Сабақ тақырыбы: Айдағы, Шолпандағы және Марстағы термодинамикалық жағдайлар

Сабақ  25     Сабақтың аты Жалпы мақсаты Күтілетін нәтиже Сілтеме Сабақта  қолданылатын  материалдар: Оқыту әдістері: Физика   8 сынып §28. 29. Денелердің электрленуі. Электр заряды. Электр зарядының сақталу заңы. Электроскоп. Өткізгіш және өткізбейтіндер Денелердің электрленуі. Электр заряды. Электр зарядының сақталу заңы.  Электроскоп. Өткізгіш және өткізбейтіндер жайлы мағлұмат беру Денелердің электрленуі. Электр заряды. Электр зарядының сақталу заңы.  Электроскоп. Өткізгіш және өткізбейтіндерді  күнделікті өмірде және  өндірістерде  қолдана білуге  үйрету Топта    бағалай  білуге баулу Денелердің электрленуі. Электр заряды. Электр зарядының сақталу заңы.  Электроскоп. Өткізгіш және өткізбейтіндер жайлы мағлұмат алады Денелердің электрленуі. Электр заряды. Электр зарядының сақталу заңы.  Электроскоп. Өткізгіш және өткізбейтіндерді  күнделікті өмірде және  өндірістерде   қолдана  білуге  үйренеді Топта    бағалай алатын болады 8 сынып «Физика» оқулығы Слайд Оқулық                Тақырыпқа байланысты көрнекіліктер           1. Жеке жұмыс 2. Жұптық жұмыс 1. Сәлемдесу, түгендеу 2. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару 3. Сабақ барысымен таныстыру, жұпқа бөлу Миға шабуыл сұрақтары   Жаңа тақырыпты түсіндіру Тест жұмысы Тренинг ұйымдастыру   Жаңа тақырып бойынша сұрақтар қойылады. Сабақтың барысы. І. Ұйымдастыру  кезеңі ІІ. Үй тапсырмасын тексеру ІІІ. Жаңа сабақ ІҮ. Тапсырма Ү. Сергіту сәті Ү. Қорытынды ҮІ. Үй тапсырмасы Оқулық  І. Ұйымдастыру  кезеңі  5 минут ІІ. Үй  тапсырмасын  тексеру  Миға шабуыл  сұрақтары 10 минут Сабақ бойынша мұғалім мен оқушының іс­әрекеті: Мұғалімнің іс­әрекеті Оқушылардың зейінін сабаққа аудару, түгендеу, жұпқа бөлу  ББҮ үлестірме қағазын таратып беру Әр  топқа  үлестірме қағаздарды таратып беру 1 топ: айдағы 2 топ: шолпандағы 3­ топ Марстағы І.  «Біліміңді байқап көр»  ­ үй тапсырмасын тексеру. Өткен тақырыптарды   қайталау   мақсатында   оқушылардың   әр   – қайсысына   жеке   –   жеке   үлестірмелі   карточка   немесе Оқушының іс­әрекеті Оқушылар жұптарға  бөлінеді. Оқушылар жұппен  ақылдасып, сұрақтарға  жауап береді. жалпылама есептер беріледі:  А)   Іштен   жанатын   қозғалтқыш   деп   қандай   қозғалтқышты айтады? Олар қайда қолданылады? Б)   Іштен   жанатын   қозғалтқыштың   1   жұмыстық   циклінде қанща жүріс немесе такті болады?    В)   Қозғалтқыштағы   4   тактінің   әр   –   қайсысында   қандай процесстер жүреді? Бұл тактілер қалай аталады? Г)   Іштен   жанатын   қозғалтқышта   маховик   қандай   қызмет атқарады? Д)   Автөкөліктерде   көбіне   қандай   қозғалтқыштар пайдаланылады?  Е) Бу турбинасының құрылымы, оның пайдалану мақсаты? Ж) Жылу машиналарын қолдану қоршаған ортаға қандай кері нәтижелерге алып келеді? З) Жылу қозғалтқыштардың пайдасы және  зияны. іштен   жанатын     Іштен ˟ Тақырыптары: К) Оқушылардың әзірлеген баяндамаларын,презентацияларын тындау,талқылау.   жану қозғалтқыштарының   түрлері,   жылу   қозғалтқыштардың түрлері   (реактивті   ,турбо   компрессорлы   ,   бу   және   газ турбиналары).      Сұрақтардың жауаптарын талқылау,  жұмыстард ы  бағалау. формулалардың   физикалық   мағынасын,   өлшем   бірліктерін айту: Q = mc (t2 – t1) Q = mq ŋ = Aп / Ат   100 %  «Білмекке құмарлық» ­ оқушылардың теориялық білімдерін есепте шығаруда қолдану: 1 есеп. Автокөліктің қозғалтқышы 55 кВт қуат өндіреді. Егер оның  ПӘК  –  і  27  %  болса,  онда  ол   2  сағат  ішінде   қанша бензин жағады? (31,8 немесе 32 кг). 2 есеп. Машинаның қозғалтқышында 23 МДж пайдалы жұмыс өндіру   үшін   2   кг   бензин   жұмсалады.   Осы   қозғалтқыштың ПӘК­ін табындар? Бензиннің меншікті жану мөлшері – 46 х 106 Дж/кг. (25 %). 3 есеп. 60 МДж жылу бөліп шығару үшін массасы қанша тас көмір   жағу   қажет?   Тас   көмірдің   меншікті   жану   мөлшері 30х106  Дж/ кг. (2 кг). 4 есеп. Массасы 300 г суды 100  С­ден 180  С–ге қыздыру үшін қандай   жылу   мөлшері   керек?   Судың   меншікті   жылу сыйымдылығы 4200 Дж/кг0 С. (10,08 кДж). ІІІ. Жаңа сабақ 5 минут Пластмасса   тарақты   немесе   қаламды   киімге   үйкелесендер,   оның   ұсақ   қағаздармен әсерлесуін   байқаймыз.   Мысалы:   мысықты   жүнінен   сипалағанда,   шатырлаған   дыбысты естиміз,   немесе   үстімізден   синтетикалық   киімді   шешкен   кезде   шытырлаған   дыбысты естиміз. Оқулықпен жұмыс – 108 – ші бет: 600 жыл бұрын гректер – янтарьды «Құрғақ шайырды электрон деп атаған, себебі, янтарь – жүн талшықтарын өзіне тартқан». Электрон – заряд – электр күштер. Үйкелесу, жанасу, ажырасу, соқтығысу, жарылыс кезінде пайда болатын  электрлік заряд, өзара әрекеттесу қабілеті – электр деген физикалық шамамен сипатталады.    q1 + q2 + q3  + qn = const – Электр зарядының сақталу заңы. Электр   зарядттарын   байқау   үшін   қолданылатын   аспап   –   электроскоп.   Оның құрылымы: металл корпус, пластмасса тығын, металл таяқша, кішкене жапырақшылар және   таған.   Заттар   –   электр   әсерлесу   –   электр   заряд   өткізетіндер:   су,   жер,   бензин, металлдар, тұз бен судың қоспасы. Электр зарядын өткізбейтін заттар: диэлектриктер немесе   оқшалауғыштар   (пластмасса,   Электронды   оқулықтан тәжірибелерге түсінік беру. Тәжірибе көрсету:   резина,   ағаш). 1) Пластмасса сызғышты қағазға үйкелеп, газетке жақындату. 2) Екі   кішкене   үрілген   резинка   шарларды   бір   –   біріне   жақын,   бірақ   өзара жанаспайтындай   етіп   іліп,   екі   шарды   былғарымен   немесе   ұлпа     мен   үйкелеп, тәжірибеге түсінік беру. 3) Қағаз   қиықшаларына   (электрлік   сұлтандарға)   зарядталған   таяқшаларды жақындату, тәжірибелерге түсінік беру. 4) Эбонит   таяқшаны   жібекке   немесе   қағазға   үйкелеп,   теріс   таңбалы   заряд   алу, құбылыстарына түсінік беру. 5) Электрофор машинасы көмегімен зарядтардың пайда болуын байқау. 6) Электроскопқа   шыны, эбонит, фарфор таяқшаларын тиғізу және оқушылардың түсініктерін   ортаға салу.     ЭЛЕКТРОТКІЗГІШТЕР   ЖӘНЕ   ЭЛЕКТР   ТОГЫН ЭЛЕКТРОСКОП. ОТКІЗБЕЙТІНДЕР I. Электрленуді байқауға арналған ең ыңғайлы аспап электроскоп деп аталады. Металл корпус ішіне пластмасса тығын аркылы ұшына жұка қағаздың екі кішкене жапырақшасы бекітілген металл таякша өткізіледі. Электр зарядтарын өткізу қабілеттілігіне қарай заттар түрде:   электрөткізгіштер   және   электр   өтқізбейтіндер бөлінеді.  Зарядтар еркін қозғала алатын заттарды өткізгіштер деп атайды.  Оларға — адамның, малдың ылғал   жер   ­   жатады.   Барлық   металдар,   тұздар   және кышқылдардың судағы  ерітінділері электр зарядтарын шартты болып денесі, жақсы өткізеді. Электр зарядын өткізбейтіндерге немесе диэлектриктерге — пластмассалар, фарфор, шыны, эбонит, плексиглас, органикалық шыны, янтарь, резеңке, маталар, керосин, май, ауа, газдар жатады. Оларды окшаулагыштар (грек тілінен — оңашалану) деп атайды.  Физикалық диктант: 1) Гректер янтарьды қалай атаған? (электрон). 2) Электрлену әсерін сипаттайтын шама қалай аталады? (электр заряды). 3) Аттас зарядтар қалай әсерлеседі? (тебіледі). 4) Қарама – қарсы зарядтар қалай әсерлеседі? (тартылады). 5) Электр зарядтарды қандай аспаппен байқауға болады? (Электроскоп). 6) Зарядтарды өткізбейтін заттар қалай аталады? (изолятор немесе диэлектриктер). Оқушылар сабақты мұқият тыңдайды. Қажетті мәліметтерді дәптерлеріне  жазып алады.  Зарядталған   электроскоптың   кішкене   шарына   қол   тигізу арқылы разрядтаған. Осы кезде электроскоптың өзегінде ток жүреді деп айтуға бола ма? .  Зарядталған электроскопты қосатын өткізгіште электр тогы қай   кезде   пайда   болады?   Өткізгіш   арқылы   қандай зарядталған: бөлшектер орын ауыстырады? Қай бағытта ? Тест жұмысын орындап,  жұппен  тексереді,дәптерлеріне  жазып алады. ІҮ. Тапсырма 15 минут  №5­үйде   орындалатын   эксперименттік Үй   жұмысы: тапсырма (жұмбақтар): 1) Суға салсан батпайды, отқа салсан жанбайды. (мұз). 2) Аяғы жоқ, қолы жоқ. Бірақ үйге кіреді. (Жылу мен суық). 3) Жай   көзге   көрінбейді,   қозғалуға   ерінбейді. (моллекула). Ү. Қорытынды 5 минут ҮІ. Үй  тапсырмасы 2 минут ҮІІ. Бағалау 3 минут 1. Қандай фигураларды ұқсас фигуралар деп атайды? 2. Ұқсастық коэффициенті деп қандай санды айтады? §4 оқу.Анықтамалар жаттау. Білемін Білгім келеді Үйрендім  Сабақ барысында алған баллдарын қорытып, бағалау Сұрақтарға жауап  береді. Тапсырмаларды мұқият  тыңдап, түртіп алу Сабақта алған бағаларын күнделіктеріне қойдыру.