Тасвирий фаолият

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

1-Mavzu: 8-sinfda chizmachilikdan olgan bilimlarni qisqacha takrorlash va umulashtirish.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Hozirgi vaqtda chizmalami kompyuter grafikasi orqali chizish mumkinj biroq chizmalami chizish va o‘qishni bilganlargina chizmani kompyuterga kirit; oladi. Shu boisdan, chizmalami chizish va ularni o‘qishni mukammal o‘zlashtiril olgandan keyingina kompyuterda chizishni mukammal o'rganish imkoni tug‘iladi 9-sinfda ba’zi chizmalami kompyuterdagi uskunalar majmuasi yordamida chizishr o‘rganib olasiz.

Kompyiiterdan foydalanish, unda turli shakllarni chizish va o‘chirish kabilard amaliy bajarish kompyuter o‘qituvchisi tomonidan batafsil tushuntirilganliJ snhahli. chizmachilik o‘qituvchisi bu haqda qisqacha izoh, ya’ni yo‘llanma beraci

Detaining tasvirini chizishda uning ko‘rinishlari sonini kamaytirish maqsadida barcha shartlilik va soddalashtirishlardan foydalaniladi.

Quyida 8-sinfda o‘tilgan ba’zi mavzularni qisqacha takrorlash maqsadida mashqlar berilgan.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.   

2.  Detaining asli (yaqqol tasviri)ga qarab uning kerakli ko‘rinishlarini chizing va boshqa detaining eskizini bajaring (l.L-chizma).

.

 

 

 

1.3-chizma

1.      Detaining berilgan ko‘rinishlarini ko‘chirib chizing va chapdan ko‘rinishini aniqlang (1.2-chizma).

2.    Detal qanday geometrik jismlardan tuzilganligini tahlil qiling va chizmada ularni turli ranglarga bo'vab chiqing (1.3-chizma).

Mashqlar bajarilgandan keyin 8-sinfda olgan bilim va ko‘nikmalar umumlashtiriladi. 0‘quvchilar tomonidan yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklar chizib ko‘rsatiladi hamda ko‘rgazmali qurollar yordamida tushuntiriladi.

9-sinfda bunday xatolar takrorlanmasligi uchun o‘quvchilar bilan savol-javob orqali o‘tilgan mavzularni mustahkamlab borish lozim.

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

 

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

2-Mavzu:  KESIMLAR HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA.CHIZMALARDA MATERIALLARNING GRAFIK BELGILANISHI

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Detaining u yoki bu qismi shaklini aniqlash maqsadida kesim qo'llaniladi. Uning ichki tuzilishini aniqroq bilish maqsadida kesim bilan birga qirqim ham qo‘llaniladi. Shunday qilinganda detaining ko‘rinishlari soni kamayadi.

2.1-                               chizma, a dagi valning yaqqol tasviriga qarang. Undagi o‘yiqlar va teshik shaklini chapdan ko‘rinishida aniqlash mumkin (2.1-chizma, b). Lekin ular ko‘rinmas kontur chiziqlarda tasvirlanganligi uchun valning bu elementlarini aniqlash maqsadida kesim tatbiq qilinishi mumkin. Kesilgan joyni aniq ko‘rsatish maqsadida detal qismi o‘qi bo‘yicha siljitib tasvidangan (2.1-chizma, d). A—A kesimda segment shponka pazi, B—B da liska va C—C da silindrik teshikni ko‘ryapsiz. Demak, kesim qoilanilgan bunday detallami bitta ko‘rinishda tasviriash mumkin (2.1-chizma, e).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2-             Kesim qo‘llanilganda detallaming kesilgan yuzalarini standartga muvofiq shartli belgilash qabul qilingan. Chizmada materiallami tez va oson farqlash maqsadida ular turli ko‘rinishda shtrixlanadi.

2.3-             Materiallarning kesimda grafik belgilanishi. Detal chizmasida kesim yoki qirqim qo‘llanilgan bo‘lsa, o‘sha joy yuzalari ma’lum tartibda belgilanishi lozim. Detal metalldan yasalgan bo‘lsa, kesim yoki qirqim 2.2-chizmadagidek shtrixlab chiqiladi. Shtrix chiziqlari detaining asosiy kontur (hoshiya chizig‘i) yoki o‘q chizig‘iga nisbatan 45° burchak ostida o‘ng yoki chap tomonga qiyalatib chiziladi. Shtrixlar ingichka tutash chiziqda bajariladi. Bitta detaining barcha ko‘rinishlarida bajarilgan qirqim yoki kesimlarda bu yuzalar bir tomonlama shtrixlanishi va shtrixlar orasi ham o‘zaro teng bo‘lishi shart.

2.4-             Yog‘ochdan tashqari boshqa materiallar metallar kabi hoshiya chizig‘iga nisbatan 45° burchakda qiyalatib chiziladi. Shtrixlar orasidagi masofalar materiallarning turiga qarab har xil bo‘ladi. Metall, charm, rezina, tabiiy tosh, betonlarda 1,5—2 mm, sopol (keramika) va silikatli materiallarda qo‘shaloq chiziqlar oralig‘i 1,5—2 va 5—7 mm bo‘ladi. Tabiiy tuproq uchta o‘zaro parallel kalta chiziqlar oralig'i 1—2 mm, to‘plam chiziqlar oralig‘i 3—5 mm qilib qoldiriladi.

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

 

3-Mavzu:  KESIMLARI

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Kesim deganda detaining shaklini uning o‘qiga peфendikulyar qilib o‘tkazilgan tekislik orqali aniqlash usuli tushuniladi. Shunda tekislikda hosil bolgan yuza kesim deyiladi. Kesim standartga muvofiq bajariladi. Kesimdan ko‘proq val, o‘q, shatun kabi detallarning shakli va ulardagi o'yiq chuqurcha, bo‘rtiq kabilaming geometriyasini aniqlashda qo‘llaniladi. Bunday elementlaming o‘qlari orqali detal o‘qiga peфendikulyar qilib kesuvchi tekislik o‘tkazilsa, detaining ko'ndalang kesimi hosil bo‘ladi.

2.1-chizma, b dagi val ko‘rinishining yaqqol tasviri (2.1-chizma, a) ga qarab o‘yiq, teshik va chuqurchalari orqali aniqlash mumkin. Agar valning yaqqol tasviri berilmasa, ba’zi elementlaming shakli, chuqurligini aniqlash qiyin bo‘ladi. Masalan, segment shponka uchun o‘yilgan ariqchaning eni, prizmatik shponka uchun tayyorlangan ariqchaning shakli va chuqurligi, detal o‘rtasidagi aylana shaklida tasvirlangan qismining ko‘rinishi noaniq bo‘lardi. Ularga kesimlar qo‘llanilsa hammasi ravshanlashadi (2.2-chizma, A—A, B—B, C—C kesimlar).

 

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

4-Mavzu:  Kesim turlari.Ustiga qo’ilgan kesimlar.(1-grafik ish.Kesimlar I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Bajarilishiga qarab ikki xil kesim bo‘ladi: chetga chiqarib tasvirlangan kesim, ustiga qo'yilgan kesim.Chetga chiqarib tasvirlangan kesimlar ancha yaqqol bo‘ladi va ular А—А, B—B kabi kerakli yozuvlar bilan belgilanadi (4.1- chizmadagi A—A va B—B kesim). Agar teshik, o‘yiqlarning simmetriya o'qi davomida kesim chiqarib tasvirlansa, kesuvchi tekislik izi ko'rsatilmaydi (4.1-chizma). Chetga chiqarib tasvirlanadigan kesimni 4.2-chizmadagidek ko‘rinishning uzib tasvirlangan qismlari orasiga joylashtiristi muiwuu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ustiga qo'yilgan kesimga misol 4.3-chizmada ko‘rsatilgan. Kesim kontur va yuzasining shtrix chiziqlari bir xil ingichka tutash chiziq bilan chiziladi Kesimlarning bu turi uncha yaqqol boimagani uchun kamroq qo‘llanilad Simmetriya o‘qiga nisbatan kesim qo‘llanilayotgan detaining kesimga tushga elementi chiziladi. Kesimga tushgan shponka ariqchasi bir tomonlama bo‘ls (4.3-chizma, a), kesuvchi tekislik yo‘nalishi bo‘yicha kesim 90° ga buri tasvirlanadi va ko‘rsatkichi (strelkasi) chizilib, belgilanmaydi. Kesimj tushgan joy simmetrik shaklga ega bo‘lsa, tekislik izi ko‘rsatilmaydi (4..' chizma, b).

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

5-Mavzu:  Kesimlarda shartlilik va soddalashtirishlar

 I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Kesimlarni diqqat bilan o‘rgansangiz, ba’zi kesimlar konturida ochiq va yopiq joylar bo‘ladi. Detal shakli qanday bo‘lishidan qat‘iy nazar, kesimga tushgan joydagi chuqurcha, o‘yiq, teshiklar silindr yoki konussimon, ya’ni aylanish sirtiga ega bo‘lsa kesimning aylana konturi yopiq, boshqa holatlarda ochiq tasvirlanadi. Masalan, 3.1- va 4.1-chizmalardagi kesimlarning aylana Konturlari yopiq. 2.2-chizmadagi B—B kesimni kuzatsangiz, ikkita bir xil boiakdan tashkil topgan teshik silindr bo‘lgani uchun yopiq tasvirlangan. 4.1- chizma, A— A da silindr prizmasimon sirt bilan kesilgani uchun uning kesilgan joyi ko‘rsatilmagan. 4.3-chizma, a dagi ustiga qo'yilgan kesimda ham shponka ariqchasi prizmasimon sirt boigani uchun kesim konturidagi aylana qismi ochiq qoldirilgan.

5.2-chizma.

Kesimga oMchamlar qo‘yish. 5.1-chizmada shponka ariqchasi kesimig o‘lchamlarning qo‘yilishi ko‘rsatilgan. Ariqchaning chuqurligini detal konturida o‘lchanishiga ahamiyat bering. Buning uchun aylana simmetriya o‘qigacha ingichk chiziqda davom ettiriladi.

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

6-Mavzu:  Qirqimlar.Ularni chizmalarda belgilanishi va joylashishi

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Kesim va qirqimlarning bir-biridan farqi. Yuqorida aytganimizdek, detaining tekislik bilan kesilgan joyining o‘zini tasvirlasak kesim hosil bo'ladi (6.1-chizma, a). Kesimda faqat kesuvchi tekislikda hosil bo'ladigan yuza chiziladi.

Detal tekislik bilan qirqilganda hosil bo‘ladigan kesim yuzasi bilan birga tekislik orqasidagi detal qismlari ham qo'shib tasvirlansa, qirqim hosil bo'ladi (6.1-chizma, b).

Qirqimlar. Qirqimlar kesimlar kabi standart talablariga muvofiq bajariladi. Detaining ichki qismini aniqlash maqsadida qirqim deb ataluvchi shartli tasvirlash usuli qo‘llaniladi. Detaining ichki ko'rinishi murakkabroq, ya’ni bir qancha sirtlardan tashkil topgan bo'lsa, chizmani o'qishni osonlashtirish maqsadida qirqimlar tatbiq qilinadi. Qirqimlar detaining ichki va tashqi qiyofasiga qaral qo‘llaniladi.6.2-chizma, a, b da detaining uchta ko‘rinishi va yaqqol tasviri berilgar Detaining ichki tuzilishini ko‘rsatish uchun bitta V ga parallel frontal A tekislikr qoilasa bo‘ladi. Shunda detaining to‘g‘ri burchakli o‘yilgan joyi ochiladi. 6.3 chizma, b dagi yaqqol tasvirda kesuvchi tekislik orqali qirqimni aniqro ko‘rsatish uchun detaining oldingi yarmi siljitilgan. Ko‘rinib turgan qirqir detaining bosh ko'rinishida tasvirlangan.

 

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

7-Mavzu:  Qirqim turlari

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:Ko‘rinishlarda qirqim hosil qilish uchun kesuvchi tekislik orqali kesilgan joylar fikran avval bosh, so‘ngra boshqa ko‘rinishlarda aniqlanadi. Qirqimga tushgan yuzalar kesim kabi bir yoqlama shtrixlanadi.

7.1-chizmada kesuvchi В tekislik Я ga parallel qilib o‘tkazilgan. Detaining ustdan ko‘rinishida silindrik teshik qirqimda ochiq ko‘rinadi (7.1-chizma, b). Detaining qirqimini yaqqol tasvirida aniq ko‘rsatish maqsadida uning qirqilgan ustki qismi yuqoriga ko‘tarilgan.

 

7.2-chizmada ham shu detaining uchta ko‘rinishi va yaqqol tasvirida qirqim ko'rsatilgan. Kesuvchi С tekislik Wga parallel qilib o‘tkazilgan. Shunda detaining chapdan ko‘rinishida ichi toiiq ko‘rinadi (bu yerda С tekislik izi va C—Cshartli ravishda ko‘rsatilgan).

Qirqim qo'llanilgan chizmaga e’tibor berilsa, detaining ichki tuzilishini tasviTlovchi shtrix chiziqlar o‘chirilgan (7.2- va 7.3-chizmalarga q.). Uning o‘miga kontur chiziq chiziladi. Qirqimda kesuvchi tekislik izi detaining simmetriya o‘qi orqali o‘tsa u tasvirlanmaydi. 6.3- va 7.1-chizmalarda kesuvchi tekislik detaining turli joylaridan o'tgan holatdagi qirqimni belgilanishi ko‘rsatilgan.

Detaining shakli murakkabroq bo‘lsa va uning ichki tuzilishini bitta ko‘rinishda qirqib ko‘rsatishning imkoniyati bo‘lmasa, boshqa ko‘rinishlarida ham qirqim

qo‘llaniladi. 7.3-chizmadagi detaining uchala ko‘rinishida ham qirqim qo‘llanilgan. A—A orqali frontal qirqim, B—B yordamida gorizontal qirqim bajarilgan. Bu yerda kesuvchi tekislik izlari detaining simmetriya o‘qi orqali o‘tmaganligi uchun ular A—A va B—B tarzida ko‘rsatilgan. Shu chizmada profil qirqim belgilanmagan, chunki uni qirquvchi profil tekislik detaining simmetriya tekisligi orqali o‘tgan. Qirqimlar haqida umumiy ma’lumotlar model va plakatlar yordamida tushuntirilgandan so‘ng sinf doskasida 7.4-chizmalar yordamida oddiy qirqim turlari chizib tushuntiriladi.

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

8-Mavzu:  Oddiy qirqim va uning turlaru.(2-grafik ish.Qirqimlar)

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: Detaining ichki tuzilishini aniqlash maqsadida bitta kesuvchi tekislik qo‘llanilsa, hosil bo‘lgan qirqim oddiy qirqim deyiladi. Kesuvchi tekislik proyeksiya tekisliklaridan biriga parallel qilib o‘tkazilsa, qirqim o‘sha proyeksiyalar tekisligida tasvirlanadi va o‘sha tekislik nomi bilan ataladi. Masalan, 6.3-chizmada kesuvchi A tekislik V ga parallel, ya’ni kesuvchi tekislik frontal proyeksiyalar tekisligiga parallel bo'lgani uchun frontal qirqim deb ataladi. Kesuvchi tekislik gorizontal proyeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, bunday qirqim gorizontal qirqim deb ataladi (7.1-chizmaga qarang).

 

 

8.3-chizma.

 

 

 

 

 

 

Agar kesuvchi tekislik profil proyeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, bu holatda profil qirqim hosil bo‘ladi (7.2-chizma, b). Bunday qirqimlar oddiy yoki to4iq qirqimlar deb ham

 XI.Дарснинг хулосаси.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

9-Mavzu:  Og’ma va mahalliy qirqimlar.Nazorat ishi-1

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:Og‘ma qirqim. Detal sirtining biror qismi oltita asosiy ko‘rinishning hech birida qirqimda to‘g‘ri tasvirlanmaydigan bo‘lsa, og‘ma kesuvchi tekislikni proyeksiyalar tekisliklaridan biriga peфendikulyar, ikkinchisiga esa qiya qilib o‘tkaziladi va qirqim proyeksiya tekisliklaridan biriga parallel qilib joylashtiriladi.

9.1-chizma, a da og‘ma (qiya) qirqim ko‘rsatilgan. Bu yerda kesuvchi A—A tekislik Vga peфendikulyar, H ga qiya olingan. Bu tekislikni 9.1-chizma, b dagidek H ga parallel burib yoki A—A ga parallel holatda chiziladi (9.1-chizma, a). Buning uchun ikkita silindrik chuqurchalar markazlarini birlashtiruvchi simmetrik chiziq orqali kesuvchi tekislik o‘tkaziladi. Kesuvchi tekislik yo‘nalishi bo‘yicha strelkalar qo‘yilib, A, A bilan belgilanadi. Keyin detaining 1- va 2-chegara nuqtalaridan hamda silindrlaming markazlari (3- va 4-nuqtalar) orqali kesuvchi tekislik iziga perpendikulyar yordamchi chiziqlar o‘tkaziladi. Endi, kesuvchi tekislikda hosil bolgan kesim yuzasini tasvirlash uchun tekislik, chizmada ko‘rsatilgandek, V ga parallel bolguncha buriladi (9.1-chizmaga q.). Kaft ochiq holatni egallaydi. Kaftingizda A, A tekislikdagi kesim bor deb faraz qiling. So‘ngra detaining H dagi ko‘rinishidan 

                              A -A   A-A О                                                                   A –A A-A О

detal qalinligi va chuqurchalar o‘lchab qo‘yiladi. Bunda sUindrik chuqurchalar asosidagi parmaning qolgan izi ham tasvirlanadi. Shu og‘ma qirqimni H ga parallel qilib tasvirlash ham mumkin. Unda H ga parallel bo‘lguncha burish shartli belgisi О A—A dan keyin chizib qo‘yiladi (9.1-chizma, b).

Mahalliy qirqim. Detallarning ba’zi bir joylarida teshik, chuqurcha va o‘yiqlar uchraydi. Ularning shaklini ko‘rsatishda mahalliy qirqimlardan foydalaniladi. 9.2- chizmada gayka kalitining olti yoqli prizmatik teshigini ochib ko‘rsatish uchun mahalliy qirqim qo‘llanilgan. Mahalliy qirqim hosil qilish uchun teshikning simmetriya o‘qi bo‘yicha kesuvchi tekislik o‘tkaziladi. Teshikdan biroz o‘tgandan keyin detaining qirqilgan qismi fikran sindirib olinadi. Detal ko'rinishida bu kesuvchi tekislik fikran o‘tkaziladi. Mahalliy qirqim chegarasi ingichka toiqinsimon chiziqda ko‘rsatiladi.

 

I.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

10-Mavzu Ko’rinishning yarim (qismi) qirqimning yarmi (qismi) bilan birlashtirib tasvirlash.(3-grafik ish)

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Ko‘pincha detaining shaklini faqat ko‘rinish yoki qirqim yordamida aniqlash mumkin. Shu sababli ham ko‘rinish bilan qirqimni alohida-alohida chizish shart emas. Buning uchun bitta tasvirda ham ko‘rinish, ham qirqimni birlashtirib tasvirlash orqali maqsadga erishish mumkin. 10.1-chizmadagi detal ustdan ko‘rinishda ikkita markaziy simmetrik o‘qiga ega. Bu chizmalarda standartga muvofiq qirqimning yarmini ko‘rinishning yarmi bilan birlashtirib tasvirlashga yo‘l qo‘yiladi. Shunday qilinganda detaining tashqi shakli bilan uning ichki tuzilishini bir vaqtning o‘zida ko‘rsatish mumkin bo‘ladi (10.1-chizma).Shunda sirtdagi teshiklardan orqadagisi to‘g‘ri to'rtburchak, oldindagisi silindrik ekanligi ham ravshanlashadi.

Ko‘rinishning yarmini qirqimning yarmi bilan  birlashtirib tasvirlash

 

10.1-chizma.         . 10.2-chizma, a da detaining    ko‘rinishlarida qirqim tatbiq etilmagan. Shu detaining frontal qirqimi 10.2-chizma, b da ko‘rsatilgan.

Endi shu ikkala chizmadan bitta chizma hosil qilish uchun

ko‘rinishning yarmi — с va d, qirqimning yarmi — т va п tomonlar qo‘shib chiziladi (10.2- chizma, d). Ustdan ko'rinishi o'zgartiril- maydi. Ko‘rinishning yarmi bilan qirqimning yarmini birlashtirib tasvirlangan chizmasi hosil boldi. Bunday chizmalar chorak qirqim tatbiq qilingan chizmalar deyiladi. Bunday qirqimlarda: 1. Ko‘rinish va qirqim birlash- tirilgan joy chegaralari detaining simmetriya o‘qi, ya’ni shtrix-punktir chiziq orqali ko‘r- satiladi. 2. Detaining ko‘rinish (chap) tomo- nidagi ichki tuzilishini ko‘rsatuvchi shtrix chiziqlar o‘chirib tashlanadi. 3. Frontal va profil ko‘rinishda qirqim doimo simmetriya o'qining o‘ng tomonida yoki gorizontal qir- qimda gorizontal simmetriya 0‘qining ostida tasvirlanadi.

Yarim ko‘rinishni yarim qirqim bilan qo‘shib tasvirlashda, ba’zi o‘lchamlarning strelkalari bir tomonlama qo‘yiladi. Lekin o‘lcham qiymati to‘liq yoziladi. Masalan, 10.3-chizmadagi 012 va 0 30 o‘lchamlar. Strelka qo‘yilmagan tomoni simmetriya o‘qidan biroz o‘tgan bo‘ladi.

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                         

     Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

11-Mavzu:Ko’rinishning qismini qirqimning qismi bilan birlashtirib tasvirlash.(3-grafik ish)

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:Ba’zan detal simmetriya shakliga ega boisa ham undagi biror element ko'rinishning yarmi bilan qirqimning yarmini birlashtirib tasvirlash shartiga to'g‘ri kelmay qoladi. Bunday holatlarda ko'rinishning qismini qirqimning qismi bilan birlashtirib tasvirlashga to‘g‘ri keladi. ll.l-chizma, a da xuddi shunday qilingan. Bu yerda ko‘rinishning qismi qirqimning qismidan qancha katta yoki kichikligi inobatga olinmaydi, ular to‘lqinsimon ingichka tutash chiziq bilan ajratiladi. Detal elementi, ya’ni qirra simmetriya o‘qiga to‘g‘ri kelib qolsa, ll.l- chizma, b dagidek qirra saqlab qolinadi yoki ll.l-chizma, d dagidek ochib ko'rsatiladi.

 

Bunday chizmalarga o‘lchamlar 11.1-chizma.

 

11.2-chizmadagidek qo‘yiladi.

 

.                                           1.2-chizma.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                             11.4-chizma.

 

 

 

XI.Darsning xulosasi

 

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

12-Мавзу:  Murakkab qirqimlar.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bо‘yicha о‘quvchilarga tо‘g‘ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

О‘quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bо‘lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

О‘quvchilarning bilim, kо‘nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Kо‘rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish sо‘zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)О‘quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va о‘tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: Ko'pincha detaining ichki ko'rinishini bitta kesuvchi tekislik orqali ko'rsatib bo'lmaydi. Bunday holatlarda ikkita va undan ortiq

 

 

12.1-chizma

tekislikdan foydalanishga to‘g‘ri keladi.Detalni bittadan ortiq tekislik orqali kesish natijasida hosil boigan qirqim nurakkab qirqim deyiladi. Murakkab qirqimning pog‘onali va siniq qirqim turlari mavjud.Pog‘onali qirqim. Detalni bir-biriga parallel bo'lgan tekislik bilan kesish natijasida hosil qilingan qirqim pog‘onali qirqim deyiladi (12.1-chizma, a). Bu yerda A, A tekisliklar hosi] qilgan qirqimlar o‘zaro parallel, lekin chizmada (12.1-chizma, b) qirqimlar bitta tekislikka keltirilgan, ya’ni qo‘shilgan holda yaxlit tasvirlanadi. Chizmada qirqimning oddiy yoki murakkabligini A—A yozuv orqali bilib bo‘lmaydi. Qirqim turi ustki ko‘rinishida kesim chizig'iga qarab aniqlanadi. Chizmada ikkita tekislik orqali hosil bo‘lgan qirqim bitta tekislik kesib o‘tgandek bir tomonlama shtrixlanadi.

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

13-Mavzu:  Murakkab siniq qirqim.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: iniq qirqim. 13.1-chizma, a da murakkab siniq qirqim namunasi ko‘rsatilgan. Qirqim yaqqol tasvirda qulay bo‘lishi uchun detalni shartli burib tasvirladik. Detalni o‘zaro kesishuvchi tekisliklar bilan kesish natijasida hosil bo‘lgan irqim siniq qirqim deyiladi. Bu yerda A tekislik V ga parallel bo‘lib, V ga o‘zining haqiqiy kattaligida, A, yordamida hosil bo‘lgan qirqim Vga o‘zgarib, ya’ni qisqarib proyeksiyalanadi (bu yerda ikkinchi A shartli A, deb belgilandi). Chizmada bu ikkala tekislik hosil qilgan qirqimlarni bitta tekislikka keltirib tasvirlash zarur. Buning uchun A tekislik o‘z o‘rnida qoldirilib, A_t ni chapdan o‘ngga A bilan bitta tekislik hosil qilguncha buriladi. Shunda A_t tekislikdagi tasvir ham V ga o‘zining haqiqiy kattaligida proyeksiyalanadi. Natijada A va A dagi qirqimlar bir-biri bilan bitta tekislikka keltiriladi (13.1-chizma, b) va ikkala tekislikdagi qirqimlardan yaxlit bitta qirqim hosil bo‘ladi. Chizmada bu tekisliklarning o‘zaro kesishish, ya’ni siniq chizig‘i detaining V ga parallel simmetriya o‘qi bilan qo‘shilib qolgani uchun u joy shtrix-punktir chiziqda tasvirlanadi. Bu chizmada ham qanday qirqim qo‘llanilganligini bilish kerak boisa, detaining ustki ko‘rinishiga qaraladi.

 

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

14-Mavzu:  Aksonometrik proeksiyalarda qirqimlarni tasvirlash.Nazorat ishi-2

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: 8-sinfda detallarning aksonometrik proyeksiyalarini qirqimsiz chizish usulini o‘rgangan edingiz. Endi detaining ichki tuzilishini aksonometriyada aniqlash maqsadida qirqimni bajarishni ko‘rib chiqamiz. Aksonometriyada ham qirqimlar ko'rinishlaridagi kabi frontal, profil va gorizontal qirqimlar tatbiq qilinadi.

Misol. 14.1-chizma, a da berilgan detaining ko‘rinishlari asosida uning aksonometriyasi chizilib, qirqimlari bajarilsin. Quyida detaining izometriyasida qirqim chizish bosqichma-bosqich ko‘rsatilgan. gllips (aylana) markazi О da x, y, z o‘qlar belgilanadi (14.1-chizma, b). Ular jjetal asosida ham belgilanadi va detaining asosi — prizma yasaladi (14.1-chizma, cl). petal asosi ustidagi prizma hamda undagi va ostidagi ellipslar chiziladi. x va у ₀‘qlar orqali frontal va profil kesuvchi tekisliklar o‘tgan, deb faraz qilinadi. Bu tekisliklar z o‘qida kesishadi. Shunda tekisliklar detaining vertikal 1—1, 2—2, 3—3 va 4__4 hamda gorizontal 1—2, 3—4 chiziqlarda kesadi (14.1-chizma, d). Bu chiziqlaming ortiqchalari o‘chiriladi va chizma taxt qilinadi (14.1-chizma, e).

Detaining qirqilgan yuzalari izometriyada 14,2-chizma, a dagi kabi shtrixlanadi. О dan x, у va z o‘qlarga bir xil masofalar OA = B= ОС tarzida oichab qo'yiladi va AB, AC, BC lar o‘zaro tutashtiriladi. Shunda H, V, W tekisliklarga parallel joylashgan kesim yuzalarining shtrixlanish yo‘nalishi hosil bo‘ladi.

Frontal dimetriyada kesim yuzalarini shtrixlash 14.2-chizma, b da ko‘rsatilgan. Bu yerda О dan x va z larga bir xil О A = ОС, у o'qiga OB = 1/2 О A (ОС), ya’ni ikki marta kam o‘lchab qo‘yiladi. Shunda V dagi AC shtrix chiziq x va z ga nisbatan 45° burchak ostida chizilgan

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

15-Mavzu:  Kesim va qirqim talab qiladigan detallarning eskizini chizish.I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

 

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

16-Mavzu:  Tasvirlarni kesim va qirqim talab qiladigan detallarning eskizini bajarish.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: Ma’lumki, eskizlar to‘g‘ri burchakli proyeksiyalashga amal qilingan holda, ko‘zda chamalab detaining qismlari orasidagi nisbatlarni saqlab, chizmachilik asboblari qo‘llanilmay qo‘lda chiziladi. Eskizlar millimetrlangan, kataklangan yoki oq qog‘ozlarda chiziladi.

Eskizlar, asosan detaining asliga qarab chiziladi. Kerakli kesim va qirqimlar qo‘llanilib, eng kam ko‘rinishda chizishga harakat qilinadi. 0‘lchamlari detaining aslidan oichab qo‘yiladi.

Misol. I6.l-chizmada detaining asli o‘rnida uning yaqqol tasviri berilgan bo‘lib, uning eskizi chizilsin.

Berilgan detal sinchiklab o‘rganib chiqiladi. Detal, asosan, silindrlardan tuzilganligi uchun uni bitta bosh ko‘rinishda chizish mumkin. Detaining ichki tuzilishi profil qirqim orqali ko'rsatiladi. Kichik silindrik teshiklari chiqarilgan kesimda, silindr ichidagi qovurg‘ani ham chiqarilgan mahalliy kesimda tasvirlash kerak bo‘ladi. 0‘lchamlari detaining o'zidan o‘lchab olinadi va chizmada qo‘yib ko‘rsatiladi. Chizma taxt qilinadi.

Ishchi daftariga (kataklangan) eskiz chizishni yaxshi bilasizlar. Endi oq qog‘ozga eskiz chizishni o‘rganamiz. Buning uchun awal o‘zaro parallel, gorizontal, vertikal, turli holatlardagi qiya hamda o‘zaro peфendikulyar 16.1-chizma.

chiziqlarni qoida chizish mashq qilinadi. Bi^idan tashqari, turli to‘g^lri burchakli to'rtburchak, kvadrat, aylana va uning yoylarini chizish orqali qo'lni chizma chizishga o‘rgatib borish tavsiya etiladi.

Masalan, I6.l-chizmada podshipnik deb nomlanuvchi detaining asliga (bu yerda uning yaqqol tasviri berilgan) qarab tahlil qilinsa, ikkita ko‘rinishda (bosh va chapdan) chizilishi mumkin. Shunda silindrning ostki asosini plita bilan mustahkam bog‘lovchi qovurg'alarni kesim orqali, silindrni esa profil qirqim orqali ko'rsatish qulay hisoblanadi.

1.               Eskiz chizish shartiga muvofiq ko‘rinish o‘rnilari to‘g‘ri to‘rtburchaklarda belgilab olinadi hamda detal asosi va silindrik qismi, qovurg‘alar chizib chiqiladi (1^.2-chizma, a).

2.              Detal konturi aniqlab olinadi va profil qirqim hamda kesim bajariladi (16.2- chizma, b).

3.                Chizmalar o'lchamlari aslidan o‘lchab olinadi. Bu yerda detaining asli bo‘lmaganligi uchun o'lcham chiziqlariga uning son qiymatlari qo‘yilmadi (16.2- chizma, c).

Yoki ushbu detal eskizini uchta ko‘rinishda chizib, qovurg‘alaming o‘zaro j₀vlashishini ustdan ko'rinishida A— A qirqim orqali tasvirlash mumkin. Shunda detaining asosi — plitaning shakli to’liq ko’ringan bo’ladi(16.3-chizma).

16.2-chizma

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.                    

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

17-Mavzu:Eskiz chizish bo’yicha amaliy mashg’ulot va texnik rasm chzish  

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Chizmachilik xonasidagi detallar o'quvchilarga tarqatib chiqiladi va uning eskizini (o'qituvchi nazorati ostida) mustaqil bajarish topshiriladi.

l6-§ da detaining eskizi chizilgan edi (16.2-chizma, a, b, d). Bu 17-§ da o‘sha detaining texnik rasmi qirqimi bilan chiziladi (17.1-chizma, a, b, c, d).

Bunda:

1.Texnik rasm chizish uchun aksonometriya turlaridan biri tanlab olinadi. Bizning misolda frontal dimetriya qo'l keladi. Shu boisdan aksonometriya o‘qlari chizib olinadi. Ostki va ustki qismlari elementlarining o‘rnilari belgilab chiqiladi (17.1-chizma, a).

2.Ostki asosi plita va ustki silindrik qismi chizib chiqiladi (17.1-chizma, b).

3.Plita bilan silindrni mustahkamlovchi qovurg‘alar tasviri bajariladi (17.1- chizma, c).

4.Ortiqcha chiziqlar o‘chirilib, chizma taxt qilinadi. Bu rasmda faqat silindrik teshikni ko'rsatish uchun qirqim qo'llaniladi (17.1-chizma, d).

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.                    

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

18-Mavzu:Eskiz chizish bo’yicha amaliy mashg’ulot va texnik rasm chzish  

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Chizmachilik xonasidagi detallar o'quvchilarga tarqatib chiqiladi va uning eskizini (o'qituvchi nazorati ostida) mustaqil bajarish topshiriladi.

l6-§ da detaining eskizi chizilgan edi (16.2-chizma, a, b, d). Bu 17-§ da o‘sha detaining texnik rasmi qirqimi bilan chiziladi (17.1-chizma, a, b, c, d).

Bunda:

1.Texnik rasm chizish uchun aksonometriya turlaridan biri tanlab olinadi. Bizning misolda frontal dimetriya qo'l keladi. Shu boisdan aksonometriya o‘qlari chizib olinadi. Ostki va ustki qismlari elementlarining o‘rnilari belgilab chiqiladi (17.1-chizma, a).

2.Ostki asosi plita va ustki silindrik qismi chizib chiqiladi (17.1-chizma, b).

3.Plita bilan silindrni mustahkamlovchi qovurg‘alar tasviri bajariladi (17.1- chizma, c).

4.Ortiqcha chiziqlar o‘chirilib, chizma taxt qilinadi. Bu rasmda faqat silindrik teshikni ko'rsatish uchun qirqim qo'llaniladi (17.1-chizma, d).

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.                     

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

19-Mavzu:Chizmalarda shartlilik va soddalashtirishlar.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Standart bo‘yicha ruxsat etilgan shartlilik va soddalashtirishlar hisobiga detaining ko‘rinishlari sonini kamaytirish mumkin. Sizlar diametr 0, kvadrat □ belgilarini tatbiq etishni yaxshi o‘zlashtirib oldingiz. Bunday belgilar ishtirokida ba’zi detallarni bitta ko‘rinishda chizishni ham bilasiz. Masalan, 18.1-chizma, a da detal uchta ko‘rinishda berilgan. Uni 18.1-chizma, b dagidek kesim va mahalliy qirqim shartli belgilar qo'llab, bitta ko‘rinishda tasvirlash mumkin. Tekis detaining qalinligini «S.2» ko‘rinishda yozib (18.2-chizma) qo'yilishi sizga ma’lum. Ba’zi detallarda bir xil kattalikdagi elementlar ko‘p uchraydi. Masalan, silindrik teshiklar bunga misol bo‘ladi. Ulardan bittasining o‘lchami qo‘yilib teshiklar sonini ko‘rsatish kifoya (18.3-chizma). Bundan tashqari, teshiklardan bittasini chizib, qolganlarining o‘rnilari ko‘rsatilishi mumkin (18.4-chizma). Bir xil uzunlikdagi detallarning ikkita uchi tomonlari tasvirlanib, eng uzun joyi bir- biridan to'lqinsimon ingichka chiziqda ajratib qo‘yiladi va o‘sha joyning butun uzunligi o‘lchami ko'rsatiladi (18.5-chizma). Bunday tasvirlashda cliizma masshtabini o‘zsartirishaa hoiat qolmavdi.

Qirqimda yupqa devor va kegaylarning tasvirlanishi. Detallarda mustahkamlash devorlari (qovurg‘alar), chambaraklarda kegay (spitsa)lar uchraydi. Ular qirqimga to‘g‘ri kelib qolishi mumkin. 18.6-chizmada detallarning ikkitadan ko‘rinishi tasvirlangan. Frontal qirqimga tushgan yupqa devor (18.6-chizma, a) va kegay (18.6-chizma, Zoning yuzasi shtrixlanmagan. Yupqa devor va kegay bo‘ylama qirqimga tushsa shartli shrixlanmaydi, ya’ni qirqilmagandek tasvirlanadi. Agar ko‘ndalang qirqimga to‘g‘ri kelib qolsa, kesim yuzasi shtrixlanadi (18.6-chizma, a, b). A—A tekislik orqali hosil bo‘layotgan qirqim va chambarak kegayining ko‘ndalang kesimi bunga misol bo‘ladi.

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

20-Mavzu: Detalning shakli fazoviy holatini o’zgartirish.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Xalq xo'jaligining turli sohalarida yangi buyumlarni ixtiro qilish, amaldagilarni takomillashtirish yoki qayta ishlab chiqish loyihalash deyiladi. Loyihalashga doir ishlar har doim grafik tasvirlar, ya'ni chizmalar, eskizlar, texnik rasmlar chizish bilan bogiiq bo'ladi. Har qanday buyumga yangi konstruktiv element kiritilsa, unda qanday o'zgarish ro'y berishini ko'z oldingizga keltirib ko'ring. Konstruktiv elementlar, ya'ni teshiklar, o'yiqlar shaklini biroz o'zgartirish, burchaklarni yumaloqlash kabilar kiritilib, yangi foydali sifatlar berish orqali buyumning og'irligini kamaytirish, pishiqligini oshirish, ishlov berishni soddalashtirish, foydalanishda qulaylik, ko'rinishini chiroyli bo'lishligi nazarda tutiladi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

O'quvchilar loyihalashni o'rganish maqsadida turli ijodiy masalalarni yechishni mashq qilishlari zarur.

19.1-chizma, a dagi detal shakli belgilangan (chiziqga nuqtalar qo'yilgan) chiziq bo'yicha o'zgartirish talab qilinsa, 19.1-chizma,/) dagidek ko'rinishga o'tadi.

19.2-chizma, a da kubning yaqqol tasviri berilgan. Uni shunday loyihalash kerakki, ortiqcha joylari qirqib olingandan keyin berilgan uchta teshikdan (19.2-chizma, b) tirqish (zazor)siz o'tsin. H— ustdan ko'rinish, V— olddan ko'rinish, W — chapdan ko'rinish. Shunday loyihalangan kubning yaqqol tasviri 19.2-chizma, d da berilgan.

19.3-chizma, a da deraza romi burchagining qismi tasvirlangan. Unga mos keladigan perpendikulyar qismi loyihalansin. Loyihalangan qismi 19.3-chizma, b da tasvirlangan.

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

21-Mavzu: Loyihalashga oid grafik ish.5-grafik ish.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Yangi buyumlar ixtiro qilinayotgan yoki amaldagilarni takomillashtirish jarayonida javobi ikki va undan ortiq, ya'ni ko'p turli bo'lsa, unda masala ijobiy hisoblanadi. Konstruktor loyihalash jarayonida shunday ko'p turli yechimga duch kelib qolsa, o'zining eng oliy darajasi — ijodiy faoliyatini ishga solib texnik, texnologik hamda iqtisodiy masalalar shartlarini hisobga olgan holda eng

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                    21.1-chizma.                                                                                                     21.2-chizma

 

optimal variantni tanlaydi. Shunda turli grafik tasvirlar chizish orqali o'z maqsadiga erishadi.

O'quvchi! Siz ham atrofingizdagi tayyor detallarga ijodiy nazar bilan qarab, ularga qanday foydali o'zgartirishlar kiritish mumkinligini o'ylab ko'ring va fikr yuriting. Bu fikringizni chizmalar orqali amalga oshirishga harakat qiling. Shunda ijodiy fikrtash qobm'yatmgizni o'stirishga erishgan boiasiz.

Detalga foydali o'zgartirish kiritish lozim bo'lsa, u vaqtda detalga kiritilishi lozim boigan o'zgartirish sharti yozma ravishda beriladi va u orqali detaining yangi chizmasi chiziladi.

Berilgan detaining fazoviy holatini (21.1-chizma, a) ko'rsatilgan burchakka o'zgartirilgan vaziyati 21.1-chizma, d da tasvirlangan. O'zgartirilmagan holatdagi ko'rinishlari (21.1-chizma,  b) solishtirib ko'rish orqali farqi aniqlanadi.

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

22-Mavzu: Mashinasozlik chizmalarai.Buyum turlari.Konstruktorlik hujjatlarning turlari.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Korxonalarda ishlab chiqarilayotgan har qanday narsa yoki narsalar to'plami umumiy nom bilan buyum deb ataladi.

Buyumlar detallar, yig'ish birliklari, kompleks va komplektlarga bo'linadi.

Detal — bir xil nomdagi va bir xil markali materialdan (yig'ish jarayonlari qoilanilmagan)  yasalgan  bo'ladi.

Yig'ish birligi — tayyorlovchi korxonalarda tarkibiy qismlari o'zaro yig'ish jarayonlari bilan biriktiriladigan buyumlar.

Kompleks — tayyorlovchi korxonada yig'ish jarayonlari bilan birlashtirilmagan, ammo bir-biriga bogiiq ekspluatatsion vazifalarni bajarish ko'zda tutilgan ikki va undan ortiq buyum (22.1-chizma).

Komplekt — tayyorlovchi korxonada yig'ish jarayonlari bilan birlashtirilmagan, biroq umumiy yordamchi vazifalarga ega bo'lgan ikki va undan ortiq buyum to'plami.  Masalan, ehtiyot qismlar to'plami.

Buyumlarning tarkibi va tuzilishi konstruktorlik hujjatlari bilan aniqlanadi.

Standart detallar va o'zaro almashuvchanlik. Texnikaning barcha sohalarida qoilaniladigan bir xildagi detallar ko'plab uchraydi. Ularga turli boltlar, shpilkalar, vintlar, gaykalar, shaybalar, shponkalar, shtiftlar, prujinalar, parchin mixlar, burama mix (shurup)lar, turli vallar, o'qlar, relslar, prokatlar, qistirma kabilar  kiradi.

Bunday detallar ishlab chiqarishning turli sohalarida qo'llanilgani uchun ular standartlashtirilgan. Har bir buyum uchun standart joriy qilingan. Masalan, boltni   olsak,   tatbiq   qilinadigan joydagi   teshikning  diametri   va   detallarning

 

qalinligi ma'lum bo'lsa yetarlidir. Standart asosida joriy qilingan jadval bo'yicha kerakli diametr va uzunlikdagi tayyor boltni jamg'armadan olib ishlatiladi.

StandartlashtiriJgan kundalik hayotimizdagi bir turdagi buyumlarning detallarini bir-biri bilan almashtirishga imkon beradi. Masalan, bir xil markadagi

1 — elektr motor,  2 — nasos,  3 — yurgizuvchi, 4 — moy nasosi,  5 — moy zaxirasi, 6 — tasmali uzatma shkivi,  7 — moy o'tkazuvchi  quvurlar,  8 — monometr,  9 — biriktiruvchi  mufta.

avtomobillarning detallari bir-biriga to'g'ri keladi va buzilganini darhol almashtirishga imkon bo'ladi.

Hozirgi ishlab chiqarishni avtomatlashtirish jarayoni kuchaygan davrda har bir detal va buyumlarni aniq standart talabiga ko'ra bir-biri bilan almashtirishni joriy etish talab qilinadi. Shuning uchun mahsulotni ishlab chiqarish jarayoni o'ta aniqlikni talab qiladi. Shundagina buyumlarni o'zaro almashtirishda qiyinchilik tug'ilmaydi.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

23-Mavzu: Ajraladigan va ajralmaydigan birikmalar.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Biriktirish detallari deyarli barcha mashina va mexanizmlarda qo'llaniladi. Ularning ko'pchiligini aniq chizish uchun ancha vaqt va mablag' kerak bo'ladi. Shu sababli ham bu detallarni chizishda turli xil shartlilik va soddalashtirishlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.

Buyumlarni yig'ish jarayonida, uni tashkil qiluvchi detallarni bir-biri bilan mahkamlash uchun turli ko'rinishdagi biriktirish usullari qo'llaniladi. Ular, umuman olganda, ajraladigan va ajralmaydigan birikma turlariga bo'­linadi.

Agar birikmalarni ajratishda birikma detallari sindirilmasa, u holda bunday birikma ajraladigan birikma deyiladi. Ularga boltli, shpilkali, vintli, shtiftli, shponkali,  shplintli,  shlitsali  (tishli)  birikmalar  kiradi.

Birikmalarni ajratishda birikma detallari sindirilsa, ular ajralmaydigan birikmalar deyiladi. Ularga parchin mixli, payvand chokli, kavsharlangan, tikish, yelimlash va boshqa birikmalar kiradi.

23.1-chizmada suvo'lchagich kamerasining yaqqol tasviri berilgan bo'lib, unda detallarni biriktirish usullarining deyarli barchasi ko'rsatilgan:

a — boltli birikma buyum korpusiga qopqog'ini mahkamlashda eng ko'p qo'llaniladigan birikma. Korpus va qopqoqning quloqlari teshiklaridan bolt o'tkazilib, unga shayba kiydiriladi va gayka bilan burab qotiriladi;

b — shpilkali birikma korpus tanasida boltga moijallangan quloq bo'lmagan taqdirda tatbiq qilinadi. Shpilka uchun korpusda rezbali teshik ochiladi va unga shpilka burab kiritiladi. Shayba tushiriladi va gayka bilan qotiriladi;

c — vintli birikma uncha katta bo'lmagan detallarni o'zaro mahkamlashda turli ko'rinishdagi vintlardan foydalaniladi. Vintlar uchun rezbali teshiklar ochiladi va qopqoq qo'yib teshiklari orqali vintlar burab kiritiladi hamda qotiriladi;

d — payvand chokli birikma ikkita detalni bir-biri bilan ajralmaydigan qilib biriktirishda ishlatiladi;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

b — shtiftli birikma vtulkani valga biriktirishda qo'llaniladi. Shtift turiga qarab val va vtulkada teshik ochiladi, so'ngra unga shtift bosim ostida qoqiladi.

Shlitsali yoki tishli birikma. Valda va g'ildirak teshigida bir-biriga mos keladigan tishlar qirqiladi. G'ildirak valga surib kiritiladi yoki chiqariladi (23.3-chizma).

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

24-Mavzu: Ajraladigan va ajralmaydigan birikmalar.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Biriktirish detallari deyarli barcha mashina va mexanizmlarda qo'llaniladi. Ularning ko'pchiligini aniq chizish uchun ancha vaqt va mablag' kerak bo'ladi. Shu sababli ham bu detallarni chizishda turli xil shartlilik va soddalashtirishlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.

Buyumlarni yig'ish jarayonida, uni tashkil qiluvchi detallarni bir-biri bilan mahkamlash uchun turli ko'rinishdagi biriktirish usullari qo'llaniladi. Ular, umuman olganda, ajraladigan va ajralmaydigan birikma turlariga bo'­linadi.

Agar birikmalarni ajratishda birikma detallari sindirilmasa, u holda bunday birikma ajraladigan birikma deyiladi. Ularga boltli, shpilkali, vintli, shtiftli, shponkali,  shplintli,  shlitsali  (tishli)  birikmalar  kiradi.

Birikmalarni ajratishda birikma detallari sindirilsa, ular ajralmaydigan birikmalar deyiladi. Ularga parchin mixli, payvand chokli, kavsharlangan, tikish, yelimlash va boshqa birikmalar kiradi.

23.1-chizmada suvo'lchagich kamerasining yaqqol tasviri berilgan bo'lib, unda detallarni biriktirish usullarining deyarli barchasi ko'rsatilgan:

a — boltli birikma buyum korpusiga qopqog'ini mahkamlashda eng ko'p qo'llaniladigan birikma. Korpus va qopqoqning quloqlari teshiklaridan bolt o'tkazilib, unga shayba kiydiriladi va gayka bilan burab qotiriladi;

b — shpilkali birikma korpus tanasida boltga moijallangan quloq bo'lmagan taqdirda tatbiq qilinadi. Shpilka uchun korpusda rezbali teshik ochiladi va unga shpilka burab kiritiladi. Shayba tushiriladi va gayka bilan qotiriladi;

c — vintli birikma uncha katta bo'lmagan detallarni o'zaro mahkamlashda turli ko'rinishdagi vintlardan foydalaniladi. Vintlar uchun rezbali teshiklar ochiladi va qopqoq qo'yib teshiklari orqali vintlar burab kiritiladi hamda qotiriladi;

d — payvand chokli birikma ikkita detalni bir-biri bilan ajralmaydigan qilib biriktirishda ishlatiladi;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

b — shtiftli birikma vtulkani valga biriktirishda qo'llaniladi. Shtift turiga qarab val va vtulkada teshik ochiladi, so'ngra unga shtift bosim ostida qoqiladi.

Shlitsali yoki tishli birikma. Valda va g'ildirak teshigida bir-biriga mos keladigan tishlar qirqiladi. G'ildirak valga surib kiritiladi yoki chiqariladi (23.3-chizma).

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

25-Mavzu: Rezbalar va ularni chizmalarda tasvirlash.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:Ajraladigan biriktirishda, asosan, rezbali detallar ishlatiladi. Shuning uchun rezbalar to'g'risida tushunchaga ega bo'lish zarur.Rezbani tasvirlash. Chizmada rezbalar GOST 11708—82 bo'yicha shartli tasvirlanadi. Rezbalar o'yilishiga qarab ikki xil bo'ladi. Boltga o'yiladigan rezbalar sterjenda o'yiladi, gaykaga o'yilgan rezbalar teshikda o'yilgan deyiladi. Sterjenga o'yilgan rezbaning katta (tashqi) diametri d asosiy tutash yo'g'on (kontur) chiziqda, kichik (ichki) diametri d_l ingichka tutash chiziqda tasvirlanadi (24.1-chizma, b). Gaykaga o'yilgan rezbaning kichik diametri d_t asosiy tutash yo'g'on (kontur) chiziqda, katta diametri d ingichka tutash chiziqda tasvirlanadi (24.1-chizma,   d). Qirqimda kesim yuzasining shtrixlari rezbaning katta diametrini belgilaydigan chiziqn-i kesib kontur chiziqgacha chiziladi. Rezbalar yon (profil) ko'rinishda 24.1-chizma, a, c dagidek tasvirlanadi. Faskalari bosh ko'rinishda chizilsa ham tores ko'rinishida tasvirlanmaydi. Sterjenga o'yilgan rezbaning tores ko'rinishiga ahamiyat bersangiz, uning kichik diametri aylananing simmetriya o'qlari orasidagi bitta chorakka kam qilib chizilgan. Xuddi shu holatni teshikka o'yilgan rezbaning katta diametrida ham ko'rasiz. Rezbalarning bu diametrlari aylana simmetriya o'qlaridan birini kesib o'tsa ikkinchisiga yetmaydi.Rezbalarni belgilash. Rezbalarni shartli tasvirlariga qarab tayyorlash qiyin. Shuning uchun rezbalarni chizmalarida ularning tashqi (katta) diametri d va qadami P beriladi (24.1-chizma, a, c). Rezba diametri va qadamini belgilovchi yozuv  rezbani  belgilash  deyiladi.Rezbalar turi ko'p. Ularning metrik va quvurli rezbalari bilan tanishasiz. Metrik rezbalarning profili teng tomonli uchburchak bo'lib, uchidagi burchagi 60° ga teng (24.1-chizma, a, c).Metrik rezbalar mayda va yirik qadamli qilib tayyorlanadi. O'lchamda rezbaning mayda qadamligi ko'rsatilsa, yirik qadamli rezbada qadami ko'rsatilmaydi. Mayda va yirik qadamlar standart bo'yicha maxsus jadvallarda beriladi. Metrik rezbalarning oichami soni oldiga M harfi qo'yiladi. Masalan, tashqi rezbasi 24 mm, qadami 2 mm bo'lgan rezbaning shartli belgilanishi M24x2 ko'rinishda yoziladi. O'lcham chiziqlari rezbaning katta (tashqi) diametridan chiqariladi  (24.2-chizma,  a, b).Quvurli rezbalar bosim ostida ishlaydigan suyuqlik va gaz quvurlarida qo'llaniladi. Quvurli (trubali) rezbalarning tashqi diametri buyumlarda (1" = 25,4 mm), qadami 1" ga to'g'ri keladigan o'ramlar soni bilan oichanadi. Rezbaning profili teng yonli uchburchak bo'lib, uning uchidagi burchagi 55° ga teng. Chizmada 1" quvurli rezba Gl ko'rinishida belgilanadi (24.3-chizma).Quvurli rezbalarda o'lcham chizig'i bevosita rezbaning ko'rinadigan konturidan chiqariladi, gorizontal tokcha chiziJib, unga yoziladi. Chiqarish chizig'ining rezbaga tegib turgan tomoniga strelka qo'yiladi (24.3-chizma).

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

26-Mavzu: Rezbalai birikmalarni chizish.Nazorat ishi-3

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: Rezbali detallarni ikki xil tartibda chizish  mumkin.

1. Ishlab chiqarish uchun konstruktorlik byurolarida bolt, shpilka, vint, gayka kabilarni standart bo'yicha belgilangan o'lchamlarda chiziladi. Ular chizmachilik ma'lumotnomalarida maxsus jadvallarda berilgan.

2.      O'quv jarayonida chizishni o'rganish maqsadida keltirilgan tenglamalardan foydalanib taxminiy chizish mumkin.

Bolt. Uni chizish uchun ikkita parametri (oichami) berilgan boiadi. Rezbaning diametri d va boltning uzunligi /. Qolgan oichamlari d ga nisbatan keltirilgan tenglamalar yordamida aniqlanadi. Boltning sterjen o'lchami, ya'ni rezbasining qiymati d = 24 mm berilgan bo'lsa, qolgan parametrlari quyidagicha topiladi: d =24; </, = 0,85tf; D=2d; H=0Jd; l_{ = 2d+6; c = 0,10-0,15*/; R = 1,5 d; R₂ — yasash yoii bilan aniqlanadi (24.4-chizma). 24.5-chizmada bolt kallagini chizish ko'rsatilgan.

d=24 mm. uzunligi / =70 mm. Ushbu yirik qadamli boltning chizmada qanday belgilanishiga misol: Bolt M 24x70 DS 7798-70.

Gayka. Gayka ham bolt kabi chiziladi. Gaykada faskalari ikki tomonlama bo'ladi. Gaykada teshik bo'lsa ham u qirqilmay tasvirlanadi. Gaykani ham keltirilgan teng-lamalar bo'yicha chizish mumkin (24.6-chizma). Gayka faskalari bolt faskalari kabi bir xil chiziladi. Bu yerda R — yasash yo'li bilan aniqlanadi. Gayka quyidagi oichamlarda chiziladi: d = 24 mm. d. = 0.%5d. H = 0,8d, D=2d,   R = \.5d.

d = 24 mm yirik qadamli gaykaning chiz­mada shartli belgilanishiga misol: Gayka M24 DS  5915-70.

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                   

           Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

27-Mavzu: Shpilkali birikmani chizish.Payvand va parchin mixli birikmalar.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: Shpilkali birikma. Shpilkaning uzunligi bolt uzunligi kabi aniqlanadi. Bu birikmada biriktiriladigan detal shpilkaga kiydiriladi. Shuning uchun shpilka uzunligi / ni aniqlashda kiydiriladigan detal qalinligi a, shayba qalinligi h, gayka balandligi H va ehtiyot qism k ning yig'indisi hisobga olinadi (26.1-chizma, a). Bu yerda l_{ shpilka uzunligiga kirmaydi.Misol. Shpilka rezbasining diametri d=2A mm va biriktiriladigan detal qalinligi a = 25 mm berilgan. Shpilkali birikmani chizing.

1. Buning uchun dastlab simmetriya o'qi chiziladi. Unda oldindan aniqlangan shpilka uzunligi / o'lchab qo'yiladi. / oralig'idagi biriktiriladigan detal qalinligi a, shayba va gaykalar o'rni belgilanadi.  Shpilka uzunligi ostiga shpilkani burab

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

kiritiladigan rezbali uchi va shpilka uyasi chiziladi (26.1-chizma, a). Shpilka uyasining oxiriga 120° li konus chiziladi. Bu konus rezba o'yishdan oldin d diametrda ochilgan silindrik teshikning oxirida parmadan qolgan iz hisob-lanadi.

Uyaga shpilkaning uchi burab kiritilgandan keyin uyada 0,5 d zaxira qoladi. Bu yerda uya chuqurligi / = / + 0,5 d = 43 mm ga teng. Shpilka uyasining ustdan ko'rinishi chiziladi va u joy ingichka cniziqda chegaralanadi (26.1-chizma,   a).

2. Shpilkaning uyaga burab kiritiladigan holati chiziladi. Yig'ish chizmasida rezbalarning bir-biriga kirib turishida doimo rezbaning katta diametri kontur chiziqda tasvirlanadi. Ya'ni, rezbaning tashqi diametri asosiy yo'g'on tutash chiziqda chiziladi. Rezbali teshik sterjenga o'yilgan rezba bilan almashadi (26.1-chizma, b). Shpilka uchi rezbasigacha burab kiritiladi. Shuning uchun uya chegara tekisligi chizig'i bitta chiziqda tasvirlanadi

3. Biriktiriladigan detal, shayba va gaykalar chiziladi. Gaykaning faskasi, detal va shpilka sterjeni oralig'ida tirqish (zazor), shpilka faskalari chiziladi. O'lchamlari qo'yiladi va chizma taxt qilinadi (26.1-chizma,   d).

Shpilkali birikmani ham ikkita ko'rinishda shartli soddalashtirib tasvirlash mumkin  (26.1-chizma,  e).

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

               Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

28-Mavzu: Oddiy yig’ish chizmalarini o’qish.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: Asosiy yozuv va spetsifikatsiyasi chiziladi hamda u to'ldiriladi. Detallari ajratilgan jo'mrakning yaqqol tasviri 28.1-chizma, a da   berilgan.28.1-chizma, b da standart maxsus shayba va gaykalardan boshqa detallarning eskizlari standart talablari asosida chiziladi. 28.1-chizma, d da jo'mrakni yig'ish chizmasida ham shunga amal qilingan.Spetsifikatsiya yig'ish chizmalarni o'qishni osonlashtiradi. Uning o'lchamlari 22.7-chizmada ko'rsatilgan.Spetsiflkatsiyaning birinchi ustuniga chizmadagi detal belgisining tartib raqami yuqoridan pastga qarab yoziladi. Ikkinchi ustunda detallar nomlari yoziladi. Uchinchi ustunda detallar soni ko'rsatiladi. To'rtinchisida detallar qanday materiallardan tayyorlanganligi yoziladi va beshinchisi eslatma uchun ajratilgan bo'lib, unda qo'shimcha ma'lumotlar beriladi.Spetsifikatsiyadan qanday foydalanish mumkin? Masalan, 28.3-chizmadagi birinchi ustundagi vaz. 3 orqali u qanday detal ekanligini aniqlash lozim bo'lsa, yig'ish chizmasidagi vaz. 3 ni qidirib topiladi. 3 ostidagi tokcha chizig'ining ikkinchi uchi nuqta bilan tamomlanib, izlayotgan detalga borib taqaladi. 3 raqamli detaining nomi, soni va qanday materialdan tayyorlanganligi ni bilish maqsadida spetsifikatsiyaga murojaat qilinadi. Undan detal riomi planka ekanligi va u 1 dona po'latdan yasalganligi aniqlanadi.Yig'ish chizmalarida detalni ko'rsatuvchi chiziq ingichka tutash chiziqda chiziladi. Ularning bir uchi tokcha bilan, ikkinchi uchi detalda nuqta bilan yakunlanadi. Tokcha ustiga navbati bilan tartib raqamlari yoziladi. Raqam chizma uchun tanlangan o'lcham raqamlaridan kattaroq yoziladi. Detallardan chiqarilgan chiziqlarning tokchalari bitta vertikal ustun qilib chiziladi yoki gorizontal chiziqqa joylashtiriladi.  Bitta detalga bir marta chiqarish chizig'i chiziladi. Guruh detallar uchun bittasidan chiqarish chizig'i chiziladi va vertikal ustunga tokchalar chiziladi (28.4-chizma). Kesim yuzasi qoralatib bo'yaigan detallarga chiqarish chizig'idagi nuqta o'rniga strelka qo'yiladi (28.4-chizma,   6).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                   

           Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

29-Mavzu: Sxemalar va ularning turlari.Oddiy kinematiuk elektr va radio sxemalar.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: Mashina va agregatlarda mexanik, ya'ni kinematik, gidravlik, pnevmatik harakatlari va elektr tarmoqlari mujassamlashgan bo'ladi. Ularni ishlatishni osonlashtirish maqsadida, yig'ish chizmalari qatorida sxemalari ham chiziladi.

Sxemalar bitta ko'rinishda, bitta tekislikda yoyilgandek chiziladi yoki aksonometrik proyeksiyada tasvirlanadi

Mashina mexanizmlarida suyuqlik qo'llanilsa gidravlik, havo yo'li bilan ish bajarilsa pnevmatik sxemalari tuziladi. Masalan, mashina tormozlantirilganda uning sistemasida suyuqlik bo'lsa gidravlik, havo yordamida tormozlansa pnevmatik sxema chiziladi.

Kinematik sxemalar. Mashina elementlarining bir-biriga nisbatan harakatini tushuntirib beradigan sxema kinematik sxema deyiladi. Kinematik sxemalar elementlari DS 2770—68 ga binoan shartli belgilarda soddalashtirilib chiziladi. Vallar, o'qlar, shatunlar asosiy yo'g'on tutash chiziqda, qolgan elementlari ingichka tutash chiziqda chiziladi. 29.1-chizma, a, />da tishli g'ildiraklarning harakatlarini kuzatib o'rganadigan modellardan birining kinematik sxemasi tasvirlangan.

Modelning asli o'rnida uning yaqqol tasviri bo'yicha: chapda bir juft qiyshiq tishli silindrik ilashmadan vint (chervyak) tishli uzatmaga harakat beradi. O'z navbatida, chervyak tishli ilashma reykali uzatmani harakatga keltiradi.

Sxemada ushlagich (7) orqali val (I) aylantirilsa, qiyshiq tishli silindrik g'ildirak (2) xuddi o'zidek g'ildirak (5) ni harakatga keltiradi. U, o'z navbatida, val (II) ni aylanma harakat qildiradi. Val (II) dagi chervyak (4) chervyakli g'ildirak (5) ni harakatlantiradi. U, o'z navbatida, val (III) ni aylantiradi. Natijada silindrik tishli g'ildirak (6) reyka (7) ni harakatga keltiradi.

Elektr va radio sxemalar. Elektr va radio sxemalar tarmoqdan uzilgan holatda tasvirlanadi. Har bir elementning harfli va raqamli belgisi bo'ladi. Masalan, generator — G, rezistor — R, kondensator — C, transformator — Tr, issiqlik relesi — RT va hokazo. Agar sxemada bir xil elementlar ko'p bo'lsa,  masalan,  rezistor takrorlansa R1,R2,R3... kabi belgilanadi.

Misol. Ajraladigan kontakt (/), stol ustki yoritgichi lampochkasi (3), saqlagichlar (2), osma yoritgich lampochkasi (4), o'chirgich (5) va dazmol (6)  lardan tuzilgan elektr sxemasini chizing  (29.2-chizma).

Elektr asboblarining shartli belgilari chizmachilik maiumotnomasidan olinadi (29.2-chizma,   a).

Sxemani saqlagichlarni chizishdan boshlash kerak bo'ladi. Elektr asboblarining joylashishiga qarab, o'sha tartibda chiziladi. Saqlagichlardan keyin stol ustki yoritgichi lampochkasi chiziladi. Undan keyin osma yoritgich lampochkasining o'chiruvchisi chiziladi. Oxirida dazmol tasvirlanadi. Stol ustki yoritgich va dazmol uchun shtepselli ajratgichlar chiziladi (29.2-chizma, b). Radio sxemalar ham elektr sxemalar kabi chiziladi va o'qiladi

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                   

           Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

30-Mavzu: Qurilish chizmalari.Binoning plani, qirqimi va fasadi.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ko'p qavatli binolar qavatlarida xonalarning joylashishi turlicha bo'lsa, bunday turarjoyning har qaysi qavati uchun plan chiziladi. Ko'p qavatli binolardagi xonalarning joylashishi bir xil bo'lsa, eng yuqori qavat plani qirqimida ko'rsatiladi. Qurilish chizmalarida qirqimga tushgan devorlar shartli shtrixlanmasliklari mumkin.

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                   

           Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

31-Mavzu: Qurilish chizmalarini o’qish va o’lchamlar qo’yish.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni: Qurilish chizmalarini o'qishni boshlashdan oldin bino elementlari haqida ma'lumotga ega bo'lish zarur.Sokol. Bino tashqi devorining poydevori ustida joylashgan enliroq qismi sokol hisoblanadi. U devordan 10—12 sm chiqib turadi. Ba'zida 4 sm gacha ichkariga kirib turadi.Devorlar. Kapital tashqi va ichki, to'siq (parda) devorlar ko'rinishida bo'ladi. Tashqi va ichki kapital devorlarda tutun uchun mo'rkon, xonalarni shamollatish uchun kanal (mo'ri)lar quriladi. Parda devorlar qalinligi 8—12 sm bo'ladi.Karniz (bo'g'ot). Bino devorining yuqori qismidagi gorizontal chiqiq. Bino to mini tutib turadi va devorni yog'in-sochindan himoya qiladi hamda bezash uchun ham xizmat qiladi.Yopmalar. Ko'p qavatli binolarda qavatlar orasidagi va chordoq bilan xona orasidagi gorizontal to'siq yopma deyiladi. Yopmaning ustki qismi xona poli, ostki qismi xona shifti hisoblanadi.Pol. Sanoat binolarida pollar bevosita tuproq (grunt) ustiga quriladi. Fuqarolar binolarida pollar balkalar yoki lagalar ustiga o'rnatiladi.Tomlar. Turli tabiat hodisalari: yog'ingarchilik, quyosh issig'idan, shamollardan saqlash uchun xizmat qiladi. Tomlar bir, ikki, to'rt nishabli hamda chodirsimon bo'ladi.Zinapoya. Ko'p qavatli binolarda yuqori qavatlarga chiqish va ulardan tushish uchun zinapoyalar quriladi. Zinapoya joylashgan xona zinaxona, oyoq qo'yib chiqadigan qiyalik marsh deyiladi. Bir marshdan ikkinchi marshga o'tadigan joy maydoncha (supa), zinapoya marshlarini ko'tarib turadigan og'ma to'siqlar kosour (zina to'sini) deyiladi. Zinapoya tutqichi zinapoya marshidan hisoblaganda 90 sm dan oshmasligi lozim.Deraza va eshiklar. Bino qurish paytida deraza va eshiklar o'rnilari qoldiriladi. Yirik panelli binolarda deraza romlari bir yo'la zavodning o'zida o'rnatiladi. Deraza va eshiklar o'rnatish joyiga qarab bir qavatli, ikki qavatli, bir tavaqali, bir yarim tavaqali, ikki tavaqali bo'ladi (30.3- va 31.1-chizmalarga q).Pechkalar. Bitta qozon orqali bitta yoki bir nechta binolarni isitish markaziy, bevosita xonani pechka bilan isitish mahalliy isitish deyiladi.Mo'rkon va mo'ri (ventilyatsiya) kanallari. Xonalarni mahalliy isitishda pechkalardan tutun chiqadigan mo'rkonlar bilan bir qatorda, xonani shamollatish maqsadida ventilyatsiya kanallari quriladi (30.3- va 31.1-chizmalarga q).Sanitariya-texnika jihozlari. Binolarni sovuq, issiq suvlar, gaz bilan ta'minlash va kanalizatsiya, shamollatish hamda isitish vositalarida ishlatiladigan jihozlar sanitariya-texnika jihozlari deyiladi (30.3- va 31.1-chizmalarga q).Qurilish chizmalarini chizishda shartlilik va soddalashtirishlar kesimda materiallarni shtrixlash, isitish va sanitariya-texnika jihozlari, bino elementlari to'g'risida tushuncha oldingiz. Olgan bilimlaringiz asosida endi sizlar qurilish chizmalarini bemalol o'qiy olishingiz mumkin. Buning uchun bosh plan, plan, fasad va qirqimlarning ahamiyati to'g'risida likr yuritinglar. Planda nimalar tasvirlanishini ko'z oldingizga keltiring. Fasad va qirqimlarning bir-biridan farqini ajrating. Chizmalardagi shartlilik va soddalashtirishlar qanday bo'lishini eslang. Shundan keyin qurilish chizmalarini quyidagicha o'qishga o'ting:Asosiy yozuvdan chizmada nima tasvirlanganligini, ya'ni turarjoy, muassasa, muhandislik (injenerlik) qurilishi, qishloq xo'jaligiga, zavod yoki yana bir boshqaga tegishli ekanligi aniqlanadi.Plan, qirqimlar, fasadlar diqqat bilan o'rganiladi. Qirqimga tushgan yuzalar asosiy kontur chiziqda, qolganlari ingichka tutash chiziqlarda tasvirlanishiga ahamiyat bering.Plan, fasad, qirqimlar o'zaro solishtiriladi. Ulardagi bino elementlarining geometrik shakllari ko'z oldiga keltiriladi. O'qishda qiyinchilik tug'ilsa, ularning shartli grafik tasvirlariga murojaat qiling.Qurilish chizmalarida masshtabni qoilash. Qurilish chizmalari kichraytirish masshtablari 1:100, 1:200, 1:400 kabilarda chiziladi. Kichik bino va fasadlar uchun 1:50, bino elementlari alohida 1:25 da chizilishi mumkin. Turli tasvirlar turli masshtablarda chiziladigan bo'lsa, har bir tasvir uchun alohida masshtab yozib qo'yiladi.Qurilish chizmalarida oicham qo'yishning o'ziga xosligi. Qurilish chizmalarida o'lchamlar (belgilardan tashqari) millimetrlarda (mm), ba'zi binolarning chizmalarida santimetrlarda (sm) ko'rsatiladi. O'lcham chiziqlari va chiqarish chiziqlari kesishayotgan joyga strelka o'rniga 45° burchak ostida qisqa shtrixlar chiziladi

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                   

           Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

32-Mavzu: Kompyuterda to’g’ri chiziq va tekis shakllarni yasash.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:Kompyuterni texnologik jarayonga tatbiq qilish, bir xil hisoblashlarning katta qismini bajarishdan ozod qiladi. Ilmiy tekshirish ishlarida qaysi konstruksiya afzalligini tanlashga imkon beradi. Hozirgi shaxsiy elektron hisoblash mashinalari displey ekranida grafik tasvir chiqarish imkoniyatiga ega. Shuning uchun elektron hisoblash mashinalari dan chizmachilar, konstruktorlar, loyihachilar mehnatini avtomatlashtirishda foydalanadilar.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Displey ekranida chizma chizish uchun kompyuterdan foydalanuvchi «Informatika va hisoblash texnikasi asoslari» fanini yaxshi o'zlashtirgan bo'lishi  lozim,  ayniqsa,  kompyuter grafikasi bo'limini.

Kompyuterda grafik ko'rinishdagi shakllarni uskunalar majmuasi yordamida chizish. Paint grafik muharriri ishchi maydonining chap tomonida uskunalar majmuasi joylashgan bo'lib, uning yordamida turli grafik ko'rinishidagi shakllarni (2-jadval) chizish, qirqish, ajratib olish, nusxalash, burish kabi ishlar   bajariladi.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                   

           Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

33-Mavzu: Kompyuterda detal ko’rinishlarini chizish va uni chop etish.Nazorat ishi-4.

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

Yuqoridagi mashqlardan keyin 33.1-chizma, a, b, c da berilgan detallardan birining ko'rinishlari Paint grafik muharriri yordamida alohida A4 bichimga chizilsin. Xotirada saqlanib, natijasi chop etiladi.

/g^   1.  Uskunalar majmuasidagi /^ belgi qanday shakllarni chizishga mo'ljal-?2?T       langan? -"•*■•/      2. Model Paint grafik muharriri yordamida qanday bajariladi?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                   

           Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

____________________________________________________201-___yil 9-sinf

34-Mavzu: Kompyuter yordamida berilgan oddiy detallarning fazoviy holatini va uning shaklini qisman o’zgartirish.(8-grafik ish)

I.Darsning maqsadi va vazifasi:

Ta’limiy maqsad.1.Mavzu bo’yicha o’quvchilarga to’g’ri tushuncha berish.

II.Rivojlantiruvchi maqsad.

O’quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

III.Tarbiyaviy maqsad.

Tarbiyali, e’tiborli, xushmuomalali, intizomli bo’lishga tarbiyalash.

Kommunikativ kompetensiyasi: mavzudan kelib chiqib to‘g‘ri javob bera oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: mavjud axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audio-video yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.) foydalana oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: shaxs sifatida doimiy ravishda o‘zini-o‘zi rivojlantirib, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intila oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: Mehnat qonunchiligida o‘z haq huquqlarini biladi, jamiyat va oilasi manfaatlari uchun xizmat qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya: Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘la oladi.

IV.Darsning turi.

O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish.

V.Darsda foydalaniladigan turli xil metodlar: Amaliy.

VI.Darsda foydalaniladigan  jihozlar: Ko’rgazmali qurollar va plakatlar.

VII.Darsning rejasi:

1.Tashkiliy qism -2 m.   2.Kirish so’zi- 2 m         3.Uy vazifasini tekshirish- 11 m      4.Yangi mavzu bayoni -20 m. 9.Mustaxkamlash -4 m. 6.Darsning xulosasi – 4 m. 7.Uyga vazifa – 2 m

VIII.Darsning borishi.

1.Tashkiliy qism.

A)O’quvchilar bilan salomlashish.B)Navbatchining axboroti.V)Davomatni aniqlash.

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

 

Misol. 34.1-chizma, a dagi detaining 90° ga burilgan vaziyatdagi ko'rinishlari tasvirlansin.

Kompyuterga detal ko'rinishlari kiritilgach, avval uning ustdan ko'rinishi 90° ga buriladi (34.1-chizma, b). So'ngra detaining bosh ko'rinishi 90° ga burilgani tasvirlanadi  (34.1-chizma,  c).

Misol. Detaldagi A chiqiq B qismi hisobiga xuddi shunday shakl va o'lchamdagi o'yiqga almashtirilgan ko'rinishi chizilsin (34.2-chizma, a).

Kompyuterda detaining ko'rinishlari ko'chirib chizilgandan so'ng, ustidagi prizmatik chiqiq xuddi shunday shakl va o'lchamdagi o'yiqga almashtirilib tasvirlanadi (34.2-chizma, b).

Misol. Detaldagi A silindrik o'yiq va C prizmatik chiqiq xuddi shunday o'lchamdagi chiqiqga va o'yiqga almashtirilib bajarilsin (34.3-chizma, a).

Kompyuterda detaining ko'rinishlari ko'chirib chizilgach, detaldagi silindrik o'yiq (chuqurcha) va prizmatik chiqiq misol shartiga muvofiq bajariladi (34.3-chizma,   b).

 

 

 

 

 

IX.Uy vazifasini va o’tilgan darsni umumlashtirish.

X.Yangi dars bayoni:

XI.Darsning xulosasi.

O’tilgan mavzu bo’yicha o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazish.

XII.Uyga vazifa.

A)Mavzuni o’qib kelish. B)Konspekt qilish.V)Keyingi darsga tayyorgarlik ko’rish.

                   

           Tasdiqlayman:______________   O’TIBDO’.