Темперамент
Оценка 4.7

Темперамент

Оценка 4.7
pptx
психологическая работа
29.11.2021
Темперамент
темперамент.pptx

МАЪРУЗА: ТЕМПЕРАМЕНТ Зикирова

МАЪРУЗА: ТЕМПЕРАМЕНТ Зикирова

16-МАЪРУЗА: ТЕМПЕРАМЕНТ Зикирова Н.К

Режа:

Режа:

Режа:

Инсоннинг руҳий олами бeтўxтов ҳаракатлар мажмуасидан иборат бўлиб, бири иккинчисини бeвосита тақазо этади ва улар узлуксиз занжир тизимига ўxшаш тарзда ҳукм суради

Инсоннинг руҳий олами бeтўxтов ҳаракатлар мажмуасидан иборат бўлиб, бири иккинчисини бeвосита тақазо этади ва улар узлуксиз занжир тизимига ўxшаш тарзда ҳукм суради

Инсоннинг руҳий олами бeтўxтов ҳаракатлар мажмуасидан иборат бўлиб, бири иккинчисини бeвосита тақазо этади ва улар узлуксиз занжир тизимига ўxшаш тарзда ҳукм суради.
Xудди шу боис шаxс руҳиятида ташқи атроф-муҳит тўғрисидаги таассуротлар, ўтмиш xотиралари, кeлажак юзасидан ижодий xаёллар, эзгу ниятлар, xоҳиш истаклар, мақсад ва тилаклар, мулоҳаза, фикр ва муаммо, ҳиссий кeчинмалар, иродавий сифатлар узлуксиз тарзда ўзаро ўрин алмаштириб туриш эвазига онтогeнeтик дунёга мустаҳкам нeгиз ҳозирланади.

Руҳий олам кeчиши, унинг суръати, мазмуни, шакли, кўлами, xусусияти, xислати, сифати, мexанизми алоҳида, яккаҳол инсонда ранг-баранг тарзда намоён бўлиши кузатилади

Руҳий олам кeчиши, унинг суръати, мазмуни, шакли, кўлами, xусусияти, xислати, сифати, мexанизми алоҳида, яккаҳол инсонда ранг-баранг тарзда намоён бўлиши кузатилади

Руҳий олам кeчиши, унинг суръати, мазмуни, шакли, кўлами, xусусияти, xислати, сифати, мexанизми алоҳида, яккаҳол инсонда ранг-баранг тарзда намоён бўлиши кузатилади.
Шунинг учун бўлса кeрак, инсонлар табиат ҳодисаларига, ижтимоий турмуш воқeликларига, омилларига, таъсир кучларига тeз ёки сeкин, eнгил ёки мушкулот билан жавоб қайтаришга мойиллик кўрсатадилар.

Тeмпeрамeнтнинг индивидуал динамик xусусиятлари ўртасидаги тафовут тавсифи:

Тeмпeрамeнтнинг индивидуал динамик xусусиятлари ўртасидаги тафовут тавсифи:

Тeмпeрамeнтнинг индивидуал динамик xусусиятлари ўртасидаги тафовут тавсифи:

ТЕМПЕРАМЕНТ ХУСУСИЯТЛАРИ

ТЕМПЕРАМЕНТ ХУСУСИЯТЛАРИ

ТЕМПЕРАМЕНТ ХУСУСИЯТЛАРИ 

Темперамент борасидаги психологик назариялар

Темперамент борасидаги психологик назариялар

Темперамент борасидаги психологик назариялар

Темпераментнинг физиологик асослари тўғрисида тушунча қадимги юнон олими Гиппократ таълимотига биноан, инсонларнинг темперамент хусусиятлари жиҳатидан ўзаро бир-биридан тафовутланиши уларнинг тана аъзоларидаги суюқликларнинг (хилтларнинг) турлича нисбатда жойлашувига боғлиқ экан.
Унинг фикрича, инсон танасида тўрт хил суюқлик (хилт) мавжуд бўлиб, улар ўт ёки сафро (юнон. «chole» - ўт), қон (лот. «sanguis» ёки «sanguinis» - қон), қора ўт (юнон. «melas» - қора, «chole» - ўт), балғам (юнон. «phlegma» - балғам) кабилардан иборат бўлиб, унга кўра:
1) ўтнинг хусусияти – қуруқликдир, унинг вазифаси тана аъзоларида қуруқликни сақлаб туриш ёки баданни қуруқ тутишдир; 2) қоннинг хусусияти – иссиқликдир, унинг вазифаси танани иситиб туришдир; 3) қора ўтнинг хусусияти – намликдир, унинг вазифаси бадан намлигини сақлаб туришдир; 4) балғамнинг (шилимшиқ модданинг) хусусияти – совуқликдир, унинг вазифаси баданни совутиб туришдан иборатдир.

Ибн Синонинг инсон темпераменти ҳақидаги таълимоти

Ибн Синонинг инсон темпераменти ҳақидаги таълимоти

Ибн Синонинг инсон темпераменти ҳақидаги таълимоти.

Унинг таълимотига кўра, инсон табиати тўртта оддий турга бўлинади: иссиқ, совуқ, нам ва қуруқ (замонавий психологияда тўртта темпераментга тўғри келади).
Бу табиатлар барқарор эмас, балки метеорологик шароит ва фаслларнинг ўзгариши каби ички ва ташқи омиллар таъсирида ўзгаради.
Тана суюқликларидаги ўзгаришлар ҳам табиатни тегишли йўналишда мослаштириши мумкин.
Оддий табиатдан ташқари, Авиценна тўртта тана суюқлигининг (қон, шиллиқ, сариқ ёки қора сафро) тарқалишига қараб тўртта мураккаб табиатни ажратди.
Ибн Сино инсон табиатини кўпгина омиллар: муҳит, жинс, ёш ва элементлар нисбати ва бошқалар билан белгиланади деб ҳисоблайди.
Ибн Сино табиатдаги элементларнинг ўзгаришига кўра табиат ўзгариши мумкинлигини таъкидлаган.
Гиппократ ва Галлен темперамент назариясидан фарқли равишда Ибн Сино 16 типни аниқлайди.

Саккиз турдаги мувозанатли табиат, унинг мезонлари унинг органларининг ҳарорати ва намлигининг уйғунлиги

Саккиз турдаги мувозанатли табиат, унинг мезонлари унинг органларининг ҳарорати ва намлигининг уйғунлиги

Саккиз турдаги мувозанатли табиат, унинг мезонлари унинг органларининг ҳарорати ва намлигининг уйғунлиги.

Ибн Сино сифатларда мувозанатнинг тескариси бўлган саккизта мувозанатсиз типни ҳам аниқлаган

Ибн Сино сифатларда мувозанатнинг тескариси бўлган саккизта мувозанатсиз типни ҳам аниқлаган

Ибн Сино сифатларда мувозанатнинг тескариси бўлган саккизта мувозанатсиз типни ҳам аниқлаган.

Ибн Сино мизож назариясига асосланиб ёш даврлаштиришни яратди ва ҳар бир ёш босқичи элементларнинг турли хил комбинацияси билан фарқ қилади.
Болалар кексаларга қараганда иссиқроқ ва намроқ, яъни.болаларда sanguine темпераменти кўпроқ даражада устунлик қилади.
Ибн Сино жинсий фарқлар ҳақида ҳам сўз юритиб, аёлларнинг еркакларга нисбатан нам ва совуқроқ, яъни флегматик бўлишини таъкидлайди.
Ибн-Сино мизож назариясига асосланиб беморни индивидуал даволашни таклиф қилди, чунки элементларнинг аралашиши ҳамма учун ўзига хосдир.

И.П.Павлов темпераментда шартли рефлектор фаолиятининг индивидуал ва нерв тизимининг учта асосий хусусиятига алоҳида аҳамият беради:

И.П.Павлов темпераментда шартли рефлектор фаолиятининг индивидуал ва нерв тизимининг учта асосий хусусиятига алоҳида аҳамият беради:

И.П.Павлов темпераментда шартли рефлектор фаолиятининг индивидуал ва нерв тизимининг учта асосий хусусиятига алоҳида аҳамият беради:

И.П.Павлов шартли рефлектор фаолиятининг индивидуал хусусиятлари билан темпераментга алоқадор нерв тизими хусусиятларининг ўзаро қўшилувини нерв тизимининг типи деб номлайди ва уни тўртта типга ажратади:

И.П.Павлов шартли рефлектор фаолиятининг индивидуал хусусиятлари билан темпераментга алоқадор нерв тизими хусусиятларининг ўзаро қўшилувини нерв тизимининг типи деб номлайди ва уни тўртта типга ажратади:

И.П.Павлов  шартли рефлектор фаолиятининг индивидуал хусусиятлари билан темпераментга алоқадор нерв тизими хусусиятларининг ўзаро қўшилувини нерв тизимининг типи деб номлайди ва уни тўртта типга ажратади:

Психолог Б.М.Теплов (1896-1965) қарашлари

Психолог Б.М.Теплов (1896-1965) қарашлари

Психолог Б.М.Теплов (1896-1965) қарашлари

Инсон нерв жараёнлари хусусиятларининг ўзига хос томонларини очишга муваффақ бўлиб, у нерв-физиологик жараёнларнинг нозик қирраларини ўрганишда махсус мосламалар ёрдами билан ўзгаришларни қайд қилиш ҳамда олинган натижаларни (омилларини) математик статистика методлари орқали ҳисоблашни татбиқ этган.
Б.М.Теплов илмий мактаби намояндалари томонидан олинган маълумотларга қараганда, инсонда ҳосил қилинадиган шартли рефлексларнинг баъзи бир индивидуал хусусиятлари ўзаро уйғунликка эга бўлиб, улар ўзаро боғлиқ индивидуал хусусиятлар тизими нерв тизимининг муайян хусусияти билан тавсифланади. 

В.С.Мерлин темпераментнинг психологик таснифи Ҳаётий вазиятларда намоён бўлиши, инсонда мавжуд бўлган фаоллик, босиқлик, эмоционал тетиклик, ҳиссиётларнинг тезда намоён бўлиши ва ўзгарувчанлиги, кайфиятнинг турғунлиги, беҳаловатлилик, ишчанлик,…

В.С.Мерлин темпераментнинг психологик таснифи Ҳаётий вазиятларда намоён бўлиши, инсонда мавжуд бўлган фаоллик, босиқлик, эмоционал тетиклик, ҳиссиётларнинг тезда намоён бўлиши ва ўзгарувчанлиги, кайфиятнинг турғунлиги, беҳаловатлилик, ишчанлик,…

В.С.Мерлин темпераментнинг психологик таснифи

Ҳаётий вазиятларда намоён бўлиши, инсонда мавжуд бўлган фаоллик, босиқлик, эмоционал тетиклик, ҳиссиётларнинг тезда намоён бўлиши ва ўзгарувчанлиги, кайфиятнинг турғунлиги, беҳаловатлилик, ишчанлик, янги ишга киришиб кетиш, малакаларнинг тез ҳосил бўлиши каби қатор сифатлар асосида шахсдаги ўша экстраверсия ва интраверсия хоссалари ётади ва уларни ҳам ўзгартириш ва шу орқали темпераментни бошқариш мумкин.

Темперамент типларининг тавсифномаси

Темперамент типларининг тавсифномаси

Темперамент типларининг тавсифномаси

Темперамент типларининг психологик тавсифи қуйидаги муҳим хусусиятлар ёрдами билан аниқланиши мумкин: 1

Темперамент типларининг психологик тавсифи қуйидаги муҳим хусусиятлар ёрдами билан аниқланиши мумкин: 1

Темперамент типларининг психологик тавсифи қуйидаги муҳим хусусиятлар ёрдами билан аниқланиши мумкин:

1Сензитивлик (лот. «sensus» - сезиш, ҳис қилиш) – инсонда биронта психик реакцияни ҳосил қилиш учун зарур бўлган ўта кучсиз ташқи таассурот кучига қараб мулоҳаза юритилади жумладан, сезгиларнинг пайдо бўлиши учун керак қўзғовчининг озгина кучи (уларнинг қуйи чегараси), эҳтиёжлар қондирилмаслигининг сезилар-сезилмас даражаси (шахсга руҳий азоб берувчи) мужассамлашиши тушунилади.
2. Реактивликда айнан бир хил куч билан таъсир этувчи ташқи ва ички таассуротларга шахс қандай куч билан эмоционал реакция қилишига қараб муносабат билдирилиб, унинг ёрқин рўёбга чиқиши – эмоционаллик, таъсирчанликда ифодаланади.
3. Фаоллик – инсон қандайдир фаоллик даражаси билан ташқи оламга таъсир этиши ва мақсадларни амалга оширишида объектив ҳамда субъектив қарама-қаршиликларни фаоллик билан енгишидир.
4. Реактивлик билан фаолликнинг ўзаро муносабатида одамнинг фаолияти кўп жиҳатдан нимага боғлиқлигига биноан, чунончи тасодифий тарздаги ташқи ва ички шароитларда (кайфиятга, фавқулоддаги ҳодисаларга) ёки мақсадларга, эзгу ниятларга, хоҳиш-интилишларга кўра фикр билдириш назарда тутилади.
5. Реакция темпи – турли хусусиятли психик реакциялар ва жараёнларнинг кечиши тезлигига, бинобарин, ҳаракат тезлигига, нутқ суръатига, фаросатлиликка, ақл тезлигига асосланиб хулоса чиқаришдир.
6. Ҳаракатларнинг силлиқлиги ва унга қарама-қарши сифат – ригидлик (қотиб қолганлик) – шахснинг ўзгарувчан ташқи таассуротларга қанчалик енгиллик ва чаққонлик билан мувофиқлашишига (силлиқлик билан мослашишга), шунингдек, унинг хатти-ҳаракатлари қанчалик суст ва заифлиги (ригидлиги – қотиб қолганлиги)га нисбатан баҳо беришдан иборатдир.
7. Экстравертлик ва интравертлик шахснинг фаолияти ва реакцияси кўп жиҳатдан нималарга боғлиқлигига, чунончи фавқулоддаги ташқи таассуротларга (экстравертлик) ёки, аксинча, тимсолларга, тасаввурларга, ўтмиш ҳамда келажак билан уйғунлашган мулоҳазаларга (интровертлик) тааллуқлигига асосланган ҳолда муносабат ифодасидир.

Темперамент

Темперамент

Сангвиник – жуда фаол, қизиқувчан бўлиб, атрофдаги нарсалар, инсонлар диққатини тез жалб этади

Сангвиник – жуда фаол, қизиқувчан бўлиб, атрофдаги нарсалар, инсонлар диққатини тез жалб этади

Сангвиник – жуда фаол, қизиқувчан бўлиб, атрофдаги нарсалар, инсонлар диққатини тез жалб этади.
У имо-ишораларни кўп ишлатиб, унинг чеҳрасига қараб кайфиятини англаб олиш қийин эмас.
Жуда сезгир бўлишига қарамай, кучсиз таъсир(қўзғатувчилар)ни сеза олмайди, серғайрат, ишчан, толиқмасдир.
Фаоллик билан реактивлик муносабати мувозанатли бўлади, имтизомли, ўзини тия билади ва бошқара олади. Унинг хатти-ҳаракати жўшқин, нутқ суръати тез, янгиликни тез пайқайди, ақл идроки теран, топқир, қизиқишлари, кайфияти, интилишлари ўзгарувчандир.
Кўникма ва малакаларни тез эгаллайди, кўнгли очиқ, дилкаш, мулоқотга тез киришади, унинг хаёлоти (фантазияси) юксак даражада ривожланган, ташқи таъсирларга ҳозиржавоб бўлади.
Холерик – суст сензитивлик хусусиятига эга бўлиб, жуда фаол ва реактивдир.
Кўпинча реактивлиги фаолликдан устун келиб, у бетоқатлик, серзардалик ва гиперактивликни намоён қилади.
Сангвиникка қараганда қўзғалувчан, лекин кўпроқ ригид, қизиқишлари, интилишлари барқарор, хатти-ҳаракатларда қатъийлик мавжуд бўлсада, бироқ диққатни бир жойга тўплашда қийналади, нутқ суръати тез ва ҳ.к.

Темперамент

Темперамент

Флегматик – сензитивлиги суст, ҳис-туйғуси (эмоцияси) кам ўзгарувчан, шунга кўра бундай шахсни кулдириш, жаҳлини чиқариш, кайфиятини бузиш қийин бўлиб, кўнгилсиз ҳодиса хавф-хатар ҳақидаги хабарга хотиржамлик…

Флегматик – сензитивлиги суст, ҳис-туйғуси (эмоцияси) кам ўзгарувчан, шунга кўра бундай шахсни кулдириш, жаҳлини чиқариш, кайфиятини бузиш қийин бўлиб, кўнгилсиз ҳодиса хавф-хатар ҳақидаги хабарга хотиржамлик…

Флегматик – сензитивлиги суст, ҳис-туйғуси (эмоцияси) кам ўзгарувчан, шунга кўра бундай шахсни кулдириш, жаҳлини чиқариш, кайфиятини бузиш қийин бўлиб, кўнгилсиз ҳодиса хавф-хатар ҳақидаги хабарга хотиржамлик билан муносабатда бўлади.
Вазмин, кам ҳаракат, имо-ишораси, мимикаси кўзга яққол ташланмасада, лекин серғайрат, ишчан, фаол, чидамли, матонатлидир. Унинг нутқ ва ҳаракат суръати суст, фаросати қийиқроқ.
Диққатни тўплаши осойишта, ригид кўринишида бўлиб, диққатни кўчириши қийин кечади.
Интравертлашган, кам гап, ичимдан топ тоифасидан бўлиб, янгиликни қабул қилиши мураккаб ва ташқи таассуротларга сустлик билан жавоб берувчандир.
Меланхолик – сензитивлиги юксак, тортинчоқ, ғайратсиз, аразчан, хафақон бўлади. У жимгина йиғлайди, кам кулади, қатъийлиги ва мустақиллиги заиф, тез толади, ортиқча ишчан эмас.
Диққати барқарор, ҳис-туйғуси суст ўзгарувчан, ригид ва интравертлашган.
Психологик маълумотларда эътироф этилишича, ирсият ва турмуш шароитлари темперамент типлари ўртасидаги тафовутларнинг сабабчиси экан.
Шунинг учун ирсий физиологик хусусиятлари бир хил ва битта тухумдан яралган (гомозигот) эгизакларнинг темперамент хусусиятларини иккита тухумдан вужудга келган (гетерозигот) эгизакларнинг темперамент хусусиятлари билан қиёсланса, бу омил тасдиқланиши мумкин экан.

Темперамент

Темперамент

Темперамент

Темперамент

Фаолиятнинг индивидуал услуби ва темперамент

Фаолиятнинг индивидуал услуби ва темперамент

Фаолиятнинг индивидуал услуби ва темперамент

Фаолиятнинг индивидуал услуби инсонда ўзидан ўзи вужудга кeлмайди, у шаxс камолотининг барча босқичларида (боғча ёшидан эътиборан то касбий маҳорат эгаллагунга қадар) шаклланиб боради.
Инсоннинг тeмпeрамeнти фаолиятнинг индивидуал услубини таркиб топтиради. Xудди шу боисдан, фаолиятнинг индивидуал услуби дeйилганда шаxс учун ўзига xос ва муваффақиятга эришишнинг мақсадга мувофиқ йўллари индивидуал тизими тушунилади. Тeмпeрaмeнт xусусиятлaрининг ўзигa xoс йиғиндиси инсoн фaoлияти мунoсaбaтлaри вa билиш жaрaёнлaридa фaoллигининг индивидуaл услуби жараёнида нaмoён бўлaди.

Фaoлиятнинг индивидуaл услубигa кирувчи икки xил хусусиятлaр мaвжуд

Фaoлиятнинг индивидуaл услубигa кирувчи икки xил хусусиятлaр мaвжуд

Фaoлиятнинг индивидуaл услубигa кирувчи икки xил хусусиятлaр мaвжуд.

Темперамент

Темперамент

ХУЛОСА Шахснинг индивидуал хусусиятлари унинг туғма, биологик хусусиятларига боғлиқ

ХУЛОСА Шахснинг индивидуал хусусиятлари унинг туғма, биологик хусусиятларига боғлиқ

ХУЛОСА

Шахснинг индивидуал хусусиятлари унинг туғма, биологик хусусиятларига боғлиқ. Чунки аслида бир томондан шахс ижтимоий мавжудот бўлса, иккинчи томондан биологик – яхлитлик, туғма сифатларни ўз ичига олган индивид ҳамдир.
Темперамент ва лаёқатлар индивиднинг динамик – ўзгарувчан психик фаолияти жараёнини таъминловчи сифатларини ўз ичига олиб, улар шахсда онтогенетик тараққиёт жараёнида шаклланадиган бошқа хусусиятларга асос бўлади.
Темперамент хусусиятлари одам бир фаолият туридан иккинчисига, бир эмоционал ҳолатдан ёки бир малакалардан бошқасига алмаштирган пайтларда реакцияларнинг эгилувчан ва динамиклигини таъминлайди.
Темперамент хусусиятлари шахснинг ички тузилмаси билан бевосита боғлиқ бўлади, яъни уларнинг намоён бўлиши унинг конкрет вазиятларга муносабатини, экстремал вазиятларда ўзини қандай тутишини белгилаб беради.

Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.
29.11.2021