№ 53-Tema SES DEREKLERi HA'M ONI QABILLAP ALIWSHILAR
Sabaqtin maqseti
a)Bilimlendiriw maqseti
Woqiwshilarga Ses derekleri ham oni qabillap aliwshilar haqqinda ken’nen tusinik berip,bul temanin’ bsaqa temalardan wozgesheligin bildiriw.
b) Tarbiyaliq maqseti.
Oqiwshilarg’a temadan kelip shiqqan halda wo’mirde jaqsi menen jamannin’ birdey juriwin biraq jaqsiliqtin’ jen’ip shig’iwin tusindirip, oqiwshilardi jaqsiliq ruwxinda tarbiyalaw.
c)Rawajlandiriw maqseti
Oqiwshilardin pange degen qizig’iwshilig’in arttiriw natiyjesinde olardin’oqiw ham jaziw konlikpelerin arttirip bariw
Sabaqti qurallandiriw
Sabaqliq kitap,tarqatpa materiallar, ham korgizbeli qurallar.
Sabaqta paydalanilg’an metodlar: «Blits» interaktiv metodi «Skarabey» interaktiv metodi
Sabaq jobasi
|
1 |
Sholkemlestiriw bolimi |
2-minut |
|
2 |
Uyge tapsirmalardi soraw |
16-minut |
|
3 |
Taza temani tusindiriw |
15-minut |
|
4 |
Taza temani bekkemlew |
10-minut |
|
5 |
Uyge tapsirma beriw |
2-minut |
Sabaqtin barisi
Sholkemlestiriw
Oqiwshilardin nawbettegi sabaqqa tayarlig’in tekseriw
Uyge tapsirma soraw
Shiyshe prizmada jaqtiliqtin quram boleklerine ajiraliwi temasin soraw .
Tema
|
|
Sestin' qanday payda boliwin u'yreniw ushin to'mendegi ta'jiriybeni o'tkereyik (119-su'wret). Sizg'ishti alip partanin' shetine ushin uzin etip shig'arg'an halda qoyayiq. Qalg'an bo'legin su'wrette ko'rsetilgendey qol menen basip uslayiq. Uzin ushinan iyip basip, son' jiberip qalsaq. sizg'ishtin' ushi terbele baslag'anlig'in ko'remiz Bunda dawis shig'adi ma? Sizg'ishtin' ushin parta u'stinde jilistmp ta'jiriybeni ta'ki-rarlayiq. Bunda dawis esitiledi. Sizg'ishtin' terbeletug'in bo'legin keltertip barg'an savin, dawis anig'iraq esitile baslaydi. |
Demek, ses shig'araiug'in barliq derek-lerde ne bolsada bir na'rse terbeledi eken. Haqiyqatinda da radioqalpaqti 120-su'wrette ko'rsetilgendey etip qoyip, u'stine kishkene jen'il ko'bik bo’lekshelerin yaki oyinshiq topan-shanin plastmassa sharsha-oqlann qoyatug'in bolsaq. ses shig'anp atirg'anda sekirip tura-tug'inligi'n ko'remiz. Ne sebepten uzin sizg'ish terbelip turg'anda biz omrn’ dawisin esitpedik? Bum tu'sindiriw ushin terbelisti sipatlaytug'in tu'sinik ha'm shamalardi kiritemiz.
1.Ha'r qanday ta'kirarlaniwshi ha'reketke terbelmeli ha'reket delinedi.
2.1 sekund waqit dawamindag'i terbelisler sanina terbelisler jiyiligi delinedi.
|
|
Jiyilik v ha'ribi menen belgilenedi. Eger de dene 1 sekundg'a 1 ret terbeletug'in bolsa, onin' jiyiligin 1 Gerts (Hz) dep qabillang'an. lHz = -Insan qulag'i 16 Hz ten 20000 Hz qa shekem bolg'an seslerdi seze aladi. 16 Hz ten kishi jiyilikke iye seslerdi infrases ha'm 20000 Hz tek u'lken bolg'amn ultrases dep ataydi. ataydi. Usi maqsetteastina juqa Aniq bir jiyiliktegi ses shig'aratug'in a'sbapqa kamerton delinedi. Kamertondi 1711-jilda inglis muzikashisi /. Shorom oylap tapqan bolip. muzika a'sbaplann sazlawda paydalang'an. |
. Kamerton eki shaqali metall sterjennen ibarat bolip. ortasinda tutqasi bar (121-su'wret). Rezina tayaqsha menen kamertonnin' bir shaqasina urg'anda, belgili bir ses esitiledi. Kamertonnin' terbeletug'inligi'na isenim payda etiw ushm juqa qanday da bir shardi alip, oni kamertonnin' ekinshi shaqasina tiygizip qoyayiq. Kamertonnin' ses shiqqaninda shardin' da terbelip turg'anlig'in ko'riw mu'mkin.
|
|
Kamertonnan shig'atug'in dawisti ku'sheytiw ushin ol ag'ashtan jasalg'an qutig'a ornatiladi terbeletug'in simnin perde qoyiladi. Adamnin' da dawis shig'aratug'in awzi kamertong'a uqsaydi. Til terbeletug'in dene bolsa. awiz boslig'i ha'm tamag'i rezonator waziy-pasin atqaradi. Sesti qabillap aliwshilarg'a birinshi na'wbette insan qulag'in kiritemiz./Qulaqtin' ishinde ar-nawli perde bolip. og'an ses kelip jetkende terbeledi ha'm onnan signallar miyge jetkcrip beriledi |
/Adamlardin’ qulaqlannin' sezgirligi ha'r tu'rli boladi. Oqiwshi jaslar menen q'arnlardin" qulag'i birdey esitpeydi. Tap sonday, haywanatlardin' da dawisti esitiwinin’ jiyilik diapazom basqasha. Gu'belek, ku'shik ha'm pishiqlar, jarg'anatlar ultraseslerdi de qabillaydi. Delfin 200 kHz ge shekem bolg'an ultraseslerdi qabil qiladi. Јesti qabillaw ushin arnawh mikrofonlar jaratilg'an «Mikrofon» so'zi grekshe eki so'zden mikros — kishi ha'm phone — ses so'zlerinen almg'an. Mikrofonda ses terbelisleri elektr terbelislerine aylandmladi. sonnan arnawh ku'sheytkishlerde ku'sheytiledi.
Sabaqti bekkemlew
«Skarabey» interaktiv metodi bundi oqiwshilardi 3 toparg’a bolip wolarg’a tema boyinsha qayta sorawlar berip bosliqlardi toliqtiriw maqsetinde bilimlerin bekkemlep bariw.
1.Ne sebepten muzikam mudami ku'shli hawazda esitetug'in yaki u'zliksiz «awdio plier» esitip ju'retug'inlardm' qulag'tnin' sezgirligi kemeyip keiedi?
2.Ta'biyatta qanday ha'diyseler ses shig'ariw menen birge ju'zege asadi?
Uy tapsirma tapsiriw
Ses derekleri ham oni qabillap aliwshilar temasin woqip keliw ham
Sabaqti juwmaqlaw
Uy jumisin qayta yadina salip otip,bugingi sabaqqa belsene qatnasqan woqiwshilarga tiyisli bahalarin qoygan halda bugingi sabagima juwmaq jasayman
Tema SES DEREKLERi HA'M
Kamertonnan shig'atug'in dawisti ku'sheytiw ushin ol ag'ashtan jasalg'an qutig'a ornatiladi terbeletug'in simnin perde qoyiladi
- 📁 KIRISIW
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.
