
case month of
1, 2, 12: writeln (’қыс’);
3..5: writeln (’көктем’);
6..8: writeln (’жаз’);
9..11: writeln (’күз’);
else writeln (’Енгізілетін сан 1 мен 12-нің арасында болуы
керек.’);
end;
end.
Есеп
Екі сан енгізіліп,
арифметикалық амал
таңдалуы керек (+,-,*,/).
Таңдау бойынша
программа сәйкес
есептелурді жүргізіп
нәтижені экранға
шығаруы керек.
begin
Program amaldar;
Var
operation:Char;
x,y,z:real;
Writeln('Введите первое число');
readln(x);
Writeln('Введите число');
readln(y);
Writeln(‘арифметикалық амалды
енгізіңіз +, -, * или /');
readln(operation);
Case operation of
'+': z:=x+y;
'-': z:=x-y;
'*': z:=x*y;
'/': z:=x/y;
Else
Writeln(‘Сіз енгізген амал
End;
қабылданбайды');
writeln('Z=', Z:5:2);
end.
11-сабақ.pptx
