Рухани адамгершілік бағдарламасының тарихи негіздері

“Өзін­өзі тану”  рухани  ­адамгершілік бағдарламасының   тарихи негіздері

Жоспар • Әлемдік рухани тұлғалар рухани  адамгершілік білім туралы • Қазақ мәдениетіндегі рухани адамгершілік  білім • Заманауй ғылымдағы (философия,  психология, педагогика) рухани бастауларды  жаңғырту мәселесі • Қорытынды

«Өзіңді­өзің тану­рухани  өркендеудің түп тамыры және  адамгершілік құндылықтардың  негізі»         «Бұл жобаны біз «Өзін­өзі тану» деп атадық,  –өйткені адам әуелі өзін­өзі, өзінің мүмкіндіктерін,  өзінің өмірдегі орнын танып білмесе, ол тағдыр  қолындағы ойыншыққа айналады. Егер де «біз  кімбіз?», «қайдан пайда болдық?», «бұл өмірге не  үшін келдік?» және «қайда барамыз?» – деген  терең философиялық сауалдар төңірегінде мәселе  қозғасақ – ол өзіміздің көзқарасымызды,  өзіміздің  ішкі «Менімізді» адамгершілік жағына қарай  өзгертуге жасаған алғашқы қадамымыз  болғаны…» С.А.Назарбаева          «Бұл жобаны біз «Өзін­өзі тану» деп атадық, –өйткені адам әуелі өзін­өзі, өзінің мүмкіндіктерін, өзінің өмірдегі орнын танып білмесе, ол тағдыр қолындағы ойыншыққа айналады. Егер де «біз кімбіз?», «қайдан пайда болдық?», «бұл өмірге не үшін келдік?» және «қайда барамыз?» – деген терең философиялық сауалдар төңірегінде мәселе қозғасақ – ол өзіміздің көзқарасымызды,  өзіміздің ішкі «Менімізді» адамгершілік жағына қарай өзгертуге жасаған алғашқы қадамымыз болғаны…»

Әлемдік рухани тұлғалар рухани – адамгершілік білім туралы «Өзіңді­өзің танып­біл!»  «Әр адамның бойында күн бар, нұр бар, тек оның нұрлануына  мүмкіндік беріңдер». Сократ “Адам өмірінің мақсаты бойындағы рахымшылдық сапаларын дамытса,  онда ол мейірімділік мінез танытады”                                                                                                                                                                                                                            Аристотель “Өзін­өзі танудан өткен жемісті жұмыс  жоқ, бірақ бұл үшін көрегендік пен  ержүректік қажет. Өзін­ өзі адам ретінде  зерттеп – білмеген адам өзге адамдарды да  терең зерттей алмақ емес”.                                                                       Декарт “Адам өмірінің мақсаты бойындағы рахымшылдық сапаларын дамытса, онда ол мейірімділік мінез танытады”                                                                                                                                                                                                                          АристотельӘлемдік рухани тұлғалар рухани – адамгершілік білім туралы«Өзіңді­өзің танып­біл!» «Әр адамның бойында күн бар, нұр бар, тек оның нұрлануына мүмкіндік беріңдер».Сократ “Өзін­өзі танудан өткен жемісті жұмыс жоқ, бірақ бұл үшін көрегендік пен ержүректік қажет. Өзін­ өзі адам ретінде зерттеп – білмеген адам өзге адамдарды да терең зерттей алмақ емес”.                                                                      Декарт

«Егер балаға қуаныш пен  бақыт бере білсек, ол бала  солай бола алады». Демек,  шәкіртке жан­жақты терең  білім беріп, оның жүрегіне  адамгершіліктің асыл  қасиеттерін үздіксіз ұялата  білсек, ертеңгі азамат жеке  тұлғаның өзіндік көзқарасының  қалыптасуына, айналасымен  санасуына ықпал етері сөзсіз.                                 В. Сухомлинский  «Бала кезде үш жастан он екі  жасқа дейінгі аралықта әр  адам өзінің рухани дамуына  қажетті нәрсенің бәрін де  ертегіден алады.                        В. Сухомлинский  «Егер балаға қуаныш пен бақыт бере білсек, ол бала солай бола алады». Демек, шәкіртке жан­жақты терең білім беріп, оның жүрегіне адамгершіліктің асыл қасиеттерін үздіксіз ұялата білсек, ертеңгі азамат жеке тұлғаның өзіндік көзқарасының қалыптасуына, айналасымен санасуына ықпал етері сөзсіз.                               В. Сухомлинский «Бала кезде үш жастан он екі жасқа дейінгі аралықта әр адам өзінің рухани дамуына қажетті нәрсенің бәрін де ертегіден алады.                       В. Сухомлинский

“Өзін­өзі түсіну­қол жеткен жетістіктерді бағалау, өзіндік  өсіп­жетілу бағыттарын жоспарлап, оларды жүзеге асыру  жолындағы іс­әрекет”                                                                                                                      Ю.Н. Кулюткин  «Адам мен адамның бір­бірімен  араласу,өзара қарым­ қатынасында ғана адамның  адамдығы өзі үшін де,өзгелер  үшін де ашылады».                                                                                М.М.Бахтин «Адам мен адамның бір­бірімен араласу,өзара қарым­қатынасында ғана адамның адамдығы өзі үшін де,өзгелер үшін де ашылады».                                                                              М.М.Бахтин     “Өзін­өзі түсіну­қол жеткен жетістіктерді бағалау, өзіндік өсіп­жетілу бағыттарын жоспарлап, оларды жүзеге асыру жолындағы іс­әрекет”                                                                                                                    Ю.Н. Кулюткин

Қазақ мәдениетіндегі рухани адамгершілік  білім “Жүрек – басты мүше, мұны тәннің ешқандай  мүшесі билемейді. Бұдан кейін ми келеді. Бұл да  басты мүше, бірақ үстемдігі біріншісі емес”  “Тек қана өзіндік еркін әрекеттене алатын  белсенді пенде қоғамдық пайдалы қызметімен  жеке бақытын жасай алады. Бір халық екінші  халықтан табиғи үш қасиетімен ерекшеленеді:  болмысы, мінезі және тілі”                                                                                                                                                                                                               Әбу Насыр әл­Фараби  “Жүрек – басты мүше, мұны тәннің ешқандай мүшесі билемейді. Бұдан кейін ми келеді. Бұл да басты мүше, бірақ үстемдігі біріншісі емес” “Тек қана өзіндік еркін әрекеттене алатын белсенді пенде қоғамдық пайдалы қызметімен жеке бақытын жасай алады. Бір халық екінші халықтан табиғи үш қасиетімен ерекшеленеді: болмысы, мінезі және тілі”                                                                                                                                                                                                            Әбу Насыр әл­Фараби Қазақ мәдениетіндегі рухани адамгершілік білім

Рухани­адамгершілік тәрбиесінде алдымен баланы тек жақсылыққа­ қайырымдылық, мейірімділік, ізгілікке тәрбиелеп, соны мақсат тұтса, ұстаздың,  ата­ананың да болашағы зор болмақ.  «Мен үш қасиеттімді мақтан тұтам»,  Олар: жалған айтпадым, жақсылықты сатпадым һәм ешкімнен ештеңені  қызғанбадым.                                                                                                   Ақан сері.  “Адам баласын заман өсіреді, кімде­кім жаман болса, оның өзінің  замандастарының бәрі кінәлі”  “Адам баласы бір­бірінен ақыл, ғылым, ар, мінез деген  нәрселермен озады”   “Шынайы байлық бұл адамдардың бір­бірін және өзін терең  түсініп, өзара түсіністік қалыптасқанда ғана адамдар үйлесімді  тіршілік құрып, дами бастайды”                                                                                                       Абай           Рухани­адамгершілік тәрбиесінде алдымен баланы тек жақсылыққа­қайырымдылық, мейірімділік, ізгілікке тәрбиелеп, соны мақсат тұтса, ұстаздың, ата­ананың да болашағы зор болмақ.  «Мен үш қасиеттімді мақтан тұтам», Олар: жалған айтпадым, жақсылықты сатпадым һәм ешкімнен ештеңені қызғанбадым.                                                                                                  Ақан сері. “Адам баласын заман өсіреді, кімде­кім жаман болса, оның өзінің замандастарының бәрі кінәлі” “Адам баласы бір­бірінен ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озады” “Шынайы байлық бұл адамдардың бір­бірін және өзін терең түсініп, өзара түсіністік қалыптасқанда ғана адамдар үйлесімді тіршілік құрып, дами бастайды”                                                                                                      Абай

Қай істің болсын  өнуіне үш шарт бар: ең  әуелі – ниет керек,  одан соң – күш керек,  одан соң – тәртіп  керек.  М.О.Әуезов

« Өзін­өзі тану»  пәні адамның өзін­өзі тануына, өзінің ең жақсы  қасиеттерін анықтауға, өз ар­ұжданын сақтап, әрқашанда АДАМ  деген атқа лайық болуына ықпал етеді . Бүгінгі таңда жас ұрпақты  рухани­ адамгершілік білімнің нәрімен сусындатып, әр баланың, әр  адамның жүрегіне ізгілік нұрын құйып, тәрбие саласында қызмет  етіп жүргеніме өзімді бақытты сезінемін.         Тұлғаның үйлесімді дамуының нәтижесінде бүгінгі күнді ғана  емес, болашағын сәулелі күйде елестетіп, алға ұмтылатын,  арманшыл, қиялы асқақ, рухы биік азамат тәрбиелеуге болады.  «Өзін­ өзі тану әлемінде» әр баланы керемет рухани күш иесі деп  қарап, демеу жасасақ, қуаттандырсақ, жүрегі нұрға толы, жан  ­жағына шуағын шашып тұрған мейірімді, адамгершілігі мол, үнемі  талпынып тұратын, өз елін, өз жерін, өз  тілін, өз  отбасын  сүйетін, еңбекқор, адал адам тәрбиелейтініміз сөзсіз.”                                                                                                С.А.Назарбаева « Өзін­өзі тану»  пәні адамның өзін­өзі тануына, өзінің ең жақсы қасиеттерін анықтауға, өз ар­ұжданын сақтап, әрқашанда АДАМ деген атқа лайық болуына ықпал етеді . Бүгінгі таңда жас ұрпақты рухани­ адамгершілік білімнің нәрімен сусындатып, әр баланың, әр адамның жүрегіне ізгілік нұрын құйып, тәрбие саласында қызмет етіп жүргеніме өзімді бақытты сезінемін.        Тұлғаның үйлесімді дамуының нәтижесінде бүгінгі күнді ғана емес, болашағын сәулелі күйде елестетіп, алға ұмтылатын, арманшыл, қиялы асқақ, рухы биік азамат тәрбиелеуге болады. «Өзін­ өзі тану әлемінде» әр баланы керемет рухани күш иесі деп қарап, демеу жасасақ, қуаттандырсақ, жүрегі нұрға толы, жан ­жағына шуағын шашып тұрған мейірімді, адамгершілігі мол, үнемі талпынып тұратын, өз елін, өз жерін, өз  тілін, өз  отбасын сүйетін, еңбекқор, адал адам тәрбиелейтініміз сөзсіз.”                                                                                              С.А.Назарбаева

Назарларыңызға  рахмет !!!