Сабақтың тақырыбы:Электр зарядтарының өзара әрекеттесуі. Кулон заңы Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулігі

Физика  Сабақтың аты Жалпы  мақсаты Күтілетін  нәтиже Керекті жабдықтар Сабақ кезендері Кіріспе §32. Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулігі 8 сынып     сабақ   30                Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулігі жайлы мағлұмат беру Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулігін  күнделікті өмірде және  өндірістерде,  есептер шығаруда  қолдана білуге  үйрету Топта    бағалай  білуге баулу Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулігі жайлы мағлұмат алады Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулігін  күнделікті өмірде және  өндірістерде,  есептер шығаруда   қолдана  білуге  үйренеді Презентация,Оқулық,  Үлестірме парақтар;  Сабақ барысы Мұғалім әрекеті Оқушы әрекеті Топқа бөлу/санау арқылы/, топ ережесі еске Оқушылар амандасады, жұпқа бөлінеді.  Түрлі смайлектерді тандау арқылы әр топ өз топтарына сабақ барысындағы көңіл күйлеріне формативті баға береді   Топтар қойылған сұрақтар бойынша топта жауап іздейді Сұрақтарға жауап береді.   Сабақтың тақырыбын, мақсатын айтады;  түсіріледі; топ басшысы сайланады;  «Сабақ басындағы көңіл күй»   Тұсаукесер Түрткі сұрақ: Диалогтық оқыту. /жоғары және төменгі деңгейдегі сұрақтар/ 2. 6. 5.     E  1  2  3  4  Семантикалық карта R  F  т Заряд Өріс кернеулігі л ь Күш Арақашықтық у Пропроционалд ық коэффициент Жылу мөлшері 6  Дұрыс жауап:ЭЛЕКТР 5  ч щ q  ф о е с м ф r  а п м я т п Q э й б ж г а р ш д к х п Тақырыпқа байланысты  сөздердің ішінен  артығын тап 1. Электрон, электр өткізгіш, карандаш 2. Металдар, қышқылдар,адам денесі, уран 3. Жібек, керосин, резеңке, лупа 4.Максвель, Фарадей, Кулон, Ом Эбонит, Нейтрон,  Капрон, Ауа Дұрыс жауап. 1.Карандаш 2.Уран 3.Лупа 4.Ом5.Нейтрон 7.            « ИЯ,  ЖОҚ» 1.Электрон заряды теріс. 2.Электр тогын өткізетін диэлектрик. 3.Атом электрон мен ядродан тұрады. 4.Электрон қосып алған атом теріс ион. 5.Пластмасса шелек электр тогын өткізеді. 6.Атомды зерттеген Галилей. 7.Зарядтың 2 тегі бар. 8.Ядро теріс ион. 9.Атом молекуладан тұрады. 10 .Атом ядросы оң зарядталған Жауабы:1.Ия.   2.Жоқ.  3.Ия.  4.Ия.  5.Жоқ.  6.Жоқ.   7.Ия. 8.Жоқ. 9.Жоқ.  10.Ия Негізгі бөлім 1. Жұптас, топтас әдісі  /6 ұпай/ Мысалы: Жер мен тас бірін – бірі белгілі күшпен  тартады. Жер мен тастың арасында тартылыс өрісі  бар. Сол сияқты қағазды ұсақ қиындыларына  электрленген дене, мысалы үйкелген эбонит таяқшаны жақындатсақ, қағаз қиындыларымен таяқша біршама  қашықтықтан тартылатынын байқаймыз. Яғни  электрленген денелер (арасында) айналасында электр  өрісі бар. Электр өрісін көзбен көріп, қолмен ұстай  алмаймыз. Оны зарядталған денеге әрекетімен  байқаймыз. Электр өрісі ұғымын ағылшын ғалымдары  М. Фарадей мен Джеймс Максвелл енгізді. Электр  өрісінің әсері зарядталған денелер айналасында  күштірек болады да, одан алыстаған сайын өріс  әлсірей береді. Зарядталған денелердің өзара  әрекеттесуі қалай жүзеге асады? Эксперимент жүзінде тағайындалған Кулон заңы  зарядтардың өзара өрекеттесуін сандық түрғыдан  білдіреді, бірақ "Бір зарядтың басқасына әрекеті  қандай жолмен беріледі, бүл өзара әрекеттесудің  табиғаты қандай?" деген сұрақтарға жауап бермейді. Тәжірибелер кез келген зарядталған дененің  айналасында заттан ерекшеленетін, электр өрісі деп  аталатын кеңістік бар екенін керсетеді. Осы өрістің  жәрдемімен электрлік өзара әрекеттесу жүзеге асады.  Электр өрісі ұғымын ағылшын ғалымдары М. Фарадей  жөне Дж. Максвелл енгізді. Электр өрісі материяның айрықша бір түрі болып  табылады. Біз затты көріп, сезетін болсак, ал электр  өрісін сезім мүшелеріміздің көмегімен қабылдай  1. Берілген сұрақтар бойынша жұпта жазбаша түрде жауап іздейді. Нәтижесі: қайта сұрақ бағытталу арқылы тексеріледі.Бағалау шарты бойынша ұпаймен бағаланады. 2 Жұпта оқушылар ауызша берілген тапсырмалар бойынша есептерін шығарады.  Дұрыс жауап ауызша айтылады және түсіндіріледі.   Нәтижесі бағалау шарты бойынша ұпаймен бағаланады. және формативті түрде бағаланады.  3. Топта жауап іздейді шығару жолын тақтаға түсіреді, және түсіндіреді Нәтижесі белгіленген ұпаймен бағаланады.алмаймыз. Ол тек зарядталған денелер әрекетінен ғана байқалады. Зарядталган  денелердің   айналасында   электр  өрісінің әрекеті   күштірек,   ал   олардан   алыстаган   сайын   өріс әлсірейді.Сынақ заряд деп аталатын  оң бірлік заряд қолданылады және оның өз өрісі  еленбейді. Заряд    бірлігіне    әрекет    ететін    күшке    тең қатынасы   электр   ерісінің   күштік   сипаттамасы болыптабылады         және           осы           нүктедегі электр   өрісінің ⌊q0⌋ 4πεε0r2 кернеулігі   деп   аталады.   E=F qE=k Нуктелік зарядтың  электр  өрісінің  кернеулігі  өріс көзінің   q0  зарядыньщ   модуліне   тура   пропорционал және   q0көзден   өрістің   осы   ноктесіне   дейінгі арақашықтықтың квадратына r2 кері пропорционал. S1 жүйесінде   кернеулік   формуласы   төмендегідей болады:E= ⌊q0⌋ 4πεε0r2 Электр   өрісінің   күш   сызықтары   деп   өрістегі   оң зарядталған     бөлшекке   әрекет   ететін   күштің бағытын көрсететін сызықтарды айтады. Күш   сызықтарының   міндетті   түрде   басы   мен   аягы болады немесе шексіздікке кетеді. 1.Ауызша төмендегі сұрақтарға жауап береді I топ А) денелердің электрлену қасиетін сипаттайтын  физикалық шама қалай аталады? В) аттас және әр аттас зарядтар өзара қалай  әсерлеседі? II топ А)Электроскоп не үшін қажет? В) электрөткізгіштер мен электр өткізбейтін заттарды  ата Жаңа сабақ: Оқушылармен ,,Мен жаттағышпын,,ойнын ойнау  арқылы оқушылар кітптан 2­минут ішінде 1 беттен не  түсінгендерін постерге түсіріп топ мүшелері бірлесе  отырып жана сабақты ашады. Есептер шығару I топ 1. Электр өрісінің бір нүктесіндегі 0,5 мкКл зарядқа  0,16 Н күш әрекет етеді . Осы нүктедегі өрістің  кернеулігін анықта. II топ 1. Аспандағы екі бұлттың электр зарядтары 20 Кл  және 30 Кл . Бұлттар арасында орташа қашықтық 30  км болса, онда олар бір­бірімен қандай күшпен  әрекеттеседі? Қорытынды Ой дамыту стратегиясы. 1. 10 см қашықтықтағы 2, 7*10 ­ 6 Кл нүктелік  зарядтың электр өрісінің кернеулігін анықтаңдар.  Заряд суда орналасқан. 2. Бетінің электр өрісінің кернеулігі 4*10 ­ 6 Н/Кл  болса, радиусы 3 см металл шарға қандай заряд  берілген? 3. Кернеулігі 10кН/Кл біртекті электр өрісінде  электрон қандай үдеумен қозғалады? V. Еркін ізденіс стратегиясы. Топ басшысы белгіленген  ұпайларды қорытындылап  ұпайды мектеп бағасына  алмастырады. Әр жұп өз алдарындағы  смайлектерді тандау арқылы  өзара жұпқа баға береді  немесе сабақ барысы туралы  өз ойларын қорытындылайды.1. Үріліп жіпке байланған 2 шарды газетке  үйкеп – үйкеп бір – біріне жақындатыңыз. Олар бірін – бірі тебеді, неліктен? 2. Бір шарды газетпен үйкеп, екіншісін жүнмен  үйкеп, бір – біріне жақындатыңыз. Олар бірін –  бірі тартады. Неліктен? 3. Шарды газетпен үйкеп бөлме төбесіне  апарып жіберіп қал. Шар төбеде біраз тұрып  қалады. Неліктен? Бағалау шарты:  15­16 ­ "5"; 12­14  ­ "4"; 9­11  ­ "3";