СТАТЬЯ: ЕДИНСТВО УЧЕБНОЙ, ВОСПИТАТЕЛЬНОЙ И МЕТОДИЧЕСКОЙ СОСТАВЛЯЮЩИХ В РАБОТЕ УЧИТЕЛЯ.

58-г1а урок

Урокан  ц1е: «Мукъаза  къора    аз (Кх), элп  Кхкх.

1алашо: мукъаза  къора     аз (КХ)  довзийтар, элп Кхкх  довзийтар. Элп  Кхкх  дешан  юьххьехь,  чаккхенгахь, юккъехь деша 1амор.

Кхочушдан лерина жам1аш:

1.Предметни:мукъаза  къора  аз (КХ) , элп Кхкх   девзар ду. Нийса а , кхеташ а  элп  Кхкх   юкъадог1у дешнаш деша  1емар ду.

2. Метапредметни:

·        Регулятивни: берашна  1емар ду  учебника  т1ехь  ялийначу   материалах   пайда а оьцуш  , шайн белхан план  х1отто. Планан рог1алла а  ларъеш  шайн болх  д1абахьа а 1емар ду берашна. Берашна хуур  ду  шайн кхиамаш ган , царех пайдаэца. 1емар ду  кхачамбацарш  ган   уьш  д1адаха.

·        Коммуникативни:  берашна  1емар ду  хьехархочун хаттаршна дуьззина жоьпаш дала. 1емар ду  вовшашца къамеле  бовла, ладог1а. Берашна 1емар ду  шайна хеттарг д1аала, шайн накъоста дуьйцучунга  ладог1а, кхета.

·        Познавательни: берашна девзар ду  шалха  элпаш ,  1емар ду элп Кхкх   юкъа а х1оттош  дешдакъош  кхолла , уьш деша.  Дешнашкахь  деха а , доца а мукъа  аьзнаш  довза  а 1емар ду. Масех  маь1на долчу дешнийн тидам бан 1емар ду.Берийн алсамдер ду дешнаш   довзар.

3. Личностни:берийн лаам хир бу  1алам довза а  , цуьнан  тидам  бан а , дола  дан  а. Берашан  1емар ду  дийцинчух  диканиг билгалдаккха, и шайн амалехь  кхио, вониг д1ататта.

Урок  д1аяхьар.

1.     Маршалла  хаттар

 -Де дика хуьлда шун, бераш!

-Диканца дукха  ехийла! 

2. Дешаре  шовкъ  кхоллар.

·        Ловзар : «Х1етал-металш».

-Бераш , уггаре   тидаме  муьлха  ву шух?  Вай х1инца х1етал-металшна   жоьпаш лаха.

Эрна дац сан болх беш валлар:

Ду сан стоьл т1ехь даа... . (Кхаллар)

 

Нанна г1о  деш лела Седа

 И йо1  суна дика хета.

Г1ерта массо метте кхача, -

Мерза бу цо бина... . (Кхача)

 

Хууш хилча даьхни кхаба,

Шурех юьзна хир ю .... (Кхаба)

 

Керта вог1уш гича цхьаъ

Мусас водий боккху.... (Кхаъ)

 

Шуьйрра доьллий ц1ийнан кор,

Гаьн т1ера ас боккху.... (Кхор)

-Х1ун  ю х1етал-металш т1ехь юьйцуш ерш? (Кхор, кхаба, кхаъ, кхача, кхор).

-Ша-ша  олу  вай  и дешнаш : КХКХОР, КХКХАБА, КХКХАЪ, КХКХАЧА, КХКХОР).

-Муьлха  аз  хеза  царна  хьалхахь?  (Аз (Кх)  хеза).

-Х1ун  1амор ду  вай  тахана?  (Берийн  жоьпаш).

-Вайна  девзар ду  мукъаза  къора  аз (Кх), элп Кхкх.

3 . 1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  абатан   83-г1а  аг1о.  Аг1он т1ехь балийначу г1ирсан тидам бе. План  х1отта е  шайн  белхан.

Суна  девзар ду…

Суна  1емар  ду…

Суна хуур ду…

Ас  дийр ду….

-Вайна  тахана  девзар ду  аз а  , элп  а Кхкх . Шуна  евзар  ю  Кхкх  элпан  башхаллаш . Шуна хуур ду  иза дешан  юьххьехь , юккъехь,  чаккъенгахь  деша.

4. Мукъаха  къора  аз (КХ) , мукъаза  шалха элп  Кхкх  довзийтарю

·        Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз   (Кх)    довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Кхокха бу )

-Ала   КХКХОКХА . Муьлха аз  хеза  КХОКХА   дешан  юьххьехь?  (Аз (КХ)  хеза).

-Ала  КХКХ   . Аз (КХ)  мукъа  ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда  ду  и мукъаза? (Аз (КХ) ца  лакхало)

-Аз (КХ) зевне ду  я  къора   ду? ( Аз (КХ)  къора  ду)

-Тидам бе схемин . Х1ун  бос  бу  аз ( КХ) билгалдечу еък1овн? (Сийна)

-Маса дешдакъа ду  КХОКХА    дешан? (Шиъ  ду)

-Муьлханиг  ду хьалхара  дешдакъа ? (КХО).

-Шолг1аниг? (КХА)

-Х1ара  х1ун ю? (МЕКХА)

-Маса дешдакъа ду  МЕКХА   дешан? (Шиъ ду)

-Муьлханиг  ду хьалхара  дешдакъа ? (МЕ)

-Шолг1аниг? (КХА)

-Мича  меттехь хеза  аз (КХ)    МЕКХА    дашехь? (Дешан  юккъехь)

-Х1ара х1ун ю? (Урчакх).

-Маса  дешдакъа  ду УРЧАКХ  дешан? (Шиъ ду).

-Муьлханиг ду хьалхара? (УР).

-Шолг1а? (ЧАКХ).

-Мича меттехь хеза УРЧАКХ  дашехь  аз (КХ).

·        Элп  Кхкх  довзийтар.

-Х1ара зорбанан  доккха  элп  Кх  ду , х1ара  зорбанан жима элп кх  ду. И ши элп цхьатера ду  я  тайп-тайпана  ду?

-Тидам бе  элпийн. Маса хьаьрках  пайдаэцна  элп  Кхкх  яздеш? (Шина)

-Муьлханаш  ю  уьш? (К , Х)

-Элп  Кхкх  шалха элп ду  , х1унда  аьлча  и  яздеш  пайдаоьцу  шина хьаьрках.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·        Суна девзи мукъаза  къора   аз (КХ).  Мукъаза  шалха элп  Кхкх.

·        Кхкх  элпах лаьцна байт 1амор.

Кхокхий ловзуш  хьайна  гича,

Кхийсарш царна  ахь ма е.

Кхокхий хьошалг1а даьхкича,

Кхача  билла, дузаде.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·        Хьхь  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп КХ  , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-КХКХ.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (КХ)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-КХКХАА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-КХКХ.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (КХ)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-КХКХОО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-КХКХУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-КХКХИИ.

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-КХКХЕЕ

·        Кхкх  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

КХКХАА                           КХКХУУ                      КХКХЕЕ
КХКХОО                          КХКХИИ

(1аматан аг1он т1ера а д1адоьшу бераша  дешдакъош)

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·        Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Дешнаш  дешар.

·        Уьн т1ера  д1адоьшу дешнаш.

-Д1адеша  хьалхарчу б1ог1амалгера дешнаш.Х1ун ю МЕКХА ? (Латта  аьхначу т1аьхьа , и нисдеш  болу г1ирс бу).

 -Маса дешдакъа ду КХОР дешан? (Цхьаъ).

-Д1адеша шолг1ачу б1ог1амалгера  дешнаш.  Муха  кхета шу  МЕКХА бохучу дашах?

Маса  деш дакъа ду ду МЕКХА  дешан ? (Шиъ ду).

-Муьлханиг  ду хьалхара  дешдакъа? (Ме).

-Шолг1а? (КХА).

-Муха къаьста ши дош вовшех  МЕКХА , МЕКХА? ( Дехий ,  доций мукъа  аьзнашца,  маь1ница)

-Х1ун ду  цхьатера? (Яздар).

-Д1адеша  кхоалг1ачу б1ог1амалгера  дешнаш . Х1ун  ю  КХАЙКХАМ ? (Адам  г1аттош олуш  долу дешнаш ду).

-Маса  дешдакъа  ду  КХАЛЛАР дешан? (Шиъ).

-Муьлханиг ду  хьалхара? ( КХАЛ)

-Шолг1а? (ЛАР).

-Д1адеша  боьалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Х1ун  ю  текх? (Кхаллар  чу дуьллу  г1ирс  бу).

·        Абатан 84-г1а  аг1он  т1ера д1адоьшу  дешнаш.

-Х1ун  кхиамаш бехи аша?

·        Суна 1еми  дешнаш  деша.

·        Дехий доций  мукъа  аьзнийн тидам бар.

-Д1адеша  сийначу  шекъанца  яздина дош. (Кхокха).

-КХОКХА  дашехь аз (О)  деха  ду  я доца ду? (Доца).

-И деха хилча  муха хир дара дош . (Кхоокха).

7. Сада1аран миноташ.

8. Барта  къамел кхиор.

·        Дийцар  х1оттор.

-Мила ву суьрта  т1ехь?  Ц1е тилла цунна.

-Х1ун ю Хьамидан? (Хьамидан  кхокхий ду).

-Цо уьш муха  1алашдо? (Цо уьш дика 1алашдо).

-Цо царна  х1ун тосу? (Цо царна  борц тосу).

-Муха к1ант ву Хьамид? (Дика к1ант ву Хьамид).

-Аша тосий  кхокхашна  юург?  Хьанна  лаьа шуна Хьамидах  тера хила.

-Х1ун кхиамаш бехи аша ?

·        Аса  дийцар х1отти.

8.  «Кхокхий» дийцар дешар.

·        Массара цхьана  ешар.

·        Шайн  дагахь ешар.

·        З1енаца ешар.

-Д1аеша  хьалхара  предложени. Х1ун ю Хьамидан? (Хьамидан кхокхий  ду).

-Д1аеша  шолг1а предложени. Церан  беснаш  муха ду ? (Церан  беснаш  тайп-тайпана  ду)

-Д1аеша  кхоалг1а предложени. Муха 1алашдо цо кхокхий? (Цо кхокхий  дика 1алашдо)

-Д1аеша йоьалг1а предложении.  Муха олхазар ду кхокха? (Кхокха  эсала а , машаре  а олхазар ду)

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·        Тхуна 1еми предложенеш  еша.

·        Кхоллараллин болх

-Массара  а  язде элп  Кхкх , дилла  цунна дог1у  сурт.

10. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира шуна? (Аз  (КХ) )

-Аз (КХ)  мукъа ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза)

-Зевне ду   я  къора  ду? (Къора)

-Муьлхачу элпаца билгалдо аз (КХ) ? (Хьхь элпаца)

-Элп  Кхкх цхьалха ду  я шалха ду? (Шалха ду)

11.  Рефлекси.

-Х1ун  кхиамаш  бехи аша?

 

 

59-г1а урок

Урокан  ц1е: «Мукъаза  къора    аз (Кх), элп  Кхкх.

1алашо: мукъаза  къора     аз (КХ)  довзийтар, элп Кхкх  довзийтар. Элп  Кхкх  дешан  юьххьехь,  чаккхенгахь, юккъехь деша 1амор.

Кхочушдан лерина жам1аш:

1.Предметни:мукъаза  къора  аз (КХ) , элп Кхкх  кхин д1а  а довзийтар . Нийса а , кхеташ а  элп  Кхкх   юкъадог1у дешнаш деша  1емар ду.

2. Метапредметни:

·        Регулятивни: берашна  1емар ду  учебника  т1ехь  ялийначу   материалах   пайда а оьцуш  , шайн белхан план  х1отто. Планан рог1алла а  ларъеш  шайн болх  д1абахьа а 1емар ду берашна. Берашна хуур  ду  шайн кхиамаш ган , царех пайдаэца. 1емар ду  кхачамбацарш  ган   уьш  д1адаха.

·        Коммуникативни:  берашна  1емар ду  хьехархочун хаттаршна дуьззина жоьпаш дала. 1емар ду  вовшашца къамеле  бовла, ладог1а. Берашна 1емар ду  шайна хеттарг д1аала, шайн накъоста дуьйцучунга  ладог1а, кхета.

·        Познавательни:  берийн алсамдер ду  дешнаш довзар .Масех  маь1на долчу дешнийн тидам бан 1емар ду.Берийн алсамдер ду тидаме хилар , ойлаяр.

 3. Личностни:берийн лаам хир бу  1алам довза а  , цуьнан  тидам  бан а , дола  дан  а. Берашан  1емар ду  дийцинчух  диканиг билгалдаккха, и шайн амалехь  кхио, вониг д1ататта.

Урок  д1аяхьар.

2.     Маршалла  хаттар

 -Де дика хуьлда шун, бераш!

-Диканца дукха  ехийла! 

2. Дешаре  шовкъ  кхоллар.

·        Ловзар : «Х1ума довза луург!».

1. Ялта, кхийолу х1ума  юьйш-лелош долу латта? (Кха)

2. К1иранан кхоалг1а де? (Кхаара)

3. Уьстаг1ан ц1ока? (Кхакха)

4. Юург кхечу кепара? (Кхача)

5. Кхо га долу шада? (Кхалго)

6. Шура, цуьнан сурсаташ чохь  лелон кхийра  пхьег1а? (Кхаба)

7. Президент я депутат хоржуш  харжаман яьшки чу тосу кехат? (Кхаж)

8. Говран «месаш»? (Кхес)

-Муьлха дешнаш  карий шуна? (Кха , кхаара, кхаж, кхаба).

-Х1ун  ду  церан  юкъара? (Элп Хьхь).

-Х1ун 1амор дув ай тахана? (Вайна девзар ду  аз  а , элп а Кхкх).

3 . 1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  абатан   84-г1а  аг1о.  Аг1он т1ехь балийначу г1ирсан тидам бе. План  х1отта е  шайн  белхан.

Суна  девзар ду…

Суна  1емар  ду…

Суна хуур ду…

Ас  дийр ду….

-Вайна  кхин д1а тахана  девзар ду  аз а  , элп  а Кхкх . Шуна  евзар  ю  Кхкх  элпан  башхаллаш . Шуна хуур ду  иза дешан  юьххьехь , юккъехь,  чаккъенгахь  деша. Жима дицйцар а х1оттор  ду  суьртан г1оьнца.

4.  Дешнаш  дешар.

·        Уьн  т1ера  ешар.

-Д1адеша  хьалхарчу  б1ог1амалгера дешна.  Х1ун ю КХАКХА? (Кхакха  иза  уьстаг1ан  ц1ока ю).

-Маса дешдакъа ду  КХА-КХА   дешан? (Шиъ ду).

-Муьлханиг ду хьалхара ? (КХА).

-Шолг1аниг? (КХА).

-Д1адеша  шолг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа ду КХОР дешан? (Цхьаъ ду).

-Д1адеша  кхоалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа ду ХЬОЗА  дешан? (Шиъ ду)

-Муьлханиг ду хьалхара ? (ХЬО).

-Шолг1аниг?(ЗА).

-Кхин  муха хуьлу  хьал? (Цомгаш  хилча а олу , вон хьал ду )

- Д1адеша  боьалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Муха  кхета шу КХИЙРА бохучу дашах?

-Х1ун кхиамаш  бехи аша?

·        Суна 1еми дешнаш деша.

·        Абатан  84-г1а  аг1он  т1ера д1адоьшу  дешнаш.

·        Грамматически  арифметика.

КХА + юучун билгало  (чам) =? (Кхачам)

КХ + боккха к1аг =? (Кхор)

КХ + лазар деъча  тухуш ерг (ов)=? (Кхов)

КХ + аьрха, кара  1амоза х1ума =? (Кхакха)

КХ + ялта д1адуьйш, кхиош долу латта+АРА =? (Кхаара)

Ялта д1адуьйш, кхиош долу латта +акхаро? (Кхача)

 

5. Сада1аран  миноташ.

6. Барта  къамел  кхиор.

·        Дийцар х1оттор.

-Шеран  муьлха зама ю суьрта т1ехь гойтург? (1а ду).

-Муха хуьлу  1ай олхазаршна? (1ай олхазаршна меца  хуьлу)

-Х1унда? (Ло дуьллу. Ц остом , х1у  д1ахьулдо. Олхазаршна  яа х1ума  ца хуьлу).

-Хьан до олхазаршна г1о? (Адамаша  олхазаршна г1о до)

-Муха ? (Бераша  олхазаршна  «хьуьнан  столовиш» х1иттайо. Сих-сиха  юур кхоьхьуш  хене доху олхазарш).

-Аша  дой  ишттаниг?

-Олхазарш  1ай шаьш  мацделча гуттар а  адам дехачу  г1оьрта, шайна  юург кароре  сатуьйсуш. Цундела уьш  чехо , д1акъехко мегар дац. Царна  юург таса  еза.

-Х1ун кхиамаш  бехи аша?

·        Суна 1еми  дийцар х1отто.

7. «Мокха хьозий» дийцар дешар.

-Х1ун ю дийцаран  ц1е? (Мокха хьозий).

-Стенах  лаьцна хир ду  иза? (Мокха хьозех).

·        Массара  цхьана д1адоьшу  дийцар.

·        Меллаша  д1адоьшу дийцар.

·        З1енаца  д1адоьшу дийцар.

-Д1аеша хьалхара  предложени.  Х1ун яц хаалуш? (Хаалуш дац мокха хьозий)

-Д1аеша шолг1а  предложени.  Х1ун боху  цу т1ехь? (Ца хаало мозий а).

- Д1аеша кхоалг1а  предложени.  Х1ун дина  олхазарша? (Олхазарш д1адахана).

- Д1аеша йоьалг1а  предложени. Х1ун  боху цу т1ехь? (Амма  мокха хьозий  цхьанхьа а  ца дахана).

- Д1аеша йоьалг1а  предложени. Х1ун боху мокха хьозех лаьцна? (Мокха хьозий  арахь деха).

- Д1аеша пхоьалг1а  предложени.Х1ун до бераша? (Бераша  царна  борц тосу)

-Х1ун яра  аша  ешнарг? (Дийцар).

-Стенах  лаьтта  дийцар? (Предложенех).

-Маса  предложених лаьтта  дийцар? (Пхеа).

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·        Тхуна  1еми  дийцар деша.

8. Жам1 дар.

-Чакхъяккха сан  ойла:

Аз (КХ) ца лакхало , цундела из аду ….(мукъаза).

Аз (КХ)  олуш логан пхенаш  цат охало , иза  ду … (къора)

Аз (КХ)  билгалдо элпаца …(Кхкх)

Элп Кхкх  яздеш шина  хьаьрках  пайдаэцна , цундела  из аду …(шалха).

9. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш  бехи аша?