«Саха фольклорун алыптаах эйгэтэ» курэс сценарийа

«Саха фольклорун алыптаах эйгэтэ»  курэс сценарийа

Ведущай Яна Николаевна

Сыала - соруга

1.       Норуот уус – уран айымньытыгар интэриэһи үөскэтии; фольклор жанрдарын  оҕо истэн араара үөрэнэрин ситиһии

2.       Фольклор араас көрүҥүн туһанан тылынан дьүһүйүү, ойуулаан – дьүһүннээ,  уобарастаан толоруу дьоҕурун сайыннарыы;

3.       Норуот айымньытын геройдарын үтүө холобурдарын сиэр – майгы өттүнэн иитиигэ көдьүүстээхтик туһаныы

Ыытааччы:

         Утуе кунунэн кунду бугунну дьоро куммут кыттааччылара, убаастабыллаах салайааччылар уонна саха фольклорун, саха норуотун сункэн баайын ырыатын - тойугун, олонхону сэнээрээччилэр. Бугун биьиги «Саха фольклора» оскуола о5олорун туьулгэтин курэ5эр муьуннубут.

         Уус - Алдан сиригэр былыр- былыргыттан норуокка биллибит олонхоьуттар, ырыаьыттар олорон ааспыттар. Эьиги кунду о5олор, салайааччыларгыт кеметунэн биьиги Уус -Алдаммыт, Легейбут сирин, Хомустаахпыт ырыата- тойуга, тылынан уус-уран айымньыта уйэттэн –уйэ5э, уостан- уоска  симэлийбэккэ бэриллэ турарыттан биьиги инники кэскилбитигэр сыалбыт сорукпут буоларын билэр буоланныт, биьиги ынырыыбытын ылынан куен курэскэ кытта кэлбиккитигэр суьуехтээх бэйэбит сугуруйэбит  уонна махтанабын.

         Курэхпитин са5алыах иннинэ дьууллуур субэни кытта билиьиннэрэрбин кенуллээн:

- Иванов АА

- Соловьева ГА

- ?

Керсун ____ кылаас толоруутугар «_________________»

Кытталлар______________________________________

Саха, былыр төһө да суруга-бичигэ суох буоллар, бэйэтин санаатын, баҕарар баҕатын уус-уран, күүстээх тыл куорматынан эппэт буолуон сатаммат этэ, этэрэ даҕаны. Ол курдук ырыалары-хоһооннору, таабырыннары-чабырҕахтары, олоҥхолору-остуоруйалары бэрт үгүһү айбыта. Норуот тылынан уус-уран айымньыта фольклор диэн ааттанар («фольклор» — диэн английскай тыл, «норуот муудараһа», «өйө» диэн суолталаах).

Керсун ____ кылаас толоруутугар «_________________»

Кытталлар______________________________________

Инники этиллибитин курдук, фольклор сурук көмөтө суох айыллар. Норуот ырыаһыта бэйэтин ырыатын, олоҥхотун-остуоруйатьш өйүгэр тута сылдьан ыллыыр, олоҥхолуур. Биир киһи ыллаабыт ырыатын, эбэтэр олоҥхолообут олоҥхотуи атын киһи, истэн баран ону үтүгүннэрэн, эмиэ ыллыыр, олоҥхолуур.

Керсун ____ кылаас толоруутугар «____________________»

Кытталлар__________________________________________

Саха норуотун айымньыта уус-уран өттүнэн кэрэтинэн, үчүгэйинэн уонна ис хоһооно, биэрэр өйө-санаата, идеята дириҥинэн, киэҥинэн даҕаны бэрт үрдүк кэрдиискэ турар. 

Керсун ____ кылаас толоруутугар «____________________»

Кытталлар__________________________________________

Норуот айымньытын биир суол уратытынан кини сиэрэ суох киэҥ далааһыннаах фантазията буолар. Олоҥхо бухатыыра "үс былас бүөкэйэр өттүктээх, биэс былас биэкэйэр бииллээх» буолар; оттон кини дьиэтэ-уота «хаҥас диэки турар киһи хараҥаччы саҕа буолан, уҥа диэки турар киһи улар саҕа буолан көстөр» буолар, эбэтэр "ырыаһыт ыскаамыйалаах, кылыыһыт кытыйалаах, хаһыытыыр хамыйахтаах» буолар.

Керсун ____ кылаас толоруутугар «____________________»

Кытталлар__________________________________________

Норуот айымньытын иккис уратытынан кини синкретическэй характердааҕа буолар. Синкретизм диэн идеология араас көрүҥнэрэ бары бииргэ холбоһо сылдьаллара ааттанар. Билигин биһиги сайдыылаах үйэбитигэр идеология араас көрүҥнэрэ: итэҕэл, мораль, политика, үөрэх, философия тус-туһунан арааран өйдөнүллэллэр. Оттон былыргы дьоҥҥо итилэр барылара бииргэ өйдөнөллөр. Ол иһии былыргы саха остуоруйалара, сэһэннэрэ, өстөрүн хоһоонноро уо. д. а. фольклорнай айымньылара кинилэр айылҕа уонна бэйэлэрин олохторун, историяларын туһунан тугу билзллэрии, итэҕэллэрин, баҕарар баҕаларын, моралларын, философияларын бары көрдөрөллөр

Керсун ____ кылаас толоруутугар «____________________»

Кытталлар__________________________________________

Саха фольклоругар норуот былыргы да, аныгы да олоҕо көрдөрүллүбүт, норуот 6aҕapap баҕата, үтүөҕэ, үчүгэйгэ дьулуһуута, бэйэтин күүһүн муҥура суох эрэнэрэ көстөр. Былыргы саха Иэйэхсит хотуну, Күрүө дьөһөгөйү алгыыра-силиирэ кини олоҕор ынах, сылгы сүөһү сүҥкэн суолталааҕын туоһулуур. Оттон Күөх Боллох тойоҥҥо уонна Баай Барыылааххэ үҥэрэ, сүгүрүйэрэ — кини олоҕор уу, тыа бултара эмиэ улахан суолталаахтарын туоһулуур

Манан бугунну курэхпит тубуктуубут. Жюри итогу понедельникка биллэриэгэ